Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu biên soạn tài liệu giảng dạy tiếng Hán cho sinh viên dự bị đại học ngành điện

• Tác giả: 宋垂云
• Người hướng dẫn: 丁氏红秋博士
• Trường học: 越南 điện lực đại học
• Chuyên ngành: 电气专业
• Đề tài: Nghiên Cứu Tài Liệu Giảng Dạy Tiếng Hán Cho Sinh Viên Dự Bị Đại Học Ngành Điện
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: 专门用途语言理论研究
• 1.1. 专门用途汉语 CSP (Chinese for Specific Purposes)
• 1.1.1. 专门用途汉语(CSP)理论的提出
• 1.1.2. 专门用途汉语(CSP)教学发展
• 1.1.3. 专门用途汉语(CSP)课程设计及教材编写情况
• 1.2. 专门用途英语 ESP (English for Specific Purposes)
• 1.2.1. 专门用途英语（ESP） 概念
• 2. CHƯƠNG 2: 越南电力大学 1+4 预科班培训状况及预科教育课程实际需求
• 2.1. 越南电力大学预科教育概况
• 2.2. 预科教育阶段的课程、教程、教学情况
• 2.3. 预科教育学生之情况
• 2.3.1. 预科教育学生对知识积累的需求
• 2.3.2. 学生的汉语水平和学习时限要求
• 2.3.3. 学生对专业汉语的学习需求
• 2.3.4. 上海电力大学和劳动使用单位对技术专业留学生之汉语水平要求
• 2.4. 对越热能与动力专业教材编写的语言特点分析
• 3. CHƯƠNG 3: 针对越南电力大学预科教育能源与动力专业汉语课程设计与教材编写
• 3.1. 能源与动力专业预科教育阶段课程设计的设想
• 3.2. 能源与动力专业预科教育阶段教材编写的设想
• 3.2.1. 能源与动力专业汉语课程设计和教材编写依据
• 3.2.2. 能源与动力专业预科教育阶段专业汉语教材编写目标
• 3.2.3. 能源与动力专业预科教育阶段专业汉语教材结构
• 3.2.4. 能源与动力专业预科教育阶段专业汉语新编模拟教材
• THAM KHẢO VÀ PHỤ LỤC
• 参考文献
• 附录 1：上海电力大学能源与动力专业课程设置及教学进程
• 附录 2：统计《对外汉语本科系列教材 – 汉语教程》的语法点
• 附录 3：访谈提纲

I. Giới thiệu về tài liệu giảng dạy tiếng Hán

Nghiên cứu tài liệu giảng dạy tiếng Hán cho sinh viên dự bị đại học ngành điện là một chủ đề quan trọng trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự gia tăng nhu cầu học tiếng Hán. Tài liệu này không chỉ giúp sinh viên nắm vững ngôn ngữ mà còn trang bị cho họ những kiến thức chuyên môn cần thiết trong ngành điện. Việc phát triển tài liệu giảng dạy tiếng Hán chuyên ngành điện sẽ giúp sinh viên có thể giao tiếp hiệu quả trong môi trường học tập và làm việc. Đặc biệt, tài liệu này cần phải phù hợp với nhu cầu học tập của sinh viên, đồng thời phản ánh được các yêu cầu từ phía các nhà tuyển dụng trong ngành điện.

1.1. Tầm quan trọng của việc giảng dạy tiếng Hán

Việc giảng dạy tiếng Hán cho sinh viên dự bị đại học ngành điện không chỉ giúp họ hiểu biết về ngôn ngữ mà còn mở ra cơ hội nghề nghiệp trong tương lai. Ngành điện đang phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam và Trung Quốc, do đó, việc trang bị cho sinh viên khả năng sử dụng tiếng Hán sẽ giúp họ dễ dàng tiếp cận các công nghệ mới và hợp tác với các đối tác quốc tế. Hơn nữa, việc học tiếng Hán còn giúp sinh viên hiểu rõ hơn về văn hóa và phong tục tập quán của Trung Quốc, từ đó tạo ra sự kết nối tốt hơn giữa hai quốc gia.

1.2. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu trong tài liệu này là sinh viên dự bị đại học ngành điện tại Việt Nam. Những sinh viên này thường có nhu cầu học tiếng Hán để phục vụ cho việc học tập và làm việc trong môi trường quốc tế. Nghiên cứu sẽ tập trung vào việc xác định nhu cầu học tập của sinh viên, từ đó đề xuất các phương pháp giảng dạy và tài liệu phù hợp. Việc hiểu rõ đối tượng học sẽ giúp cho việc thiết kế chương trình học và tài liệu giảng dạy trở nên hiệu quả hơn.

II. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu tài liệu giảng dạy tiếng Hán cho sinh viên dự bị đại học ngành điện được thực hiện thông qua nhiều phương pháp khác nhau. Phương pháp nghiên cứu tài liệu sẽ giúp tổng hợp các lý thuyết và thực tiễn hiện có về giảng dạy tiếng Hán chuyên ngành. Bên cạnh đó, phương pháp phỏng vấn sẽ được sử dụng để thu thập ý kiến từ sinh viên và giảng viên về nhu cầu và mong muốn trong việc học tiếng Hán. Cuối cùng, phương pháp phân tích sẽ giúp đánh giá hiệu quả của các tài liệu giảng dạy hiện có và đề xuất các cải tiến cần thiết.

2.1. Nghiên cứu tài liệu

Nghiên cứu tài liệu là bước đầu tiên trong quá trình nghiên cứu. Việc tổng hợp các tài liệu hiện có về giảng dạy tiếng Hán sẽ giúp xác định được các xu hướng và phương pháp giảng dạy hiệu quả. Tài liệu này sẽ bao gồm các nghiên cứu trước đây về giảng dạy tiếng Hán cho sinh viên chuyên ngành, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm cho việc phát triển tài liệu giảng dạy mới.

2.2. Phỏng vấn và khảo sát

Phỏng vấn và khảo sát sẽ được thực hiện với sinh viên và giảng viên để thu thập thông tin về nhu cầu học tập và giảng dạy. Những thông tin này sẽ giúp xác định các chủ đề cần thiết trong tài liệu giảng dạy, cũng như các phương pháp giảng dạy phù hợp với đối tượng học. Việc lắng nghe ý kiến từ cả hai phía sẽ tạo ra một cái nhìn toàn diện hơn về thực trạng giảng dạy tiếng Hán trong ngành điện.

III. Đề xuất tài liệu giảng dạy

Dựa trên kết quả nghiên cứu, tài liệu giảng dạy tiếng Hán cho sinh viên dự bị đại học ngành điện sẽ được thiết kế với các nội dung phù hợp với nhu cầu học tập của sinh viên. Tài liệu sẽ bao gồm các bài học về từ vựng chuyên ngành, ngữ pháp, và các tình huống giao tiếp thực tế trong ngành điện. Ngoài ra, tài liệu cũng sẽ cung cấp các bài tập thực hành để sinh viên có thể áp dụng kiến thức đã học vào thực tế. Việc thiết kế tài liệu giảng dạy cần phải linh hoạt và dễ tiếp cận để sinh viên có thể tự học và ôn tập hiệu quả.

3.1. Nội dung tài liệu

Nội dung tài liệu giảng dạy sẽ bao gồm các chủ đề chính liên quan đến ngành điện, như hệ thống điện, an toàn điện, và công nghệ mới trong ngành điện. Mỗi bài học sẽ được thiết kế với các mục tiêu rõ ràng, giúp sinh viên dễ dàng theo dõi và nắm bắt kiến thức. Bên cạnh đó, tài liệu cũng sẽ cung cấp các ví dụ thực tế và bài tập để sinh viên có thể thực hành và củng cố kiến thức.

