Nghiên cứu sự thay đổi hàm lượng malondialdehyde ở bệnh nhân ung thư đại tràng trước và sau phẫu thuật triệt căn

• Tác giả: Phạm Mạnh Cường
• Người hướng dẫn: Trịnh Hồng Thái
• Trường học: Học viện Quân y
• Chuyên ngành: Ngoại tiêu hóa
• Đề tài: Nghiên Cứu Sự Thay Đổi Hàm Lượng Malondialdehyde Ở Bệnh Nhân Ung Thư Đại Tràng Trước Và Sau Phẫu Thuật
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ y học
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Ung thư đại tràng và phẫu thuật triệt căn điều trị ung thư đại tràng
• 1.2. Dịch tễ học ung thư đại tràng
• 1.3. Phân loại giai đoạn bệnh của ung thư đại tràng
• 1.4. Điều trị phẫu thuật triệt căn ung thư đại tràng
• 1.5. Stress oxy hóa và vai trò stress oxy hóa trong ung thư đại tràng
• 1.5.1. Khái niệm về Gốc tự do và Stress oxy hóa
• 1.5.2. Cơ chế phát sinh các gốc tự do - ROS trong cơ thể
• 1.5.3. Hệ thống chống oxy hóa của cơ thể
• 1.5.4. Nguyên nhân và Cơ chế bệnh sinh ung thư đại tràng
• 1.5.5. Vai trò stress oxy hóa trong ung thư đại tràng
• 1.5.6. Vai trò Stress oxy hóa trong tái phát ung thư đại tràng sau mổ
• 1.6. Chỉ thị sinh học đánh giá tình trạng stress oxy hóa trong phẫu thuật
• 1.6.1. Chỉ thị sinh học đánh giá tình trạng stress oxy hóa
• 1.6.2. Chỉ thị sinh học đánh giá tình trạng stress oxy hóa trong phẫu thuật
• 1.6.3. Chỉ thị sinh học MDA và phương pháp xác định MDA
• 1.7. Các nghiên cứu về Malondialdehyde ở bệnh nhân ung thư đại tràng trên thế giới và trong nước
• 1.7.1. Các nghiên cứu đánh giá Malondialdehyde ở bệnh nhân ung thư đại tràng
• 1.7.2. Các nghiên cứu đánh giá Malondialdehyde sau phẫu thuật triệt căn điều trị ung thư đại tràng
• 1.7.3. Các nghiên cứu trong nước
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Tiêu chuẩn lựa chọn
• 2.3. Tiêu chuẩn loại trừ
• 2.4. Địa điểm tiến hành nghiên cứu
• 2.5. Phương pháp nghiên cứu
• 2.5.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.5.2. Phương pháp phẫu thuật triệt căn điều trị ung thư đại tràng
• 2.5.3. Phương pháp xác định hàm lượng MDA
• 2.5.4. Các chỉ tiêu nghiên cứu
• 2.5.5. Phương pháp xử lý số liệu
• 2.5.6. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Các đặc điểm của nhóm nghiên cứu và kết quả sớm sau phẫu thuật
• 3.1.1. Tuổi, giới và chỉ số khối cơ thể
• 3.1.2. Các xét nghiệm máu trước mổ
• 3.1.3. Giải phẫu bệnh sau mổ
• 3.1.4. Phẫu thuật triệt căn
• 3.1.5. Kết quả sớm sau phẫu thuật triệt căn
• 3.2. Kết quả hàm lượng MDA ở bệnh nhân ung thư đại tràng được điều trị phẫu thuật triệt căn
• 3.2.1. Hàm lượng MDA ở mô ung thư, mô lành đại tràng và hồng cầu máu ngoại vi
• 3.2.2. Phân tích hàm lượng MDA mô bệnh theo một số yếu tố lâm sàng và bệnh học
• 3.2.3. Phân tích hàm lượng MDA hồng cầu máu ngoại vi trước mổ theo một số yếu tố lâm sàng và bệnh học
• 3.2.4. Sự thay đổi hàm lượng MDA hồng cầu ở bệnh nhân ung thư đại tràng sau phẫu thuật triệt căn
• 3.2.5. Hàm lượng MDA hồng cầu theo các thời điểm trước và sau mổ
• 3.2.6. Sự thay đổi hàm lượng MDA hồng cầu sau mổ theo đặc điểm phẫu thuật
• 3.2.7. Sự thay đổi hàm lượng MDA hồng cầu sau mổ liên quan đến kết quả sớm sau phẫu thuật
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm nhóm nghiên cứu và kết quả sớm sau phẫu thuật triệt căn
• 4.1.1. Tuổi, giới và chỉ số khối cơ thể
• 4.1.2. Các chỉ số xét nghiệm máu
• 4.1.3. Giải phẫu bệnh sau mổ
• 4.1.4. Phẫu thuật triệt căn
• 4.1.5. Kết quả sớm sau phẫu thuật triệt căn
• 4.2. Đặc điểm hàm lượng MDA trước mổ ở bệnh nhân ung thư đại tràng được điều trị phẫu thuật triệt căn
• 4.2.1. So sánh giá trị MDA tại mô bệnh, mô lành và hồng cầu máu ngoại vi
• 4.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến hàm lượng MDA ở mô bệnh và MDA ở hồng cầu máu ngoại vi
• 4.2.3. Sự thay đổi hàm lượng MDA hồng cầu ở bệnh nhân ung thư đại tràng sau phẫu thuật triệt căn
• 4.2.4. Sự thay đổi hàm lượng MDA hồng cầu trước và sau phẫu thuật
• 4.2.5. Liên quan của đặc điểm phẫu thuật đến sự thay đổi hàm lượng MDA hồng cầu sau mổ
• 4.2.6. Sự thay đổi hàm lượng MDA hồng cầu sau mổ liên quan đến kết quả sớm sau phẫu thuật triệt căn
• KẾT LUẬN
• KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• Phụ lục 1. Phiếu chấp thuận tham gia nghiên cứu
• Phụ lục 2. Bệnh án nghiên cứu
• Phụ lục 3. Danh sách bệnh nhân nghiên cứu
• Phụ lục 4. Kết quả xét nghiệm MDA ở mô khối u, mô lành đại tràng và hồng cầu máu ngoại vi nhóm nghiên cứu

