Nghiên Cứu Hành Động Ngôn Ngữ Cam Kết Trong Một Số Tác Phẩm Văn Xuôi Việt Nam Giai Đoạn 1930 - 1945

• Tác giả: Phạm Thanh Mai
• Người hướng dẫn: PGS. Đào Thị Vân
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Ngôn ngữ Việt Nam
• Đề tài: Nghiên Cứu Hành Động Ngôn Ngữ Cam Kết Trong Văn Xuôi Việt Nam (1930-1945)
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Lí do chọn đề tài
• 1.2. Mục đích nghiên cứu, nhiệm vụ nghiên cứu
• 1.3. Đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Đóng góp của luận văn
• 1.6. Ý nghĩa lí luận và thực tiễn của luận văn
• 1.7. Bố cục của luận văn
• 2. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÍ LUẬN
• 2.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về hành động ngôn ngữ và các hành động ngôn ngữ thuộc lớp Cam kết
• 2.1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về các hành động ngôn ngữ
• 2.1.1.1. Các tác giả nước ngoài
• 2.1.1.2. Các tác giả trong nước
• 2.1.2. Tổng quan tình hình nghiên cứu các hành động ngôn ngữ thuộc lớp Cam kết
• 2.2. Lí thuyết về ngữ cảnh
• 2.2.1. Khái niệm ngữ cảnh
• 2.2.2. Các nhân tố thuộc ngữ cảnh
• 3. CHƯƠNG 2: CÁC HÀNH ĐỘNG NGÔN NGỮ THUỘC LỚP CAM KẾT TRONG MỘT SỐ TÁC PHẨM VĂN XUÔI VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1930 - 1945 XÉT VỀ HÀNH ĐỘNG Ở LỜI VÀ PHƯƠNG THỨC THỂ HIỆN
• 3.1. Kết quả khảo sát
• 3.2. Nhận xét chung
• 3.3. Số lượng và phân loại hành động ngôn ngữ thuộc lớp Cam kết trong văn xuôi Việt Nam giai đoạn 1930 - 1945
• 3.3.1. Hành động hứa
• 3.3.2. Hành động cam đoan
• 3.3.3. Hành động thề
• 3.3.4. Hành động ngôn ngữ trung gian (mơ hồ)
• 4. CHƯƠNG 3: HÀNH ĐỘNG NGÔN NGỮ THUỘC LỚP CAM KẾT TRONG MỘT SỐ TÁC PHẨM VĂN XUÔI VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1930-1945 NHÌN TỪ LÝ THUYẾT HỘI THOẠI
• 4.1. Nhận xét chung
• 4.2. Chủ ngôn và đối tượng tiếp nhận hành động ngôn ngữ thuộc lớp Cam kết trong một số tác phẩm văn xuôi Việt Nam giai đoạn 1930-1945
• 4.2.1. Chủ ngôn của các hành động ngôn ngữ thuộc lớp Cam kết
• 4.2.2. Đối tượng tiếp nhận các hành động ngôn ngữ thuộc lớp Cam kết
• 4.3. Chức năng của các hành động thuộc lớp Cam kết trong một số tác phẩm văn xuôi Việt Nam giai đoạn 1930 - 1945
• 4.3.1. Hành động ngôn ngữ thuộc lớp Cam kết đảm nhiệm chức năng dẫn nhập
• 4.3.2. Hành động ngôn ngữ thuộc lớp Cam kết đảm nhiệm chức năng hồi đáp
• 4.3.3. Hành động ngôn ngữ thuộc lớp Cam kết vừa đảm nhiệm chức năng hồi đáp vừa đảm nhiệm chức năng dẫn nhập
• 4.4. Vai trò của hành động ngôn ngữ thuộc lớp Cam kết trong một số tác phẩm văn xuôi Việt Nam giai đoạn 1930 - 1945
• 4.4.1. Hành động ngôn ngữ thuộc lớp Cam kết thể hiện thái độ, tính cách nhân vật
• 4.4.2. Hành động ngôn ngữ thuộc lớp Cam kết thể hiện vị thế và quan hệ giữa các nhân vật giao tiếp
• 4.4.3. Hành động ngôn ngữ thuộc lớp Cam kết thể hiện văn hóa giao tiếp của người Việt
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Hành Động Ngôn Ngữ Cam Kết 1930 1945

