Nghiên cứu và phân lập tetrodotoxin cùng các độc tố thần kinh từ cá nóc

LỜI CAM ĐOAN

1. CHƯƠNG II: ĐỐI TƯỢNG, NGUYÊN VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

2.2. PHƯƠNG TIỆN NGHIÊN CỨU

2.2.1. Hóa chất thuốc thử

2.2.2. Thiết bị, dụng cụ

2.2.3. Động vật thí nghiệm

2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.3.1. Thu mẫu, định danh, xử lý mẫu, bảo quản, vận chuyển cá nóc từ nơi thu mẫu đến phòng thí nghiệm

2.3.2. Nghiên cứu phát hiện, định tính, định lượng tetrodotoxin

2.3.3. Nghiên cứu thành phần hóa học, phân lập tetrodotoxin và dẫn chất từ một số loài cá nóc

2.3.4. Chiết xuất và tinh chế tetrodotoxin làm nguyên liệu thiết lập chất chuẩn

2.3.5. Thiết lập chất chuẩn tetrodotoxin

2.3.6. Bào chế và tiêu chuẩn hóa bột đông khô tetrodotoxin 0,1 %

3. CHƯƠNG III: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1. XÂY DỰNG CƠ SỞ DỮ LIỆU VỀ NGUỒN CÁ NÓC TETRADONTIDAE CÓ CHỨA TETRODOTOXIN. NGHIÊN CỨU PHÁT HIỆN ĐỘC TỐ THẦN KINH Ở MỘT SỐ LOÀI CÁ NÓC (TETRAODONTIDAE)

3.1.1. Xác định nhanh độc tố của phủ tạng một số loài cá nóc

3.1.2. Xử lý mẫu, làm sạch qua cột chiết pha rắn. Định tính tetrodotoxin bằng sắc ký lớp mỏng

3.1.3. Nghiên cứu phát hiện tetrodotoxin và một số độc tố thần kinh khác từ một số loài cá nóc bằng các phương pháp hiện đại

3.1.4. Xây dựng phương pháp định tính, định lượng tetrodotoxin bằng sắc ký lỏng khối phổ (LC/MS)

3.1.5. Khảo sát hàm lượng tetrodotoxin trong một số bộ phận của một số loài cá nóc

3.2. NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN HÓA HỌC, PHÂN LẬP TETRODOTOXIN VÀ CÁC DẪN CHẤT TỪ MỘT SỐ LOÀI CÁ NÓC