I. Tổng quan về ung thư đại tràng và phẫu thuật triệt căn

Ung thư đại tràng (UTĐT) là một trong những bệnh ung thư phổ biến nhất trên thế giới, với tỷ lệ mắc và tử vong cao. Theo thống kê, có hơn một triệu người mắc và gần bảy trăm nghìn người chết mỗi năm do UTĐT. Tại Việt Nam, UTĐT đứng thứ tư về tỷ lệ mắc ở nam giới và thứ năm ở nữ giới. Phẫu thuật triệt căn là phương pháp chính để điều trị UTĐT, nhằm loại bỏ khối u và các mô xung quanh. Tuy nhiên, tỷ lệ tái phát sau phẫu thuật vẫn cao, từ 25-40%. Nghiên cứu cho thấy rằng tình trạng stress oxy hóa và sự xuất hiện của các gốc tự do, đặc biệt là malondialdehyde (MDA), có thể ảnh hưởng đến tỷ lệ tái phát này. Do đó, việc theo dõi hàm lượng MDA trước và sau phẫu thuật là rất quan trọng để đánh giá tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.

1.1. Dịch tễ học ung thư đại tràng

Ung thư đại tràng có tỷ lệ mắc cao ở các nước phát triển, đặc biệt là ở Úc và New Zealand. Bệnh thường gặp ở người trên 45 tuổi và có xu hướng gia tăng theo độ tuổi. Tại Việt Nam, UTĐT là một trong những loại ung thư phổ biến nhất, với tỷ lệ chẩn đoán ở giai đoạn sớm chỉ đạt 32,2%. Việc hiểu rõ về dịch tễ học của UTĐT giúp xác định các yếu tố nguy cơ và xây dựng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

1.2. Phân loại giai đoạn bệnh của ung thư đại tràng

Phân loại giai đoạn bệnh UTĐT thường sử dụng hệ thống TNM, bao gồm mức độ xâm lấn của khối u (T), mức độ di căn hạch (N) và mức độ di căn xa (M). Hệ thống này giúp xác định giai đoạn bệnh và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Phân loại giai đoạn bệnh có vai trò quan trọng trong việc dự đoán tiên lượng và khả năng tái phát của bệnh nhân sau phẫu thuật.