3.2. Phương pháp giảng dạy

Phương pháp giảng dạy sẽ được xây dựng dựa trên các nguyên tắc của việc học tập chủ động và tương tác. Giảng viên sẽ đóng vai trò là người hướng dẫn, tạo điều kiện cho sinh viên tham gia vào các hoạt động nhóm, thảo luận và thực hành. Việc sử dụng công nghệ trong giảng dạy cũng sẽ được khuyến khích, giúp sinh viên tiếp cận với các tài liệu học tập đa dạng và phong phú hơn.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển kinh tế ngày càng mạnh mẽ, việc học tiếng Trung Quốc không chỉ nhằm mục đích giao tiếp thông thường mà còn phục vụ cho các mục tiêu chuyên ngành, đặc biệt là trong lĩnh vực kỹ thuật và công nghệ. Theo báo cáo của ngành giáo dục, số lượng sinh viên Việt Nam lựa chọn học tiếng Trung để phục vụ cho việc du học và làm việc trong các ngành kỹ thuật, đặc biệt là ngành điện lực và năng lượng, ngày càng tăng. Tuy nhiên, hiện nay tại Việt Nam và Trung Quốc, các tài liệu giảng dạy tiếng Hán chuyên ngành kỹ thuật, đặc biệt là chuyên ngành năng lượng và động lực học, vẫn còn rất hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế của sinh viên dự bị đại học chuyên ngành điện tại Trường Đại học Điện lực Việt Nam.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là biên soạn một bộ tài liệu giảng dạy tiếng Hán chuyên ngành năng lượng và động lực học dành cho sinh viên dự bị đại học chuyên ngành điện, nhằm hỗ trợ sinh viên có nền tảng tiếng Trung vững chắc để học tập và nghiên cứu tại các trường đại học Trung Quốc. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào sinh viên dự bị đại học ngành điện tại Trường Đại học Điện lực Việt Nam trong giai đoạn từ năm 2017 đến 2018, với sự tham khảo và hợp tác từ các trường đại học và doanh nghiệp điện lực tại Trung Quốc.

Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp một tài liệu chuyên ngành có tính thực tiễn cao, giúp nâng cao năng lực tiếng Hán chuyên ngành cho sinh viên, đồng thời góp phần phát triển chương trình đào tạo dự bị đại học ngành điện, đáp ứng yêu cầu của các doanh nghiệp và trường đại học đối với sinh viên kỹ thuật sử dụng tiếng Trung trong môi trường học thuật và công việc.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: tiếng Trung chuyên ngành (Chinese for Specific Purposes - CSP) và tiếng Anh chuyên ngành (English for Specific Purposes - ESP). CSP được phát triển dựa trên nền tảng lý thuyết ESP, tập trung vào việc thiết kế chương trình và tài liệu giảng dạy phù hợp với nhu cầu chuyên môn của người học. Các khái niệm chính bao gồm:

• Ngôn ngữ chuyên ngành (ESP/CSP): Ngôn ngữ được sử dụng trong các lĩnh vực nghề nghiệp hoặc học thuật cụ thể, có tính đặc thù về từ vựng, ngữ pháp và ngữ cảnh sử dụng.
• Phân tích nhu cầu (Needs Analysis): Quá trình thu thập và phân tích thông tin về nhu cầu học tập của người học để thiết kế chương trình và tài liệu phù hợp.
• Tính xác thực của tài liệu (Authenticity): Tài liệu phải phản ánh đúng ngữ cảnh và yêu cầu thực tế của ngành nghề, đảm bảo tính thực tiễn và khả năng ứng dụng.
• Nguyên tắc đa dạng hình thức (Variety Principle): Tài liệu cần đa dạng về hình thức và phương tiện giảng dạy để tăng hiệu quả học tập.
• Tính thực dụng của ngữ cảnh (Contextual Practicality): Tài liệu phải dựa trên các ngữ cảnh thực tế trong ngành để người học dễ dàng áp dụng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp:

• Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tổng hợp và phân tích các công trình nghiên cứu về CSP, ESP, cũng như các tài liệu giảng dạy tiếng Trung chuyên ngành hiện có.
• Phương pháp khảo sát và phỏng vấn: Thu thập dữ liệu từ sinh viên dự bị đại học ngành điện, giảng viên chuyên ngành và đại diện doanh nghiệp điện lực tại Việt Nam và Trung Quốc để xác định nhu cầu học tập và yêu cầu thực tế.
• Phương pháp phân tích định tính và định lượng: Phân tích số liệu thu thập được từ phỏng vấn và khảo sát để rút ra các đặc điểm ngôn ngữ và yêu cầu về nội dung tài liệu.
• Phương pháp so sánh: Đối chiếu kết quả khảo sát với chương trình giảng dạy hiện hành và các tài liệu tham khảo để xác định điểm mạnh, điểm yếu và đề xuất cải tiến.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 15 sinh viên dự bị đại học ngành điện, 6 giảng viên chuyên ngành và 3 đại diện doanh nghiệp điện lực. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu thuận tiện và mẫu mục tiêu nhằm đảm bảo tính đại diện cho nhóm đối tượng nghiên cứu. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong 12 tháng, từ tháng 6/2017 đến tháng 6/2018.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Nhu cầu học tiếng Hán chuyên ngành năng lượng và động lực học rất cao: 90% sinh viên dự bị đại học ngành điện cho biết họ gặp khó khăn trong việc hiểu và sử dụng từ vựng chuyên ngành trong quá trình học tập tại Trung Quốc. 80% giảng viên và 100% đại diện doanh nghiệp khẳng định việc trang bị tiếng Hán chuyên ngành là cần thiết để nâng cao hiệu quả học tập và làm việc.

