Nghiên cứu tạo vắc xin phòng bệnh hoại tử gan thận cho cá biển từ vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus đột biến

• Tác giả: Vũ Thị Bích Huyền
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Xuân Viết
• Trường học: Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
• Chuyên ngành: Di truyền học
• Đề tài: Nghiên cứu vắc xin phòng bệnh hoại tử gan thận cho cá biển từ vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus đột biến
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC VIẾT TẮT
• MỤC LỤC
• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Tổng quan về vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus gây bệnh hoại tử gan thận ở một số loài cá
• 1.2. Đặc điểm hình thái, sinh hóa và sinh trưởng của vi khuẩn Vibrio
• 1.3. Hệ gen của vi khuẩn V. Độc tố và các gen quy định độc tố haemolysin
• 1.4. Gen rpoB và tính kháng rifampicin
• 1.5. Kháng nguyên của vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus
• 1.6. Bệnh hoại tử gan thận trên cá biển. Chẩn đoán và điều trị
• 1.7. Vắc-xin và cơ chế miễn dịch chủ động
• 1.8. Vắc-xin và phân loại vắc-xin cho cá
• 1.9. Miễn dịch đặc hiệu ở cá xương
• 1.10. Phương thức đưa vắc-xin vào cơ thể cá
• 1.11. Nghiên cứu tạo vi khuẩn giảm độc lực phục vụ sản xuất vắc-xin nhược độc phòng bệnh cho cá
• 1.12. Tạo vi khuẩn giảm độc lực bằng tác nhân vật lý
• 1.13. Tạo vi khuẩn giảm độc lực bằng tác nhân hóa học
• 1.14. Tạo vi khuẩn giảm độc lực bằng kĩ thuật gen
• 1.15. Tình hình nghiên cứu sản xuất vắc-xin phòng bệnh hoại tử gan thận do cho cá
• 1.16. Tình hình nghiên cứu trên thế giới
• 1.17. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam
• 2. CHƯƠNG II: VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Vật liệu nghiên cứu
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3. Sơ đồ các bước thực hiện chính
• 2.4. Phương pháp phân lập chủng vi khuẩn Vibrio từ cá nghi mắc bệnh
• 2.5. Phương pháp giữ giống chủng vi khuẩn
• 2.6. Phương pháp nhuộm Gram
• 2.7. Phương pháp xác định khả năng sinh trưởng của vi khuẩn
• 2.8. Phương pháp đánh giá đặc điểm sinh hóa, đặc tính kháng kháng sinh của chủng vi khuẩn
• 2.9. Phương pháp đánh giá độc lực của vi khuẩn
• 2.10. Phương pháp xử lý vi khuẩn với rifampicin
• 2.11. Phương pháp đánh giá độc lực của các dòng vi khuẩn kháng rifampicin
• 2.12. Nhóm phương pháp sinh học phân tử
• 2.13. Phương pháp thiết kế mồi
• 2.14. Phương pháp tách DNA tổng số
• 2.15. Phương pháp PCR, giải trình tự gen
• 2.16. Phương pháp tin sinh
• 2.17. Phương pháp đánh giá tính ổn định về độc lực và độ an toàn của dòng vi khuẩn giảm độc lực trên cá mú chấm cam
• 2.18. Phương pháp đánh giá khả năng đáp ứng miễn dịch của dòng giảm độc lực trên cá mú
• 2.19. Phương pháp xử lý số liệu
• 3. CHƯƠNG III: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Phân lập chủng vi khuẩn từ mẫu cá biển nghi mắc bệnh hoại tử gan thận
• 3.2. Phân lập vi khuẩn Vibrio
• 3.3. Phân tích đặc điểm sinh hóa của các mẫu vi khuẩn phân lập
• 3.4. Xác định chủng vi khuẩn V. parahaemolyticus bằng phương pháp phân tử
• 3.5. Đánh giá khả năng gây bệnh cho cá mú của các chủng vi khuẩn phân lập
• 3.6. Phân lập, giải trình tự các gen độc tố toxR, tlh và gen rpoB các chủng vi khuẩn phân lập
• 3.7. Kết quả tạo dòng vi khuẩn V. parahaemolyticus giảm độc lực
• 3.8. Đánh giá độc lực của các dòng vi khuẩn kháng rifampicin
• 3.9. Đánh giá đặc điểm sinh hóa của các dòng vi khuẩn giảm độc lực
• 3.10. So sánh trình tự gen toxR, tlh và rpoB của các dòng giảm độc lực so và chủng vi khuẩn dại
• 3.11. So sánh trình tự gen toxR và tlh của dòng giảm độc lực và chủng vi khuẩn dại
• 3.12. So sánh trình tự rpoB của chủng dại với các dòng giảm độc lực
• 3.13. Đánh giá khả năng tạo đáp ứng miễn dịch, khả năng sinh trưởng của dòng vi khuẩn giảm độc lực
• 3.14. Đánh giá tính ổn định độc lực, khả năng sinh trưởng của dòng giảm độc lực
• 3.15. Xác định tính an toàn của dòng L4650
• 3.16. Đánh giá khả năng tạo đáp ứng miễn dịch của dòng vi khuẩn giảm độc lực ở cá mú
• 4. CHƯƠNG IV: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

