I. Tính cấp thiết của đề tài
Hạn hán là một trong những thiên tai nghiêm trọng nhất, đứng thứ ba sau lũ lụt và bão, gây ra thiệt hại lớn về môi trường và kinh tế. Hiện tượng này xảy ra khi lượng mưa thiếu hụt nghiêm trọng kéo dài, dẫn đến suy kiệt nguồn nước trong đất và không khí. Tình trạng hạn hán ở Việt Nam đã trở nên nghiêm trọng hơn do biến đổi khí hậu, ảnh hưởng đến hàng triệu hecta đất nông nghiệp, làm giảm năng suất cây trồng từ 20-30%. Việc ứng dụng công nghệ viễn thám trong nghiên cứu hạn hán giúp theo dõi và đánh giá tình hình hiệu quả hơn. Đặc biệt, huyện Tương Dương, Nghệ An, với khí hậu khắc nghiệt và thường xuyên xảy ra hạn hán, là khu vực cần được nghiên cứu sâu hơn. "Nghiên cứu về hiện tượng hạn hán đã thu hút được rất nhiều sự quan tâm của các nhà khoa học trong và ngoài nước". Việc áp dụng công nghệ viễn thám không chỉ giúp dự báo hạn hán mà còn đề xuất các giải pháp ứng phó, từ đó nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp và giảm thiểu thiệt hại.
II. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu chính của nghiên cứu là nâng cao hiệu quả dự báo hạn hán cho huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An. Cụ thể, nghiên cứu tập trung vào việc ứng dụng công nghệ viễn thám và hệ thống thông tin địa lý để đánh giá mức độ hạn hán, đồng thời đề xuất các giải pháp ứng phó cho lĩnh vực nông nghiệp. "Ứng dụng công nghệ viễn thám và hệ thống thông tin địa lý nhằm phân vùng, dự báo hạn nông nghiệp" là một trong những mục tiêu cụ thể của nghiên cứu. Điều này không chỉ giúp nâng cao khả năng dự báo mà còn tạo cơ sở cho việc hoạch định chính sách và các biện pháp ứng phó hiệu quả. Bằng cách sử dụng các chỉ số như NDVI và TVDI, nghiên cứu sẽ cung cấp thông tin chi tiết về tình trạng hạn hán, từ đó giúp các nhà quản lý và nông dân có những quyết định đúng đắn hơn.
III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu bao gồm các yếu tố khí tượng như lượng mưa, nhiệt độ và độ ẩm đất, cũng như các yếu tố địa hình, địa mạo ảnh hưởng đến tình trạng hạn hán. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An, nơi có đặc điểm khí hậu khắc nghiệt và thường xuyên xảy ra hạn hán. Việc xác định rõ đối tượng và phạm vi nghiên cứu là rất quan trọng để đảm bảo tính chính xác và hiệu quả của kết quả nghiên cứu. "Mức độ hạn hán, khả năng ứng phó của địa phương" cũng sẽ được đánh giá, từ đó giúp đưa ra các giải pháp phù hợp cho từng khu vực cụ thể. Nghiên cứu sẽ sử dụng các phương pháp phân tích dữ liệu từ công nghệ viễn thám để thu thập thông tin cần thiết cho việc đánh giá và dự báo hạn hán.
IV. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng cách tiếp cận đa chiều, kết hợp giữa các mô hình khí hậu toàn cầu và công nghệ viễn thám để thu thập và phân tích dữ liệu. Phương pháp nghiên cứu bao gồm việc kế thừa các kết quả nghiên cứu trước đó, khảo sát thực địa để thu thập dữ liệu, và sử dụng các mô hình phân tích không gian như ArcGIS. "Phương pháp điều tra, khảo sát thu thập số liệu nhằm đánh giá hiện trạng" sẽ được áp dụng để có cái nhìn tổng quát về tình hình hạn hán. Bên cạnh đó, việc ứng dụng các mô hình về khí hậu và công cụ xử lý ảnh vệ tinh sẽ giúp nâng cao độ chính xác trong việc dự báo hạn hán. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp thông tin hữu ích cho việc quản lý và ứng phó với hạn hán tại địa phương.
V. Tổng quan về hạn hán
Hạn hán là hiện tượng tự nhiên có tính chất phức tạp, xảy ra khi lượng mưa thiếu hụt kéo dài, làm giảm nguồn nước trong đất và không khí. Theo các nhà khoa học, hạn hán có thể được phân loại thành hạn khí tượng, hạn nông nghiệp và hạn thủy văn. "Hạn nông nghiệp là hiện tượng thiếu hụt mưa dẫn đến sự suy giảm khả năng sinh trưởng của cây trồng". Nguyên nhân chính của hạn hán bao gồm sự biến đổi khí hậu, thay đổi trong sử dụng đất, và các yếu tố tự nhiên như lượng mưa không đủ. Tình trạng hạn hán ở Việt Nam ngày càng gia tăng, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và đời sống của người dân. Việc nghiên cứu và ứng dụng công nghệ viễn thám trong việc theo dõi và dự báo hạn hán là rất cần thiết để giúp các nhà quản lý đưa ra quyết định kịp thời và hiệu quả.