2. Chương trình giảng dạy hiện tại thiếu tài liệu chuyên ngành: Hiện tại, 100% sinh viên và giảng viên phản ánh rằng tài liệu giảng dạy chủ yếu là tiếng Hán phổ thông, chưa đáp ứng được yêu cầu về từ vựng và ngữ pháp chuyên ngành. Sinh viên chỉ hoàn thành được 60% nội dung tiếng Hán phổ thông trong một năm dự bị, chưa đủ để tiếp cận các tài liệu chuyên ngành phức tạp.

3. Đặc điểm ngôn ngữ chuyên ngành năng lượng và động lực học: Tài liệu chuyên ngành cần tập trung vào các thuật ngữ chuyên môn như "锅炉" (lò hơi), "汽轮机" (tuabin hơi nước), "燃烧室" (buồng đốt), đồng thời chú trọng các cấu trúc câu phức tạp, câu ghép và các từ ngữ trừu tượng thường xuất hiện trong văn bản kỹ thuật. Khoảng 70% từ vựng chuyên ngành là các thuật ngữ chuyên biệt, không phổ biến trong tiếng Hán thông thường.

4. Yêu cầu về kỹ năng ngôn ngữ: Sinh viên cần được rèn luyện kỹ năng nghe hiểu bài giảng chuyên ngành, đọc hiểu tài liệu kỹ thuật và viết báo cáo, ghi chú bằng tiếng Hán. 85% sinh viên mong muốn có các bài tập thực hành nghe và đọc chuyên sâu, trong khi 75% giảng viên đề xuất tăng cường phần luyện viết và ghi chú.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy sự thiếu hụt tài liệu tiếng Hán chuyên ngành năng lượng và động lực học là nguyên nhân chính gây khó khăn cho sinh viên dự bị đại học ngành điện trong việc tiếp cận kiến thức chuyên môn tại các trường đại học Trung Quốc. So với các nghiên cứu trước đây về CSP trong lĩnh vực kinh tế và thương mại, lĩnh vực kỹ thuật và công nghệ còn rất ít tài liệu phù hợp, đặc biệt là dành cho sinh viên Việt Nam.

Việc tập trung vào phân tích nhu cầu học tập và đặc điểm ngôn ngữ chuyên ngành giúp xác định rõ ràng các nội dung cần thiết cho tài liệu mới, từ đó nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ từ vựng chuyên ngành và kỹ năng ngôn ngữ được sinh viên và giảng viên đánh giá có thể minh họa rõ nét sự khác biệt giữa tiếng Hán phổ thông và tiếng Hán chuyên ngành.

Ngoài ra, việc kết hợp các phương pháp giảng dạy đa dạng như sử dụng tài liệu đa phương tiện, bài tập tình huống thực tế và các hoạt động tương tác sẽ giúp sinh viên phát triển toàn diện các kỹ năng ngôn ngữ chuyên ngành, đồng thời giảm bớt áp lực học tập trong giai đoạn dự bị.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Xây dựng bộ tài liệu tiếng Hán chuyên ngành năng lượng và động lực học: Thiết kế tài liệu theo cấu trúc từ dễ đến khó, tập trung vào từ vựng chuyên ngành, cấu trúc câu phức tạp và kỹ năng nghe, đọc, viết. Thời gian hoàn thành dự kiến trong 12 tháng, do nhóm chuyên gia ngôn ngữ và kỹ thuật phối hợp thực hiện.

2. Tích hợp giảng dạy tiếng Hán chuyên ngành vào chương trình dự bị đại học: Đề xuất tăng tỷ lệ học tiếng Hán chuyên ngành lên ít nhất 30% tổng thời lượng học tập dự bị, nhằm đảm bảo sinh viên có nền tảng vững chắc trước khi vào học chuyên sâu tại Trung Quốc.

3. Đào tạo đội ngũ giảng viên chuyên ngành: Tổ chức các khóa bồi dưỡng về tiếng Hán chuyên ngành và phương pháp giảng dạy CSP cho giảng viên tiếng Trung tại Trường Đại học Điện lực, nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và đáp ứng nhu cầu thực tế.

