I. Tổng quan tư liệu
Chương này cung cấp cái nhìn tổng quát về tình hình phát hiện và nghiên cứu gốm men thời Lý, Trần trong khu vực Thăng Long – Hà Nội. Các nghiên cứu trước năm 1954 đã ghi nhận nhiều hiện vật gốm men, nhưng từ sau năm 1954, sự quan tâm đến gốm men ngày càng tăng. Đặc biệt, các đợt khai quật tại khu vực điện Kính Thiên từ năm 2011 đến 2013 đã thu thập được nhiều hiện vật quý giá. Khu vực này không chỉ là nơi lưu giữ các di tích lịch sử mà còn là nơi phản ánh sự phát triển của ngành gốm qua các thời kỳ. Những phát hiện này đã góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn hóa gốm Việt Nam, đồng thời mở ra hướng nghiên cứu mới cho các nhà khảo cổ học.
1.1. Những phát hiện và nghiên cứu trước năm 1954
Trước năm 1954, các nghiên cứu về gốm men chủ yếu tập trung vào việc thu thập và phân loại hiện vật. Các nhà khảo cổ đã phát hiện nhiều loại hình gốm men khác nhau, từ gốm cổ đến gốm truyền thống. Những nghiên cứu này đã đặt nền móng cho các công trình nghiên cứu sau này, giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về kỹ thuật chế tác và thẩm mỹ của gốm men thời kỳ này. Các tài liệu lịch sử cũng đã chỉ ra rằng gốm men không chỉ là sản phẩm tiêu dùng mà còn mang giá trị văn hóa sâu sắc, phản ánh đời sống xã hội và phong tục tập quán của người dân thời kỳ đó.
1.2. Tình hình phát hiện và nghiên cứu gốm men Lý Trần qua các đợt khai quật khu vực điện Kính Thiên 2011 2013
Từ năm 2011 đến 2013, các đợt khai quật tại điện Kính Thiên đã thu được nhiều hiện vật gốm men thời Lý và Trần. Các hiện vật này không chỉ đa dạng về hình thức mà còn phong phú về chất liệu và kỹ thuật chế tác. Những dòng men như men trắng, men nâu, men ngọc đã được phát hiện, cho thấy sự phát triển vượt bậc của ngành gốm trong thời kỳ này. Các nhà nghiên cứu đã tiến hành phân tích và đánh giá các đặc trưng của gốm men để hiểu rõ hơn về kỹ thuật sản xuất và thẩm mỹ của thời kỳ Lý, Trần. Điều này không chỉ giúp làm sáng tỏ lịch sử gốm men mà còn góp phần vào việc phục dựng lại bức tranh văn hóa của Thăng Long trong quá khứ.
II. Gốm men thời Lý Trần qua các đợt khai quật tại khu vực điện Kính Thiên 2011 2013
Chương này tập trung vào việc phân tích các loại hình gốm men thời Lý và Trần được phát hiện qua các đợt khai quật. Các dòng men như men trắng, men ngọc, men nâu đã được phân loại và mô tả chi tiết. Mỗi loại gốm đều có những đặc trưng riêng về hình dáng, kích thước và hoa văn. Việc phân tích này không chỉ giúp xác định niên đại của các hiện vật mà còn phản ánh trình độ kỹ thuật chế tác của ngành gốm thời kỳ này. Các hiện vật như bát, đĩa, bình, vò… đều mang dấu ấn văn hóa đặc trưng của thời Lý, Trần, cho thấy sự phát triển của gốm men trong bối cảnh lịch sử xã hội của đất nước.
2.1. Gốm men thời Lý
Gốm men thời Lý được đặc trưng bởi các dòng men như men trắng, men ngọc và men nâu. Những hiện vật này thường có hình dáng thanh thoát, hoa văn trang trí tinh tế, phản ánh sự phát triển của kỹ thuật gốm trong thời kỳ này. Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng, gốm men thời Lý không chỉ phục vụ nhu cầu sinh hoạt mà còn mang giá trị nghệ thuật cao. Những phát hiện từ các đợt khai quật cho thấy, gốm men thời Lý đã có sự giao thoa văn hóa với các nền văn hóa khác, tạo nên những sản phẩm độc đáo và phong phú.
2.2. Gốm men thời Trần
Gốm men thời Trần tiếp tục phát triển và hoàn thiện hơn so với thời Lý. Các dòng men như men trắng vẽ hoa nâu, men trắng vẽ hoa lam đã xuất hiện, cho thấy sự sáng tạo trong nghệ thuật trang trí. Những hiện vật gốm men thời Trần không chỉ đa dạng về hình thức mà còn phong phú về chất liệu, phản ánh sự thịnh vượng của xã hội thời kỳ này. Việc nghiên cứu gốm men thời Trần không chỉ giúp hiểu rõ hơn về kỹ thuật chế tác mà còn cung cấp thông tin quý giá về đời sống văn hóa của người dân trong thời kỳ lịch sử này.
III. Đặc trưng và giá trị gốm men Lý Trần tại khu vực điện Kính Thiên
Chương này phân tích các đặc trưng và giá trị của gốm men thời Lý, Trần tại khu vực điện Kính Thiên. Các hiện vật gốm men không chỉ mang giá trị nghệ thuật mà còn phản ánh trình độ kỹ thuật cao trong sản xuất. Những đặc trưng này giúp các nhà nghiên cứu hiểu rõ hơn về sự phát triển của ngành gốm trong bối cảnh lịch sử xã hội. Gốm men thời Lý, Trần không chỉ là sản phẩm tiêu dùng mà còn là biểu tượng văn hóa, phản ánh đời sống và phong tục tập quán của người dân thời kỳ đó.
3.1. Đặc trưng của đồ gốm men thời Lý
Đồ gốm men thời Lý có những đặc trưng riêng biệt về hình dáng và hoa văn. Các sản phẩm thường có màu sắc tươi sáng, hoa văn trang trí tinh tế, thể hiện sự khéo léo của người thợ gốm. Những dòng men như men trắng, men ngọc được ưa chuộng, cho thấy sự phát triển của kỹ thuật gốm trong thời kỳ này. Các hiện vật gốm men thời Lý không chỉ phục vụ nhu cầu sinh hoạt mà còn mang giá trị nghệ thuật cao, phản ánh đời sống văn hóa của người dân thời kỳ đó.
3.2. Giá trị của đồ gốm men thời Trần
Đồ gốm men thời Trần thể hiện sự phát triển vượt bậc về kỹ thuật và nghệ thuật. Các sản phẩm gốm men không chỉ đa dạng về hình thức mà còn phong phú về chất liệu, phản ánh sự thịnh vượng của xã hội thời kỳ này. Những dòng men như men trắng vẽ hoa nâu, men trắng vẽ hoa lam đã xuất hiện, cho thấy sự sáng tạo trong nghệ thuật trang trí. Nghiên cứu gốm men thời Trần không chỉ giúp hiểu rõ hơn về kỹ thuật chế tác mà còn cung cấp thông tin quý giá về đời sống văn hóa của người dân trong thời kỳ lịch sử này.
