I. Giới thiệu và bối cảnh nghiên cứu
Nghiên cứu này tập trung vào tính kháng kháng sinh của Salmonella spp. phân lập từ thực phẩm tại TP.HCM. Kháng kháng sinh là một vấn đề nghiêm trọng trong y tế công cộng, đặc biệt khi liên quan đến bệnh truyền qua thực phẩm. Salmonella spp. là một trong những vi khuẩn gây bệnh phổ biến nhất, và sự kháng thuốc của chúng làm giảm hiệu quả điều trị. Nghiên cứu này nhằm đánh giá tình trạng kháng thuốc của Salmonella spp. từ các nguồn thực phẩm khác nhau, đồng thời phân tích các yếu tố di truyền liên quan đến khả năng kháng thuốc.
1.1. Tình hình kháng kháng sinh toàn cầu
Kháng kháng sinh đang trở thành mối đe dọa toàn cầu, với dự đoán sẽ gây ra 10 triệu ca tử vong hàng năm vào năm 2050. Salmonella spp. là một trong những tác nhân chính gây ra các vụ ngộ độc thực phẩm, với hơn 93,8 triệu ca nhiễm và 155.000 ca tử vong hàng năm. Sự gia tăng tình trạng kháng thuốc của Salmonella spp., đặc biệt là đa kháng, đang làm giảm hiệu quả điều trị và tăng tỷ lệ tử vong.
1.2. Tình hình tại Việt Nam
Tại TP.HCM, việc giám sát kháng kháng sinh trong thực phẩm chưa được hệ thống hóa. Nghiên cứu này là một nỗ lực để hiểu rõ hơn về tình trạng kháng thuốc của Salmonella spp. từ các nguồn thực phẩm phổ biến như thịt, hải sản và rau củ. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp dữ liệu quan trọng cho việc xây dựng các chính sách an toàn thực phẩm và kiểm soát bệnh truyền qua thực phẩm.
II. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện tại Trung tâm Dịch vụ Phân tích Thí nghiệm TP.HCM từ tháng 9/2019 đến tháng 9/2020. Các mẫu thực phẩm được thu thập từ các chợ bán lẻ trên địa bàn thành phố. Phương pháp xét nghiệm bao gồm phân lập Salmonella spp., xác định tính kháng kháng sinh, và phân tích các yếu tố di truyền như integron và plasmid. Các kỹ thuật nghiên cứu vi sinh và phân tích phân tử được áp dụng để đánh giá toàn diện tình trạng kháng thuốc của các chủng Salmonella spp..
2.1. Phân lập và xác định vi khuẩn
Các mẫu thực phẩm được xử lý và nuôi cấy trên môi trường chọn lọc để phân lập Salmonella spp.. Sau đó, các chủng vi khuẩn được xác định bằng các phương pháp sinh hóa và phân tử. Phương pháp xét nghiệm PCR được sử dụng để xác nhận sự hiện diện của Salmonella spp. và các gen kháng thuốc.
2.2. Đánh giá tính kháng kháng sinh
Tính kháng kháng sinh của các chủng Salmonella spp. được đánh giá bằng phương pháp kháng sinh đồ. Các kháng sinh được sử dụng bao gồm ampicillin, streptomycin, chloramphenicol, và sulfamethoxazole/trimethoprim. Kết quả cho thấy tỷ lệ kháng thuốc cao đối với các kháng sinh này, trong khi ceftazidime có hiệu quả cao trong việc ức chế Salmonella spp..
III. Kết quả và thảo luận
Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ nhiễm Salmonella spp. trong các mẫu thực phẩm là 16,84%, với tỷ lệ cao nhất ở nhóm thịt (43,16%). Các chủng Salmonella spp. kháng nhiều loại kháng sinh, đặc biệt là ampicillin và streptomycin. Nghiên cứu cũng phát hiện sự hiện diện của các integron và plasmid liên quan đến tính kháng thuốc. Các gen kháng thuốc như blaTEM và blaCTX được tìm thấy với tỷ lệ cao, cho thấy sự phức tạp của cơ chế kháng thuốc ở Salmonella spp..
3.1. Tỷ lệ nhiễm Salmonella spp.
Tỷ lệ nhiễm Salmonella spp. cao nhất ở nhóm thịt (43,16%), tiếp theo là hải sản (23,95%) và rau củ (0,26%). Không có mẫu trứng nào nhiễm Salmonella spp.. Kết quả này phản ánh nguy cơ cao từ các sản phẩm thịt trong việc lây truyền bệnh truyền qua thực phẩm.
3.2. Đặc điểm kháng kháng sinh
Các chủng Salmonella spp. kháng nhiều loại kháng sinh, với tỷ lệ kháng ampicillin và streptomycin lên đến 52%. Ceftazidime là kháng sinh hiệu quả nhất với tỷ lệ nhạy cảm 96%. Sự hiện diện của các integron và plasmid cho thấy cơ chế kháng thuốc phức tạp, đòi hỏi các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn.
IV. Kết luận và đề xuất
Nghiên cứu này cung cấp cái nhìn toàn diện về tình trạng kháng thuốc của Salmonella spp. từ thực phẩm tại TP.HCM. Kết quả cho thấy sự cần thiết của việc tăng cường giám sát và kiểm soát an toàn thực phẩm, đặc biệt là đối với các sản phẩm thịt. Các biện pháp can thiệp cần tập trung vào việc giảm thiểu sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi và cải thiện quy trình chế biến thực phẩm để ngăn ngừa bệnh truyền qua thực phẩm.
4.1. Đề xuất chính sách
Cần thiết lập hệ thống giám sát liên tục kháng kháng sinh trong thực phẩm, đặc biệt là các sản phẩm thịt. Các chính sách an toàn thực phẩm cần được cập nhật để đối phó với tình trạng kháng thuốc ngày càng gia tăng.
4.2. Hướng nghiên cứu tương lai
Nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố di truyền liên quan đến kháng kháng sinh của Salmonella spp. sẽ giúp hiểu rõ hơn về cơ chế kháng thuốc và phát triển các phương pháp điều trị hiệu quả hơn.