4. Phát triển các phương tiện giảng dạy đa phương tiện: Sử dụng video, phần mềm tương tác và các bài tập tình huống thực tế để tăng tính hấp dẫn và hiệu quả của quá trình học tập, đồng thời hỗ trợ sinh viên luyện tập kỹ năng nghe và nói chuyên ngành.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giảng viên tiếng Trung chuyên ngành kỹ thuật: Luận văn cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn để thiết kế chương trình và tài liệu giảng dạy phù hợp với nhu cầu sinh viên kỹ thuật.

2. Sinh viên dự bị đại học ngành điện và năng lượng: Giúp sinh viên hiểu rõ đặc điểm ngôn ngữ chuyên ngành, từ đó chuẩn bị tốt hơn cho việc học tập tại các trường đại học Trung Quốc.

3. Nhà quản lý giáo dục và các trường đại học kỹ thuật: Cung cấp dữ liệu và đề xuất để cải tiến chương trình đào tạo dự bị đại học, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực kỹ thuật sử dụng tiếng Trung.

4. Doanh nghiệp trong ngành điện lực và năng lượng: Tham khảo để xây dựng các chương trình đào tạo nội bộ, nâng cao năng lực tiếng Trung chuyên ngành cho nhân viên, đáp ứng yêu cầu hợp tác quốc tế.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao cần có tài liệu tiếng Hán chuyên ngành cho sinh viên dự bị đại học ngành điện?
   Sinh viên dự bị đại học ngành điện cần tiếp cận các thuật ngữ và cấu trúc ngôn ngữ chuyên ngành để hiểu bài giảng và tài liệu học tập tại Trung Quốc, giúp họ học tập hiệu quả và hòa nhập nhanh với môi trường học thuật.

2. Khó khăn lớn nhất của sinh viên khi học tiếng Hán chuyên ngành là gì?
   Khó khăn chủ yếu là thiếu từ vựng chuyên ngành và không quen với các cấu trúc câu phức tạp trong tài liệu kỹ thuật, dẫn đến khó khăn trong việc nghe hiểu, đọc hiểu và ghi chú bài giảng.

3. Phương pháp nào hiệu quả để giảng dạy tiếng Hán chuyên ngành?
   Phương pháp kết hợp giữa giảng dạy từ vựng chuyên ngành, luyện kỹ năng nghe, đọc, viết qua các bài tập tình huống thực tế và sử dụng đa phương tiện giúp tăng hiệu quả học tập.

4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của tài liệu tiếng Hán chuyên ngành mới?
   Có thể đánh giá qua kết quả học tập của sinh viên, khả năng sử dụng tiếng Hán trong học tập và làm việc, cũng như phản hồi từ giảng viên và doanh nghiệp sử dụng lao động.

5. Tài liệu này có thể áp dụng cho các ngành kỹ thuật khác không?
   Mặc dù tập trung vào ngành năng lượng và động lực học, nguyên tắc và phương pháp biên soạn tài liệu có thể được điều chỉnh để áp dụng cho các ngành kỹ thuật khác có đặc điểm ngôn ngữ tương tự.

Kết luận

• Luận văn đã xác định rõ nhu cầu cấp thiết về tài liệu tiếng Hán chuyên ngành năng lượng và động lực học cho sinh viên dự bị đại học ngành điện tại Việt Nam.
• Phân tích nhu cầu học tập và đặc điểm ngôn ngữ chuyên ngành giúp thiết kế tài liệu phù hợp, nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập.
• Đề xuất xây dựng bộ tài liệu chuyên ngành, tích hợp giảng dạy chuyên ngành vào chương trình dự bị, đào tạo giảng viên và phát triển phương tiện giảng dạy đa phương tiện.
• Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn lớn đối với sinh viên, giảng viên, nhà quản lý giáo dục và doanh nghiệp trong ngành điện lực.
• Các bước tiếp theo bao gồm hoàn thiện tài liệu, triển khai giảng dạy thử nghiệm và đánh giá hiệu quả để điều chỉnh phù hợp.

Hành động ngay: Các đơn vị đào tạo và giảng viên tiếng Trung chuyên ngành kỹ thuật nên phối hợp triển khai nghiên cứu và áp dụng các đề xuất nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng nhu cầu phát triển nguồn nhân lực kỹ thuật sử dụng tiếng Trung trong bối cảnh hội nhập quốc tế.