Xét Nghiệm HIV Tự Nguyện Ở Phụ Nữ Nạo Phá Thai Tại Trung Tâm Chăm Sóc Sức Khỏe Sinh Sản Cần Thơ

• Tác giả: Nguyễn Thị Thu Hà
• Người hướng dẫn: TS. Lê Thị Kim Ánh
• Trường học: Trường Đại Học Y Tế Công Cộng
• Chuyên ngành: Y Tế Công Cộng
• Đề tài: Xét Nghiệm HIV Tự Nguyện Ở Phụ Nữ Nạo Phá Thai Tại Trung Tâm Chăm Sóc Sức Khỏe Sinh Sản Thành Phố Cần Thơ Và Một Số Yếu Tố Liên Quan
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Cần Thơ

• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Các khái niệm sử dụng trong nghiên cứu
• 1.2. Thực trạng nhiễm HIV và vai trò của XN HIV tự nguyện
• 1.2.1. Thực trạng nhiễm HIV
• 1.2.1.1. Thực trạng nhiễm HIV trên thế giới
• 1.2.2. Vai trò của XN và XN HIV tự nguyện
• 1.2.3. Một số nghiên cứu về kiến thức, thái độ và thực hành XN HIV tự nguyện trên thế giới và ở Việt Nam
• 1.2.3.1. Trên thế giới
• 1.2.4. Thông tin về địa bàn nghiên cứu và thực trạng hoạt động xét nghiệm HIV tự nguyện ở phụ nữ NPT
• 1.2.4.1. Thông tin về địa bàn nghiên cứu
• 1.2.4.2. Thực trạng nhiễm HIV và hoạt động xét nghiệm HIV tự nguyện ở phụ nữ NPT tại TP cần Thơ
• 1.2.4.3. Qui trình TV XN HIV ở PN NPT
• 1.2.5. Khung lý thuyết nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.1.1. Phụ nữ đến nạo phá thai tại Trung tâm chăm sóc SKSS TP Cần Thơ
• 2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.3. Thiết kế nghiên cứu
• 2.4. Cỡ mẫu cấu phần định lượng
• 2.5. Cỡ mẫu cấu phần định tính
• 2.6. Phương pháp chọn mẫu
• 2.6.1. Cấu phần định lượng
• 2.6.2. Cấu phần định tính
• 2.7. Phương pháp thu thập số liệu
• 2.8. Các biến số nghiên cứu
• 2.9. Tiêu chuẩn đánh giá
• 2.10. Phương pháp phân tích số liệu
• 2.11. Vấn đề đạo đức của nghiên cứu
• 2.12. Hạn chế của nghiên cứu, sai số và biện pháp khắc phục sai số
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Thông tin chung về đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Kiến thức, thái độ và thực hành XN HIV tự nguyện ở phụ nữ NPT
• 3.2.1. Thái độ về XN HIV/AIDS
• 3.2.2. Thực hành XN tự nguyện HIV của ĐTNC
• 3.3. Một số yếu tố liên quan đến XN HIV tự nguyện của ĐTNC
• 3.3.1. Mối liên quan giữa đặc điểm cá nhân với XN HIV tự nguyện
• 3.3.2. Mối liên quan giữa kiến thức, thái độ với XN tự nguyện HIV/AIDS
• 3.3.3. Một số ảnh hưởng từ cơ sở y tế đến XN tự nguyện HIV
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Thông tin chung về đối tượng nghiên cứu
• 4.2. Xét nghiệm tự nguyện HIV ở phụ nữ nạo phá thai
• 4.2.1. Tỉ lệ chấp nhận xét nghiệm tự nguyện ở phụ nữ nạo phá thai
• 4.2.2. Kiến thức về HIV và XN HIV tự nguyện của phụ nữ NPT
• 4.2.3. Thái độ về XN HIV ở phụ nữ NPT
• 4.3. Các yếu tố liên quan đến XN tự nguyện HIV/AIDS
• 4.3.1. Mối liên quan giữa đặc điểm cá nhân với XN HIV tự nguyện
• 4.3.2. Mối liên quan đến kiến thức về HIV và XN HIV
• 4.3.3. Mối liên quan đến thái độ về XN HIV của phụ nữ NPT
• 4.3.4. Một số yếu tố liên quan khác từ cơ sở y tế
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• Phụ lục 1: biến số nghiên cứu
• 1. Phiếu đồng ý tham gia nghiên cứu
• 2. Phiếu sàng lọc đối tượng nghiên cứu
• 3. Phiếu phỏng vấn định lượng phụ nữ nạo phá thai
• 4. Phiếu phỏng vấn sâu cán bộ y tế
• 5. Phỏng vấn sâu phụ nữ đồng ý XN HIV
• 6. Phỏng vấn sâu phụ nữ không đồng ý XN HIV
• 7. Phiếu xác nhận đồng ý xét nghiệm HIV
• 8. Hướng dẫn cách tính điểm kiến thức, thái độ về XN HIV

