Tổng quan nghiên cứu

Răng khôn hàm dưới là răng cối lớn thứ ba, mọc muộn nhất trên cung hàm, thường xuất hiện trong độ tuổi từ 17 đến 25. Tỷ lệ răng khôn mọc lệch hoặc ngầm chiếm phần lớn, gây ra nhiều biến chứng như viêm nhiễm, tiêu xương, đau nhức và ảnh hưởng đến các răng kế cận. Tại khoa Răng Hàm Mặt, Trường Đại học Y Dược Cần Thơ, phẫu thuật nhổ răng khôn hàm dưới là một trong những can thiệp phổ biến nhằm hạn chế các biến chứng trên. Tuy nhiên, phương pháp phẫu thuật truyền thống bằng tay khoan quay thường gây xâm lấn xương, mất nhiều thời gian và có nguy cơ tổn thương mô mềm, thần kinh. Công nghệ phẫu thuật bằng máy siêu âm Piezotome được giới thiệu nhằm giảm thiểu các tác động phụ, tăng hiệu quả lành thương và giảm đau sau mổ.

Nghiên cứu được thực hiện từ năm 2017 đến 2019 tại Trường Đại học Y Dược Cần Thơ với mục tiêu mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của răng khôn hàm dưới và so sánh kết quả phẫu thuật nhổ răng khôn bằng tay khoan quay và máy Piezotome. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 102 răng khôn của bệnh nhân đủ tiêu chuẩn, tập trung đánh giá các biến chứng trong và sau phẫu thuật như đau, sưng, chảy máu, khít hàm. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc lựa chọn phương pháp phẫu thuật phù hợp, giảm thiểu biến chứng, nâng cao chất lượng điều trị và hỗ trợ giảng dạy chuyên ngành Răng Hàm Mặt.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Lý thuyết về mọc răng khôn và các biến chứng: Răng khôn mọc muộn, thường bị thiếu chỗ, dẫn đến mọc lệch, ngầm, gây viêm nhiễm, tiêu xương, ảnh hưởng đến răng kế cận và các cấu trúc lân cận như thần kinh răng dưới.
  • Mô hình phân loại răng khôn theo Pell và Gregory: Phân loại dựa trên độ sâu và chiều rộng của răng khôn so với răng cối lớn thứ hai và cành lên xương hàm dưới, giúp đánh giá mức độ khó khăn trong phẫu thuật.
  • Lý thuyết công nghệ Piezoelectric: Sử dụng sóng siêu âm tần số 25-30 kHz để cắt xương chính xác, giảm tổn thương mô mềm, hạn chế nhiệt sinh ra, giúp lành thương nhanh và giảm đau sau phẫu thuật.
  • Khái niệm về biến chứng phẫu thuật: Bao gồm biến chứng trong phẫu thuật (gãy chóp chân răng, gãy xương ổ răng, chấn thương răng kế cận) và biến chứng sau phẫu thuật (sưng, đau, chảy máu, khít hàm).

Phương pháp nghiên cứu

  • Thiết kế nghiên cứu: Can thiệp lâm sàng, so sánh hai phương pháp phẫu thuật nhổ răng khôn hàm dưới bằng tay khoan quay và máy Piezotome.
  • Đối tượng nghiên cứu: 102 răng khôn hàm dưới của bệnh nhân từ 18 tuổi trở lên, có 2 răng khôn tương đồng về phân loại lâm sàng và X quang, đủ điều kiện phẫu thuật tại Trường Đại học Y Dược Cần Thơ.
  • Chọn mẫu: Mẫu thuận tiện, trong đó 30 bệnh nhân có 2 răng khôn lệch gần tương đồng được phân chia ngẫu nhiên theo phương pháp phẫu thuật cho từng phân hàm.
  • Thu thập dữ liệu: Khám lâm sàng, chụp phim X quang toàn cảnh, đánh giá các chỉ số như mức độ lệch răng, phân loại Pell-Gregory, mối liên quan với ống răng dưới, biến chứng trong và sau phẫu thuật.
  • Phân tích số liệu: Sử dụng phần mềm SPSS 20.0 và Microsoft Excel 2013, áp dụng các phương pháp thống kê mô tả và so sánh tỉ lệ, trung bình giữa hai nhóm.
  • Timeline nghiên cứu: Thực hiện từ tháng 11/2017 đến tháng 5/2019, bao gồm giai đoạn tuyển chọn bệnh nhân, phẫu thuật, theo dõi và thu thập dữ liệu hậu phẫu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của răng khôn hàm dưới:

    • Tỷ lệ răng khôn có trục nằm ngang chiếm khoảng 44-57%, trục nghiêng gần chiếm 20-28%.
    • Phân loại Pell-Gregory cho thấy hơn 80% răng khôn thuộc loại A về độ sâu, và khoảng 66% thuộc loại II về chiều rộng.
    • Mối liên quan với ống răng dưới có 50,5% trường hợp gián đoạn ống, 28,8% có đường thấu quang đi ngang qua chân răng.

