Luận án nghiên cứu kháng thể đặc hiệu trong chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt

• Tác giả: Đàm Thị Tú Anh
• Người hướng dẫn: PGS.TS Phạm Thiện Ngọc
• Trường học: Trường Đại học Y Hà Nội
• Chuyên ngành: Miễn dịch và Dị ứng
• Đề tài: Nghiên cứu kháng thể chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt
• Loại tài liệu: luận án
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. ĐẠI CƯƠNG VỀ UNG THƯ TUYẾN TIỀN LIỆT
• 1.2. Tình hình ung thư tuyến liền liệt trên thế giới
• 1.3. Tình hình ung thư tuyến tiền liệt tại Việt Nam
• 1.4. Yều cầu trong chẩn đoán và điều trị UTTTL
• 1.5. CÁC HIỂU BIẾT VỀ CHẨN ĐOÁN UNG THƯ TUYẾN TIỀN LIỆT
• 1.5.1. Các phương pháp truyền thống chẩn đoán UTTTL
• 1.5.2. Các hiểu biết mới trong chẩn đoán và điều trị UTTTL
• 1.6. KHÁNG THỂ VÀ CHẨN ĐOÁN UNG THƯ TUYẾN TIỀN LIỆT
• 1.7. CÁC KĨ THUẬT SỬ DỤNG TRONG NGHIÊN CỨU
• 1.7.1. Kĩ thuật tái tổ hợp DNA
• 1.7.2. Kĩ thuật tạo kháng thể bằng gây miễn dịch trên động vật
• 1.7.3. Kĩ thuật phân lập albumine từ huyết thanh
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 2.2. HÓA CHẤT, SINH PHẨM NGHIÊN CỨU
• 2.3. TRANG THIẾT BỊ SỬ DỤNG TRONG NGHIÊN CỨU
• 2.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.5. PHÂN TÍCH VÀ XỬ LÝ KẾT QUẢ TRONG NGHIÊN CỨU
• 2.6. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH NGHIÊN CỨU
• 2.7. CÁC KĨ THUẬT SỬ DỤNG TRONG NGHIÊN CỨU
• 2.7.1. Tạo kháng nguyên tái tổ hợp mang các epitope EPCA-2
• 2.7.2. Các kĩ thuật sử dụng gây miễn dịch cho thỏ tạo kháng thể đặc hiệu kháng EPCA-2
• 2.7.3. Kĩ thuật ELISA xác định EPCA-2
• 2.8. ĐỊA ĐIỂM TIẾN HÀNH NGHIÊN CỨU
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. TẠO GEN TÁI TỔ HỢP MANG CÁC EPITOPE EPCA-2 BẰNG PHƯƠNG PHÁP TÁI TỔ HỢP
• 3.1.1. Tạo vector tái tổ hợp mang gen polEPCA-2
• 3.1.2. Biểu hiện vector tái tổ hợp trong vi khuẩn E.coli chủng BL21 (DE3)
• 3.2. KẾT QUẢ GÂY MIỄN DỊCH Ở THỎ BẰNG KHÁNG NGUYÊN TÁI TỔ HỢP PolEPCA-2
• 3.2.1. Nồng độ kháng thể kháng polEPCA-2 ở huyết thanh thỏ
• 3.3. KẾT QUẢ XÁC ĐỊNH EPCA-2 TRONG HUYẾT THANH 3 NHÓM NGHIÊN CỨU
• 3.3.1. Thông tin chung của nhóm bệnh nhân tuyến tiền liệt
• 3.3.2. Nồng độ EPCA-2 trong huyết thanh 2 nhóm bệnh nhân tuyến tiền liệt được định lượng bằng kháng thể thỏ kháng EPCA-2 và kít CUSABIO
• 3.3.3. Nồng độ EPCA-2 trong huyết thanh nam giới khỏe mạnh
• 3.3.4. So sánh độ nhậy, độ đặc hiệu của kháng thể thỏ đặc hiệu kháng EPCA-2 với kháng thể trong kít xác định EPCA-2 của CUSABIO
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. VỀ THIẾT KẾ GEN MÃ HÓA POLYEPITOPE CỦA KHÁNG NGUYÊN UNG THƯ TUYẾN TIỀN LIỆT SỚM
• 4.1.1. Lựa chọn biểu hiện các epitope của kháng nguyên thay vì biểu hiện toàn bộ phân tử kháng nguyên
• 4.1.2. Thiết kế lặp nhiều lần trình tự các epitope
• 4.1.3. Thiết kế gen polEPCA-2 có trình tự nhận biết của các enzyme cắt giới hạn
• 4.1.4. Tạo vector tái tổ hợp mang gen polEPCA-2
• 4.1.5. Biểu hiện protein tái tổ hợp
• 4.2. VỀ KẾT QUẢ TẠO KHÁNG THỂ THỎ ĐẶC HIỆU KHÁNG PolEPCA-2
• 4.3. KẾT QUẢ XÁC ĐỊNH EPCA-2 TRONG HUYẾT THANH 3 NHÓM NGHIÊN CỨU
• 4.3.1. Một số thông tin của 2 nhóm bệnh nhân tuyến tiền liệt
• 4.3.2. Kết quả xác định EPCA-2 trong huyết thanh bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt bằng kháng thể thỏ có đối chứng với kít thương phẩm
• 4.3.3. Kết quả xác định EPCA-2 trong huyết thanh bệnh nhân u phì đại lành tính tuyến tiền liệt và nam giới bình thường bằng 2 phương pháp ELISA
• 4.3.4. So sánh độ nhậy, độ đặc hiệu của 2 phương pháp ELISA sử dụng kháng thể thỏ đặc hiệu kháng EPCA-2 và kháng thể trong kít xác định EPCA-2 của CUSABIO
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Đặt Vấn Đề