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Về Xét Nghiệm HIV Tự Nguyện ở Cần Thơ

Nghiên cứu về xét nghiệm HIV tự nguyện tại Cần Thơ tập trung vào nhóm phụ nữ nạo phá thai, một đối tượng có nguy cơ cao nhưng thường bị bỏ qua. Dịch HIV/AIDS đã chuyển hướng, ảnh hưởng ngày càng nhiều đến phụ nữ và trẻ em, với con đường lây truyền chủ yếu qua quan hệ tình dục không an toàn. Tình trạng nạo phá thai gia tăng càng làm tăng nguy cơ lây nhiễm. Xét nghiệm HIV tự nguyện là một biện pháp can thiệp hiệu quả để phòng ngừa lây nhiễm. Nghiên cứu sử dụng phương pháp cắt ngang kết hợp định lượng và định tính, trên 288 phụ nữ chưa biết tình trạng HIV. Mục tiêu là (1) mô tả kiến thức, thái độ và thực hành xét nghiệm HIV tự nguyện ở phụ nữ nạo phá thai; (2) xác định các yếu tố liên quan. Nghiên cứu này sử dụng phiếu phỏng vấn có cấu trúc và phân tích dữ liệu bằng phần mềm SPSS 20.0. Theo Luật phòng, chống HIV/AIDS, HIV là vi rút gây suy giảm miễn dịch ở người. Điều quan trọng là cần hiểu rõ về tư vấn HIV, sàng lọc HIV, và các dịch vụ xét nghiệm HIV hiện có.

1.1. Tầm Quan Trọng của Nghiên Cứu về HIV và Nạo Phá Thai

Nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh dịch HIV/AIDS đang có những thay đổi đáng kể. Sự gia tăng tỷ lệ nhiễm HIV ở phụ nữ, đặc biệt là những người nạo phá thai, đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt. Nghiên cứu sẽ cung cấp những bằng chứng khoa học để xây dựng các chương trình can thiệp phù hợp và hiệu quả hơn. Kết quả nghiên cứu sẽ giúp Trung Tâm Chăm sóc Sức Khỏe Sinh Sản (SKSS) có căn cứ để xây dựng kế hoạch và lồng ghép các hoạt động phòng chống HIV/AIDS vào hệ thống chăm sóc SKSS. Tình trạng nạo phá thai ở Việt Nam đang ở mức báo động, đặc biệt là trong giới trẻ. Phụ nữ nạo phá thai có nguy cơ cao mắc các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục, trong đó có HIV.

1.2. Phương Pháp Nghiên Cứu Kết Hợp Định Lượng và Định Tính

Việc sử dụng cả phương pháp định lượng và định tính giúp nghiên cứu có cái nhìn toàn diện và sâu sắc hơn về vấn đề xét nghiệm HIV tự nguyện ở phụ nữ nạo phá thai. Phương pháp định lượng cung cấp số liệu thống kê về kiến thức, thái độ và thực hành, trong khi phương pháp định tính giúp hiểu rõ hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định xét nghiệm HIV. Phân tích định lượng sử dụng phần mềm SPSS 20.0, kết hợp các kỹ thuật thống kê mô tả và hồi qui logistic đơn và đa biến được sử dụng. Nghiên cứu đảm bảo tính bảo mật thông tin cho người tham gia và tuân thủ các nguyên tắc đạo đức trong nghiên cứu khoa học.

