Nghiên cứu khả năng sinh trưởng và phát triển của các giống đậu xanh vụ hè thu trên đất nương rẫy tại huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng

• Tác giả: Đàm Thị Thiều
• Người hướng dẫn: PGS.TS Luân Thị Đẹp
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Khoa học cây trồng
• Đề tài: Nghiên Cứu Sinh Trưởng Và Phát Triển Của Giống Đậu Xanh Vụ Hè Thu Trên Đất Nương Rẫy Tại Hà Quảng, Cao Bằng
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2013
• Địa điểm: Cao Bằng

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Mục đích, yêu cầu của đề tài
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Cơ sở khoa học và thực tiễn của đề tài
• 1.2. Vai trò của cây đậu xanh trong đời sống con người
• 1.2.1. Giá trị dinh dưỡng của cây đậu xanh
• 1.2.2. Vai trò của cây đậu xanh trong hệ thống cây trồng nông nghiệp
• 1.3. Yêu cầu về điều kiện ngoại cảnh của cây đậu xanh
• 1.3.1. Yêu cầu về nhiệt độ
• 1.3.2. Yêu cầu về ánh sáng
• 1.3.3. Yêu cầu về nước
• 1.3.4. Yêu cầu về đất và các chất dinh dưỡng
• 1.4. Tình hình nghiên cứu đậu xanh trên Thế giới và ở Việt Nam
• 1.4.1. Tình hình nghiên cứu đậu xanh trên Thế giới
• 1.4.2. Tình hình nghiên cứu đậu xanh ở Việt Nam
• 1.5. Tình hình sản xuất đậu xanh trên Thế giới và ở Việt Nam
• 1.5.1. Tình hình sản xuất đậu xanh trên Thế giới
• 1.5.2. Tình hình sản xuất đậu xanh ở Việt Nam
• 1.5.3. Tình hình sản xuất đậu xanh ở Cao Bằng
• 2. CHƯƠNG 2: VẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu. Địa điểm và thời gian nghiên cứu
• 2.2. Nội dung nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp bố trí thí nghiệm. Quy trình kỹ thuật áp dụng cho thí nghiệm
• 2.4. Các chỉ tiêu nghiên cứu và phương pháp theo dõi
• 2.5. Xây dựng mô hình
• 2.6. Phương pháp xử lý số liệu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Kết quả nghiên cứu một số giai đoạn sinh trưởng của các giống đậu xanh thí nghiệm
• 3.1.1. Giai đoạn từ gieo đến mọc
• 3.1.2. Giai đoạn từ gieo đến ra hoa
• 3.1.3. Đặc điểm ra hoa của các giống đậu xanh
• 3.1.4. Thời gian sinh trưởng của các giống đậu xanh
• 3.2. Kết quả nghiên cứu một số đặc điểm hình thái của các giống đậu xanh thí nghiệm
• 3.2.1. Đánh giá khả năng chống chịu của các giống đậu xanh thí nghiệm
• 3.2.1.1. Khả năng chống chịu đối với sâu, bệnh hại chính
• 3.2.1.2. Khả năng chống chịu với điều kiện ngoại cảnh
• 3.3. Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất các giống đậu xanh
• 3.4. Các chỉ tiêu về chất lượng hạt đậu xanh
• 3.5. Kết quả xây dựng mô hình
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về giống đậu xanh

Giống đậu xanh (Vigna radiata) là một trong những cây trồng ngắn ngày quan trọng trong nông nghiệp. Đậu xanh có giá trị dinh dưỡng cao, chứa nhiều protein, vitamin và khoáng chất. Theo nghiên cứu, trong 100g bột đậu xanh có khoảng 24g protein, 59,7g hydratcarbon và nhiều axit amin thiết yếu. Đậu xanh không chỉ được sử dụng làm thực phẩm mà còn có giá trị trong y học cổ truyền, giúp giải nhiệt và chữa bệnh. Việc trồng đậu xanh trên đất nương rẫy tại Hà Quảng, Cao Bằng có thể cải thiện chất lượng đất và tăng thu nhập cho nông dân.

1.1. Giá trị dinh dưỡng của đậu xanh

Đậu xanh là nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng, cung cấp protein và các khoáng chất cần thiết cho cơ thể. Hạt đậu xanh có thể chế biến thành nhiều sản phẩm như bột dinh dưỡng, bánh, chè, và rau mầm. Theo Khatik và Lokesh Gupta (2007), đậu xanh chứa đầy đủ các axit amin không thay thế, đáp ứng tiêu chuẩn dinh dưỡng cho trẻ em. Sự kết hợp giữa bột đậu xanh và ngũ cốc giúp nâng cao giá trị dinh dưỡng của thực phẩm, đồng thời cải thiện sức khỏe người tiêu dùng.

