Luận án tiến sĩ về sự tự do hóa ngôn ngữ trong thơ tiếng Việt hiện đại thế kỷ XX

• Tác giả: Nguyễn Thị Phương Thùy
• Người hướng dẫn: GS. Đinh Văn Đức
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Lý luận ngôn ngữ
• Đề tài: Nghiên Cứu Sự Tự Do Hóa Ngôn Ngữ Trong Thơ Tiếng Việt Thế Kỷ XX
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ ngôn ngữ học
• Năm xuất bản: 2008
• Địa điểm: Hà Nội

• MỞ ĐẦU
• 0.1. Mục đích nghiên cứu
• 0.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 0.3. Nhiệm vụ nghiên cứu
• 0.4. Phương pháp nghiên cứu
• 0.4.1. Phương pháp thống kê
• 0.4.2. Phương pháp miêu tả
• 0.4.3. Phương pháp so sánh
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TỔNG QUAN
• 1.1. Các ký hiệu viết tắt
• 1.2. Mục đích nghiên cứu
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Nhiệm vụ nghiên cứu
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: SỰ TỰ DO HÓA NGÔN NGỮ THƠ TIẾNG VIỆT THẾ KỶ XX Ở CẤP ĐỘ BÀI THƠ
• 2.1. Kết quả khảo sát theo điện bằng phương pháp định lượng
• 2.2. Kết quả khảo sát, thống kê một số tập thơ
• 2.3. So sánh, đánh giá kết quả số liệu về thể thơ
• 2.4. So sánh và đánh giá về các mô hình bài thơ (tính theo số khổ trong bài và số câu trong khổ)
• 2.5. Kết quả khảo sát (theo điểm) bằng phương pháp định lượng và định tính
• 2.6. Về 4 tập thơ của Hàn Mặc Tử
• 2.7. Về tập 50 bài thơ đặc sắc của Chế Lan Viên
• 2.8. Về một số bài thơ của các nhà thơ - nhà giáo thời kỳ 1945-1975
• 3. CHƯƠNG 3: SỰ TỰ DO HÓA NGÔN NGỮ THƠ TIẾNG VIỆT THẾ KỶ XX Ở CẤP ĐỘ KHỔ THƠ
• 3.1. Vấn đề đối thanh điệu bằng - trắc trong khổ thơ đối với khổ có 4 câu/khổ trong bài 7 chữ
• 3.2. Vấn đề đối thanh điệu bằng - trắc trong thơ tự do
• 3.3. Vấn đề luật niêm trong khổ thơ
• 3.4. Khảo sát từng khổ thơ ở 2 tập “Gửi hương cho gió” và “Từ ấy”
• 3.5. Số trường hợp các câu thơ có luật niêm theo thanh bằng hoặc trắc ở các tập thơ được thống kê
• 3.6. Vấn đề niêm từ 1945 đến nay
• 3.7. Xét các bài 7 chữ trong hai tập “Gửi hương cho gió” và “Từ ấy”
• 3.8. Hiện tượng gieo vần trong các tập thơ của Hoàng Nhuận Cầm và Phạm Tiến Duật
• 3.9. Nhận xét về hiện tượng gieo vần, loại khổ thơ và phép đối thanh điệu bằng - trắc trong khổ
• 3.10. Về luật niêm và hiện tượng gieo vần
• 4. CHƯƠNG 4: SỰ TỰ DO HÓA NGÔN NGỮ THƠ TIẾNG VIỆT THẾ KỶ XX Ở CẤP ĐỘ CÂU THƠ
• 4.1. Cơ sở ngắt nhịp câu thơ
• 4.2. Một số bản Wn - Kết quả khảo sát định lượng
• 4.3. Vần trong câu thơ
• 4.4. Thanh điệu
• DANH MỤC CÁC BẢNG THỐNG KÊ, ĐỒ THỊ, BIỂU ĐỒ
• DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT
• THƯ MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về sự tự do hóa ngôn ngữ trong thơ tiếng Việt thế kỷ XX