II. Vấn Đề Nhức Nhối Nguy Cơ HIV ở Phụ Nữ Nạo Phá Thai tại Cần Thơ

Tình hình HIV/AIDS tại TP Cần Thơ vẫn còn nhiều thách thức. Mỗi năm, thành phố ghi nhận khoảng 200 ca nhiễm HIV mới, chủ yếu lây truyền qua đường tình dục. Điều đáng lo ngại là số người nhiễm HIV không còn tập trung ở các nhóm có hành vi nguy cơ cao mà lan rộng ra những người dễ bị tổn thương. Tỷ lệ nhiễm HIV được phát hiện trên người nhiễm là phụ nữ tăng nhanh từ 19% (năm 2005) lên 25% (năm 2013), tiếp tục tăng lên 32,4% (2017) và vẫn đang có xu hướng tăng. Phụ nữ nạo phá thai là một nhóm đối tượng có nguy cơ cao do liên quan đến quan hệ tình dục không an toàn và các yếu tố xã hội khác. Việc tiếp cận dịch vụ xét nghiệm HIV và tư vấn HIV cho nhóm đối tượng này còn hạn chế, dẫn đến nguy cơ lây nhiễm cao hơn. Cần có những biện pháp can thiệp hiệu quả để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm HIV ở phụ nữ nạo phá thai.

2.1. Tỷ Lệ Nhiễm HIV Gia Tăng ở Nhóm Phụ Nữ

Sự gia tăng tỷ lệ nhiễm HIV ở phụ nữ là một xu hướng đáng lo ngại. Điều này cho thấy cần có những nỗ lực đặc biệt để tiếp cận và cung cấp các dịch vụ phòng chống HIV/AIDS cho phụ nữ, đặc biệt là những người có nguy cơ cao. Cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục về HIV/AIDS cho phụ nữ, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để họ tiếp cận các dịch vụ xét nghiệm HIV, tư vấn HIV và điều trị HIV. Các chương trình phòng chống HIV/AIDS cần chú trọng đến các yếu tố xã hội và giới tính ảnh hưởng đến nguy cơ lây nhiễm HIV của phụ nữ.

2.2. Quan Hệ Tình Dục Không An Toàn và Nguy Cơ HIV

Quan hệ tình dục không an toàn là con đường lây truyền HIV phổ biến nhất. Phụ nữ nạo phá thai thường có liên quan đến quan hệ tình dục không an toàn, do đó họ có nguy cơ nhiễm HIV cao hơn. Cần khuyến khích sử dụng bao cao su và các biện pháp phòng tránh thai khác để giảm thiểu nguy cơ có thai ngoài ý muốn và lây nhiễm HIV. Các chương trình kế hoạch hóa gia đình cần được tăng cường để giúp phụ nữ có thể chủ động quyết định về số lượng con cái và thời điểm sinh con.

2.3. Các Yếu Tố Xã Hội Ảnh Hưởng đến Nguy Cơ HIV

Các yếu tố xã hội như nghèo đói, thiếu giáo dục, phân biệt đối xử và bạo lực giới có thể làm tăng nguy cơ lây nhiễm HIV ở phụ nữ. Cần giải quyết các vấn đề xã hội này để giảm thiểu nguy cơ HIV cho phụ nữ. Các chương trình hỗ trợ phụ nữ, đặc biệt là những người có hoàn cảnh khó khăn, cần được tăng cường. Cần có những chính sách và biện pháp để bảo vệ phụ nữ khỏi bạo lực và phân biệt đối xử.

III. Phương Pháp Hiệu Quả Xét Nghiệm HIV Tự Nguyện cho Phụ Nữ Cần Thơ

Xét nghiệm HIV tự nguyện là một phương pháp hiệu quả để phát hiện sớm tình trạng nhiễm HIV và giúp người bệnh tiếp cận điều trị kịp thời. Đây cũng là một biện pháp quan trọng để phòng ngừa lây nhiễm HIV cho người khác. Xét nghiệm HIV tự nguyện phải dựa trên nguyên tắc tự nguyện, bảo mật và tôn trọng quyền của người bệnh. Tư vấn HIV trước và sau xét nghiệm là một phần quan trọng của quy trình xét nghiệm HIV tự nguyện. Tư vấn giúp người bệnh hiểu rõ về HIV/AIDS, nguy cơ lây nhiễm và các biện pháp phòng ngừa. Tư vấn cũng giúp người bệnh chuẩn bị tâm lý cho kết quả xét nghiệm và có kế hoạch chăm sóc sức khỏe phù hợp. Nghiên cứu cho thấy PN nạo phá thai có kiến thức về xét nghiệm HIV đạt 82,6%; thái độ tích cực về xét nghiệm là 29,5% và tỷ lệ xét nghiệm HIV tự nguyện của phụ nữ nạo phá thai là 67%.