Nghiên cứu về hành động ngôn ngữ đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu, đặc biệt là trong lĩnh vực ngôn ngữ học và ngữ dụng học. Các công trình nghiên cứu tập trung vào việc phân tích cách thức người nói sử dụng ngôn ngữ để thực hiện các hành động cụ thể. Trong đó, hành động ngôn ngữ thuộc lớp cam kết đóng vai trò quan trọng trong giao tiếp, thể hiện sự ràng buộc và trách nhiệm của người nói. Tuy nhiên, việc nghiên cứu hành động ngôn ngữ cam kết trong văn xuôi Việt Nam giai đoạn 1930-1945 vẫn còn hạn chế, đặc biệt là việc phân tích chi tiết các phương thức biểu hiện và chức năng của chúng trong bối cảnh văn học cụ thể. Nghiên cứu này sẽ góp phần làm sáng tỏ hơn về vấn đề này.

1.1. Nghiên Cứu Hành Động Ngôn Ngữ Của Các Tác Giả Nước Ngoài

Các nhà ngôn ngữ học nước ngoài như J.L. Austin và John Searle đã đặt nền móng cho lý thuyết hành động ngôn ngữ. Austin với "How to do things with words" đã giới thiệu khái niệm về hành động tại lời, hành động mượn lời và hành động đạt lời. Searle tiếp tục phát triển lý thuyết này bằng cách phân loại các hành động ngôn ngữ thành năm loại chính: đại diện, chỉ thị, cam kết, biểu cảm và tuyên bố. Wierzbicka lại tập trung vào việc phân loại các động từ hành động ngôn ngữ dựa trên ngữ nghĩa của chúng. Những nghiên cứu này cung cấp cơ sở lý thuyết quan trọng cho việc phân tích hành động ngôn ngữ cam kết trong văn xuôi Việt Nam.

1.2. Nghiên Cứu Hành Động Ngôn Ngữ Của Các Tác Giả Việt Nam

Ở Việt Nam, các nhà nghiên cứu như Đỗ Hữu Châu và Nguyễn Đức Dân đã có những đóng góp quan trọng trong việc giới thiệu và phát triển lý thuyết hành động ngôn ngữ. Đỗ Hữu Châu đã dịch và nghiên cứu các công trình của Austin và Searle, đồng thời đưa ra những phân tích sâu sắc về các khái niệm liên quan đến hành vi ngôn ngữ. Nguyễn Đức Dân tập trung vào việc phân biệt giữa các loại câu và chỉ ra những hiện tượng mơ hồ giữa các hành động ngôn ngữ khác nhau. Những nghiên cứu này là tiền đề quan trọng cho việc nghiên cứu hành động ngôn ngữ cam kết trong văn học Việt Nam.

II. Tổng Quan Nghiên Cứu Hành Động Cam Kết Trong Văn Xuôi 1930 1945

Mặc dù đã có nhiều nghiên cứu về hành động ngôn ngữ nói chung, nhưng các nghiên cứu cụ thể về hành động ngôn ngữ cam kết trong văn xuôi Việt Nam giai đoạn 1930-1945 còn rất hạn chế. Các công trình nghiên cứu thường tập trung vào việc phân tích các loại hành động ngôn ngữ khác nhau, nhưng ít đi sâu vào việc phân tích hành động hứa, hành động thề, hành động cam đoan và các hành động ngôn ngữ trung gian thuộc lớp cam kết trong bối cảnh văn học cụ thể. Nghiên cứu này sẽ tập trung vào việc lấp đầy khoảng trống này bằng cách phân tích chi tiết các hành động ngôn ngữ cam kết trong các tác phẩm văn xuôi tiêu biểu của giai đoạn này.

