Nghiên cứu về đột biến gen EGFR và tình trạng methyl hóa ở bệnh nhân ung thư biểu mô tuyến phổi

• Trường học: Trường Đại Học Y Hà Nội
• Chuyên ngành: Y học
• Đề tài: Nghiên cứu đột biến gen EGFR và methyl hóa gen trong ung thư biểu mô tuyến phổi
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Ung thư phổi
• 1.2. Thực trạng ung thư phổi
• 1.3. Phân loại ung thư phổi
• 1.4. Các giai đoạn ung thư phổi
• 1.5. Ung thư biểu mô tuyến của phổi
• 1.5.1. Đặc điểm ung thư biểu mô tuyến
• 1.5.2. Các phân típ mô bệnh học trong ung thư biểu mô tuyến
• 1.5.3. Biến đổi gen EGFR trong ung thư phổi
• 1.5.3.1. Cấu trúc và chức năng gen EGFR
• 1.5.3.2. Đột biến gen EGFR trong ung thư phổi
• 1.5.3.3. Biểu hiện protein EGFR trong ung thư phổi
• 1.5.4. Methyl hóa DNA trong ung thư phổi
• 1.5.4.1. Methyl hóa các gen EGFR, BRCA1, MLH1, MGMT và RASSF1A trong ung thư phổi
• 1.6. Điều trị đích trong ung thư và ung thư phổi
• 1.6.1. Điều trị đích trong ung thư
• 1.6.2. Điều trị đích trong ung thư phổi
• 1.7. Phương pháp phân tích biến đổi phân tử trong ung thư phổi
• 1.7.1. Phương pháp phân tích đột biến gen trong ung thư phổi
• 1.7.2. Phương pháp phân tích methyl hóa DNA trong ung thư phổi
• 1.8. Nghiên cứu các dấu ấn phân tử trong ung thư phổi ở Việt Nam
• 2. VẬT LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP
• 2.1. Mẫu nghiên cứu
• 2.2. Thiết bị chính
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3.1. Tách chiết DNA tổng số và xác định nồng độ DNA
• 2.3.2. Xử lý bisulfite với DNA tổng số
• 2.3.3. Phương pháp PCR
• 2.3.4. Phương pháp điện di
• 2.3.5. Phương pháp xác định đột biến gen EGFR
• 2.3.6. Phương pháp nhuộm hóa mô miễn dịch
• 2.3.7. Phương pháp tạo trình tự DNA methyl bằng enzyme M
• 2.3.8. Xử lý kết quả bằng thống kê sinh học
• 3. CHƯƠNG III: ĐẶC ĐIỂM BỆNH NHÂN NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đột biến và biểu hiện gen EGFR
• 3.1.1. Đột biến gen EGFR và sự tương quan với đặc điểm bệnh nhân
• 3.1.2. Biểu hiện protein EGFR và sự tương quan với đặc điểm bệnh nhân
• 3.2. Tình trạng methyl hóa một số gen liên quan đến ung thư biểu mô tuyến của phổi
• 3.2.1. Methyl hóa gen EGFR và sự tương quan với đặc điểm bệnh nhân
• 3.2.2. Methyl hóa gen BRCA1 và sự tương quan với đặc điểm bệnh nhân
• 3.2.3. Methyl hóa gen MGMT và sự tương quan với đặc điểm bệnh nhân
• 3.2.4. Methyl hóa gen MLH1 và sự tương quan đặc điểm bệnh nhân
• 3.2.5. Methyl hóa gen RASSF1A và sự tương quan với đặc điểm bệnh nhân
• 3.3. Tương quan giữa đột biến và biểu hiện gen EGFR với sự methyl hóa một số gen liên quan đến ung thư tuyến của phổi
• 3.3.1. Tương quan giữa đột biến, biểu hiện và methyl hóa gen EGFR
• 3.3.2. Tương quan giữa đột biến và biểu hiện gen EGFR với sự methyl hóa các gen BRCA1, MGMT, MLH1 và RASSF1A
• 3.3.3. Tương quan về tình trạng methyl giữa các gen liên quan đến ung thư biểu mô tuyến của phổi
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm phân tử gen EGFR ở bệnh nhân ung thư biểu mô tuyến của phổi
• 4.1.1. Đột biến vùng hoạt hóa Tyrosine Kinase gen EGFR
• 4.1.2. Biểu hiện quá mức của protein EGFR
• 4.1.3. Methyl hóa vùng promoter EGFR
• 4.1.4. Tương quan giữa các đặc điểm phân tử gen EGFR
• 4.2. Methyl hóa gen ức chế khối u BRCA1, MGMT, MLH1 và RASSF1A ở bệnh nhân ung thư biểu mô tuyến của phổi
• 4.2.1. Methyl hóa vùng promoter gen BRCA1
• 4.2.2. Methyl hóa vùng promoter gen MGMT
• 4.2.3. Methyl hóa vùng promoter gen MLH1
• 4.2.4. Methyl hóa vùng promoter gen RASSF1A
• 4.2.5. Tương quan giữa những đặc điểm phân tử gen EGFR với sự methyl hóa BRCA1, MGMT, MLH1 và RASSF1A trong ung thư biểu mô tuyến của phổi
• 4.3. Đột biến EGFR với sự methyl hóa quá mức các gen ức chế khối u
• 4.4. Biểu hiện EGFR với sự methyl hóa các gen ức chế khối u
• 4.5. Sự methyl hóa đồng thời của một số gen liên quan đến ung thư biểu mô tuyến của phổi
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN TIẾN SĨ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về ung thư phổi