3.1. Nguyên Tắc Tự Nguyện và Bảo Mật Trong Xét Nghiệm HIV

Nguyên tắc tự nguyện đảm bảo rằng người bệnh có quyền quyết định có thực hiện xét nghiệm HIV hay không. Nguyên tắc bảo mật đảm bảo rằng thông tin về tình trạng HIV của người bệnh được giữ kín và chỉ được tiết lộ khi có sự đồng ý của người bệnh hoặc theo quy định của pháp luật. Việc tuân thủ các nguyên tắc này giúp tạo sự tin tưởng cho người bệnh và khuyến khích họ tham gia xét nghiệm HIV. Các cơ sở y tế cần có quy trình và biện pháp để đảm bảo bảo mật thông tin cho người bệnh.

3.2. Vai Trò của Tư Vấn HIV Trước và Sau Xét Nghiệm

Tư vấn HIV trước xét nghiệm giúp người bệnh hiểu rõ về HIV/AIDS, nguy cơ lây nhiễm và các biện pháp phòng ngừa. Tư vấn cũng giúp người bệnh chuẩn bị tâm lý cho kết quả xét nghiệm và có kế hoạch chăm sóc sức khỏe phù hợp. Tư vấn HIV sau xét nghiệm giúp người bệnh hiểu rõ về kết quả xét nghiệm và có kế hoạch điều trị, chăm sóc sức khỏe phù hợp. Tư vấn cũng giúp người bệnh đối phó với những khó khăn về tâm lý và xã hội có thể phát sinh do tình trạng HIV của họ.

3.3. Dịch Vụ Xét Nghiệm HIV Thân Thiện và Dễ Tiếp Cận

Để khuyến khích phụ nữ nạo phá thai tham gia xét nghiệm HIV tự nguyện, cần cung cấp các dịch vụ xét nghiệm HIV thân thiện và dễ tiếp cận. Dịch vụ xét nghiệm nên được cung cấp tại các cơ sở y tế uy tín, có đội ngũ nhân viên y tế được đào tạo chuyên nghiệp và có đầy đủ trang thiết bị cần thiết. Dịch vụ xét nghiệm nên được cung cấp miễn phí hoặc với chi phí thấp để giảm bớt gánh nặng tài chính cho người bệnh. Thời gian chờ đợi kết quả xét nghiệm nên được rút ngắn để tạo thuận lợi cho người bệnh. Các cơ sở y tế cần có môi trường thân thiện và tôn trọng để người bệnh cảm thấy thoải mái và an tâm khi tham gia xét nghiệm HIV.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Nâng Cao Tỷ Lệ Xét Nghiệm HIV ở Cần Thơ

Nghiên cứu chỉ ra rằng PN nhận thức được sự cần thiết và quan tâm đến xét nghiệm HIV có khả năng làm xét nghiệm gấp hơn 2 lần so với nhóm phụ nữ khác (OR: 2,2 và 2,6); dịch vụ lấy máu xét nghiệm phù hợp có thể làm tăng tần suất chấp nhận xét nghiệm gấp 4,4 lần. Từ đó, có thể thấy việc tăng cường truyền thông và giáo dục sức khỏe về HIV/AIDS cho phụ nữ nạo phá thai là rất quan trọng. Cần cung cấp thông tin chính xác và đầy đủ về HIV/AIDS, nguy cơ lây nhiễm và các biện pháp phòng ngừa. Cần tạo ra một môi trường cởi mở và tôn trọng để phụ nữ có thể thoải mái trao đổi về các vấn đề liên quan đến HIV/AIDS. Các hoạt động truyền thông và giáo dục sức khỏe nên được thực hiện thông qua nhiều kênh khác nhau, như truyền hình, đài phát thanh, báo chí, internet và các buổi nói chuyện trực tiếp.

4.1. Tăng Cường Truyền Thông về HIV AIDS cho Phụ Nữ

Truyền thông về HIV/AIDS cần tập trung vào các thông tin cơ bản về bệnh, đường lây truyền, cách phòng ngừa và tầm quan trọng của việc xét nghiệm HIV sớm. Truyền thông cũng cần giải quyết các hiểu lầm và định kiến sai lệch về HIV/AIDS. Các thông điệp truyền thông cần được thiết kế phù hợp với đặc điểm của từng nhóm đối tượng, đặc biệt là phụ nữ nạo phá thai. Cần sử dụng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu và hình ảnh minh họa sinh động để thu hút sự chú ý của người xem.