2.1. Các Nghiên Cứu Về Hành Vi Cam Kết Và Động Từ Biểu Thị Cam Kết

Bài báo của Vũ Tố Nga trên Tạp chí Ngôn ngữ đã chỉ ra khái niệm hành vi cam kết và các động từ biểu thị hành vi cam kết. Tác giả cũng nghiên cứu về sự kiện lời nói cam kết trong hội thoại, xây dựng khái niệm và cấu trúc của sự kiện này. Công trình của Vũ Tố Nga đã miêu tả, phân tích chi tiết về các thành phần tạo nên một biểu thức ngữ vi cam kết tường minh, bao gồm người nói, động từ biểu thị hành vi cam kết, người tiếp nhận và nội dung mệnh đề. Nghiên cứu này cung cấp cơ sở quan trọng cho việc phân tích hành động ngôn ngữ cam kết trong văn xuôi.

2.2. Luận Văn Về Hành Động Hứa Hẹn Và Các Phương Thức Biểu Hiện

Luận văn của Vũ Thị Minh Thu đã vận dụng lý thuyết về hành vi ngôn ngữ và lý thuyết hội thoại để đưa ra một cái nhìn bao quát và cụ thể về hành động hứa hẹn và các phương thức biểu hiện nó. Luận văn này đã phân loại hành động hứa hẹn theo nội dung, bao gồm hứa hẹn thuộc phạm trù giúp đỡ, nhượng bộ, mời chào và giao kèo. Nghiên cứu này cung cấp một khung phân tích hữu ích cho việc nghiên cứu hành động hứa trong văn xuôi Việt Nam.

III. Cơ Sở Lý Luận Về Ngữ Cảnh Và Hành Động Ngôn Ngữ Cam Kết

Để phân tích hành động ngôn ngữ cam kết một cách hiệu quả, cần phải hiểu rõ về ngữ cảnh và các yếu tố ảnh hưởng đến việc sử dụng ngôn ngữ. Ngữ cảnh bao gồm các yếu tố như nhân vật giao tiếp, thời gian, địa điểm, mục đích giao tiếp và các quy tắc xã hội. Lý thuyết về hành động ngôn ngữ cung cấp một khung phân tích chi tiết về cách thức người nói sử dụng ngôn ngữ để thực hiện các hành động cụ thể, bao gồm cả hành động cam kết. Việc kết hợp hai yếu tố này sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về ý nghĩa và chức năng của hành động ngôn ngữ cam kết trong văn xuôi Việt Nam.

3.1. Khái Niệm Ngữ Cảnh Và Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Giao Tiếp

Ngữ cảnh là bối cảnh ngoài ngôn ngữ của một phát ngôn, bao gồm các thông tin ngoài ngôn ngữ góp phần tạo nên nghĩa của phát ngôn. Các yếu tố của ngữ cảnh bao gồm nhân vật giao tiếp (người nói và người nghe), vị thế xã hội của họ, thời gian và địa điểm giao tiếp, mục đích giao tiếp và các quy tắc xã hội. Việc xem xét ngữ cảnh là rất quan trọng để hiểu đúng ý nghĩa của hành động ngôn ngữ, đặc biệt là hành động cam kết, vì ý nghĩa của chúng có thể thay đổi tùy thuộc vào ngữ cảnh cụ thể.