  2. Thời gian phẫu thuật:

    • Thời gian trung bình phẫu thuật bằng tay khoan quay ngắn hơn đáng kể so với phương pháp Piezotome (P < 0,05).
    • Tuy nhiên, phương pháp Piezotome cho phép thao tác chính xác hơn, giảm xâm lấn mô mềm.

  3. Biến chứng trong phẫu thuật:

    • Tỷ lệ biến chứng như gãy chóp chân răng, gãy xương ổ răng, chấn thương răng kế cận thấp hơn ở nhóm Piezotome so với tay khoan quay.
    • Biến chứng chảy máu trong phẫu thuật được kiểm soát tốt ở cả hai nhóm, thời gian chảy máu trung bình khoảng vài giờ.

  4. Biến chứng sau phẫu thuật:

    • Mức độ đau theo thang VAS ngày 1 sau mổ ở nhóm Piezotome thấp hơn đáng kể so với nhóm tay khoan quay (đau nhẹ chiếm 38% so với đau vừa phải hoặc nhiều hơn ở nhóm tay khoan).
    • Sưng mặt đạt đỉnh vào ngày 2-3, nhóm Piezotome có mức độ sưng giảm nhanh hơn, trung bình giảm 15-20% so với nhóm tay khoan.
    • Tỷ lệ khít hàm sau phẫu thuật thấp hơn ở nhóm Piezotome, với độ há miệng trung bình sau 7 ngày đạt trên 25 mm, trong khi nhóm tay khoan có tỷ lệ khít hàm khoảng 21,8% ngày 1 và giảm dần.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy phương pháp phẫu thuật bằng máy Piezotome tuy mất thời gian phẫu thuật lâu hơn nhưng mang lại nhiều lợi ích vượt trội về giảm đau, giảm sưng và hạn chế biến chứng so với tay khoan quay truyền thống. Nguyên nhân chính là do cơ chế cắt xương bằng sóng siêu âm có tính chọn lọc, không gây tổn thương mô mềm và giảm nhiệt sinh ra, giúp bảo tồn cấu trúc xương và thần kinh lân cận. Các phát hiện này phù hợp với nghiên cứu quốc tế, trong đó Piezosurgery được đánh giá cao về tính an toàn và hiệu quả trong phẫu thuật răng khôn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh mức độ đau và sưng mặt giữa hai nhóm theo các ngày hậu phẫu, bảng thống kê tỷ lệ biến chứng trong và sau phẫu thuật, cũng như biểu đồ thời gian phẫu thuật trung bình. Những kết quả này góp phần củng cố cơ sở khoa học cho việc ứng dụng công nghệ siêu âm trong phẫu thuật nha khoa, đồng thời hỗ trợ bác sĩ trong việc lựa chọn phương pháp phù hợp với từng bệnh nhân nhằm tối ưu hóa kết quả điều trị.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Áp dụng rộng rãi phương pháp phẫu thuật bằng máy Piezotome trong các ca nhổ răng khôn hàm dưới có mức độ khó trung bình đến cao nhằm giảm thiểu biến chứng và cải thiện trải nghiệm bệnh nhân. Thời gian thực hiện: trong 1-2 năm tới. Chủ thể thực hiện: các bệnh viện, phòng khám chuyên khoa Răng Hàm Mặt.

  2. Đào tạo chuyên sâu cho phẫu thuật viên về kỹ thuật sử dụng máy Piezotome, bao gồm thao tác, bảo trì thiết bị và xử lý tình huống phẫu thuật phức tạp. Thời gian: tổ chức các khóa đào tạo định kỳ hàng năm. Chủ thể: Trường Đại học Y Dược, các trung tâm đào tạo chuyên ngành.

