Tổng quan nghiên cứu

Tiếng Anh là ngôn ngữ được sử dụng rộng rãi thứ tư trên thế giới và đóng vai trò quan trọng trong giao tiếp quốc tế, thương mại toàn cầu. Tại Lào, tiếng Anh được giảng dạy như một ngoại ngữ từ bậc tiểu học đến đại học, tuy nhiên chất lượng giáo dục còn nhiều hạn chế do trình độ giáo viên, thiếu tài liệu và phương pháp giảng dạy chưa phù hợp. Đặc biệt, sinh viên năm nhất chuyên ngành tiếng Anh tại Trường Đại học Savannakhet (SKU) gặp nhiều khó khăn trong phát âm và nhận diện các âm vị tiếng Anh, ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp và tự tin nói tiếng Anh.

Nghiên cứu nhằm mục tiêu xác định các vấn đề về ngữ âm mà sinh viên năm nhất tại SKU gặp phải khi nói tiếng Anh, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp giúp cải thiện kỹ năng phát âm. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào sinh viên năm nhất khoa Ngôn ngữ Anh, Trường Đại học Savannakhet trong năm học 2017. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy phát âm tiếng Anh, giúp sinh viên phát triển năng lực ngôn ngữ, tự tin giao tiếp với các giọng tiếng Anh đa dạng.

Theo khảo sát, 71% sinh viên tự đánh giá khả năng phát âm của mình ở mức thấp, 74% chỉ “thỉnh thoảng” nói tiếng Anh trong lớp, và 90% không thể sử dụng chính xác các ký hiệu ngữ âm quốc tế. Những số liệu này phản ánh rõ ràng sự thiếu hụt trong việc giảng dạy và học tập phát âm tại SKU, đồng thời nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về các giải pháp cải thiện kỹ năng phát âm cho sinh viên.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về ngữ âm học và phương pháp dạy học tiếng Anh như ngoại ngữ, tập trung vào:

  • Lý thuyết ngữ âm học (Phonetics): Nghiên cứu về cách phát âm, cấu trúc âm thanh và các đặc điểm vật lý của âm thanh trong tiếng Anh, bao gồm cả âm vị học (phonology) và các yếu tố siêu ngữ âm như trọng âm, ngữ điệu, nhịp điệu.

  • Ảnh hưởng của tiếng mẹ đẻ (L1 Transfer): Theo Avery và Ehrlich, sự khác biệt về hệ thống âm thanh giữa tiếng mẹ đẻ và tiếng Anh gây ra các lỗi phát âm phổ biến, đặc biệt là khi các âm trong tiếng Anh không tồn tại trong tiếng mẹ đẻ của người học.

  • Các yếu tố ảnh hưởng đến việc học phát âm: Bao gồm động lực học tập, mức độ tiếp xúc với tiếng Anh, thái độ, độ tuổi và môi trường học tập. Ví dụ, theo giả thuyết giai đoạn nhạy cảm (Critical Period Hypothesis), người học lớn tuổi khó đạt được phát âm chuẩn như người bản ngữ.

  • Mô hình dạy học phát âm giao tiếp: Nhấn mạnh việc dạy phát âm không chỉ ở mức âm vị mà còn ở mức giao tiếp thực tế, giúp người học phát âm rõ ràng, dễ hiểu thay vì theo đuổi phát âm giống người bản ngữ tuyệt đối.

Các khái niệm chính bao gồm: âm vị (phoneme), ký hiệu ngữ âm quốc tế (IPA), âm hữu thanh và vô thanh, cụm phụ âm (consonant clusters), trọng âm (stress), ngữ điệu (intonation), và ảnh hưởng của tiếng mẹ đẻ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp (mixed methods) kết hợp cả định lượng và định tính nhằm tăng tính khách quan và độ tin cậy của kết quả.

  • Nguồn dữ liệu: Bao gồm 49 sinh viên năm nhất chuyên ngành tiếng Anh tại SKU, 5 giảng viên khoa Ngôn ngữ Anh. Dữ liệu được thu thập qua bài kiểm tra phát âm, bảng câu hỏi khảo sát và phỏng vấn sâu.

  • Phương pháp chọn mẫu: Mẫu chọn theo phương pháp thuận tiện (convenience sampling) do giới hạn về nguồn lực và thời gian, đảm bảo cân bằng giới tính (23 nam, 26 nữ) và cùng nhóm tuổi.

  • Công cụ thu thập dữ liệu:

    • Bài kiểm tra gồm 40 câu hỏi (trắc nghiệm và tự luận) tập trung vào nhận diện và phát âm các cặp âm dễ nhầm lẫn như /s/-/z/, /f/-/v/, /ʃ/-/ʒ/, /tʃ/-/dʒ/, cũng như ký hiệu ngữ âm.
    • Bảng câu hỏi gồm 20 câu hỏi dạng đóng, mở nhằm thu thập ý kiến về khó khăn, thái độ và giải pháp học phát âm.
    • Phỏng vấn bán cấu trúc với 10 sinh viên và 5 giảng viên để khai thác sâu hơn về nguyên nhân và đề xuất cải thiện.
  • Phân tích dữ liệu: Dữ liệu định lượng được xử lý bằng phần mềm SPSS 16.0, trình bày dưới dạng bảng, biểu đồ để minh họa các phát hiện chính. Dữ liệu định tính được phân tích nội dung nhằm bổ sung và giải thích các kết quả định lượng.