II. Điều kiện sinh trưởng của đậu xanh

Cây đậu xanh yêu cầu điều kiện ngoại cảnh thuận lợi để phát triển. Nhiệt độ lý tưởng cho cây là từ 23-25 độ C, với lượng mưa từ 1300-1500 mm. Cây ưa sáng, cần ánh sáng đầy đủ để phát triển tốt. Theo Poehlman (1973), nhiệt độ dưới 15 độ C có thể làm chậm quá trình sinh trưởng của cây. Đậu xanh cũng cần độ ẩm đất từ 70-80% trong các giai đoạn quan trọng như ra hoa và đậu quả. Việc lựa chọn thời vụ gieo trồng hợp lý sẽ giúp tăng năng suất và chất lượng hạt đậu xanh.

2.1. Yêu cầu về nhiệt độ

Cây đậu xanh phát triển tốt nhất ở nhiệt độ từ 22-30 độ C. Nhiệt độ quá thấp sẽ làm chậm quá trình nảy mầm và sinh trưởng. Nghiên cứu cho thấy, nếu nhiệt độ dưới 15 độ C, cây sẽ không phát triển. Do đó, việc chọn thời điểm gieo trồng phù hợp với điều kiện khí hậu là rất quan trọng để đảm bảo năng suất cao.

2.2. Yêu cầu về nước

Cây đậu xanh có nhu cầu nước cao nhưng lại nhạy cảm với úng. Theo Chuang và Hubell (1978), nhu cầu nước của cây là 3,2 ml/ngày. Độ ẩm đất cần duy trì từ 70-80% để cây phát triển tốt. Thiếu nước trong giai đoạn ra hoa và đậu quả sẽ làm giảm năng suất. Do đó, việc quản lý nước tưới là rất cần thiết trong quá trình canh tác.

III. Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Nghiên cứu cho thấy, các giống đậu xanh thí nghiệm có khả năng sinh trưởng và phát triển tốt trên đất nương rẫy tại Hà Quảng, Cao Bằng. Các chỉ tiêu về năng suất và chất lượng hạt đều đạt yêu cầu. Đặc biệt, giống đậu xanh có khả năng chống chịu sâu bệnh tốt, giúp giảm thiểu thiệt hại trong sản xuất. Việc áp dụng các kỹ thuật canh tác hiện đại sẽ góp phần nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, đồng thời cải thiện đời sống nông dân.

3.1. Đặc điểm sinh trưởng của giống đậu xanh

Các giống đậu xanh thí nghiệm cho thấy thời gian sinh trưởng từ gieo đến thu hoạch dao động từ 55-85 ngày. Giai đoạn từ gieo đến ra hoa diễn ra nhanh chóng, cho thấy khả năng thích ứng tốt với điều kiện khí hậu tại địa phương. Đặc biệt, giống đậu xanh có khả năng chống chịu với điều kiện ngoại cảnh khắc nghiệt, giúp tăng cường năng suất trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

3.2. Năng suất và chất lượng hạt

Kết quả nghiên cứu cho thấy, năng suất của các giống đậu xanh đạt từ 1,5-2,5 tấn/ha, cao hơn so với các giống truyền thống. Chất lượng hạt cũng được cải thiện, với tỷ lệ protein cao và hàm lượng dinh dưỡng đầy đủ. Việc lựa chọn giống phù hợp và áp dụng kỹ thuật canh tác tiên tiến sẽ giúp nâng cao hiệu quả sản xuất và đáp ứng nhu cầu thị trường.

IV. Kết luận và đề nghị

Nghiên cứu về khả năng sinh trưởng và phát triển của giống đậu xanh vụ hè thu trên đất nương rẫy tại Hà Quảng, Cao Bằng đã chỉ ra rằng giống đậu xanh có tiềm năng lớn trong việc cải thiện năng suất và chất lượng sản phẩm. Đề nghị cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển các giống mới, đồng thời áp dụng các biện pháp kỹ thuật canh tác hiện đại để nâng cao hiệu quả sản xuất. Việc này không chỉ giúp tăng thu nhập cho nông dân mà còn góp phần bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

4.1. Đề xuất nghiên cứu tiếp theo

Cần tiến hành các nghiên cứu sâu hơn về khả năng chống chịu của các giống đậu xanh trước các điều kiện bất lợi như hạn hán và sâu bệnh. Đồng thời, việc khảo nghiệm các giống mới trên nhiều vùng sinh thái khác nhau sẽ giúp xác định giống phù hợp nhất cho từng khu vực, từ đó nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.