  3. Xây dựng quy trình chuẩn trong lựa chọn phương pháp phẫu thuật dựa trên đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của răng khôn, nhằm cá thể hóa điều trị và nâng cao hiệu quả. Thời gian: triển khai trong 6-12 tháng. Chủ thể: các cơ sở y tế chuyên khoa.

  4. Tăng cường nghiên cứu và thu thập dữ liệu về hiệu quả lâu dài của phương pháp Piezotome, đặc biệt về khả năng lành thương, biến chứng muộn và chi phí điều trị. Thời gian: nghiên cứu tiếp tục trong 3-5 năm. Chủ thể: các viện nghiên cứu, trường đại học.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Bác sĩ chuyên khoa Răng Hàm Mặt: Nâng cao kiến thức về đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và lựa chọn phương pháp phẫu thuật phù hợp, giảm thiểu biến chứng cho bệnh nhân.

  2. Sinh viên và học viên chuyên ngành Răng Hàm Mặt: Tài liệu tham khảo quý giá cho việc học tập, thực hành và nghiên cứu về phẫu thuật nhổ răng khôn, đặc biệt về công nghệ Piezotome.

  3. Nhà quản lý y tế và các cơ sở đào tạo: Cơ sở để xây dựng chương trình đào tạo, quy trình phẫu thuật chuẩn và chính sách ứng dụng công nghệ mới trong nha khoa.

  4. Bệnh nhân có chỉ định nhổ răng khôn hàm dưới: Hiểu rõ về các phương pháp phẫu thuật, lợi ích và rủi ro, từ đó có quyết định điều trị phù hợp và phối hợp tốt với bác sĩ.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phẫu thuật nhổ răng khôn bằng máy Piezotome có đau hơn so với tay khoan quay không?
    Nghiên cứu cho thấy bệnh nhân phẫu thuật bằng Piezotome thường ít đau hơn, đặc biệt trong những ngày đầu sau mổ nhờ cơ chế cắt xương chính xác, giảm tổn thương mô mềm.

  2. Thời gian phẫu thuật bằng Piezotome có lâu hơn tay khoan quay không?
    Có, thời gian phẫu thuật bằng Piezotome trung bình lâu hơn do thao tác tỉ mỉ và kỹ thuật cắt xương khác biệt, nhưng đổi lại giảm biến chứng và tăng hiệu quả lành thương.

  3. Phương pháp nào ít gây sưng và khít hàm sau phẫu thuật hơn?
    Máy Piezotome giúp giảm sưng mặt và hạn chế khít hàm hiệu quả hơn so với tay khoan quay, nhờ giảm xâm lấn và tổn thương mô mềm trong quá trình phẫu thuật.

  4. Có biến chứng nghiêm trọng nào khi sử dụng máy Piezotome không?
    Biến chứng nghiêm trọng rất hiếm gặp với Piezotome do tính chọn lọc trong cắt xương và khả năng bảo vệ mô mềm, tuy nhiên vẫn cần phẫu thuật viên có kinh nghiệm để đảm bảo an toàn.

  5. Chi phí phẫu thuật bằng Piezotome có cao hơn phương pháp truyền thống không?
    Chi phí ban đầu có thể cao hơn do thiết bị và vật tư chuyên dụng, nhưng tổng chi phí điều trị có thể giảm nhờ giảm biến chứng, thời gian hồi phục nhanh và ít tái khám.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã mô tả chi tiết đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của răng khôn hàm dưới tại Trường Đại học Y Dược Cần Thơ, với tỷ lệ răng lệch ngang và nghiêng gần chiếm đa số.
  • Phẫu thuật nhổ răng khôn bằng máy Piezotome cho kết quả giảm đau, sưng và biến chứng sau mổ so với phương pháp tay khoan quay truyền thống.
  • Thời gian phẫu thuật bằng Piezotome dài hơn nhưng mang lại lợi ích về an toàn và hiệu quả lành thương.
  • Đề xuất áp dụng rộng rãi công nghệ Piezotome trong phẫu thuật răng khôn, đồng thời tăng cường đào tạo và nghiên cứu tiếp theo.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo kỹ thuật, xây dựng quy trình chuẩn và nghiên cứu dài hạn để hoàn thiện phương pháp điều trị.

Hành động tiếp theo: Các cơ sở y tế và đào tạo chuyên ngành nên xem xét tích hợp công nghệ Piezotome vào thực hành lâm sàng và giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc bệnh nhân.