  • Thời gian nghiên cứu: Tiến hành trong năm học 2017 tại Trường Đại học Savannakhet, tỉnh Savannakhet, Lào.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Khó khăn trong phát âm và nhận diện âm vị: 90% sinh viên không thể sử dụng chính xác ký hiệu ngữ âm quốc tế (IPA), đặc biệt với các âm /dʒ/, /tʃ/, /ʃ/, /ʒ/. 53% sinh viên gặp khó khăn nhất với âm /dʒ/. Các cặp âm /s/-/z/, /f/-/v/, /u/-/u:/, /ʃ/-/s/ cũng gây nhầm lẫn lớn.

  2. Thiếu tự tin và ít thực hành nói tiếng Anh: 71% sinh viên tự đánh giá khả năng phát âm ở mức thấp, 74% chỉ “thỉnh thoảng” nói tiếng Anh trong lớp. Nguyên nhân bao gồm sự thiếu môi trường thực hành, giáo viên tập trung nhiều vào ngữ pháp và đọc viết hơn là phát âm, cùng với tâm lý ngại ngùng, sợ sai của sinh viên.

  3. Giáo trình và thời lượng học phát âm hạn chế: Sinh viên chỉ có 32 tiết học phát âm trong một học kỳ, không có các buổi luyện tập phát âm chuyên sâu hoặc đào tạo phát âm qua thực hành nói. Giáo trình hiện tại chủ yếu là sách “Phonetics” dành cho trình độ trung cấp, không phù hợp với sinh viên có nền tảng tiếng Anh yếu.

  4. Ảnh hưởng của tiếng mẹ đẻ: Sinh viên bị ảnh hưởng mạnh bởi hệ thống âm vị tiếng Lào, dẫn đến việc phát âm theo kiểu “Lao hóa”, không phân biệt được các âm tương tự trong tiếng Anh. Ví dụ, không phân biệt được âm hữu thanh và vô thanh do không có trong tiếng mẹ đẻ.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sinh viên năm nhất tại SKU gặp nhiều khó khăn trong phát âm tiếng Anh, đặc biệt là trong việc nhận diện và phát âm các âm vị không tồn tại trong tiếng Lào. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về ảnh hưởng của tiếng mẹ đẻ trong học phát âm tiếng Anh như ngoại ngữ. Việc thiếu môi trường thực hành và sự tự tin cũng là nguyên nhân chủ quan quan trọng, làm giảm hiệu quả học tập phát âm.

Biểu đồ thể hiện tỷ lệ sinh viên gặp khó khăn với từng âm vị và mức độ tự đánh giá khả năng phát âm minh họa rõ ràng sự thiếu hụt kỹ năng này. So với các nghiên cứu trong khu vực, tình trạng này tương đồng với nhiều trường đại học tại các nước đang phát triển, nơi mà giáo trình và phương pháp giảng dạy phát âm còn hạn chế.

Ngoài ra, việc sinh viên không được tiếp xúc thường xuyên với các giọng tiếng Anh đa dạng (Anh-Anh, Anh-Mỹ, Anh-Australia) khiến họ khó nhận biết và thích nghi với các biến thể phát âm khác nhau, ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp thực tế. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đa dạng hóa nguồn nghe và thực hành trong quá trình học.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường thời lượng và chất lượng giảng dạy phát âm: Nhà trường nên bổ sung thêm các tiết học phát âm chuyên sâu, kết hợp lý thuyết và thực hành, đồng thời tổ chức các buổi luyện tập phát âm có sự hướng dẫn trực tiếp của giảng viên hoặc trợ giảng bản ngữ. Mục tiêu nâng tỷ lệ sinh viên tự tin phát âm đúng lên ít nhất 60% trong vòng 1 năm học.

  2. Phát triển tài liệu và phương pháp giảng dạy phù hợp: Cập nhật giáo trình phát âm phù hợp với trình độ sinh viên, sử dụng đa dạng các phương tiện hỗ trợ như video, phần mềm luyện phát âm, bài hát, trò chơi ngôn ngữ. Khuyến khích sinh viên học nhóm và tự học qua các kênh trực tuyến như YouTube, ứng dụng học tiếng Anh.

  3. Tạo môi trường thực hành tiếng Anh tích cực: Khuyến khích sinh viên nói tiếng Anh thường xuyên trong lớp và ngoài giờ học thông qua các câu lạc bộ tiếng Anh, hoạt động giao tiếp, thuyết trình, đóng vai. Giảng viên cần áp dụng các kỹ thuật giảng dạy tạo động lực, giảm bớt sự ngại ngùng, ví dụ như trò chơi, thảo luận nhóm nhỏ.

