I. Tính cấp thiết của đề tài luận văn
Đồ gốm men là một trong những di vật quan trọng trong các di tích khảo cổ học, phản ánh sâu sắc về lịch sử văn hóa của dân tộc Việt Nam. Nghiên cứu về gốm men không chỉ cung cấp thông tin về kỹ thuật sản xuất và thẩm mỹ mà còn giúp giải mã các vấn đề liên quan đến xã hội, kinh tế và giao thương trong từng thời kỳ lịch sử. Các cuộc khai quật tại khu vực Thăng Long đã thu được nhiều hiện vật gốm men, từ đó mở ra hướng nghiên cứu mới cho các nhà khảo cổ học. Đặc biệt, khu vực điện Kính Thiên, nơi từng là chính điện của triều Lý và triều Trần, đã được chọn làm địa điểm khai quật trong giai đoạn 2011-2013. Các hiện vật gốm men thu được từ đây không chỉ phong phú về số lượng mà còn đa dạng về loại hình, bao gồm bát, đĩa, bình, vò… với các dòng men như men trắng, men nâu, men ngọc… Việc nghiên cứu những hiện vật này sẽ góp phần làm rõ hơn về đời sống xã hội và văn hóa của thời kỳ Lý – Trần.
II. Tổng quan tài liệu
Tình hình phát hiện và nghiên cứu gốm men Lý, Trần đã có nhiều đóng góp từ các nhà nghiên cứu trước đây. Các công trình nghiên cứu đã chỉ ra rằng gốm men thời Lý và Trần không chỉ phản ánh trình độ kỹ thuật cao mà còn mang đậm dấu ấn văn hóa của thời kỳ này. Những phát hiện trước năm 1954 đã tạo nền tảng cho các nghiên cứu sau này, trong khi các cuộc khai quật từ năm 2011 đến 2013 đã đem lại cái nhìn sâu sắc hơn về di sản văn hóa này. Các dòng men gốm được xác định qua các đợt khai quật không chỉ phong phú về mẫu mã mà còn đa dạng về kỹ thuật chế tác. Nghiên cứu về gốm men Lý, Trần không chỉ dừng lại ở việc phân loại mà còn mở rộng ra việc phân tích các yếu tố văn hóa, xã hội và lịch sử liên quan.
III. Đặc trưng và giá trị gốm men Lý Trần
Đồ gốm men thời Lý, Trần tại khu vực điện Kính Thiên có nhiều đặc trưng nổi bật, phản ánh trình độ kỹ thuật cao và sự sáng tạo trong sản xuất. Các dòng men như men trắng, men ngọc, men nâu đều có những đặc điểm riêng biệt, không chỉ về màu sắc mà còn về hoa văn trang trí. Nghiên cứu cho thấy rằng gốm men Lý, Trần không chỉ phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt mà còn mang tính biểu tượng của văn hóa thời kỳ này. Giá trị của đồ gốm men thời Lý, Trần không chỉ nằm ở tính chất vật lý mà còn ở giá trị văn hóa, lịch sử mà nó mang lại. Việc phân tích các đặc trưng này giúp hiểu rõ hơn về cuộc sống và thẩm mỹ của người dân thời kỳ Lý – Trần.
IV. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn áp dụng nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau, bao gồm khảo sát, khai quật, và phân tích hiện vật. Các phương pháp này không chỉ giúp thu thập dữ liệu mà còn hỗ trợ trong việc phân loại và phân tích các loại hình gốm men. Việc so sánh và đối chiếu giữa các hiện vật từ các đợt khai quật khác nhau cũng được thực hiện để xác định các xu hướng và đặc trưng phát triển của gốm men qua các thời kỳ. Sự kết hợp giữa các phương pháp nghiên cứu khảo cổ học và các lĩnh vực liên ngành như Hán Nôm học, Dân tộc học đã tạo ra một cái nhìn đa chiều về di sản văn hóa này.
V. Kết luận và đóng góp của luận văn
Luận văn không chỉ hệ thống hóa các tư liệu về gốm men thời Lý, Trần mà còn đóng góp vào việc làm rõ hơn về đặc trưng và giá trị của loại hình này trong bối cảnh lịch sử văn hóa Việt Nam. Những kết quả nghiên cứu từ các đợt khai quật tại điện Kính Thiên sẽ giúp các nhà nghiên cứu có cái nhìn sâu sắc hơn về sự phát triển của gốm men trong lịch sử và vai trò của nó trong đời sống xã hội. Thông qua việc phân tích và đánh giá, luận văn góp phần khẳng định vị trí của gốm men trong di sản văn hóa Việt Nam, đồng thời mở ra hướng nghiên cứu mới cho các thế hệ sau.