Nghiên cứu quy hoạch sử dụng đất và bảo vệ môi trường tại khu kinh tế cửa khẩu Cầu Treo, Hà Tĩnh

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

Danh mục các chữ viết tắt

Danh mục các bảng

Danh mục các hình

MỞ ĐẦU

1. Đặt vấn đề

2. Mục tiêu của đề tài

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

5. Những đóng góp mới của đề tài

1. Chƣơng 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1. Cơ sở lý luận về quy hoạch sử dụng đất lồng ghép yếu tố môi trƣờng

1.1.1. Một số khái niệm

1.1.2. Quy hoạch sử dụng đất theo yêu cầu phát triển bền vững

1.1.3. Cơ sở của việc lồng ghép quy hoạch sử dụng đất và yếu tố môi trƣờng

1.2. Cơ sở thực tiễn của quy hoạch sử dụng đất lồng ghép yếu tố môi trƣờng

1.2.1. Quy hoạch môi trƣờng trên thế giới và ở Việt Nam

1.2.2. Quy hoạch sử dụng đất theo yêu cầu bảo vệ môi trƣờng và phát triển bền vững ở một số nƣớc và tổ chức quốc tế

1.2.3. Quy hoạch sử dụng đất lồng ghép yếu tố môi trƣờng của Chƣơng trình SEMLA ở Việt Nam

1.2.4. Tình hình quy hoạch sử dụng đất tại các khu kinh tế cửa khẩu Việt Nam

1.2.5. Những cảnh báo về tác động giữa đất đai và môi trƣờng ở Việt Nam

1.3. Cách tiếp cận lồng ghép yếu tố môi trƣờng trong quy hoạch sử dụng đất

1.3.1. Cách tiếp cận hệ thống

1.3.2. Cách tiếp cận sinh thái

1.3.3. Cách tiếp cận về phân vùng lãnh thổ

1.3.4. Cách tiếp cận liên ngành

1.3.5. Cách tiếp cận đánh giá tác động môi trƣờng (ĐTM) và đánh giá môi trƣờng chiến lƣợc (ĐCM)

1.4. Nhận xét chung về tổng quan tài liệu và hƣớng nghiên cứu của đề tài

1.4.1. Nhận xét chung

1.4.2. Hƣớng nghiên cứu chính của đề tài

2. Chƣơng 2: NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Nội dung nghiên cứu

2.1.1. Đánh giá khái quát về quy hoạch sử dụng đất và môi trƣờng trong quy hoạch chung xây dựng Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo.2 Nghiên cứu hiện trạng các yếu tố môi trƣờng tác động đến sử dụng đất tại Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo

2.1.2. Xác định các yếu tố môi trƣờng cần giám sát và lựa chọn các yếu tố môi trƣờng để lồng ghép trong quy hoạch sử dụng đất tại Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo

2.1.3. Đánh giá tác động và lồng ghép các yếu tố môi trƣờng vào quy hoạch một số khu chức năng của Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo

2.1.4. Đề xuất điều chỉnh, bổ sung quy hoạch một số khu chức năng và một số giải pháp về tổ chức thực hiện quy hoạch của Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo

2.1.5. Đề xuất cách tiếp cận về phƣơng pháp xác định yếu tố môi trƣờng và cách thức lồng ghép yếu tố môi trƣờng trong quy hoạch sử dụng đất.2

2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu

2.2.1. Phƣơng pháp điều tra, thu thập thông tin

2.2.2. Phƣơng pháp thống kê, tổng hợp

2.2.3. Phƣơng pháp chuyên gia (phƣơng pháp Delphy)

2.2.4. Phƣơng pháp ma trận môi trƣờng (Matrix method)

2.2.5. Phƣơng pháp cho điểm

2.2.6. Phƣơng pháp mô hình

2.2.7. Phƣơng pháp sử dụng các phần mềm để xây dựng các loại bản đồ của Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo

2.2.8. Ứng dụng công thức tính toán gần đúng mức ồn tƣơng đƣơng trung bình, mức ồn nguồn và mức suy giảm ồn theo khoảng cách

2.2.9. Sử dụng công thức tính dự báo ô nhiễm môi trƣờng

2.2.10. Sử dụng kết hợp các phƣơng pháp điều tra thực địa, điều tra, thu thập thông tin thứ cấp, phƣơng pháp thống kê, phân tích tổng hợp và bản đồ để dự báo áp lực về đất đai

3. Chƣơng 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN

3.1. Đánh giá khái quát về quy hoạch sử dụng đất và môi trƣờng trong quy hoạch chung xây dựng của Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo

3.1.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo

3.1.2. Đánh giá nội dung quy hoạch sử dụng đất trong đồ án quy hoạch chung xây dựng của Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo

3.1.3. Đánh giá việc xây dựng báo cáo môi trƣờng chiến lƣợc trong quy hoạch chung xây dựng Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo

3.2. Hiện trạng các yếu tố môi trƣờng tác động đến sử dụng đất tại Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo

3.2.1. Hiện trạng môi trƣờng nƣớc, không khí, tiếng ồn

3.2.2. Hiện trạng môi trƣờng đất

3.2.3. Hiện trạng lũ lụt, ngập úng

3.2.4. Hiện trạng hệ sinh thái rừng, đa dạng sinh học và nguồn nƣớc

3.2.5. Hiện trạng xử lý chất thải

3.3. Xác định các yếu tố môi trƣờng cần giám sát và lựa chọn yếu tố môi trƣờng để lồng ghép trong quy hoạch sử dụng đất tại Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo, Hà Tĩnh

3.3.1. Phân tích tác động của các yếu tố môi trƣờng đối với sử dụng đất và quy hoạch sử dụng đất tại Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo

3.3.2. Xác định các yếu tố môi trƣờng trong quy hoạch sử dụng đất cần giám sát tại Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo

3.3.3. Lựa chọn các yếu tố môi trƣờng trong quy hoạch sử dụng đất để lồng ghép tại Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo

3.4. Đánh giá tác động và lồng ghép các yếu tố môi trƣờng trong quy hoạch sử dụng đất tại một số khu chức năng của Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo

3.4.1. Lựa chọn các khu chức năng để đánh giá tác động và lồng ghép với yếu tố môi trƣờng trong quy hoạch sử dụng đất tại Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo

3.4.2. Ứng dụng một số phƣơng pháp dự báo để đánh giá tác động và lồng ghép các yếu tố môi trƣờng trong quy hoạch sử dụng đất đối với một số khu chức năng của Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo

3.5. Đề xuất điều chỉnh, bổ sung quy hoạch sử dụng đất của Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo

3.5.1. Một số kiến nghị, đề xuất chung đối với quy hoạch sử dụng đất Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo

3.5.2. Đề xuất điều chỉnh, bổ sung quy hoạch sử dụng đất ở một số khu đô thị, khu công nghiệp và khu tái định cƣ của Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo

3.5.3. Tổng hợp diện tích các loại đất các khu chức năng trong quy hoạch chung Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo sau khi điều chỉnh, bổ sung

3.5.4. Đề xuất bổ sung một số giải pháp về tổ chức thực hiện quy hoạch sử dụng đất tại Khu Kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo

3.6. Đề xuất cách tiếp cận về phƣơng pháp lựa chọn các yếu tố môi trƣờng và các bƣớc lồng ghép những yếu tố môi trƣờng chủ yếu trong quy hoạch sử dụng đất của các Khu kinh tế cửa khẩu

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Kết luận

2. Kiến nghị

Danh mục công trình đã công bố liên quan đến luận án

Tài liệu tham khảo

Phụ lục

I. Tổng quan về quy hoạch sử dụng đất và bảo vệ môi trường

Quy hoạch sử dụng đất là một trong những công cụ quan trọng trong việc quản lý tài nguyên đất đai. Nó không chỉ đảm bảo việc phân bổ hợp lý quỹ đất mà còn phải gắn liền với việc bảo vệ môi trường. Tại Khu Kinh tế cửa khẩu Cầu Treo, Hà Tĩnh, việc lồng ghép yếu tố môi trường vào quy hoạch sử dụng đất là cần thiết để phát triển bền vững. Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, quy hoạch sử dụng đất hiện nay còn thiếu tính hệ thống và chưa đánh giá đầy đủ tác động của các yếu tố môi trường. Điều này dẫn đến việc phân bổ đất đai chưa đảm bảo yêu cầu phát triển bền vững. Việc lồng ghép yếu tố môi trường trong quy hoạch sử dụng đất không chỉ giúp bảo vệ tài nguyên thiên nhiên mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống cho cộng đồng.

1.1. Cơ sở lý luận về quy hoạch sử dụng đất

Quy hoạch sử dụng đất là một quá trình phức tạp, bao gồm việc xác định mục tiêu, phương pháp và các yếu tố cần thiết để quản lý và sử dụng đất hiệu quả. Theo các nghiên cứu, quy hoạch sử dụng đất cần phải lồng ghép các yếu tố môi trường để đảm bảo phát triển bền vững. Việc này không chỉ giúp bảo vệ tài nguyên thiên nhiên mà còn tạo ra một môi trường sống tốt hơn cho cộng đồng. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng, việc lồng ghép yếu tố môi trường vào quy hoạch sử dụng đất là một xu hướng toàn cầu, được khuyến nghị bởi Liên hợp quốc và nhiều tổ chức quốc tế khác.

