I. Tổng Quan Quan Hệ Ả Rập Xê Út Mỹ 2011 2020
Mối quan hệ Ả Rập Xê Út - Mỹ từ lâu đã được biết đến là mối quan hệ đồng minh chiến lược, bất chấp những khác biệt giữa một quốc gia theo chế độ quân chủ và một quốc gia cộng hòa lập hiến. Hơn 80 năm trôi qua kể từ khi quan hệ chính trị - ngoại giao chính thức được thiết lập vào năm 1933, hai nước luôn duy trì mối quan hệ chặt chẽ và Ả Rập Xê Út vẫn là một trong những đồng minh thân cận của Mỹ tại khu vực Trung Đông. Mối quan hệ này dựa trên thỏa thuận đã ký kết vào năm 1945 trên chiến hạm US Quincy giữa Tổng thống Mỹ Franklin Delano Roosevelt và Nhà Vua thời bấy giờ của Ả Rập Xê Út Abdelaziz ben Abderrahmane Al Saud (hay còn gọi là Ibn Saud). Theo thỏa thuận đó, Ả Rập Xê Út cung cấp dầu lửa cho Mỹ, đổi lại, Mỹ bảo đảm an ninh cho Ả Rập Xê Út.
1.1. Lịch Sử Hình Thành Quan Hệ Xê Út Mỹ
Từ sau Chiến tranh Thế giới thứ II, Ả Rập Xê Út và Mỹ đã ủng hộ nhau để bình ổn giá dầu, kiểm soát trữ lượng dầu tại các mỏ dầu và quá trình vận chuyển dầu trên Vịnh Ba Tư, đồng thời giữ gìn sự ổn định tại các nền kinh tế của các nước phương Tây nơi Ả Rập Xê Út đã đầu tư. Cho đến nay, Ả Rập Xê Út là một trong những đồng minh thân thiết nhất, là đối tác kinh tế mạnh nhất và là đối tác chiến lược quan trọng của Mỹ ở Trung Đông. Mặc dù vậy, mối quan hệ đồng minh thân thiết giữa Ả Rập Xê Út và Mỹ cũng đã trải qua những thách thức như cấm vận dầu mỏ năm 1973 hay khủng bố ở Mỹ ngày 11 tháng 9.
1.2. Ảnh Hưởng Của Mùa Xuân Ả Rập Đến Quan Hệ
Đặc biệt, kể từ khi diễn ra cuộc khủng hoảng chính trị - xã hội ở khu vực Bắc Phi - Trung Đông diễn ra vào cuối năm 2010 đầu năm 2011 (hay còn gọi là “Mùa xuân Ả Rập”), với những làn sóng biểu tình phản đối chính quyền độc tài tại khắp các nước Ả Rập, mối quan hệ giữa 2 nước cũng vì thế mà có những bước ngoặt, đẩy quan hệ Ả Rập Xê Út - Mỹ vào những khó khăn mới. Năm 2011 cũng là năm đánh dấu sự sụp đổ của rất nhiều chính quyền các nước Ả Rập do kết quả của “Mùa xuân Ả Rập”, kéo theo đó là các hệ lụy to lớn ảnh hưởng trực tiếp đến các quốc gia tại khu vực Trung Đông – Bắc Phi, trong đó có Ả Rập Xê Út – người “anh cả” của cộng đồng các nước Ả Rập Hồi giáo tại khu vực này.
II. Thách Thức An Ninh Khu Vực Ảnh Hưởng Đến Xê Út Mỹ
Có thể nói, những diễn biến khó đoán định của khu vực Bắc Phi – Trung Đông sau hệ lụy của cuộc khủng hoảng chính trị - xã hội cùng với sự tham gia của Mỹ vào khu vực từ năm 2011 đến nay đã đẩy mối quan hệ Ả Rập Xê Út và Mỹ rơi vào những vòng xoáy phức tạp, đặt ra nhiều thách thức cho mối quan hệ này và có tác động lớn đến mối quan hệ đồng minh lâu năm giữa hai nước. Ả Rập Xê Út là quốc gia có vai trò quan trọng ở khu vực, mối quan hệ giữa Ả Rập Xê Út và Mỹ không chỉ tác động đến hai nước mà còn ảnh hưởng đến toàn bộ khu vực Bắc Phi - Trung Đông.