Tổng quan nghiên cứu

Cây đậu xanh (Vigna radiata) là cây trồng ngắn ngày, đứng thứ ba sau đậu tương và lạc về diện tích canh tác, có giá trị dinh dưỡng cao với hàm lượng protein khoảng 24g/100g bột đậu xanh chưa tách vỏ, giàu axit amin thiết yếu và khoáng chất như sắt, canxi, phốt pho. Đậu xanh không chỉ là nguồn thực phẩm đa dạng mà còn có vai trò quan trọng trong cải tạo đất nhờ khả năng cố định đạm từ không khí, góp phần nâng cao độ phì nhiêu đất và giảm sử dụng phân đạm hóa học. Tuy nhiên, tại tỉnh Cao Bằng, đặc biệt là trên đất nương rẫy huyện Hà Quảng, diện tích đất canh tác đang bị bỏ hoang do điều kiện khí hậu khắc nghiệt và tập quán canh tác truyền thống, dẫn đến năng suất đậu xanh còn thấp, chưa đáp ứng được nhu cầu thị trường và phát triển bền vững.

Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá khả năng sinh trưởng, phát triển, chống chịu sâu bệnh và năng suất của một số giống đậu xanh vụ Hè Thu trên đất nương rẫy tại huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng nhằm lựa chọn giống phù hợp, có năng suất và chất lượng cao, thích ứng với điều kiện sinh thái địa phương. Nghiên cứu được thực hiện trong hai vụ Hè Thu năm 2012 và 2013, với phạm vi khảo nghiệm tại xã Sỹ Hai, huyện Hà Quảng. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nâng cao thu nhập cho người dân vùng cao, đồng thời góp phần bảo vệ môi trường và phát triển nông nghiệp bền vững tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về sinh trưởng và phát triển cây trồng, trong đó sinh trưởng được hiểu là quá trình tạo mới các thành phần cấu trúc của cây, còn phát triển là quá trình biến đổi chất lượng trong quá trình sinh trưởng. Các mô hình nghiên cứu tập trung vào đánh giá các giai đoạn sinh trưởng như thời gian từ gieo đến mọc, ra hoa, thời gian sinh trưởng tổng thể, cùng với các đặc điểm hình thái như kiểu sinh trưởng, dạng thân, màu sắc lá, hoa, hạt.

Ngoài ra, nghiên cứu áp dụng các khái niệm về khả năng chống chịu sâu bệnh, tính chống đổ, tách quả và các yếu tố cấu thành năng suất như số quả/cây, số hạt/quả, khối lượng 1000 hạt. Các chỉ tiêu chất lượng hạt như hàm lượng protein và lipit cũng được xem xét để đánh giá toàn diện giống đậu xanh. Lý thuyết về cải tạo đất và vai trò của cây họ đậu trong hệ thống canh tác luân canh, xen canh cũng là cơ sở quan trọng để đánh giá hiệu quả kinh tế và môi trường của việc phát triển đậu xanh trên đất nương rẫy.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ thí nghiệm khảo nghiệm 6 giống đậu xanh, trong đó có giống địa phương làm đối chứng, được bố trí theo thiết kế khối ngẫu nhiên hoàn chỉnh (RCBD) với 3 lần nhắc lại, diện tích mỗi ô thí nghiệm 10 m². Thí nghiệm được tiến hành tại xã Sỹ Hai, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng trong vụ Hè Thu năm 2012 và mô hình thử nghiệm mở rộng năm 2013.

Quy trình kỹ thuật áp dụng theo tiêu chuẩn QCVN 01-62:2011/BNNPTNT, bao gồm làm đất, bón phân hữu cơ và hóa học, gieo trồng với mật độ 40cm x 10cm, chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh theo hướng dẫn của ngành bảo vệ thực vật. Các chỉ tiêu nghiên cứu gồm thời gian sinh trưởng, đặc điểm hình thái, khả năng chống chịu sâu bệnh, các yếu tố cấu thành năng suất, năng suất thực thu và chất lượng hạt (hàm lượng protein, lipit). Số liệu được xử lý bằng phần mềm IRRISTAT, phân tích trung bình và so sánh các chỉ tiêu giữa các giống.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thời gian sinh trưởng và phát triển: Các giống đậu xanh thí nghiệm có thời gian từ gieo đến mọc dao động từ 3 đến 4 ngày, trong đó giống ĐX 11, ĐX 17 và VN 99-3 có thời gian mọc nhanh nhất (3 ngày), ngắn hơn giống đối chứng Thúa khiêu (4 ngày). Thời gian từ gieo đến ra hoa của các giống dao động từ 35 đến 40 ngày, với VN 99-3 và ĐX 17 là ngắn nhất (35 ngày). Thời gian sinh trưởng tổng thể từ 68 đến 84 ngày, VN 99-3 có thời gian sinh trưởng ngắn nhất (68 ngày), giúp thích ứng tốt với vụ Hè Thu trên đất nương rẫy.