1.2. Tình hình quy hoạch sử dụng đất tại Khu Kinh tế cửa khẩu Cầu Treo

Khu Kinh tế cửa khẩu Cầu Treo, Hà Tĩnh, là một trong những khu vực có tiềm năng phát triển kinh tế lớn. Tuy nhiên, việc quy hoạch sử dụng đất tại đây vẫn còn nhiều hạn chế. Các yếu tố môi trường chưa được xem xét đầy đủ trong quy hoạch, dẫn đến những tác động tiêu cực đến môi trường tự nhiên. Việc đánh giá tác động môi trường trong quy hoạch sử dụng đất cần được thực hiện một cách hệ thống và khoa học hơn. Các nghiên cứu cho thấy, việc lồng ghép yếu tố môi trường vào quy hoạch sử dụng đất sẽ giúp giảm thiểu các tác động tiêu cực và nâng cao hiệu quả sử dụng đất.

II. Đánh giá hiện trạng môi trường tại Khu Kinh tế cửa khẩu Cầu Treo

Đánh giá hiện trạng môi trường là một bước quan trọng trong quy hoạch sử dụng đất. Tại Khu Kinh tế cửa khẩu Cầu Treo, các yếu tố môi trường như chất lượng không khí, nước, và đất đều cần được xem xét kỹ lưỡng. Theo các số liệu thu thập được, chất lượng không khí tại khu vực này đang bị ảnh hưởng bởi hoạt động sản xuất và giao thông. Nước mặt và nước ngầm cũng đang bị ô nhiễm do chất thải từ các khu công nghiệp. Việc đánh giá hiện trạng môi trường không chỉ giúp nhận diện các vấn đề mà còn cung cấp cơ sở cho việc lồng ghép các yếu tố môi trường vào quy hoạch sử dụng đất.

2.1. Chất lượng không khí

Chất lượng không khí tại Khu Kinh tế cửa khẩu Cầu Treo đang ở mức báo động. Các chỉ số ô nhiễm như bụi mịn, khí thải từ các phương tiện giao thông và nhà máy đều vượt mức cho phép. Theo báo cáo, nồng độ bụi PM2.5 và PM10 thường xuyên ở mức cao, ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng. Việc kiểm soát ô nhiễm không khí cần được ưu tiên trong quy hoạch sử dụng đất để bảo vệ sức khỏe người dân và môi trường sống.

2.2. Chất lượng nước

Chất lượng nước tại Khu Kinh tế cửa khẩu Cầu Treo cũng đang gặp nhiều vấn đề. Nước mặt và nước ngầm bị ô nhiễm do chất thải từ các khu công nghiệp và hoạt động nông nghiệp. Các chỉ số như COD, BOD và tổng chất rắn lơ lửng đều vượt mức cho phép. Việc cải thiện chất lượng nước là một trong những yếu tố quan trọng trong quy hoạch sử dụng đất, nhằm đảm bảo nguồn nước sạch cho sinh hoạt và sản xuất.

III. Đề xuất giải pháp lồng ghép yếu tố môi trường trong quy hoạch sử dụng đất

Để lồng ghép yếu tố môi trường vào quy hoạch sử dụng đất tại Khu Kinh tế cửa khẩu Cầu Treo, cần thực hiện một số giải pháp cụ thể. Đầu tiên, cần xây dựng hệ thống giám sát môi trường để theo dõi các yếu tố tác động đến môi trường. Thứ hai, cần áp dụng các phương pháp đánh giá tác động môi trường trong quy hoạch sử dụng đất. Cuối cùng, cần tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong quá trình lập quy hoạch để đảm bảo các yếu tố môi trường được xem xét đầy đủ.

3.1. Xây dựng hệ thống giám sát môi trường

Hệ thống giám sát môi trường cần được thiết lập để theo dõi các yếu tố như chất lượng không khí, nước và đất. Việc này không chỉ giúp phát hiện sớm các vấn đề môi trường mà còn cung cấp dữ liệu cần thiết cho việc điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất. Các công nghệ hiện đại như cảm biến và hệ thống thông tin địa lý (GIS) có thể được áp dụng để nâng cao hiệu quả giám sát.

3.2. Áp dụng phương pháp đánh giá tác động môi trường

Phương pháp đánh giá tác động môi trường cần được áp dụng trong quy hoạch sử dụng đất để đảm bảo các yếu tố môi trường được xem xét một cách khoa học. Việc này sẽ giúp nhận diện các tác động tiêu cực và đề xuất các biện pháp giảm thiểu. Các phương pháp như Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) và Đánh giá môi trường chiến lược (ĐMC) cần được thực hiện thường xuyên trong quá trình lập quy hoạch.

Luận án về quy hoạch sử dụng đất và yếu tố môi trường tại khu kinh tế cửa khẩu Cầu Treo, Hà Tĩnh