4.2. Tạo Môi Trường Cởi Mở Trao Đổi về HIV AIDS

Cần tạo ra một môi trường cởi mở và tôn trọng để phụ nữ có thể thoải mái trao đổi về các vấn đề liên quan đến HIV/AIDS. Các buổi tư vấn nhóm, câu lạc bộ sức khỏe và các diễn đàn trực tuyến là những nơi lý tưởng để phụ nữ chia sẻ kinh nghiệm, đặt câu hỏi và nhận được sự hỗ trợ từ người khác. Cần khuyến khích sự tham gia của nam giới trong các hoạt động này để tạo ra một môi trường hỗ trợ lẫn nhau.

4.3. Đào Tạo Nhân Viên Y Tế về Tư Vấn HIV

Nhân viên y tế đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp dịch vụ xét nghiệm HIV tự nguyện và tư vấn HIV. Cần đào tạo nhân viên y tế về kiến thức chuyên môn, kỹ năng giao tiếp và thái độ phục vụ tốt. Nhân viên y tế cần được trang bị đầy đủ thông tin về HIV/AIDS, các biện pháp phòng ngừa và các dịch vụ hỗ trợ. Nhân viên y tế cần có khả năng lắng nghe, thấu hiểu và tôn trọng người bệnh. Nhân viên y tế cần được đào tạo về kỹ năng tư vấn HIV, bao gồm cách cung cấp thông tin, giải đáp thắc mắc và hỗ trợ người bệnh trong quá trình ra quyết định.

V. Kết Luận và Hướng Đi Tương Lai Phòng Chống HIV tại Cần Thơ

Nghiên cứu về xét nghiệm HIV tự nguyện ở phụ nữ nạo phá thai tại Cần Thơ đã cung cấp những thông tin quan trọng về tình hình và các yếu tố liên quan. Kết quả nghiên cứu cho thấy cần có những biện pháp can thiệp hiệu quả để nâng cao tỷ lệ xét nghiệm HIV tự nguyện ở nhóm đối tượng này. Trong tương lai, cần tiếp tục nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định xét nghiệm HIV của phụ nữ nạo phá thai, đặc biệt là các yếu tố xã hội và văn hóa. Cần đánh giá hiệu quả của các chương trình can thiệp và điều chỉnh cho phù hợp với thực tế. Cần tăng cường hợp tác giữa các cơ quan, tổ chức và cá nhân để cùng nhau phòng chống HIV/AIDS tại Cần Thơ.

5.1. Nghiên Cứu Sâu Hơn về Các Yếu Tố Xã Hội

Các yếu tố xã hội như nghèo đói, thiếu giáo dục, phân biệt đối xử và bạo lực giới có thể ảnh hưởng đến quyết định xét nghiệm HIV của phụ nữ nạo phá thai. Cần nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố này để có thể xây dựng các chương trình can thiệp hiệu quả hơn. Các nghiên cứu cần sử dụng phương pháp định tính để thu thập thông tin chi tiết về trải nghiệm và quan điểm của phụ nữ.

5.2. Đánh Giá Hiệu Quả của Các Chương Trình

Cần đánh giá hiệu quả của các chương trình can thiệp hiện tại để xác định những gì đang hoạt động tốt và những gì cần cải thiện. Các đánh giá cần sử dụng các chỉ số đo lường rõ ràng và khách quan. Kết quả đánh giá cần được sử dụng để điều chỉnh các chương trình cho phù hợp với thực tế.

5.3. Tăng Cường Hợp Tác Phòng Chống HIV AIDS

Phòng chống HIV/AIDS là một nhiệm vụ phức tạp đòi hỏi sự hợp tác của nhiều bên. Cần tăng cường hợp tác giữa các cơ quan chính phủ, tổ chức phi chính phủ, các cơ sở y tế và cộng đồng. Cần khuyến khích sự tham gia của những người sống với HIV/AIDS trong các hoạt động phòng chống HIV/AIDS.

Tổng quan nghiên cứu

HIV/AIDS vẫn là một thách thức lớn đối với y tế công cộng tại Việt Nam, với khoảng 209.754 người nhiễm HIV tính đến năm 2017. Tỷ lệ nhiễm HIV mới qua đường tình dục không an toàn chiếm tới 58%, trong đó phụ nữ ngày càng chiếm tỷ lệ cao, tăng từ 19% năm 2005 lên 32,4% năm 2017. Tại thành phố Cần Thơ, mỗi năm phát hiện khoảng 200 ca nhiễm HIV mới, chủ yếu lây truyền qua quan hệ tình dục không an toàn. Song song đó, tình trạng nạo phá thai (NPT) ở phụ nữ, đặc biệt trong nhóm tuổi sinh đẻ, cũng đang gia tăng với khoảng 300.000 ca mỗi năm trong độ tuổi 15-19, trong đó gần 30% là thanh niên chưa lập gia đình. Phụ nữ NPT là nhóm đối tượng có nguy cơ cao nhiễm HIV do quan hệ tình dục không an toàn và mang thai ngoài ý muốn.