3.2. Lý Thuyết Về Hành Động Ngôn Ngữ Và Lớp Cam Kết

Lý thuyết về hành động ngôn ngữ cho rằng mỗi phát ngôn đều là một hành động, và người nói sử dụng ngôn ngữ để thực hiện các hành động khác nhau. Hành động ngôn ngữ cam kết là một loại hành động mà người nói thể hiện sự ràng buộc và trách nhiệm đối với một hành động hoặc một tuyên bố nào đó. Các loại hành động cam kết bao gồm hứa, thề, cam đoan và các hành động ngôn ngữ trung gian. Việc phân tích hành động ngôn ngữ cam kết cần phải xem xét đến các điều kiện tiên quyết, điều kiện chân thành và điều kiện nội dung mệnh đề để đảm bảo tính hợp lệ của hành động.

IV. Phân Loại Hành Động Ngôn Ngữ Cam Kết Trong Văn Xuôi 1930 1945

Trong văn xuôi Việt Nam giai đoạn 1930-1945, các hành động ngôn ngữ cam kết được sử dụng một cách đa dạng và phong phú. Việc phân loại các hành động ngôn ngữ này sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cách thức các nhân vật sử dụng ngôn ngữ để thể hiện sự cam kết và trách nhiệm của mình. Các tiêu chí phân loại có thể dựa trên hình thức biểu hiện, nội dung cam kết và chức năng của hành động ngôn ngữ trong bối cảnh giao tiếp.

4.1. Phân Loại Theo Hình Thức Biểu Hiện Của Hành Động Cam Kết

Hành động ngôn ngữ cam kết có thể được biểu hiện bằng nhiều hình thức khác nhau, bao gồm sử dụng động từ cam kết tường minh (ví dụ: hứa, thề, cam đoan), sử dụng các cấu trúc câu đặc biệt (ví dụ: câu điều kiện, câu mệnh lệnh) và sử dụng các phương tiện phi ngôn ngữ (ví dụ: cử chỉ, ánh mắt). Việc phân loại theo hình thức biểu hiện sẽ giúp chúng ta nhận diện và phân tích các hành động ngôn ngữ cam kết một cách chính xác hơn.

4.2. Phân Loại Theo Nội Dung Cam Kết Trong Văn Xuôi Việt Nam

Nội dung cam kết có thể rất đa dạng, từ những cam kết nhỏ nhặt trong cuộc sống hàng ngày đến những cam kết lớn lao liên quan đến lý tưởng và trách nhiệm xã hội. Việc phân loại theo nội dung cam kết sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về giá trị và ý nghĩa của các hành động ngôn ngữ cam kết trong văn xuôi Việt Nam.

V. Ứng Dụng Lý Thuyết Hội Thoại Phân Tích Hành Động Cam Kết 1930 1945

Lý thuyết hội thoại cung cấp một công cụ hữu ích để phân tích hành động ngôn ngữ cam kết trong văn xuôi Việt Nam. Bằng cách xem xét các yếu tố như vai trò của người nói và người nghe, mục đích giao tiếp và các quy tắc hội thoại, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về cách thức các hành động ngôn ngữ cam kết được sử dụng để xây dựng và duy trì mối quan hệ giữa các nhân vật.

5.1. Vai Trò Của Người Nói Và Người Nghe Trong Hội Thoại Cam Kết

Vai trò của người nói và người nghe có ảnh hưởng lớn đến việc sử dụng và giải thích hành động ngôn ngữ cam kết. Người nói cần phải có đủ thẩm quyền và uy tín để thực hiện một hành động cam kết một cách hiệu quả, trong khi người nghe cần phải tin tưởng và chấp nhận cam kết đó. Việc phân tích vai trò của người nói và người nghe sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về động lực và mục đích của hành động ngôn ngữ cam kết.

5.2. Mục Đích Giao Tiếp Và Quy Tắc Hội Thoại Trong Văn Xuôi

Mục đích giao tiếp và các quy tắc hội thoại cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phân tích hành động ngôn ngữ cam kết. Người nói có thể sử dụng hành động cam kết để đạt được nhiều mục đích khác nhau, từ việc thuyết phục người nghe đến việc thể hiện sự trung thành và trách nhiệm. Việc tuân thủ các quy tắc hội thoại sẽ giúp đảm bảo rằng hành động cam kết được thực hiện một cách hiệu quả và phù hợp với bối cảnh giao tiếp.