Sự tự do hóa ngôn ngữ trong thơ tiếng Việt thế kỷ XX là một hiện tượng nổi bật, phản ánh sự chuyển mình của văn học Việt Nam trong bối cảnh xã hội và văn hóa đa dạng. Thơ Việt Nam trước thế kỷ XX chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ luật thơ truyền thống, đặc biệt là thơ Đường. Tuy nhiên, từ phong trào thơ Mới, ngôn ngữ thơ đã có những biến đổi đáng kể, thể hiện sự tự do hóa ngôn ngữ. Các thể loại thơ như lục bát, thơ 7 chữ, 8 chữ đã được cách tân, mở ra không gian sáng tạo mới cho các nhà thơ. Sự tự do hóa ngôn ngữ không chỉ là sự thay đổi về hình thức mà còn là sự thay đổi về nội dung, tư tưởng, phản ánh tâm tư, tình cảm của con người trong thời kỳ hiện đại. Việc nghiên cứu hiện tượng này giúp làm rõ mối quan hệ giữa hình thức và nội dung trong thơ, từ đó khẳng định giá trị của ngôn ngữ thơ trong việc thể hiện tư tưởng nghệ thuật.

II. Các cấp độ nghiên cứu sự tự do hóa ngôn ngữ trong thơ

Luận án nghiên cứu sự tự do hóa ngôn ngữ ở ba cấp độ: bài thơ, khổ thơ và câu thơ. Ở cấp độ bài thơ, sự tự do hóa ngôn ngữ thể hiện qua việc phân tích cấu trúc bài thơ, số lượng khổ và cách tổ chức ngôn ngữ. Các thể loại thơ được khảo sát để thấy rõ sự đa dạng và phong phú trong cách thể hiện. Ở cấp độ khổ thơ, luận án tập trung vào các loại khổ thơ, luật đối, niêm và gieo vần, đặc biệt là khổ thơ 7 chữ. Cuối cùng, ở cấp độ câu thơ, sự phân tích cách ngắt nhịp, thanh điệu và các hiện tượng ngôn ngữ khác giúp làm rõ hơn về sự tự do hóa ngôn ngữ trong thơ. Những nghiên cứu này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về ngôn ngữ thơ mà còn phản ánh sự phát triển của tư tưởng nghệ thuật trong thơ Việt Nam.

III. Phân tích các hiện tượng ngôn ngữ trong thơ

Nghiên cứu các hiện tượng ngôn ngữ trong thơ tiếng Việt thế kỷ XX cho thấy sự tự do hóa ngôn ngữ không chỉ dừng lại ở hình thức mà còn mở rộng đến nội dung và ý nghĩa. Các hiện tượng như gieo vần, niêm luật, và cách ngắt nhịp được phân tích một cách chi tiết. Sự tự do hóa ngôn ngữ cho phép các nhà thơ thể hiện cảm xúc, tư tưởng một cách tự nhiên và chân thực hơn. Ví dụ, trong thơ của Hàn Mặc Tử và Chế Lan Viên, ngôn ngữ thơ không còn bị ràng buộc bởi các quy tắc nghiêm ngặt mà trở nên linh hoạt, sáng tạo. Điều này không chỉ làm phong phú thêm ngôn ngữ thơ mà còn tạo ra những tác phẩm có giá trị nghệ thuật cao, phản ánh sâu sắc tâm tư của con người trong thời kỳ đổi mới.

IV. Đánh giá và kết luận

Sự tự do hóa ngôn ngữ trong thơ tiếng Việt thế kỷ XX là một hiện tượng quan trọng, đánh dấu sự chuyển mình của văn học Việt Nam. Nghiên cứu này không chỉ giúp làm rõ mối quan hệ giữa hình thức và nội dung trong thơ mà còn mở ra hướng đi mới cho các nhà nghiên cứu và sáng tác. Việc phân tích các hiện tượng ngôn ngữ trong thơ giúp khẳng định giá trị của ngôn ngữ thơ trong việc thể hiện tư tưởng nghệ thuật. Sự tự do hóa ngôn ngữ không chỉ là một xu hướng mà còn là một yêu cầu tất yếu trong bối cảnh văn học hiện đại, góp phần làm phong phú thêm di sản văn học Việt Nam.