3.2.1. Phát hiện tetrodotoxin và nhóm chất tương tự tetrodotoxin (TTXs) từ một số loài cá nóc độc

3.2.2. Xây dựng quy trình phân lập tetrodotoxin và một số độc tố thần kinh từ một số loài cá nóc

3.2.3. Phân tích xác định cấu trúc các độc tố phân lập được từ 5 loài cá nóc

3.3. NGHIÊN CỨU CHIẾT XUẤT VÀ TINH CHẾ TETRODOTOXIN Ở QUY MÔ PHÒNG THÍ NGHIỆM ĐỂ LÀM NGUYÊN LIỆU THIẾT LẬP CHẤT CHUẨN

3.3.1. Nghiên cứu chiết xuất, phân lập tetrodotoxin thô

3.3.2. Tinh chế tetrodotoxin bằng sắc ký lỏng điều chế

3.4. XÂY DỰNG TIÊU CHUẨN CƠ SỞ CỦA NGUYÊN LIỆU TETRODOTOXIN

3.5. NGHIÊN CỨU THIẾT LẬP CHẤT CHUẨN TETRODOTOXIN

3.5.1. Nghiên cứu độ ổn định của tetrodotoxin trong một số dung môi

3.5.2. Nghiên cứu quy trình đóng ống chuẩn, 100 µg chất/lọ 1 ml, sử dụng dung môi thích hợp

3.5.3. Kiểm tra đánh giá chất lượng ống chuẩn

3.6. BÀO CHẾ BỘT ĐÔNG KHÔ TETRODOTOXIN 0,1 %

3.6.1. Bào chế bột đông khô

3.6.2. Xây dựng tiêu chuẩn cơ sở và kiểm nghiệm sản phẩm

3.6.3. Đánh giá độc tính cấp và bán trường diễn của bột đông khô 0,1%

4. CHƯƠNG IV: VỀ CƠ SỞ DỮ LIỆU NGUỒN CÁ NÓC VÀ ĐỘC TỐ CÁ NÓC

4.1. VỀ NGHIÊN CỨU PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN, ĐỊNH TÍNH VÀ ĐỊNH LƯỢNG ĐỘC TÍNH, ĐỘC TỐ THẦN KINH TETRODOTOXIN VÀ CÁC CHẤT TƯƠNG TỰ TETRODOTOXIN

4.1.1. Sàng lọc, phát hiện độc tính bằng phương pháp sinh hóa chuột

4.1.2. Các phương pháp định tính tetrodotoxin và dẫn chất

4.1.3. Các phương pháp định lượng tetrodotoxin

4.2. PHÂN LẬP TETRODOTOXIN VÀ NHÓM CHẤT TƯƠNG TỰ TETRODOTOXIN TỪ MỘT SỐ LOÀI CÁ NÓC THU ĐƯỢC TỪ VÙNG BIỂN VIỆT NAM

4.3. VỀ PHƯƠNG PHÁP CHIẾT XUẤT VÀ TINH CHẾ TETRODOTOXIN ĐẠT ĐỘ TINH KHIẾT LÀM NGUYÊN LIỆU THIẾT LẬP CHẤT CHUẨN

4.4. THIẾT LẬP CHẤT CHUẨN TETRODOTOXIN

4.5. BỘT ĐÔNG KHÔ TETRODOTOXIN 0,1 %

4.6. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU

DANH MỤC CÁC BẢNG

DANH MỤC CÁC HÌNH

I. Nghiên cứu tetrodotoxin

Luận án tập trung vào nghiên cứu tetrodotoxin (TTX), một độc tố thần kinh mạnh được tìm thấy trong cá nóc. Nghiên cứu này nhằm xác định sự hiện diện của TTX trong các loài cá nóc khác nhau và đánh giá hàm lượng của nó trong các bộ phận khác nhau của cá. Phương pháp nghiên cứu bao gồm thu thập mẫu, định danh, và xử lý mẫu để phân tích. Kết quả cho thấy TTX phân bố không đồng đều giữa các loài và bộ phận của cá, với trứng và gan chứa hàm lượng cao nhất. Nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong việc phòng ngừa ngộ độc và định hướng ứng dụng y học.

1.1. Phân bố và nguồn gốc của TTX

TTX được tìm thấy trong nhiều loài sinh vật biển, đặc biệt là cá nóc. Nghiên cứu chỉ ra rằng TTX có nguồn gốc từ vi khuẩn cộng sinh trong cá nóc. Sự phân bố của TTX trong các bộ phận của cá nóc như gan, trứng, và da được đánh giá chi tiết. Kết quả cho thấy trứng cá nóc có hàm lượng TTX cao nhất, đây là thông tin quan trọng để hạn chế ngộ độc thực phẩm.

1.2. Độc tính và tác dụng sinh học của TTX

TTX là một chất độc thần kinh mạnh, có khả năng chẹn kênh natri, dẫn đến tê liệt thần kinh. Nghiên cứu đánh giá độc tính của TTX thông qua các thử nghiệm trên động vật, cho thấy liều gây chết (LD50) của TTX là rất thấp. Tuy nhiên, TTX cũng có tiềm năng ứng dụng trong y học, đặc biệt là trong giảm đau và điều trị ung thư.