2. Đặc điểm hình thái: Tất cả các giống đều có dạng thân đứng, kiểu sinh trưởng hữu hạn, thuận lợi cho tăng mật độ gieo trồng và chăm sóc. Màu sắc lá phân bố giữa xanh đậm (ĐX 208, ĐX 14) và xanh nhạt (các giống còn lại). Hạt có dạng trụ, tròn hoặc ô van, vỏ hạt sáng bóng hoặc mốc tùy giống. Các đặc điểm này ảnh hưởng đến khả năng chống chịu và chất lượng hạt.

3. Khả năng chống chịu sâu bệnh: Các giống có mức độ nhiễm bệnh và sâu hại khác nhau, trong đó giống ĐX 11 và VN 99-3 thể hiện khả năng chống chịu tốt hơn với các loại sâu đục quả, sâu cuốn lá và bệnh khảm lá. Tính chống đổ và tách quả cũng được đánh giá, giúp xác định giống phù hợp với điều kiện canh tác trên đất nương rẫy.

4. Năng suất và chất lượng: Năng suất lý thuyết và thực thu của các giống dao động, trong đó giống ĐX 11 và VN 99-3 đạt năng suất cao hơn đối chứng, với năng suất thực thu khoảng 1 tấn/ha trở lên trong điều kiện thâm canh phù hợp. Hàm lượng protein trong hạt đạt mức cao, đáp ứng yêu cầu dinh dưỡng và thị trường.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy các giống đậu xanh nhập nội và chọn lọc có thời gian sinh trưởng ngắn hơn, phù hợp với điều kiện vụ Hè Thu trên đất nương rẫy, giúp tận dụng tối đa thời gian canh tác và né tránh các điều kiện bất lợi như hạn hán, mưa bão. Đặc điểm hình thái dạng thân đứng, kiểu sinh trưởng hữu hạn giúp tăng mật độ trồng và giảm thiểu tổn thất do đổ ngã, phù hợp với địa hình đồi núi dốc của Cao Bằng.

Khả năng chống chịu sâu bệnh của các giống mới tốt hơn so với giống địa phương, góp phần giảm chi phí bảo vệ thực vật và tăng hiệu quả sản xuất. Năng suất và chất lượng hạt cao hơn cũng phản ánh hiệu quả của việc áp dụng giống mới và kỹ thuật thâm canh phù hợp. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này phù hợp với xu hướng phát triển giống đậu xanh năng suất cao, chất lượng tốt, thích ứng rộng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh thời gian sinh trưởng, năng suất lý thuyết và thực thu giữa các giống, bảng phân tích mức độ nhiễm bệnh và sâu hại, cũng như bảng tổng hợp các chỉ tiêu chất lượng hạt để minh họa rõ ràng sự khác biệt và ưu thế của các giống nghiên cứu.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Áp dụng giống đậu xanh ĐX 11 và VN 99-3 vào sản xuất đại trà tại huyện Hà Quảng và các vùng đất nương rẫy tương tự nhằm tăng năng suất và chất lượng sản phẩm, dự kiến trong vòng 2-3 năm tới, do Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Đậu đỗ phối hợp với chính quyền địa phương thực hiện.

2. Xây dựng quy trình kỹ thuật thâm canh phù hợp với điều kiện đất nương rẫy, bao gồm mật độ gieo trồng 40cm x 10cm, bón phân hữu cơ kết hợp phân hóa học theo tỷ lệ NPK phù hợp, và biện pháp phòng trừ sâu bệnh hiệu quả, nhằm nâng cao năng suất trung bình lên trên 1 tấn/ha trong vụ Hè Thu.

3. Tổ chức tập huấn, chuyển giao kỹ thuật cho nông dân về kỹ thuật trồng, chăm sóc và bảo vệ cây đậu xanh, đặc biệt là kỹ thuật phòng trừ sâu bệnh và thu hoạch đúng thời vụ, giúp giảm tổn thất và nâng cao hiệu quả kinh tế, thực hiện trong vòng 1 năm đầu sau khi kết thúc nghiên cứu.

4. Phát triển mô hình sản xuất đậu xanh trên đất nương rẫy kết hợp cải tạo đất nhằm tăng hệ số sử dụng đất và cải thiện độ phì nhiêu, góp phần giảm diện tích đất bỏ hoang, đồng thời nâng cao thu nhập bình quân trên 50 triệu đồng/ha/năm trong 3-5 năm tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nông dân và hợp tác xã nông nghiệp vùng cao Cao Bằng: Nhận được kiến thức về giống đậu xanh năng suất cao, kỹ thuật canh tác và phòng trừ sâu bệnh, giúp nâng cao hiệu quả sản xuất và thu nhập.

2. Các nhà nghiên cứu và cán bộ kỹ thuật nông nghiệp: Tham khảo dữ liệu thực nghiệm, phương pháp khảo nghiệm giống và kỹ thuật thâm canh trên đất nương rẫy, phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo và ứng dụng thực tiễn.

3. Cơ quan quản lý và hoạch định chính sách nông nghiệp địa phương: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách phát triển cây đậu xanh, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nâng cao giá trị sử dụng đất và giảm nghèo bền vững.

4. Doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp: Tìm hiểu về tiềm năng phát triển đậu xanh tại vùng miền núi, cơ hội đầu tư vào sản xuất, chế biến và thị trường xuất khẩu sản phẩm đậu xanh chất lượng cao.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao chọn đất nương rẫy để nghiên cứu đậu xanh?
   Đất nương rẫy tại Cao Bằng có diện tích lớn nhưng đang bị bỏ hoang do điều kiện canh tác khó khăn. Đậu xanh có khả năng chịu hạn, cải tạo đất và thời gian sinh trưởng ngắn nên phù hợp để phát triển trên loại đất này, góp phần nâng cao thu nhập và bảo vệ môi trường.

2. Các giống đậu xanh nào được đánh giá có năng suất cao nhất?
   Giống ĐX 11 và VN 99-3 thể hiện năng suất thực thu cao hơn so với giống địa phương, với thời gian sinh trưởng ngắn và khả năng chống chịu sâu bệnh tốt, phù hợp với điều kiện sinh thái vụ Hè Thu trên đất nương rẫy.

3. Phương pháp phân bón nào được khuyến cáo cho đậu xanh trên đất nương rẫy?
   Sử dụng kết hợp phân hữu cơ (5 tấn/ha) và phân hóa học với lượng N từ 30-50 kg/ha, P2O5 và K2O từ 50-60 kg/ha, bón lót và bón thúc theo quy trình kỹ thuật chuẩn để đảm bảo dinh dưỡng cho cây phát triển tối ưu.

4. Làm thế nào để phòng trừ sâu bệnh hiệu quả cho đậu xanh?
   Áp dụng biện pháp tổng hợp bao gồm chọn giống kháng bệnh, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo hướng dẫn, vệ sinh đồng ruộng và theo dõi sâu bệnh thường xuyên để xử lý kịp thời, giảm thiểu tổn thất năng suất.

5. Năng suất đậu xanh có thể đạt được trên đất nương rẫy là bao nhiêu?
   Theo kết quả nghiên cứu, năng suất thực thu có thể đạt khoảng 1 tấn/ha hoặc cao hơn nếu áp dụng đúng kỹ thuật thâm canh và chọn giống phù hợp, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế cho người dân vùng cao.

Kết luận

• Đã xác định được các giống đậu xanh có thời gian sinh trưởng ngắn, năng suất và chất lượng hạt cao phù hợp với điều kiện đất nương rẫy huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng, trong đó nổi bật là giống ĐX 11 và VN 99-3.
• Các giống mới có khả năng chống chịu sâu bệnh tốt hơn so với giống địa phương, giảm thiểu tổn thất và chi phí bảo vệ thực vật.
• Kỹ thuật canh tác theo tiêu chuẩn QCVN 01-62:2011/BNNPTNT kết hợp với lựa chọn giống phù hợp giúp nâng cao năng suất thực thu trên đất nương rẫy.
• Việc phát triển đậu xanh trên đất nương rẫy góp phần cải tạo đất, tăng hệ số sử dụng đất và nâng cao thu nhập cho người dân vùng cao.
• Đề xuất triển khai áp dụng giống và kỹ thuật thâm canh trong 2-3 năm tới, đồng thời mở rộng nghiên cứu về thời vụ, mật độ và biện pháp bảo vệ thực vật để tối ưu hóa sản xuất.

Hành động tiếp theo: Khuyến khích các cơ quan chức năng, nhà nghiên cứu và nông dân phối hợp triển khai mô hình sản xuất đậu xanh trên đất nương rẫy, đồng thời tổ chức tập huấn kỹ thuật và hỗ trợ đầu tư để phát huy hiệu quả nghiên cứu.