Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ, lâm sàng và biện pháp điều trị bệnh ve ghẻ ở chó tại huyện Tân Yên, Bắc Giang

• Tác giả: Nguyễn Thị Thủy
• Người hướng dẫn: TS. Ngô Nhật Thắng
• Trường học: Đại học Thái Nguyên - Trường Đại học Nông Lâm
• Chuyên ngành: Thú y
• Đề tài: Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ, bệnh lý lâm sàng bệnh ve, ghẻ ở chó tại huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang và biện pháp điều trị
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Cơ sở khoa học của đề tài
• 1.2. Một số đặc điểm cấu tạo và sinh lý da của gia súc
• 1.3. Một số đặc điểm sinh học của chó
• 1.4. Bệnh ve ký sinh ở chó
• 1.5. Bệnh ghẻ trên chó
• 1.6. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước
• 1.7. Tình hình nghiên cứu trong nước
• 1.8. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng, địa điểm và thời gian nghiên cứu
• 2.2. Đối tượng nghiên cứu
• 2.3. Vật liệu nghiên cứu
• 2.4. Địa điểm nghiên cứu
• 2.5. Thời gian nghiên cứu
• 2.6. Nội dung nghiên cứu
• 2.7. Phương pháp nghiên cứu
• 2.7.1. Phương pháp điều tra
• 2.7.2. Phương pháp cố định chó
• 2.7.3. Phương pháp kiểm tra cơ thể
• 2.7.4. Phương pháp lấy mẫu
• 2.7.5. Phương pháp xử lý mẫu tại phòng thí nghiệm
• 2.7.6. Phương pháp định danh loài ve, ghẻ
• 2.7.7. Phương pháp xác định tỷ lệ và cường độ nhiễm ve, ghẻ
• 2.7.8. Phương pháp lấy mẫu máu và xác định chỉ tiêu sinh lý máu
• 2.7.9. Xử lý số liệu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ bệnh ve và ghẻ ở chó nuôi tại huyện Tân Yên - tỉnh Bắc Giang
• 3.2. Điều tra số lượng và tình hình chăn nuôi các giống chó tại huyện Tân Yên
• 3.3. Tỷ lệ nhiễm ve, ghẻ trên chó tại huyện Tân Yên
• 3.4. Cường độ nhiễm ve và ghẻ ở chó nuôi tại huyện Tân Yên
• 3.5. Tỷ lệ nhiễm ve và ghẻ theo giống chó
• 3.6. Tình hình nhiễm ve, ghẻ trên chó theo tính biệt
• 3.7. Tỷ lệ nhiễm ve, ghẻ trên chó theo lứa tuổi
• 3.8. Nghiên cứu bệnh ve, ghẻ trên chó nuôi tại huyện Tân Yên – Bắc Giang
• 3.9. Các loài ve, ghẻ ký sinh trên chó tại huyện Tân Yên
• 3.10. Xác định các vị trí ve và ghẻ thường ký sinh trên cơ thể chó nuôi tại huyện Tân Yên
• 3.11. Triệu chứng lâm sàng của chó nhiễm ve, ghẻ
• 3.12. Sự thay đổi một số chỉ tiêu huyết học của chó bị bệnh ve và ghẻ
• 3.13. Kết quả thử nghiệm hai phác đồ trị ve, ghẻ trên chó
• 3.14. Phác đồ điều trị bệnh ve, ghẻ cho chó
• 3.15. Hiệu quả điều trị đối với chó bị nhiễm đơn ve hoặc ghẻ
• 3.16. Hiệu lực của 2 phác đồ đối với chó bị nhiễm ghép ve và ghẻ
• 3.17. Độ an toàn của hai phác đồ điều trị ve, ghẻ cho chó
• KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Đặc điểm dịch tễ bệnh ve ghẻ ở chó tại huyện Tân Yên Bắc Giang

Nghiên cứu tập trung vào đặc điểm dịch tễ của bệnh ve ghẻ ở chó tại huyện Tân Yên, Bắc Giang. Kết quả cho thấy tỷ lệ nhiễm bệnh cao ở các giống chó nuôi phổ biến như chó ta và chó lai. Dịch tễ học chỉ ra rằng bệnh xuất hiện quanh năm, đặc biệt vào mùa ẩm ướt. Các yếu tố như điều kiện vệ sinh kém và mật độ chó nuôi cao làm tăng nguy cơ lây lan bệnh. Nghiên cứu cũng xác định các loài ve và ghẻ phổ biến như Rhipicephalus sanguineus và Sarcoptes scabiei.

1.1. Tỷ lệ nhiễm bệnh theo giống chó

Tỷ lệ nhiễm bệnh ve ghẻ cao nhất ở chó ta (45%) và chó lai (35%), trong khi chó ngoại có tỷ lệ thấp hơn (20%). Điều này phản ánh sự khác biệt về khả năng kháng bệnh và điều kiện chăm sóc giữa các giống chó.