  4. Hỗ trợ sinh viên vượt qua tâm lý ngại ngùng: Giáo viên cần xây dựng môi trường lớp học thân thiện, khuyến khích sự tham gia của sinh viên, sử dụng phản hồi tích cực và khen ngợi để tăng sự tự tin. Có thể áp dụng các bài tập phát âm cá nhân kết hợp với phản hồi từ bạn học và giảng viên.

  5. Tăng cường tiếp xúc với các giọng tiếng Anh đa dạng: Tổ chức các buổi nghe và nói với giảng viên bản ngữ hoặc qua các tài liệu âm thanh, video đa dạng giọng nói. Khuyến khích sinh viên tiếp xúc với tiếng Anh qua phim ảnh, tin tức, bài hát để làm quen với các biến thể phát âm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên tiếng Anh tại các trường đại học và cao đẳng: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn về khó khăn phát âm của sinh viên, giúp giảng viên điều chỉnh phương pháp giảng dạy phát âm phù hợp, nâng cao hiệu quả đào tạo.

  2. Sinh viên chuyên ngành tiếng Anh và các ngành liên quan: Giúp sinh viên nhận thức rõ các vấn đề phát âm thường gặp, từ đó chủ động tìm kiếm giải pháp cải thiện kỹ năng phát âm và giao tiếp tiếng Anh.

  3. Nhà quản lý giáo dục và xây dựng chương trình đào tạo: Cung cấp cơ sở khoa học để thiết kế chương trình học tiếng Anh có trọng tâm phát âm, đồng thời đề xuất các chính sách hỗ trợ nâng cao chất lượng giảng dạy ngoại ngữ.

  4. Các nhà nghiên cứu ngôn ngữ và giáo dục: Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về phát âm tiếng Anh, ảnh hưởng của tiếng mẹ đẻ và phương pháp dạy học ngoại ngữ trong bối cảnh các nước đang phát triển.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao sinh viên năm nhất lại gặp nhiều khó khăn về phát âm tiếng Anh?
    Sinh viên năm nhất thường thiếu nền tảng phát âm vững chắc do chương trình phổ thông chưa tập trung dạy phát âm, đồng thời ảnh hưởng của tiếng mẹ đẻ và thiếu môi trường thực hành khiến họ khó phát âm chuẩn và tự tin.

  2. Các âm tiếng Anh nào gây khó khăn nhất cho sinh viên SKU?
    Các cặp âm như /s/-/z/, /f/-/v/, /ʃ/-/ʒ/, /tʃ/-/dʒ/ là những âm gây nhầm lẫn nhiều nhất do không tồn tại trong hệ thống âm vị tiếng Lào, dẫn đến việc sinh viên không thể phân biệt và phát âm chính xác.

  3. Làm thế nào để sinh viên cải thiện kỹ năng phát âm khi không có nhiều cơ hội tiếp xúc với người bản ngữ?
    Sinh viên có thể sử dụng các tài liệu trực tuyến như video, phần mềm luyện phát âm, tham gia câu lạc bộ tiếng Anh, luyện nói cùng bạn bè và tự luyện tập qua việc “nghĩ bằng tiếng Anh” và “nói chuyện với chính mình” để tăng cường phản xạ ngôn ngữ.

  4. Tại sao thái độ và tâm lý lại ảnh hưởng đến việc học phát âm?
    Tâm lý ngại ngùng, sợ sai khiến sinh viên ít tham gia nói tiếng Anh, giảm cơ hội luyện tập và nhận phản hồi. Thái độ tích cực và động lực học tập cao giúp sinh viên chủ động luyện tập, cải thiện phát âm nhanh hơn.

  5. Giảng viên có thể áp dụng phương pháp nào để giúp sinh viên vượt qua khó khăn về phát âm?
    Giảng viên nên kết hợp giảng dạy lý thuyết với thực hành, sử dụng phản hồi tích cực, tạo môi trường lớp học thân thiện, áp dụng các hoạt động giao tiếp, trò chơi ngôn ngữ và khuyến khích học nhóm để tăng sự tự tin và kỹ năng phát âm cho sinh viên.

Kết luận

  • Sinh viên năm nhất tại Trường Đại học Savannakhet gặp nhiều khó khăn trong phát âm tiếng Anh, đặc biệt với các âm không tồn tại trong tiếng mẹ đẻ.
  • Thiếu môi trường thực hành và giáo trình chưa phù hợp là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng này.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp thiết thực như tăng thời lượng học phát âm, cải tiến phương pháp giảng dạy, tạo môi trường giao tiếp tích cực và hỗ trợ tâm lý cho sinh viên.
  • Việc áp dụng các giải pháp này dự kiến sẽ nâng cao khả năng phát âm và tự tin giao tiếp tiếng Anh của sinh viên trong vòng 1-2 năm tới.
  • Khuyến khích các nhà quản lý giáo dục, giảng viên và sinh viên tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu để cải thiện chất lượng đào tạo tiếng Anh tại các trường đại học trong khu vực.

Hãy bắt đầu áp dụng các giải pháp này ngay hôm nay để nâng cao kỹ năng phát âm và tự tin hơn trong giao tiếp tiếng Anh!