Ung thư phổi là một trong những loại ung thư có tỷ lệ mắc và tử vong cao nhất trên toàn cầu. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, năm 2018 có khoảng 2,1 triệu ca mắc mới và 1,8 triệu ca tử vong do ung thư phổi. Tại Việt Nam, số liệu cho thấy có khoảng 160.000 ca mắc mới và 115.000 ca tử vong. Ung thư phổi được chia thành hai nhóm chính: ung thư phổi tế bào nhỏ và ung thư phổi không tế bào nhỏ, trong đó ung thư biểu mô tuyến là dạng phổ biến nhất. Tình trạng này không chỉ xảy ra ở những người hút thuốc mà còn ở những người không hút thuốc, phụ nữ và người trẻ tuổi. Tỷ lệ sống sót qua 5 năm chỉ đạt 10-15%, tuy nhiên, việc phát hiện sớm và điều trị hiện đại có thể cải thiện đáng kể tiên lượng bệnh.

II. Đột biến gen EGFR trong ung thư phổi

Gen EGFR (Epidermal Growth Factor Receptor) đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển và tiến triển của ung thư phổi. Đột biến gen EGFR thường gặp ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ, đặc biệt là ung thư biểu mô tuyến. Các đột biến này có thể dẫn đến sự biểu hiện quá mức của protein EGFR, từ đó kích thích sự phát triển của tế bào ung thư. Nghiên cứu cho thấy rằng tỷ lệ đột biến EGFR ở bệnh nhân ung thư phổi có thể lên đến 50% ở một số nhóm dân cư. Việc xác định đột biến này không chỉ giúp chẩn đoán mà còn định hướng điều trị bằng các thuốc nhắm đích như TKIs (Tyrosine Kinase Inhibitors).

2.1. Cấu trúc và chức năng gen EGFR

2.2. Biểu hiện protein EGFR trong ung thư phổi

III. Methyl hóa DNA trong ung thư phổi

Methyl hóa DNA là một cơ chế điều chỉnh gene quan trọng, ảnh hưởng đến sự biểu hiện của các gen liên quan đến ung thư. Trong ung thư phổi, tình trạng methyl hóa các gen ức chế khối u như BRCA1, MGMT, MLH1 và RASSF1A đã được ghi nhận. Methyl hóa có thể dẫn đến sự bất hoạt của các gen này, từ đó thúc đẩy sự phát triển của khối u. Nghiên cứu cho thấy rằng mức độ methyl hóa có thể liên quan đến tiên lượng bệnh và đáp ứng điều trị. Việc xác định tình trạng methyl hóa có thể cung cấp thông tin quý giá cho việc điều trị và theo dõi bệnh nhân.

3.1. Methyl hóa gen EGFR và sự tương quan với đặc điểm bệnh nhân

3.2. Methyl hóa các gen ức chế khối u khác

IV. Điều trị đích trong ung thư phổi

Điều trị đích là một phương pháp điều trị mới, dựa trên các hiểu biết về các biến đổi di truyền trong tế bào ung thư. Các thuốc nhắm đích như TKIs đã được sử dụng rộng rãi trong điều trị ung thư phổi không tế bào nhỏ, đặc biệt là ở những bệnh nhân có đột biến gen EGFR. Nghiên cứu cho thấy rằng điều trị bằng TKIs có thể cải thiện đáng kể thời gian sống thêm và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Tuy nhiên, sự kháng thuốc vẫn là một thách thức lớn trong điều trị ung thư phổi. Việc kết hợp điều trị bằng TKIs với các chất loại bỏ nhóm methyl có thể mang lại hiệu quả cao hơn trong điều trị.