Xét nghiệm HIV tự nguyện (XN HIV TN) là biện pháp can thiệp hiệu quả trong dự phòng lây nhiễm HIV, giúp phát hiện sớm và giảm nguy cơ lây truyền từ mẹ sang con. Tuy nhiên, tỷ lệ phụ nữ NPT thực hiện XN HIV TN còn thấp, chưa được nghiên cứu sâu tại Việt Nam. Nghiên cứu này được thực hiện tại Trung tâm Chăm sóc Sức khỏe Sinh sản TP Cần Thơ trong giai đoạn từ tháng 3 đến tháng 6 năm 2018, nhằm mục tiêu: (1) mô tả kiến thức, thái độ và thực hành XN HIV TN ở phụ nữ NPT; (2) xác định các yếu tố liên quan đến việc thực hiện XN HIV TN. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp cơ sở khoa học để nâng cao hiệu quả các chương trình phòng chống HIV/AIDS, đặc biệt trong nhóm phụ nữ NPT, góp phần giảm thiểu lây nhiễm HIV trong cộng đồng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và khái niệm chuyên ngành về HIV/AIDS và xét nghiệm HIV tự nguyện, bao gồm:

• Lý thuyết kiến thức - thái độ - thực hành (KAP): Giải thích mối quan hệ giữa kiến thức về HIV/AIDS, thái độ đối với xét nghiệm HIV và thực hành xét nghiệm tự nguyện.
• Mô hình can thiệp y tế công cộng: Tập trung vào vai trò của tư vấn và xét nghiệm HIV tự nguyện trong dự phòng lây nhiễm HIV, đặc biệt trong nhóm phụ nữ NPT.
• Khái niệm về kỳ thị và phân biệt đối xử: Theo Luật phòng, chống HIV/AIDS số 64/2006/QH11, kỳ thị và phân biệt đối xử ảnh hưởng đến quyết định xét nghiệm HIV của người dân.
• Khung lý thuyết về các yếu tố ảnh hưởng: Bao gồm yếu tố cá nhân (tuổi, trình độ học vấn, thu nhập), yếu tố gia đình - xã hội (kỳ thị, quan tâm), và yếu tố cơ sở y tế (chất lượng dịch vụ, bảo mật thông tin).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang kết hợp định lượng và định tính.

• Đối tượng nghiên cứu: 288 phụ nữ đến nạo phá thai tại Trung tâm Chăm sóc Sức khỏe Sinh sản TP Cần Thơ, chưa biết tình trạng nhiễm HIV hoặc chưa xét nghiệm HIV trong vòng 3 tháng trước đó.
• Cỡ mẫu: Tính toán dựa trên tỷ lệ 40% phụ nữ NPT đồng ý xét nghiệm HIV tự nguyện, với độ chính xác 6%, độ tin cậy 95%, cộng thêm 10% dự phòng, tổng cỡ mẫu là 288 người.
• Phương pháp chọn mẫu: Chọn mẫu liên tiếp toàn bộ phụ nữ đến NPT đáp ứng tiêu chí trong khoảng thời gian nghiên cứu.
• Thu thập dữ liệu: Sử dụng phiếu phỏng vấn có cấu trúc để thu thập thông tin về kiến thức, thái độ và thực hành xét nghiệm HIV tự nguyện. Ngoài ra, thực hiện 18 cuộc phỏng vấn sâu với phụ nữ đồng ý và không đồng ý xét nghiệm, cán bộ y tế và lãnh đạo trung tâm để làm rõ các yếu tố liên quan.
• Phân tích số liệu: Sử dụng phần mềm SPSS 20.0, áp dụng thống kê mô tả, kiểm định chi bình phương (χ2), hồi quy logistic đơn và đa biến với mức ý nghĩa α < 0,05 để xác định các yếu tố liên quan đến xét nghiệm HIV tự nguyện.
• Đạo đức nghiên cứu: Được Hội đồng đạo đức Trường Đại học Y tế Công cộng phê duyệt, đảm bảo bảo mật thông tin và quyền tự nguyện tham gia của đối tượng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Kiến thức về HIV và xét nghiệm HIV: 82,6% phụ nữ NPT có kiến thức đạt về xét nghiệm HIV. 74,3% đã từng nghe thông tin về HIV/AIDS, 92% biết HIV/AIDS là bệnh nguy hiểm. Tuy nhiên, chỉ 11,5% tự đánh giá có nguy cơ nhiễm HIV, cho thấy sự chủ quan trong nhận thức nguy cơ.

