Nghiên cứu đột biến gen EGFR và KRAS ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị ung thư phổi không tế bào nhỏ

• Tác giả: Nguyễn Minh Hà
• Người hướng dẫn: Cô Trần Vân Khánh
• Trường học: Đại học Y Hà Nội
• Chuyên ngành: Hóa Sinh Y Học
• Đề tài: Đột Biến Gen EGFR Và KRAS Trong Điều Trị Ung Thư Phổi Không Tế Bào Nhỏ
• Loại tài liệu: luận án
• Năm xuất bản: 2014
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. TỔNG QUAN VỀ BỆNH UNG THƯ PHỔI KHÔNG TẾ BÀO NHỎ
• 1.2. Cơ chế phân tử bệnh
• 1.3. Các giai đoạn của ung thư phổi
• 1.4. Cận lâm sàng
• 1.5. VAI TRÒ CỦA CON ĐƯỜNG TÍN HIỆU EGFR TRONG CƠ CHẾ BỆNH VÀ ĐIỀU TRỊ UTPKTBN
• 1.5.1. Thụ thể yếu tố phát triển biểu mô
• 1.5.2. Đột biến gen EGFR
• 1.5.3. Các biến đổi ở cấp độ phân tử của con đường tín hiệu EGFR
• 1.5.4. Hiệu quả điều trị của các chất ức chế tyrosine kinase của EGFR
• 1.5.5. Tình hình nghiên cứu đột biến gen EGFR, gen KRAS và hiệu quả của EGFR TKIs trong điều trị UTPKTBN tại Việt Nam
• 1.6. PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN ĐỘT BIẾN GEN EGFR VÀ KRAS
• 1.6.1. Kỹ thuật PCR-RFLP
• 1.6.2. Kỹ thuật giải trình tự gen
• 1.6.3. Kỹ thuật Scorpion ARMS
• 1.6.4. Kỹ thuật Smart Amplification Process
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 2.1.1. Xác định đột biến gen EGFR và gen KRAS
• 2.1.2. Đánh giá hiệu quả điều trị
• 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.2.2. Phương pháp tiến hành nghiên cứu
• 2.2.3. PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ THỐNG KÊ
• 2.3. DỤNG CỤ, TRANG THIẾT BỊ VÀ HÓA CHẤT NGHIÊN CỨU
• 2.4. VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. XÁC ĐỊNH TỶ LỆ ĐỘT BIẾN GEN EGFR VÀ GEN KRAS
• 3.1.1. Kết quả tách chiết DNA từ mẫu mô ung thư
• 3.1.2. Kết quả khuếch đại exon 18-21 gen EGFR và exon 2 gen KRAS
• 3.1.3. Kết quả xác định đột biến bằng kỹ thuật giải trình tự gen
• 3.1.4. Kết quả xác định đột biến bằng kỹ thuật Scorpion ARMS
• 3.1.5. Kết quả xác định tỷ lệ đột biến gen
• 3.2. ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ
• 3.2.1. Đặc điểm bệnh nhân
• 3.2.2. Hiệu quả điều trị
• 3.2.3. Tác dụng phụ của erlotinib
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. XÁC ĐỊNH TỶ LỆ ĐỘT BIẾN GEN EGFR VÀ GEN KRAS
• 4.1.1. Kỹ thuật xác định đột biến gen EGFR và KRAS
• 4.1.2. Tỷ lệ đột biến gen EGFR
• 4.1.3. Tỷ lệ đột biến gen KRAS
• 4.2. ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ ĐÍCH BƯỚC 1 BẰNG ERLOTINIB TRÊN BỆNH NHÂN UTPKTBN CÓ ĐỘT BIẾN GEN EGFR
• 4.2.1. Đáp ứng điều trị
• 4.2.2. Thời gian sống thêm
• 4.2.3. Tác dụng phụ của erlotinib
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng quan về bệnh ung thư phổi không tế bào nhỏ

Ung thư phổi không tế bào nhỏ (UTPKTBN) là một trong những loại ung thư phổ biến nhất trên thế giới, chiếm khoảng 85% tổng số ca ung thư phổi. Các yếu tố nguy cơ chính bao gồm hút thuốc lá, ô nhiễm không khí và các tác nhân sinh ung thư khác. Cơ chế phát sinh UTPKTBN liên quan đến sự tích lũy đột biến gen, đặc biệt là các gen như EGFR và KRAS. Những đột biến này có thể dẫn đến sự rối loạn trong các con đường tín hiệu nội bào, từ đó thúc đẩy sự phát triển của khối u. Việc hiểu rõ về cơ chế phân tử này là rất quan trọng trong việc phát triển các phương pháp điều trị hiệu quả hơn cho bệnh nhân.

1.1. Cơ chế phân tử bệnh

Sự phát triển của UTPKTBN diễn ra qua nhiều giai đoạn, bắt đầu từ sự tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ và sự tích lũy đột biến gen. Đột biến gen EGFR và KRAS đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh các con đường tín hiệu nội bào. Đặc biệt, đột biến EGFR có thể dẫn đến sự gia tăng hoạt tính của tyrosine kinase, làm tăng khả năng sống sót của tế bào ung thư. Nghiên cứu cho thấy rằng các đột biến này không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển của khối u mà còn quyết định tính nhạy cảm của tế bào với các liệu pháp điều trị trúng đích.

1.2. Tình trạng đột biến gen EGFR và KRAS

Tình trạng đột biến gen EGFR và KRAS có thể được xác định thông qua các kỹ thuật sinh học phân tử như PCR và giải trình tự gen. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tỷ lệ đột biến gen EGFR trong bệnh nhân UTPKTBN có thể lên đến 30%, trong khi tỷ lệ đột biến KRAS thường thấp hơn. Việc xác định chính xác các đột biến này là rất quan trọng để lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị cho bệnh nhân.

II. Vai trò của gen EGFR và KRAS trong điều trị ung thư

Gen EGFR và KRAS có vai trò quan trọng trong việc xác định phương pháp điều trị cho bệnh nhân UTPKTBN. Các liệu pháp điều trị trúng đích như erlotinib đã được chứng minh là hiệu quả đối với những bệnh nhân có đột biến EGFR. Ngược lại, bệnh nhân có đột biến KRAS thường không đáp ứng tốt với các liệu pháp này. Việc phân tích tình trạng đột biến gen giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài thời gian sống cho bệnh nhân.

2.1. Liệu pháp điều trị trúng đích

Liệu pháp điều trị trúng đích dựa trên việc xác định các đột biến gen như EGFR và KRAS. Các thuốc ức chế tyrosine kinase như erlotinib đã cho thấy hiệu quả rõ rệt trong việc điều trị cho bệnh nhân có đột biến EGFR. Nghiên cứu cho thấy rằng bệnh nhân có đột biến này có thể có thời gian sống thêm đáng kể so với những bệnh nhân không có đột biến. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xét nghiệm gen trước khi bắt đầu điều trị.

2.2. Tác động của đột biến gen đến hiệu quả điều trị

Đột biến gen EGFR và KRAS không chỉ ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng với thuốc mà còn có thể gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng. Bệnh nhân có đột biến EGFR thường gặp ít tác dụng phụ hơn so với bệnh nhân có đột biến KRAS. Việc hiểu rõ về các đột biến này giúp bác sĩ có thể điều chỉnh phác đồ điều trị một cách hợp lý, từ đó nâng cao hiệu quả và giảm thiểu rủi ro cho bệnh nhân.