Ung thư tuyến tiền liệt (UTTTL) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở nam giới. Việc phát hiện sớm bệnh có thể cải thiện đáng kể tỷ lệ sống sót. Tuy nhiên, các triệu chứng thường chỉ xuất hiện khi bệnh đã ở giai đoạn muộn. Do đó, việc chẩn đoán sớm là rất quan trọng. Các phương pháp truyền thống như siêu âm, nội soi và mô bệnh học thường không đủ nhạy để phát hiện bệnh ở giai đoạn đầu. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng kháng thể đặc hiệu có thể giúp phát hiện các dấu ấn phân tử của ung thư, từ đó nâng cao khả năng chẩn đoán sớm. Kháng nguyên sớm ung thư tuyến tiền liệt (EPCA-2) đã được xác định là một dấu ấn phân tử có giá trị trong chẩn đoán UTTTL. Việc sử dụng kháng thể để phát hiện EPCA-2 trong máu cho phép chẩn đoán với độ nhạy và độ đặc hiệu cao.

1.1. Tình Hình Ung Thư Tuyến Tiền Liệt

Theo Tổ chức Y tế thế giới, ung thư tuyến tiền liệt là một trong những bệnh ung thư phổ biến nhất ở nam giới. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh không cao nhưng vẫn là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu. Việc chẩn đoán sớm và chính xác là rất cần thiết để cải thiện kết quả điều trị. Các nghiên cứu cho thấy rằng việc phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm có thể giúp tăng tỷ lệ sống sót lên đến 85%. Tuy nhiên, hiện nay, nhiều bệnh nhân vẫn được chẩn đoán khi bệnh đã ở giai đoạn muộn, dẫn đến tỷ lệ tử vong cao. Do đó, cần có các phương pháp chẩn đoán mới, hiệu quả hơn để phát hiện sớm UTTTL.

II. Các Phương Pháp Chẩn Đoán

Chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt hiện nay chủ yếu dựa vào các phương pháp truyền thống như siêu âm, nội soi và xét nghiệm mô bệnh học. Tuy nhiên, những phương pháp này thường không đủ nhạy để phát hiện bệnh ở giai đoạn đầu. Việc áp dụng công nghệ mới trong chẩn đoán, đặc biệt là việc sử dụng kháng thể đặc hiệu, đã mở ra hướng đi mới trong việc phát hiện sớm UTTTL. Kháng thể có thể phát hiện các dấu ấn phân tử như EPCA-2, giúp nâng cao độ nhạy và độ đặc hiệu trong chẩn đoán. Nghiên cứu cho thấy rằng việc sử dụng kháng thể đặc hiệu có thể giúp phát hiện bệnh sớm hơn 2 năm so với các phương pháp truyền thống.

2.1. Kháng Thể và Chẩn Đoán

Kháng thể đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện các dấu ấn ung thư. EPCA-2 là một trong những kháng nguyên đặc hiệu cho ung thư tuyến tiền liệt, có thể được phát hiện trong huyết thanh bệnh nhân. Việc sử dụng kháng thể đặc hiệu để xác định EPCA-2 cho phép chẩn đoán UTTTL với độ nhạy lên đến 92% và độ đặc hiệu 94%. Điều này cho thấy giá trị của kháng thể trong việc phát hiện sớm bệnh, từ đó giúp cải thiện kết quả điều trị. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng kháng thể có thể được sử dụng không chỉ trong chẩn đoán mà còn trong điều trị, giúp đưa thuốc chống ung thư đến đúng tế bào cần tiêu diệt.

III. Kết Quả Nghiên Cứu

Nghiên cứu đã tạo ra kháng thể đặc hiệu kháng nguyên tái tổ hợp EPCA-2 và đánh giá khả năng ứng dụng của kháng thể này trong chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt. Kết quả cho thấy nồng độ EPCA-2 trong huyết thanh của bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt cao hơn so với nhóm đối chứng. Việc sử dụng kháng thể đặc hiệu kháng EPCA-2 cho phép phát hiện bệnh với độ nhạy và độ đặc hiệu cao, mở ra triển vọng mới trong chẩn đoán sớm UTTTL. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy rằng kháng thể có thể được sử dụng để phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, từ đó nâng cao khả năng điều trị thành công.

3.1. Tạo Kháng Thể Đặc Hiệu

Quá trình tạo kháng thể đặc hiệu kháng EPCA-2 được thực hiện thông qua kỹ thuật gây miễn dịch trên động vật. Kết quả cho thấy kháng thể được tạo ra có khả năng nhận diện chính xác kháng nguyên EPCA-2. Nồng độ kháng thể trong huyết thanh thỏ được xác định và cho thấy sự gia tăng đáng kể sau khi tiêm kháng nguyên tái tổ hợp. Điều này chứng tỏ rằng kháng thể có thể được sử dụng như một công cụ hiệu quả trong chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt, giúp phát hiện bệnh sớm và chính xác hơn.