2. Thái độ về xét nghiệm HIV: Tỷ lệ thái độ tích cực về xét nghiệm HIV chỉ đạt 29,5%, phản ánh sự e ngại, lo lắng và kỳ thị còn tồn tại trong cộng đồng và bản thân phụ nữ NPT.

3. Tỷ lệ thực hiện xét nghiệm HIV tự nguyện: 67% phụ nữ NPT đồng ý làm xét nghiệm HIV tự nguyện tại trung tâm. Tỷ lệ này cao hơn so với khảo sát nhanh trước đó (40%), cho thấy sự cải thiện trong nhận thức và dịch vụ.

4. Các yếu tố liên quan đến xét nghiệm HIV tự nguyện:

   • Phụ nữ nhận thức được sự cần thiết của xét nghiệm HIV có khả năng làm xét nghiệm cao gấp 2,2 lần (OR=2,2).
   • Phụ nữ quan tâm đến xét nghiệm HIV có khả năng làm xét nghiệm cao gấp 2,6 lần (OR=2,6).
   • Dịch vụ lấy máu xét nghiệm phù hợp làm tăng khả năng chấp nhận xét nghiệm gấp 4,4 lần.
   • Các yếu tố cá nhân như tuổi, trình độ học vấn, thu nhập không có ảnh hưởng đáng kể sau khi điều chỉnh đa biến.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy kiến thức về HIV và xét nghiệm HIV là điều kiện tiên quyết để phụ nữ NPT thực hiện xét nghiệm tự nguyện. Tuy nhiên, thái độ tích cực còn thấp, có thể do sự kỳ thị, lo ngại về bảo mật thông tin và hậu quả xã hội khi biết kết quả dương tính. Tỷ lệ 67% đồng ý xét nghiệm là mức khá cao so với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, phản ánh hiệu quả của công tác tư vấn và dịch vụ tại Trung tâm Chăm sóc SKSS TP Cần Thơ.

So sánh với các nghiên cứu khác, tỷ lệ đồng ý xét nghiệm HIV ở phụ nữ mang thai tại Việt Nam dao động từ 58% đến 96%, tùy thuộc vào địa bàn và chất lượng dịch vụ. Các nghiên cứu quốc tế cũng chỉ ra rằng tư vấn trước xét nghiệm và dịch vụ thân thiện, bảo mật là yếu tố quan trọng thúc đẩy xét nghiệm HIV tự nguyện.

Việc dịch vụ lấy máu xét nghiệm phù hợp làm tăng khả năng chấp nhận xét nghiệm gấp 4,4 lần cho thấy cơ sở vật chất và quy trình dịch vụ là yếu tố then chốt. Các biện pháp bảo mật thông tin và tư vấn tận tình giúp giảm bớt lo ngại của phụ nữ NPT.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ kiến thức đạt, thái độ tích cực và tỷ lệ xét nghiệm HIV tự nguyện, cùng bảng phân tích hồi quy logistic đa biến minh họa các yếu tố liên quan.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường công tác tư vấn và truyền thông: Đẩy mạnh tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện cho phụ nữ đến nhận dịch vụ nạo phá thai, tập trung nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của xét nghiệm HIV, giảm thiểu kỳ thị và lo ngại. Thời gian thực hiện: ngay trong năm 2024. Chủ thể: Trung tâm chăm sóc SKSS, các tổ chức y tế công cộng.

2. Cải thiện chất lượng dịch vụ xét nghiệm: Đảm bảo quy trình lấy mẫu xét nghiệm thuận tiện, bảo mật thông tin cá nhân, tạo môi trường thân thiện, kín đáo cho phụ nữ NPT. Thời gian: 6 tháng đến 1 năm. Chủ thể: Trung tâm chăm sóc SKSS, phòng xét nghiệm.

3. Đào tạo nâng cao năng lực cán bộ y tế: Tổ chức các khóa tập huấn về tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện, kỹ năng giao tiếp, bảo mật thông tin và xử lý tâm lý cho nhân viên y tế. Thời gian: 6 tháng. Chủ thể: Sở Y tế, Trung tâm chăm sóc SKSS.