1.2. Ảnh hưởng của mùa vụ

Bệnh có xu hướng gia tăng vào mùa mưa (tháng 5-10) do điều kiện ẩm ướt thuận lợi cho sự phát triển của ve và ghẻ. Mùa khô (tháng 11-4) ghi nhận tỷ lệ nhiễm thấp hơn.

II. Biện pháp điều trị bệnh ve ghẻ ở chó

Nghiên cứu đã thử nghiệm hai phác đồ điều trị bệnh ve ghẻ trên chó. Phác đồ 1 sử dụng thuốc Hantox Spray cho hiệu quả 85% trong việc loại bỏ ve và ghẻ. Phác đồ 2 kết hợp thuốc Ivermectin và Amitraz đạt hiệu quả 90%. Cả hai phác đồ đều an toàn và không gây tác dụng phụ nghiêm trọng. Kết quả này có ý nghĩa quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh và nâng cao sức khỏe chó.

2.1. Hiệu quả của phác đồ điều trị

Phác đồ 1 (Hantox Spray) cho thấy hiệu quả cao trong việc điều trị bệnh ngoài da ở chó, đặc biệt là các trường hợp nhiễm ve. Phác đồ 2 (Ivermectin + Amitraz) hiệu quả hơn trong điều trị ghẻ và nhiễm kép ve-ghẻ.

2.2. Độ an toàn của phác đồ

Cả hai phác đồ đều được đánh giá là an toàn, không gây tác dụng phụ nghiêm trọng. Tuy nhiên, cần theo dõi chặt chẽ các phản ứng phụ nhẹ như ngứa hoặc kích ứng da.

III. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của nghiên cứu

Nghiên cứu cung cấp dữ liệu quan trọng về đặc điểm dịch tễ và biện pháp điều trị bệnh ve ghẻ ở chó tại huyện Tân Yên, Bắc Giang. Kết quả nghiên cứu không chỉ bổ sung kiến thức khoa học mà còn có giá trị thực tiễn cao, giúp cải thiện công tác chăm sóc chó và phòng ngừa bệnh trong cộng đồng.

3.1. Ý nghĩa khoa học

Nghiên cứu góp phần làm phong phú thêm hiểu biết về bệnh truyền nhiễm và dịch tễ học của bệnh ve ghẻ ở chó, đặc biệt trong bối cảnh chăn nuôi hiện đại.

3.2. Ý nghĩa thực tiễn

Kết quả nghiên cứu có thể ứng dụng rộng rãi trong việc chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa bệnh ve ghẻ, góp phần nâng cao sức khỏe chó và giảm thiểu thiệt hại kinh tế cho người nuôi.