VI. Kết Luận Giá Trị Nghiên Cứu Hành Động Ngôn Ngữ Cam Kết 1930 1945

Nghiên cứu về hành động ngôn ngữ cam kết trong văn xuôi Việt Nam giai đoạn 1930-1945 có giá trị lý luận và thực tiễn quan trọng. Về mặt lý luận, nghiên cứu này góp phần làm sáng tỏ hơn về lý thuyết hành động ngôn ngữ và lý thuyết hội thoại. Về mặt thực tiễn, nghiên cứu này cung cấp một công cụ hữu ích để phân tích và giảng dạy các tác phẩm văn xuôi Việt Nam.

6.1. Đóng Góp Về Mặt Lý Luận Của Nghiên Cứu Hành Động Ngôn Ngữ

Nghiên cứu này góp phần làm phong phú thêm lý thuyết hành động ngôn ngữ bằng cách cung cấp những ví dụ cụ thể về cách thức các hành động cam kết được sử dụng trong văn xuôi Việt Nam. Nghiên cứu này cũng giúp làm sáng tỏ hơn về mối quan hệ giữa ngôn ngữ, văn hóa và xã hội.

6.2. Ứng Dụng Thực Tiễn Trong Phân Tích Và Giảng Dạy Văn Học

Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để phân tích và giảng dạy các tác phẩm văn xuôi Việt Nam một cách sâu sắc và toàn diện hơn. Nghiên cứu này cũng có thể giúp người đọc hiểu rõ hơn về ý nghĩa và giá trị của các hành động ngôn ngữ cam kết trong cuộc sống hàng ngày.

Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 1930 - 1945, văn xuôi Việt Nam đã ghi nhận sự phát triển đa dạng về nội dung và phong cách, phản ánh sâu sắc bối cảnh lịch sử xã hội đầy biến động. Theo thống kê, trong 12 tác phẩm tiêu biểu của giai đoạn này, có khoảng 208 trường hợp hành động ngôn ngữ thuộc lớp Cam kết được sử dụng, trong đó hành động hứa chiếm tỷ lệ cao nhất với 42,78%, tiếp theo là hành động trung gian (39,42%), cam đoan (9,61%) và thề (8,17%). Vấn đề nghiên cứu tập trung vào việc tìm hiểu cách thức sử dụng các hành động ngôn ngữ thuộc lớp Cam kết trong các tác phẩm văn xuôi, nhằm làm rõ vai trò, chức năng và đặc điểm ngôn ngữ của các nhân vật trong bối cảnh xã hội phân chia giai cấp trước Cách mạng tháng Tám.

Mục tiêu nghiên cứu là phân tích chi tiết các hành động ngôn ngữ thuộc lớp Cam kết qua ba phương diện: hành động ở lời, phương thức thể hiện, chủ ngôn và đối tượng tiếp nhận, cũng như chức năng và vai trò của chúng trong hội thoại giữa các nhân vật. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các tác phẩm tiêu biểu như Giông tố (Vũ Trọng Phụng), Bước Đường Cùng (Nguyễn Công Hoan), tuyển tập truyện ngắn Nam Cao, Ngô Tất Tố, và các tiểu thuyết của Khái Hưng, Nhất Linh. Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ góp phần làm sáng tỏ lý thuyết hành động ngôn ngữ mà còn hỗ trợ việc giảng dạy và phân tích văn học Việt Nam giai đoạn này trên bình diện ngữ dụng học.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên nền tảng lý thuyết hành động ngôn ngữ của J. Austin và J. R. Searle, trong đó hành động ngôn ngữ được phân loại thành năm lớp lớn, trong đó lớp Cam kết (commissives) là trọng tâm nghiên cứu. Lý thuyết này nhấn mạnh bốn điều kiện để hành động ngôn ngữ được thực hiện thành công: điều kiện nội dung mệnh đề, điều kiện chuẩn bị, điều kiện chân thành và điều kiện căn bản. Ngoài ra, lý thuyết hội thoại của Đỗ Hữu Châu và các quy tắc hội thoại của Grice, Lakoff, Leech được vận dụng để phân tích chức năng và vai trò của các hành động ngôn ngữ trong giao tiếp.