4. Xây dựng chính sách hỗ trợ và khuyến khích xét nghiệm HIV: Cân nhắc các chính sách hỗ trợ chi phí xét nghiệm hoặc ưu tiên dịch vụ cho phụ nữ NPT, đồng thời phối hợp với các tổ chức xã hội để giảm kỳ thị và phân biệt đối xử. Thời gian: 1-2 năm. Chủ thể: Bộ Y tế, Sở Y tế, các tổ chức phi chính phủ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ y tế và quản lý dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn về kiến thức, thái độ và thực hành xét nghiệm HIV tự nguyện ở phụ nữ NPT, giúp cải thiện chất lượng dịch vụ và xây dựng kế hoạch can thiệp phù hợp.

2. Nhà hoạch định chính sách y tế công cộng: Thông tin về các yếu tố ảnh hưởng đến xét nghiệm HIV tự nguyện giúp xây dựng chính sách phòng chống HIV/AIDS hiệu quả, đặc biệt trong nhóm đối tượng dễ bị tổn thương.

3. Nhà nghiên cứu và học viên ngành y tế công cộng: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu kết hợp định lượng và định tính trong lĩnh vực HIV/AIDS và sức khỏe sinh sản.

4. Tổ chức phi chính phủ và các đơn vị hoạt động trong lĩnh vực HIV/AIDS: Cung cấp cơ sở khoa học để thiết kế các chương trình truyền thông, tư vấn và hỗ trợ phụ nữ NPT tiếp cận dịch vụ xét nghiệm HIV tự nguyện.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao phụ nữ nạo phá thai là nhóm đối tượng nguy cơ cao nhiễm HIV?
   Phụ nữ NPT thường có quan hệ tình dục không an toàn dẫn đến mang thai ngoài ý muốn và có nguy cơ lây nhiễm HIV qua đường tình dục. Việc xét nghiệm HIV tự nguyện giúp phát hiện sớm và can thiệp kịp thời.

2. Tỷ lệ phụ nữ NPT đồng ý xét nghiệm HIV tự nguyện là bao nhiêu?
   Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ này đạt khoảng 67%, cao hơn nhiều so với khảo sát nhanh trước đó (40%), phản ánh sự cải thiện trong nhận thức và dịch vụ.

3. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến việc phụ nữ NPT thực hiện xét nghiệm HIV?
   Nhận thức về sự cần thiết và quan tâm đến xét nghiệm HIV, cùng với dịch vụ lấy máu xét nghiệm phù hợp, là những yếu tố làm tăng khả năng thực hiện xét nghiệm gấp từ 2,2 đến 4,4 lần.

4. Làm thế nào để giảm kỳ thị và phân biệt đối xử trong xét nghiệm HIV?
   Cần tăng cường truyền thông giáo dục, bảo mật thông tin cá nhân, đào tạo cán bộ y tế về tư vấn và giao tiếp, đồng thời xây dựng môi trường thân thiện, không kỳ thị trong các cơ sở y tế.

5. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn này?
   Nghiên cứu kết hợp phương pháp định lượng (phỏng vấn 288 phụ nữ NPT) và định tính (phỏng vấn sâu 18 đối tượng gồm phụ nữ và cán bộ y tế), phân tích bằng phần mềm SPSS với các kỹ thuật thống kê mô tả và hồi quy logistic.

Kết luận

• Phụ nữ nạo phá thai tại TP Cần Thơ có kiến thức đạt về xét nghiệm HIV tự nguyện ở mức 82,6%, nhưng thái độ tích cực chỉ đạt 29,5%.
• Tỷ lệ phụ nữ NPT đồng ý xét nghiệm HIV tự nguyện là 67%, cho thấy tiềm năng cải thiện dịch vụ và nhận thức.
• Các yếu tố như nhận thức về sự cần thiết, quan tâm đến xét nghiệm và dịch vụ lấy máu phù hợp có ảnh hưởng tích cực đến việc thực hiện xét nghiệm.
• Cần đẩy mạnh tư vấn, cải thiện chất lượng dịch vụ và đào tạo cán bộ y tế để nâng cao tỷ lệ xét nghiệm HIV tự nguyện trong nhóm phụ nữ NPT.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các chương trình phòng chống HIV/AIDS và chăm sóc sức khỏe sinh sản tại địa phương, hướng tới giảm thiểu lây nhiễm HIV trong cộng đồng.

Hành động tiếp theo: Các cơ sở y tế và đơn vị quản lý cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để nâng cao hiệu quả phòng chống HIV trong nhóm phụ nữ NPT và cộng đồng rộng lớn hơn.