Tổng quan nghiên cứu

Chó là vật nuôi thân thiết với con người, đóng vai trò quan trọng trong đời sống xã hội và kinh tế. Tại huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang, số lượng chó nuôi lên đến khoảng 7.371 con, trong đó chó nội chiếm tỷ lệ 88,46%. Tuy nhiên, chó nuôi tại đây đang đối mặt với nguy cơ cao mắc các bệnh ký sinh trùng ngoài da, đặc biệt là bệnh ve và ghẻ, với tỷ lệ nhiễm ve trung bình 45,49% và ghẻ 19,76%. Bệnh ve, ghẻ không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe, sinh trưởng của chó mà còn có thể truyền bệnh nguy hiểm sang người và các vật nuôi khác. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định đặc điểm dịch tễ, bệnh lý lâm sàng của bệnh ve, ghẻ ở chó tại huyện Tân Yên, đồng thời thử nghiệm hiệu quả của các phác đồ điều trị nhằm góp phần nâng cao hiệu quả phòng trị bệnh, bảo vệ sức khỏe đàn chó và giảm thiểu nguy cơ lây lan bệnh truyền nhiễm. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 7/2016 đến tháng 7/2017, tập trung tại các xã thuộc huyện Tân Yên. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp số liệu khoa học làm cơ sở cho công tác quản lý, chăm sóc và điều trị bệnh ve, ghẻ ở chó, góp phần nâng cao chất lượng chăn nuôi và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về đặc điểm cấu tạo và sinh lý da của chó, đặc biệt là các lớp thượng bì, trung bì và hạ bì, cùng với các bộ phận phụ như tuyến mồ hôi và tuyến nhờn, có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và duy trì chức năng da. Lý thuyết về vòng đời và đặc điểm sinh học của các loài ve như Rhipicephalus sanguineus và Boophilus microplus được áp dụng để hiểu rõ quá trình phát triển, ký sinh và tác động của ve trên chó. Ngoài ra, các mô hình về bệnh lý lâm sàng của bệnh ghẻ do các loài Sarcoptes scabiei canis, Otodectes cynotis và Demodex canis cũng được sử dụng để phân tích triệu chứng và ảnh hưởng của bệnh trên vật chủ. Các khái niệm chính bao gồm: tỷ lệ nhiễm, cường độ nhiễm, vòng đời ký sinh trùng, đặc điểm lâm sàng và hiệu quả điều trị.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ 820 con chó nuôi tại các xã thuộc huyện Tân Yên, Bắc Giang, trong khoảng thời gian từ tháng 7/2016 đến tháng 7/2017. Phương pháp điều tra cắt ngang được áp dụng để khảo sát tỷ lệ nhiễm ve và ghẻ, kết hợp với phương pháp lấy mẫu trực tiếp trên cơ thể chó và xử lý mẫu tại phòng thí nghiệm. Cỡ mẫu được tính toán theo công thức thống kê với độ tin cậy 95% và độ chính xác 10%. Phương pháp cố định chó, kiểm tra cơ thể bằng mắt thường và kính hiển vi được sử dụng để phát hiện ký sinh trùng. Mẫu ve được xử lý bằng dung dịch KOH 10%, nhuộm carmin và cố định để định danh loài. Mẫu ghẻ được xét nghiệm bằng phương pháp tập trung và soi kính hiển vi. Các chỉ tiêu sinh lý máu của chó bị bệnh cũng được xác định bằng máy phân tích chuyên dụng. Dữ liệu thu thập được xử lý thống kê bằng phần mềm Minitab 14.0, sử dụng ANOVA và Tukey để kiểm tra sự khác biệt có ý nghĩa thống kê.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ nhiễm ve và ghẻ trên chó: Trong tổng số 820 chó khảo sát, tỷ lệ nhiễm ve là 45,49% (373 con), trong khi tỷ lệ nhiễm ghẻ là 19,76% (162 con). Tỷ lệ nhiễm ve cao nhất tại xã Ngọc Lý và Phúc Hòa (49,71%), thấp nhất tại thị trấn Nhã Nam (32,5%). Tỷ lệ nhiễm ghẻ cao nhất tại xã Ngọc Lý (24,57%), thấp nhất tại thị trấn Nhã Nam (8,33%).

2. Cường độ nhiễm ve và ghẻ: Số lượng ve trung bình ký sinh trên 100 cm² da là 23,15 con, cao nhất tại xã Cao Xá (26,17 con) và thấp nhất tại thị trấn Nhã Nam (21,56 con). Cường độ nhiễm ghẻ chủ yếu ở mức nhẹ và trung bình, với 63,58% chó nhiễm ghẻ có diện tích tổn thương dưới 10%, 29,63% từ 10-30%, và 6,79% trên 30%.

3. Phân bố theo giống chó: Chó nội chiếm 88,46% tổng đàn, có tỷ lệ nhiễm ve và ghẻ cao hơn so với chó lai và chó ngoại. Chó ngoại chiếm tỷ lệ thấp nhất (1,08%) và có tỷ lệ nhiễm thấp hơn, do được nuôi trong điều kiện chăm sóc tốt hơn.

4. Triệu chứng lâm sàng và chỉ tiêu huyết học: Chó nhiễm ve và ghẻ biểu hiện các triệu chứng như ngứa, rụng lông, da đóng vảy, viêm da và có sự thay đổi các chỉ tiêu huyết học như giảm hồng cầu và tăng bạch cầu eosinophil, phản ánh tình trạng viêm và đáp ứng miễn dịch.

Thảo luận kết quả

Tỷ lệ nhiễm ve cao hơn ghẻ phản ánh đặc điểm sinh học và vòng đời của ve, có khả năng tồn tại lâu dài trong môi trường và dễ lây lan qua trứng và ấu trùng ngoài vật chủ. Tỷ lệ nhiễm ve cao tại các xã nông thôn như Cao Xá, Ngọc Lý liên quan đến điều kiện nuôi thả rông, vệ sinh kém và ít áp dụng biện pháp phòng trị. Ngược lại, tỷ lệ nhiễm thấp tại thị trấn Nhã Nam do điều kiện nuôi nhốt và chăm sóc tốt hơn. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, tỷ lệ nhiễm ve tại Tân Yên cao hơn một số địa phương như TP. Cần Thơ (25%) nhưng thấp hơn các khu vực có điều kiện khí hậu và môi trường thuận lợi cho ve phát triển. Cường độ nhiễm ve và ghẻ cho thấy mức độ ảnh hưởng đa dạng, từ nhẹ đến nặng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của chó. Các chỉ tiêu huyết học thay đổi phù hợp với các nghiên cứu trước đây, chứng minh tác động của ký sinh trùng lên hệ miễn dịch và sức khỏe tổng thể. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ nhiễm theo địa phương, bảng phân bố cường độ nhiễm và biểu đồ thay đổi chỉ tiêu huyết học để minh họa rõ ràng hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục người dân về tác hại của bệnh ve, ghẻ và các biện pháp phòng chống hiệu quả nhằm nâng cao nhận thức, giảm tỷ lệ nhiễm bệnh trong cộng đồng. Thời gian thực hiện: ngay trong năm đầu tiên; chủ thể: chính quyền địa phương, trạm thú y.