II. Stress oxy hóa và vai trò của malondialdehyde

Stress oxy hóa là tình trạng mất cân bằng giữa sản xuất các gốc tự do và khả năng chống oxy hóa của cơ thể. Malondialdehyde (MDA) là một chỉ số sinh học quan trọng để đánh giá tình trạng stress oxy hóa. Nghiên cứu cho thấy rằng MDA có thể tăng cao trong các bệnh lý ung thư, bao gồm UTĐT. Sự gia tăng hàm lượng MDA có thể dẫn đến tổn thương tế bào và góp phần vào quá trình phát triển và tiến triển của ung thư. Việc theo dõi hàm lượng MDA trước và sau phẫu thuật có thể cung cấp thông tin quý giá về tình trạng sức khỏe của bệnh nhân và nguy cơ tái phát bệnh.

2.1. Cơ chế phát sinh các gốc tự do trong cơ thể

Các gốc tự do, bao gồm MDA, được sinh ra từ nhiều nguồn khác nhau trong cơ thể, bao gồm quá trình chuyển hóa bình thường, tác động của môi trường và các yếu tố bên ngoài như ô nhiễm và chế độ ăn uống. Sự gia tăng gốc tự do có thể dẫn đến tổn thương tế bào và mô, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý, bao gồm ung thư. Hiểu rõ cơ chế này giúp phát triển các biện pháp can thiệp hiệu quả nhằm giảm thiểu tác động của stress oxy hóa.

2.2. Vai trò của MDA trong ung thư đại tràng

MDA được coi là một chỉ thị sinh học quan trọng trong việc đánh giá tình trạng stress oxy hóa ở bệnh nhân UTĐT. Nghiên cứu cho thấy rằng hàm lượng MDA có thể tăng cao ở bệnh nhân ung thư, đặc biệt là sau phẫu thuật. Việc theo dõi MDA không chỉ giúp đánh giá tình trạng sức khỏe của bệnh nhân mà còn có thể dự đoán nguy cơ tái phát và di căn sau phẫu thuật. Do đó, MDA có thể được sử dụng như một biomarker tiềm năng trong điều trị và theo dõi bệnh nhân UTĐT.

III. Kết quả nghiên cứu và phân tích dữ liệu

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng hàm lượng MDA ở bệnh nhân UTĐT có sự thay đổi rõ rệt trước và sau phẫu thuật. Kết quả cho thấy rằng hàm lượng MDA tăng cao sau phẫu thuật, điều này có thể liên quan đến tình trạng stress oxy hóa gia tăng trong quá trình phẫu thuật. Phân tích dữ liệu cho thấy rằng các yếu tố như tuổi tác, giới tính và giai đoạn bệnh có ảnh hưởng đến hàm lượng MDA. Việc hiểu rõ các yếu tố này có thể giúp các bác sĩ đưa ra các quyết định điều trị chính xác hơn và cải thiện tiên lượng cho bệnh nhân.

3.1. Đặc điểm nhóm nghiên cứu

Nhóm nghiên cứu bao gồm các bệnh nhân UTĐT được điều trị phẫu thuật triệt căn. Các thông số như tuổi, giới tính, chỉ số khối cơ thể và các xét nghiệm máu được ghi nhận và phân tích. Kết quả cho thấy rằng nhóm bệnh nhân có độ tuổi cao hơn có xu hướng có hàm lượng MDA cao hơn, cho thấy mối liên hệ giữa tuổi tác và tình trạng stress oxy hóa.

3.2. Kết quả hàm lượng MDA trước và sau phẫu thuật

Hàm lượng MDA được đo trước và sau phẫu thuật cho thấy sự gia tăng đáng kể. Kết quả này cho thấy rằng phẫu thuật có thể làm gia tăng tình trạng stress oxy hóa, điều này có thể ảnh hưởng đến quá trình hồi phục và nguy cơ tái phát bệnh. Việc theo dõi MDA sau phẫu thuật có thể giúp các bác sĩ đánh giá tình trạng sức khỏe của bệnh nhân và điều chỉnh phương pháp điều trị phù hợp.