2.1. Vai Trò Của Iran Trong Căng Thẳng Khu Vực
Sự trỗi dậy của Iran như một thế lực khu vực, đặc biệt là sau thỏa thuận hạt nhân Iran, đã tạo ra những lo ngại lớn cho Ả Rập Xê Út. Mỹ, với vai trò là đồng minh của cả hai, phải cân bằng lợi ích và chính sách đối ngoại của mình, điều này gây ra không ít khó khăn trong quan hệ song phương với Ả Rập Xê Út. Chính quyền Obama đã cố gắng xoa dịu những lo ngại này, nhưng sự khác biệt về quan điểm vẫn tồn tại.
2.2. Ảnh Hưởng Của ISIL ISIS Đến An Ninh
Sự trỗi dậy của các tổ chức khủng bố như ISIL/ISIS và Al-Qaeda đã tạo ra một môi trường an ninh phức tạp trong khu vực. Cả Ả Rập Xê Út và Mỹ đều tham gia vào cuộc chiến chống khủng bố, nhưng có những khác biệt về chiến lược và phương pháp tiếp cận. Hợp tác quốc phòng giữa hai nước vẫn tiếp tục, nhưng những bất đồng về chủ nghĩa cực đoan và cách giải quyết vấn đề này vẫn là một thách thức.
III. Phân Tích Quan Hệ Kinh Tế Ả Rập Xê Út Mỹ 2011 2020
Từ lâu dầu mỏ đã mang lại cho Ả Rập Xê Út vị thế quốc gia cả trong khu vực và trên phạm vi quốc tế. Điều này đã làm cho Ả Rập Xê Út trở thành một đồng minh quan trọng đối với phương Tây, mà đỉnh cao là sự đóng quân của quân đội Mỹ trên đất Ả Rập Xê Út trong cuộc chiến tranh vùng Vịnh năm 1991. Quan hệ kinh tế Ả Rập Xê Út - Mỹ không chỉ dừng lại ở dầu mỏ mà còn mở rộng sang các lĩnh vực khác như đầu tư và thương mại.
3.1. Vai Trò Của Dầu Mỏ Trong Quan Hệ Kinh Tế
Dầu mỏ vẫn là yếu tố then chốt trong quan hệ kinh tế Ả Rập Xê Út - Mỹ. Ả Rập Xê Út là một trong những nhà sản xuất dầu lớn nhất thế giới và Mỹ là một trong những nước tiêu thụ dầu lớn nhất. Chính sách năng lượng của Mỹ và chính sách năng lượng của Ả Rập Xê Út có ảnh hưởng lớn đến giá dầu và an ninh năng lượng toàn cầu. An ninh năng lượng là một ưu tiên hàng đầu trong quan hệ song phương.
3.2. Đầu Tư Và Thương Mại Giữa Hai Nước
Ngoài dầu mỏ, đầu tư và thương mại cũng đóng vai trò quan trọng trong quan hệ kinh tế Ả Rập Xê Út - Mỹ. Ả Rập Xê Út đầu tư vào nhiều lĩnh vực khác nhau ở Mỹ, bao gồm bất động sản, chứng khoán và công nghệ. Mỹ cũng là một trong những đối tác thương mại lớn nhất của Ả Rập Xê Út. Tầm nhìn 2030 Ả Rập Xê Út (Saudi Vision 2030) nhằm đa dạng hóa nền kinh tế và giảm sự phụ thuộc vào dầu mỏ có thể tạo ra những cơ hội mới cho hợp tác kinh tế giữa hai nước.
IV. Chính Sách Đối Ngoại Của Mỹ Tác Động Đến Quan Hệ Xê Út
Chính sách đối ngoại của Mỹ ở Trung Đông có ảnh hưởng lớn đến quan hệ Ả Rập Xê Út - Mỹ. Sự thay đổi trong chính quyền Obama và chính quyền Trump đã dẫn đến những thay đổi trong chính sách của Mỹ ở Trung Đông, điều này gây ra những phản ứng khác nhau từ Ả Rập Xê Út. Vai trò của Mỹ trong khu vực và cách tiếp cận các vấn đề như an ninh khu vực, Iran và chống khủng bố đều ảnh hưởng đến quan hệ song phương.