Ba khái niệm chính được sử dụng gồm:

• Hành động ở lời (illocutionary act): hành động được thực hiện ngay khi nói để tạo ra hiệu quả ngôn ngữ.
• Biểu thức ngữ vi cam kết tường minh và nguyên cấp: phân biệt giữa hành động ngôn ngữ có hoặc không có động từ ngữ vi biểu thị cam kết.
• Quy tắc lịch sự và cộng tác hội thoại: ảnh hưởng đến cách thức thể hiện và tiếp nhận hành động ngôn ngữ trong giao tiếp.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính là các tác phẩm văn xuôi Việt Nam giai đoạn 1930 - 1945, gồm 12 tác phẩm tiêu biểu với tổng cộng 208 trường hợp hành động ngôn ngữ thuộc lớp Cam kết được thống kê. Cỡ mẫu được chọn dựa trên tính đại diện và sự đa dạng về thể loại, tác giả và phong cách.

Phương pháp nghiên cứu bao gồm:

• Thống kê, phân loại: để xác định số lượng và loại hình hành động ngôn ngữ cam kết trong ngữ liệu.
• Miêu tả, phân tích: nhằm làm rõ đặc điểm cấu trúc, điều kiện sử dụng và phương thức thể hiện của từng loại hành động.
• Phân tích hội thoại: dựa trên lý thuyết hội thoại để đánh giá chức năng và vai trò của hành động cam kết trong giao tiếp giữa các nhân vật.
• So sánh, đối chiếu: để nhận diện sự khác biệt và tương đồng giữa các hành động cam kết trong các tác phẩm và với các nghiên cứu trước đây.

Timeline nghiên cứu kéo dài trong năm 2019, với các giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích và tổng hợp kết quả được thực hiện tuần tự nhằm đảm bảo tính hệ thống và khoa học.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tần suất sử dụng hành động cam kết: Tổng cộng 208 trường hợp hành động ngôn ngữ thuộc lớp Cam kết được ghi nhận trong 12 tác phẩm, trong đó hành động hứa chiếm 42,78% (89 trường hợp), hành động trung gian chiếm 39,42% (82 trường hợp), cam đoan 9,61% (20 trường hợp) và thề 8,17% (17 trường hợp). Tác phẩm Giông tố có số lượt sử dụng nhiều nhất với 60 trường hợp, trong khi Đôi bạn ít nhất với 4 trường hợp.

2. Phân loại và điều kiện sử dụng hành động hứa: Hành động hứa được phân thành hai dạng biểu thức ngữ vi: tường minh (2,24%) và nguyên cấp (97,75%). Hầu hết hành động hứa được thực hiện trực tiếp (95,5%), chỉ có 4,49% là gián tiếp. Các điều kiện sử dụng hành động hứa được thỏa mãn gồm: nội dung mệnh đề thể hiện hành động tương lai mang lợi ích cho người nghe, điều kiện chuẩn bị về năng lực và mong muốn của các bên, điều kiện chân thành và điều kiện căn bản về trách nhiệm thực hiện.

3. Phương thức thể hiện đa dạng: Hành động cam kết được thể hiện qua các biểu thức ngữ vi có hoặc không có động từ ngữ vi như "hứa", "thề", "cam đoan", hoặc qua các hành động trung gian khó xác định rõ ràng. Ví dụ, phát ngôn "Tôi xin hứa chỉ đứng làm hiệu trưởng trông coi chứ không dạy học" là biểu thức tường minh, trong khi "Mai tôi sẽ đến sớm để báo tin mừng" là biểu thức nguyên cấp.

4. Chức năng và vai trò trong hội thoại: Hành động cam kết không chỉ thể hiện trách nhiệm và ý định của nhân vật mà còn góp phần thể hiện thái độ, tính cách, vị thế xã hội và quan hệ giữa các nhân vật. Chúng đảm nhiệm chức năng dẫn nhập, hồi đáp hoặc vừa dẫn nhập vừa hồi đáp trong hội thoại, đồng thời phản ánh văn hóa giao tiếp đặc trưng của người Việt trong giai đoạn lịch sử đó.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân số lượng hành động cam kết không nhiều có thể do tính chất ràng buộc trách nhiệm cao, khiến nhân vật hạn chế sử dụng để tránh thất hứa. So với các nghiên cứu trước đây về hành động hứa và thề trong tiếng Việt hiện đại, kết quả nghiên cứu cho thấy sự đa dạng và phong phú hơn trong cách thể hiện hành động cam kết trong văn học giai đoạn 1930 - 1945, phản ánh bối cảnh xã hội phức tạp và sự phân hóa giai cấp rõ nét.

Việc phân tích chi tiết các điều kiện sử dụng hành động hứa giúp làm rõ tính chân thực và vai trò xã hội của lời nói trong văn học, đồng thời minh họa rõ nét lý thuyết hành động ngôn ngữ của Austin và Searle trong thực tiễn văn học Việt Nam. Các biểu đồ tần suất và bảng phân loại hành động cam kết có thể được trình bày để minh họa sự phân bố và tỷ lệ sử dụng trong từng tác phẩm, giúp người đọc dễ dàng hình dung và so sánh.

Ngoài ra, việc vận dụng lý thuyết hội thoại và quy tắc lịch sự cho thấy hành động cam kết còn là công cụ thể hiện quan hệ quyền lực, sự tôn trọng và văn hóa giao tiếp đặc thù của người Việt trong giai đoạn lịch sử này, góp phần làm phong phú thêm nghiên cứu ngôn ngữ và văn hóa.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường giảng dạy lý thuyết hành động ngôn ngữ trong chương trình Ngôn ngữ Việt Nam: Động viên giảng viên và sinh viên nghiên cứu sâu về các lớp hành động ngôn ngữ, đặc biệt là lớp Cam kết, nhằm nâng cao hiểu biết về ngữ dụng học và văn hóa giao tiếp. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: các trường đại học, khoa ngôn ngữ.

2. Phát triển tài liệu tham khảo chuyên sâu về hành động ngôn ngữ trong văn học Việt Nam: Biên soạn sách, bài giảng và tài liệu điện tử dựa trên kết quả nghiên cứu để hỗ trợ việc phân tích văn học và ngôn ngữ. Thời gian: 1 năm; Chủ thể: các nhà nghiên cứu, nhà xuất bản.

3. Ứng dụng kết quả nghiên cứu vào giảng dạy văn học và ngôn ngữ phổ thông: Tích hợp phân tích hành động cam kết trong các tác phẩm văn học giai đoạn 1930 - 1945 vào chương trình học để giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về ngôn ngữ và văn hóa. Thời gian: 2 năm; Chủ thể: Bộ Giáo dục và Đào tạo, giáo viên.

4. Khuyến khích nghiên cứu liên ngành giữa ngôn ngữ học và văn học: Tổ chức hội thảo, tọa đàm để trao đổi, phát triển các đề tài nghiên cứu về hành động ngôn ngữ trong văn học, góp phần nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học. Thời gian: liên tục; Chủ thể: các viện nghiên cứu, trường đại học.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên và giảng viên Ngôn ngữ Việt Nam và Văn học: Giúp nâng cao kiến thức chuyên môn về hành động ngôn ngữ, hỗ trợ giảng dạy và nghiên cứu văn học giai đoạn 1930 - 1945.

2. Sinh viên ngành Ngôn ngữ và Văn học: Là tài liệu tham khảo quan trọng để hiểu sâu về lý thuyết hành động ngôn ngữ và ứng dụng trong phân tích văn bản văn học.

3. Nhà nghiên cứu ngôn ngữ học và văn học: Cung cấp dữ liệu và phân tích chi tiết về hành động cam kết trong văn học Việt Nam, mở rộng nghiên cứu liên ngành.

4. Người làm công tác biên soạn giáo trình và tài liệu học thuật: Hỗ trợ xây dựng nội dung giảng dạy và tài liệu tham khảo về ngữ dụng học và văn học Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. Hành động ngôn ngữ thuộc lớp Cam kết là gì?
   Hành động ngôn ngữ thuộc lớp Cam kết là những phát ngôn mà người nói chịu trách nhiệm thực hiện một hành động trong tương lai, như hứa, thề, cam đoan. Ví dụ: "Tôi hứa sẽ giúp bạn."

2. Tại sao hành động hứa chiếm tỷ lệ cao nhất trong các hành động cam kết?
   Hứa là hình thức cam kết phổ biến và dễ sử dụng nhất trong giao tiếp, thể hiện ý định và trách nhiệm của người nói đối với người nghe, nên được sử dụng nhiều trong văn học để thể hiện tính cách nhân vật.

3. Phân biệt hành động hứa trực tiếp và gián tiếp như thế nào?
   Hành động hứa trực tiếp được thể hiện rõ ràng qua động từ ngữ vi như "hứa", còn hành động hứa gián tiếp được thể hiện qua các hành động ngôn ngữ khác như khẳng định, hỏi nhưng mang ý nghĩa hứa trong ngữ cảnh.

4. Lý thuyết hội thoại giúp gì cho việc phân tích hành động cam kết?
   Lý thuyết hội thoại giúp hiểu cách các hành động cam kết được sử dụng trong giao tiếp, vai trò của chúng trong việc duy trì quan hệ xã hội, tuân thủ quy tắc lịch sự và cộng tác trong hội thoại.

5. Kết quả nghiên cứu có ứng dụng thực tiễn nào?
   Kết quả giúp cải thiện phương pháp giảng dạy ngôn ngữ và văn học, hỗ trợ phân tích văn bản, đồng thời góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa giao tiếp truyền thống trong xã hội hiện đại.

Kết luận

• Luận văn đã thống kê và phân loại 208 hành động ngôn ngữ thuộc lớp Cam kết trong 12 tác phẩm văn xuôi Việt Nam giai đoạn 1930 - 1945, với hành động hứa chiếm tỷ lệ cao nhất (42,78%).
• Phân tích chi tiết các điều kiện sử dụng và phương thức thể hiện của hành động hứa, cam đoan, thề và hành động trung gian, làm rõ tính đa dạng và phong phú của lớp Cam kết trong văn học.
• Vận dụng lý thuyết hội thoại để giải thích chức năng và vai trò của hành động cam kết trong giao tiếp giữa các nhân vật, phản ánh văn hóa và quan hệ xã hội đặc thù.
• Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao nhận thức và ứng dụng nghiên cứu trong giảng dạy và nghiên cứu ngôn ngữ, văn học.
• Khuyến khích các nghiên cứu tiếp theo mở rộng phạm vi và đối tượng để làm sâu sắc thêm hiểu biết về hành động ngôn ngữ trong văn học Việt Nam.

Để tiếp tục phát triển nghiên cứu, các nhà khoa học và giảng viên được mời áp dụng kết quả này vào giảng dạy, nghiên cứu liên ngành và tổ chức các hội thảo chuyên sâu nhằm nâng cao chất lượng nghiên cứu ngôn ngữ và văn học Việt Nam.