Nghiên cứu Đánh giá Hình thành Kỹ năng Nói tại Trường Trung học Cơ sở ở Thành phố Huế

• Tác giả: Trần Đức Quang Sơn
• Người hướng dẫn: TS. Ngô Lê Hoàng Phương
• Trường học: Đại học Huế
• Chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn tiếng Anh
• Đề tài: Nghiên cứu về Đánh giá Hình thành Kỹ năng Nói tại Trường Trung học Cơ sở ở Thành phố Huế
• Loại tài liệu: luận văn
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Thừa Thiên Huế

• LỜI MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: INTRODUCTION
• 1.1. Background to the Study
• 1.2. Statement of the Problem
• 1.3. Research Aim and Objectives
• 1.4. Scope of the Study
• 1.5. Significance of the Study
• 1.6. Structure of the Thesis
• 2. CHƯƠNG 2: LITERATURE REVIEW
• 2.1. Introduction
• 2.2. Speaking
• 2.3. Definitions
• 2.4. The Role of Formative Assessment in EFL Classes
• 2.5. EFL Teachers’ Deployment of Formative Assessment
• 3. CHƯƠNG 3: METHODOLOGY
• 4. CHƯƠNG 4: FINDINGS AND DISCUSSION
• 5. CHƯƠNG 5: CONCLUSION AND IMPLICATION
• PHỤ LỤC
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về Đánh Giá Hình thành Kỹ Năng Nói THCS Huế

Nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá hình thành kỹ năng nói tại các trường trung học cơ sở (THCS) ở thành phố Huế. Đánh giá hình thành đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển chương trình giảng dạy ngôn ngữ, thúc đẩy khả năng tiếp thu ngôn ngữ của học sinh, nâng cao hiệu quả dạy và học, đồng thời tăng cường khả năng tự đánh giá. Nghiên cứu trước đây đã nhấn mạnh tác động lớn của đánh giá hình thành trong việc dạy kỹ năng ngôn ngữ. Tuy nhiên, việc tổng hợp các quy trình giảng dạy khác nhau, trong đó đánh giá hình thành được sử dụng, vẫn còn là một thách thức. Theo Liu, Liang và Li (2018), đánh giá hình thành liên quan đến sự tiến bộ của học sinh trong một khóa học nhờ nhiều phương pháp đo lường: thảo luận, bài tập, thuyết trình, hoạt động, v.v. Tuy nhiên, rất khó để thống nhất tất cả các hoạt động đánh giá hình thành thành một, vì có rất nhiều phương pháp thực hành và bản chất của đánh giá này là không chính thức.

1.1. Tầm quan trọng của Đánh Giá Hình thành Formative Assessment

Đánh giá hình thành, cùng với đánh giá tổng kết, là một thuật ngữ quan trọng và phổ biến trong giáo dục (Winstone & Boud, 2022). Nó giúp giáo viên thu thập thông tin để đánh giá hiệu quả của chương trình giảng dạy. Điều này giúp định hướng cho việc lựa chọn và cải thiện chương trình (Scriven, 1967). Đánh giá thường xuyên được xem là một loại kiểm tra giúp cải thiện kết quả học tập của học sinh (Bloom et al., 1971; Liu et al., 2018).

1.2. Thực trạng Kỹ năng Nói Tiếng Anh tại Trường THCS Huế

Kỹ năng nói là một kỹ năng quan trọng, nhưng người học tiếng Anh thường gặp khó khăn. Theo Ur (1996), có bốn yếu tố chính gây khó khăn cho người học kỹ năng nói, đó là: (1) sự ức chế hoặc lo lắng, (2) không có gì để nói, (3) sự tham gia thấp hoặc không đồng đều, và (4) việc sử dụng tiếng mẹ đẻ. Vì vậy, việc đánh giá kỹ năng nói và tìm ra các biện pháp cải thiện là vô cùng cần thiết.

II. Vấn đề và Thách thức trong Đánh giá Kỹ năng Nói THCS

Mặc dù đánh giá hình thành rất quan trọng trong giáo dục ngôn ngữ, nhưng nó dường như bị bỏ qua trong một thời gian dài trong bối cảnh giáo dục Việt Nam (Ma, 2021). Do đó, việc thăm dò việc sử dụng đánh giá hình thành của giáo viên là đủ hữu ích để cung cấp thông tin chi tiết. Hơn nữa, người học tiếng Anh Việt Nam có xu hướng duy trì sự lo lắng khi nói (Le & Tran, 2020). Việc hiểu cách giáo viên sử dụng đánh giá hình thành như một cách để giúp học sinh vượt qua sự lo lắng khi nói và có được hiệu suất nói tốt hơn là điều cần thiết. Tuy nhiên, vì đánh giá hình thành có nhiều hình thức và chức năng khác nhau, nên các quy trình giảng dạy với đánh giá hình thành có thể khó tóm tắt thành các công trình học thuật ngắn gọn (Dini et al., 2020).

2.1. Sự thiếu quan tâm đến Đánh Giá Hình thành ở Việt Nam

Ở Việt Nam, đánh giá tổng kết có xu hướng được ưu tiên hơn, dẫn đến việc nghiên cứu về các hoạt động đánh giá hình thành còn hạn chế (Ma, 2021). Trong thực tế, việc áp dụng đánh giá hình thành của giáo viên có thể khác nhau tùy thuộc vào bối cảnh giáo dục thực tế (Dini, Sevian, Caushi, & Picón, 2020). Nghiên cứu này nhằm mục đích làm sáng tỏ việc sử dụng các hoạt động đánh giá hữu ích trong từng giai đoạn giảng dạy.

2.2. Khó khăn trong việc Thống nhất các Phương pháp Đánh Giá

Việc có quá nhiều hình thức và chức năng của đánh giá hình thành gây khó khăn trong việc tóm tắt và đưa ra một quy trình chuẩn. Các giáo viên có xu hướng tiến hành lớp học của họ với nhiều đánh giá hình thành khác nhau tùy theo bối cảnh giáo dục cụ thể. Hiểu được những xu hướng này sẽ tạo cơ sở cho các mô hình giảng dạy được đề xuất.

III. Phương pháp Đánh giá Kỹ năng Nói hiệu quả tại THCS Huế

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính, với sự hỗ trợ của phỏng vấn bán cấu trúc và quan sát lớp học, để thu thập nhận thức của bốn giáo viên EFL trung học điển hình về vai trò của đánh giá hình thành trong lớp học nói và các mô hình giảng dạy được đề xuất của họ. Bối cảnh nghiên cứu được đặt tại thành phố Huế trong học kỳ đầu tiên của năm học 2021-2022. