I. Tính cấp thiết của nghiên cứu
Đất đai là nguồn tài nguyên vô cùng quý giá của mỗi quốc gia. Việt Nam, như nhiều quốc gia nhiệt đới khác, tài nguyên đất luôn chịu tác động mạnh mẽ của khí hậu, đặc biệt trong bối cảnh gia tăng các hình thái thời tiết cực đoan. Trong chiến lược phát triển bền vững, mục tiêu quản lý và sử dụng đất bền vững luôn được đặt lên hàng đầu. Thoái hóa đất, một vấn đề nghiêm trọng, là khái niệm chỉ sự thay đổi xấu về đặc tính và tính chất của đất do tác động của điều kiện tự nhiên và con người. Các loại hình thoái hóa đất như xói mòn, suy giảm độ phì, mặn hóa, phèn hóa, và sa mạc hóa đã được nghiên cứu và đưa ra mô hình đánh giá. Việc xây dựng bản đồ thoái hóa đất tổng hợp là tài liệu quan trọng trong công tác quản lý tài nguyên đất. Dữ liệu và công nghệ viễn thám đã được đánh giá là phương pháp hiện đại, hiệu quả trong việc chiết xuất thông tin về các loại hình thoái hóa đất. Nghiên cứu này nhằm đề xuất quy trình giám sát biến động thoái hóa đất bằng công nghệ viễn thám và GIS, từ đó cung cấp thông tin quan trọng cho công tác quản lý tài nguyên đất.
II. Mục tiêu và nội dung nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu bao gồm ứng dụng ảnh viễn thám độ phân giải cao, GIS và phương pháp đánh giá đa tiêu chí (MCE-AHP) trong việc thành lập bản đồ thoái hóa đất. Nội dung nghiên cứu được chia thành ba phần chính: Tổng quan các vấn đề về thoái hóa đất và biến động thoái hóa đất; Ứng dụng công nghệ viễn thám, GIS và phương pháp đánh giá đa tiêu chí trong giám sát biến động thoái hóa đất; Thực nghiệm giám sát biến động thoái hóa đất tại thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh. Việc xác lập cơ sở khoa học và xây dựng quy trình giám sát biến động thoái hóa đất từ viễn thám và công nghệ GIS là rất cần thiết. Điều này không chỉ giúp nhận diện biến động thoái hóa đất mà còn hỗ trợ các cơ quan quản lý trong việc bảo vệ tài nguyên đất.
III. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu bao gồm nhiều kỹ thuật khác nhau nhằm thu thập và phân tích dữ liệu. Phương pháp điều tra, thu thập, phân tích tài liệu được sử dụng để tổng hợp thông tin về các nghiên cứu trong nước và quốc tế. Phương pháp chuyên gia được áp dụng để xác định mức độ quan trọng của các tiêu chí thông qua bảng hỏi. Phương pháp viễn thám đóng vai trò quan trọng trong việc phân loại và chiết tách thông tin về lớp phủ đất. Phương pháp đánh giá đa tiêu chí MCE-AHP được sử dụng để đánh giá và xếp hạng các yếu tố ảnh hưởng đến thoái hóa đất. Tất cả các phương pháp này kết hợp với nhau nhằm xây dựng bản đồ thoái hóa đất và giám sát biến động thoái hóa đất một cách hiệu quả.
IV. Kết quả nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn
Kết quả nghiên cứu cho thấy việc ứng dụng công nghệ viễn thám và GIS trong giám sát biến động thoái hóa đất mang lại hiệu quả cao. Bản đồ thoái hóa đất được xây dựng từ dữ liệu viễn thám đã cung cấp cái nhìn tổng quan về tình trạng thoái hóa đất tại thành phố Uông Bí. Các bản đồ này không chỉ giúp nhận diện các loại hình thoái hóa mà còn hỗ trợ trong việc quản lý và bảo vệ tài nguyên đất. Việc giám sát biến động thoái hóa đất theo thời gian cho phép các cơ quan quản lý có những biện pháp kịp thời nhằm cải thiện tình trạng đất đai. Nghiên cứu này có thể được áp dụng rộng rãi trong các khu vực khác, góp phần vào công tác quản lý tài nguyên đất bền vững.