II. Phân lập tetrodotoxin

Phần này tập trung vào phân lập tetrodotoxin từ cá nóc. Quy trình phân lập bao gồm các bước chiết xuất, làm sạch, và tinh chế TTX để đạt độ tinh khiết cao. Các phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC) và sắc ký lớp mỏng (TLC) được sử dụng để định tính và định lượng TTX. Kết quả cho thấy quy trình phân lập đạt hiệu quả cao, với độ tinh khiết của TTX đạt tiêu chuẩn để sử dụng làm chất chuẩn trong kiểm nghiệm.

2.1. Quy trình chiết xuất TTX

Quy trình chiết xuất TTX từ cá nóc bao gồm các bước ngâm, chiết, và làm sạch mẫu. Phương pháp chiết pha rắn (SPE) được sử dụng để loại bỏ tạp chất, giúp tăng độ tinh khiết của TTX. Kết quả cho thấy phương pháp này hiệu quả trong việc thu hồi TTX với tỷ lệ cao.

2.2. Tinh chế TTX

Tinh chế TTX được thực hiện thông qua sắc ký lỏng điều chế (preparative HPLC). Quy trình này cho phép thu được TTX với độ tinh khiết cao, đáp ứng yêu cầu làm chất chuẩn. Kết quả phân tích phổ khối (MS) và phổ cộng hưởng từ hạt nhân (NMR) xác nhận cấu trúc của TTX.

III. Ứng dụng của tetrodotoxin trong y học

Luận án đề cập đến ứng dụng của tetrodotoxin trong y học, đặc biệt là trong giảm đau và điều trị ung thư. TTX có khả năng chẹn kênh natri, giúp giảm đau hiệu quả. Nghiên cứu cũng chỉ ra tiềm năng của TTX trong việc hỗ trợ điều trị nghiện ma túy. Tuy nhiên, việc sử dụng TTX trong y học đòi hỏi nghiên cứu sâu hơn để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

3.1. Giảm đau và điều trị ung thư

TTX được nghiên cứu như một chất giảm đau tiềm năng, đặc biệt trong điều trị đau do ung thư. Cơ chế hoạt động của TTX là chẹn kênh natri, giúp giảm truyền tín hiệu đau. Nghiên cứu trên động vật cho thấy TTX có hiệu quả trong việc giảm đau mà không gây tác dụng phụ nghiêm trọng.

3.2. Tiềm năng trong điều trị nghiện ma túy

TTX cũng được nghiên cứu như một chất hỗ trợ điều trị nghiện ma túy. Cơ chế hoạt động của TTX giúp giảm cảm giác thèm thuốc và hỗ trợ quá trình cai nghiện. Tuy nhiên, cần thêm nghiên cứu để xác định liều lượng an toàn và hiệu quả.

IV. Đóng góp của luận án

Luận án đã đóng góp quan trọng vào việc nghiên cứu và phân lập tetrodotoxin từ cá nóc. Nghiên cứu này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về sự phân bố và độc tính của TTX mà còn xây dựng được quy trình phân lập TTX hiệu quả. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn trong việc phòng ngừa ngộ độc và định hướng ứng dụng TTX trong y học.

4.1. Xây dựng quy trình phân lập TTX

Luận án đã xây dựng thành công quy trình phân lập TTX từ cá nóc, đạt độ tinh khiết cao. Quy trình này có thể áp dụng trong sản xuất chất chuẩn TTX, giúp giảm chi phí và phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu.

4.2. Ứng dụng thực tiễn

Kết quả nghiên cứu của luận án có thể ứng dụng trong việc phòng ngừa ngộ độc cá nóc và định hướng nghiên cứu ứng dụng TTX trong y học. Đây là bước tiến quan trọng trong việc khai thác tiềm năng dược liệu biển của Việt Nam.

Luận án tiến sĩ: Phát hiện và xây dựng quy trình phân lập tetrodotoxin cùng các độc tố thần kinh từ cá nóc