4.1. Chính Quyền Obama Và Thỏa Thuận Hạt Nhân Iran
Chính quyền Obama đã theo đuổi một chính sách đối thoại với Iran và đạt được thỏa thuận hạt nhân Iran (JCPOA). Điều này đã gây ra những lo ngại lớn cho Ả Rập Xê Út, vì họ coi Iran là đối thủ chính trong khu vực. Ả Rập Xê Út lo ngại rằng thỏa thuận này sẽ cho phép Iran tiếp tục theo đuổi chương trình hạt nhân và tăng cường ảnh hưởng trong khu vực.
4.2. Chính Quyền Trump Và Chính Sách Cứng Rắn Với Iran
Chính quyền Trump đã rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran và áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế nghiêm khắc đối với Iran. Điều này đã được Ả Rập Xê Út hoan nghênh, vì họ chia sẻ quan điểm của Mỹ về mối đe dọa từ Iran. Tuy nhiên, chính sách cứng rắn với Iran của chính quyền Trump cũng gây ra những căng thẳng trong khu vực và tạo ra những thách thức mới cho quan hệ Ả Rập Xê Út - Mỹ.
V. Tương Lai Quan Hệ Ả Rập Xê Út Mỹ Triển Vọng Nào
Mối quan hệ Ả Rập Xê Út - Mỹ vẫn là một trong những mối quan hệ quan trọng nhất ở Trung Đông. Tuy nhiên, mối quan hệ này đang đối mặt với nhiều thách thức và cơ hội trong tương lai. Tương lai quan hệ Ả Rập Xê Út - Mỹ sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm chính sách của Mỹ ở Trung Đông, tình hình Trung Đông, giá dầu và vai trò của Ả Rập Xê Út trong khu vực.
5.1. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Quan Hệ Trong Tương Lai
Các yếu tố như chính sách của Mỹ ở Trung Đông, tình hình Trung Đông, giá dầu và vai trò của Ả Rập Xê Út trong khu vực sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến quan hệ Ả Rập Xê Út - Mỹ trong tương lai. Sự thay đổi trong chính sách năng lượng của Mỹ và sự phát triển của các nguồn năng lượng tái tạo có thể làm giảm sự phụ thuộc của Mỹ vào dầu mỏ từ Ả Rập Xê Út.
5.2. Hợp Tác Quốc Phòng Và Bán Vũ Khí
Hợp tác quốc phòng và bán vũ khí vẫn là một phần quan trọng trong quan hệ Ả Rập Xê Út - Mỹ. Mỹ là một trong những nhà cung cấp vũ khí lớn nhất cho Ả Rập Xê Út. Tuy nhiên, có những lo ngại về việc sử dụng vũ khí này trong cuộc chiến ở Yemen và về vấn đề nhân quyền ở Ả Rập Xê Út.
VI. Kết Luận Vai Trò Của Ả Rập Xê Út Trong Chính Trị
Nghiên cứu về quan hệ Ả Rập Xê Út - Mỹ giai đoạn 2011-2020 cho thấy sự phức tạp và đa chiều của mối quan hệ này. Mặc dù có những thách thức và bất đồng, nhưng Ả Rập Xê Út và Mỹ vẫn duy trì một mối quan hệ đối tác chiến lược quan trọng. Vai trò của Ả Rập Xê Út trong khu vực và trên thế giới vẫn rất lớn, và quan hệ Ả Rập Xê Út - Mỹ sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc định hình chính trị quốc tế.
6.1. Hàm Ý Cho Việt Nam Trong Bối Cảnh Hiện Tại
Nghiên cứu về quan hệ Ả Rập Xê Út - Mỹ có thể cung cấp những bài học kinh nghiệm quý giá cho Việt Nam trong việc xây dựng và phát triển quan hệ quốc tế. Việt Nam có thể học hỏi từ cách Ả Rập Xê Út cân bằng lợi ích quốc gia với lợi ích của các đối tác lớn, và cách Ả Rập Xê Út đối phó với những thách thức và cơ hội trong một thế giới đang thay đổi.
6.2. Nghiên Cứu Về Quan Hệ Quốc Tế
Nghiên cứu về quan hệ Ả Rập Xê Út - Mỹ cũng đóng góp vào sự hiểu biết chung về quan hệ quốc tế và chính trị quốc tế. Nó cho thấy tầm quan trọng của các yếu tố như kinh tế chính trị quốc tế, an ninh khu vực và chính sách đối ngoại trong việc định hình quan hệ giữa các quốc gia.