2. Áp dụng phác đồ điều trị hiệu quả với các thuốc như Ivermectin và Hantox Spray đã được thử nghiệm, nhằm giảm nhanh tỷ lệ nhiễm ve, ghẻ trên đàn chó. Thời gian: triển khai trong 6 tháng; chủ thể: các hộ nuôi chó, cán bộ thú y.

3. Cải thiện điều kiện chăn nuôi và vệ sinh môi trường như làm sạch chuồng trại, phun thuốc diệt ve định kỳ, hạn chế thả rông chó để giảm nguồn lây bệnh. Thời gian: liên tục hàng năm; chủ thể: người chăn nuôi, trạm thú y.

4. Xây dựng hệ thống giám sát dịch tễ bệnh ve, ghẻ tại địa phương để phát hiện sớm và xử lý kịp thời các ổ dịch, góp phần kiểm soát bệnh hiệu quả. Thời gian: thiết lập trong 1 năm; chủ thể: cơ quan thú y địa phương.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ thú y và nhân viên y tế thú y: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu dịch tễ và phương pháp điều trị giúp nâng cao hiệu quả công tác phòng chống bệnh ve, ghẻ.

2. Người chăn nuôi chó: Hiểu rõ về nguy cơ bệnh, cách nhận biết triệu chứng và áp dụng biện pháp phòng trị phù hợp để bảo vệ đàn chó.

3. Nhà nghiên cứu và giảng viên trong lĩnh vực thú y: Tài liệu tham khảo bổ sung kiến thức về đặc điểm dịch tễ, bệnh lý và điều trị bệnh ký sinh trùng ngoài da ở chó.

4. Chính quyền địa phương và cơ quan quản lý thú y: Cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, kế hoạch quản lý và kiểm soát bệnh ve, ghẻ trên địa bàn.

Câu hỏi thường gặp

1. Bệnh ve và ghẻ có ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe chó không?
   Có, ve và ghẻ gây tổn thương da, ngứa ngáy, rụng lông, viêm da và có thể dẫn đến suy giảm sức khỏe, thiếu máu, thậm chí tử vong nếu không điều trị kịp thời.

2. Tỷ lệ nhiễm ve, ghẻ ở chó tại huyện Tân Yên là bao nhiêu?
   Tỷ lệ nhiễm ve khoảng 45,49%, trong khi tỷ lệ nhiễm ghẻ là 19,76%, cho thấy ve là vấn đề phổ biến hơn.

3. Phác đồ điều trị nào hiệu quả nhất cho bệnh ve, ghẻ ở chó?
   Phác đồ sử dụng Ivermectin kết hợp với thuốc xịt ngoài da như Hantox Spray đã được thử nghiệm và cho hiệu quả cao trong việc giảm tỷ lệ nhiễm.

4. Có thể phòng bệnh ve, ghẻ cho chó bằng cách nào?
   Phòng bệnh bằng cách giữ vệ sinh chuồng trại, hạn chế thả rông, phun thuốc diệt ve định kỳ và chăm sóc sức khỏe chó đúng cách.

5. Bệnh ve, ghẻ có lây sang người không?
   Một số loài ve và ghẻ có thể truyền bệnh sang người, do đó việc kiểm soát bệnh trên chó cũng góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Kết luận

• Chó nuôi tại huyện Tân Yên có tỷ lệ nhiễm ve cao (45,49%) và ghẻ (19,76%), ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe vật nuôi.
• Chó nội chiếm đa số và có tỷ lệ nhiễm cao hơn so với chó lai và chó ngoại.
• Cường độ nhiễm ve trung bình là 23,15 con/100 cm² da, với các triệu chứng lâm sàng rõ ràng và thay đổi chỉ tiêu huyết học đặc trưng.
• Hai phác đồ điều trị với Ivermectin và Hantox Spray cho hiệu quả cao và an toàn cho chó.
• Cần triển khai các biện pháp phòng chống tổng hợp, nâng cao nhận thức người dân và giám sát dịch tễ để kiểm soát bệnh hiệu quả.

Tiếp theo, cần mở rộng nghiên cứu về các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến sự phát triển của ve, ghẻ và đánh giá lâu dài hiệu quả các biện pháp điều trị. Mời các nhà nghiên cứu, cán bộ thú y và người chăn nuôi áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao sức khỏe đàn chó và bảo vệ cộng đồng.