Tóm tắt

I. Giới thiệu về vắc xin và bệnh hoại tử gan thận

Bệnh hoại tử gan thận ở cá biển do vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus gây ra, đã trở thành một vấn đề nghiêm trọng trong ngành nuôi trồng thủy sản. Bệnh này không chỉ gây thiệt hại lớn về kinh tế mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của ngành. Việc phát triển vắc xin phòng bệnh là một giải pháp khả thi nhằm giảm thiểu thiệt hại do bệnh dịch. Các loại vắc xin hiện có như vắc xin bất hoạt, nhược độc, và tái tổ hợp đều có những ưu nhược điểm riêng. Vắc xin nhược độc, sử dụng vi khuẩn giảm độc lực, đang được xem là hướng đi tiềm năng nhờ khả năng tạo ra đáp ứng miễn dịch lâu dài cho cá.

1.1. Tình hình nghiên cứu vắc xin cho cá

Nghiên cứu về vắc xin cho cá đã được thực hiện trên toàn thế giới, tuy nhiên, việc sản xuất vắc xin cho cá biển vẫn còn hạn chế. Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng việc sử dụng vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus giảm độc lực có thể tạo ra một loại vắc xin hiệu quả. Việc phát triển vắc xin này không chỉ giúp bảo vệ cá khỏi bệnh hoại tử gan thận mà còn giảm thiểu việc sử dụng kháng sinh, từ đó hạn chế tình trạng kháng thuốc trong nuôi trồng thủy sản.

II. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu này sử dụng các phương pháp sinh học phân tử để tạo ra chủng vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus giảm độc lực. Các phương pháp bao gồm phân lập vi khuẩn từ cá biển, xử lý vi khuẩn bằng kháng sinh rifampicin, và phân tích gen độc tố. Việc xác định các gen như toxR, tlh, và rpoB là rất quan trọng để hiểu rõ hơn về cơ chế gây bệnh và khả năng gây đáp ứng miễn dịch của vi khuẩn. Kết quả từ các phương pháp này sẽ cung cấp cơ sở cho việc phát triển vắc xin nhược độc hiệu quả.

2.1. Phân lập và xác định chủng vi khuẩn

Quá trình phân lập vi khuẩn từ các mẫu cá biển nghi mắc bệnh hoại tử gan thận được thực hiện bằng các phương pháp nuôi cấy trên môi trường chọn lọc. Sau khi phân lập, các chủng vi khuẩn sẽ được xác định bằng phương pháp sinh học phân tử như PCR. Việc xác định chính xác chủng vi khuẩn là rất quan trọng để đảm bảo rằng vắc xin phát triển sẽ có hiệu quả trong việc phòng bệnh cho các loài cá biển khác nhau.

III. Kết quả nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng các dòng vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus giảm độc lực có khả năng tạo ra đáp ứng miễn dịch cho cá mú chấm cam. Các thử nghiệm cho thấy tỷ lệ sống sót của cá sau khi tiêm vắc xin nhược độc cao hơn so với nhóm chứng. Điều này chứng tỏ rằng việc phát triển vắc xin từ vi khuẩn giảm độc lực là một hướng đi khả thi và có thể ứng dụng rộng rãi trong ngành nuôi trồng thủy sản.

3.1. Đánh giá khả năng bảo hộ của vắc xin

Khả năng bảo hộ của dòng vi khuẩn giảm độc lực được đánh giá thông qua tỷ lệ sống sót của cá sau khi tiêm vắc xin. Kết quả cho thấy rằng vắc xin nhược độc có thể bảo vệ cá khỏi bệnh hoại tử gan thận một cách hiệu quả. Điều này không chỉ mở ra triển vọng cho việc sản xuất vắc xin thương mại mà còn góp phần nâng cao sức khỏe và sản lượng cá nuôi trong ngành thủy sản.

IV. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn

Nghiên cứu này không chỉ cung cấp thêm thông tin về vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus mà còn mở ra hướng đi mới trong việc phát triển vắc xin phòng bệnh cho cá biển. Việc sử dụng vi khuẩn giảm độc lực để sản xuất vắc xin có thể giúp giảm thiểu thiệt hại do bệnh dịch gây ra, đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm thủy sản. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển bền vững ngành nuôi trồng thủy sản tại Việt Nam.

4.1. Tính ứng dụng của nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu có thể được ứng dụng trong việc sản xuất vắc xin phòng bệnh hoại tử gan thận cho cá biển. Việc phát triển vắc xin này không chỉ giúp bảo vệ cá mà còn góp phần nâng cao giá trị kinh tế cho ngành thủy sản. Hơn nữa, nghiên cứu cũng mở ra cơ hội cho các nghiên cứu tiếp theo về miễn dịch và phòng bệnh cho các loài cá khác.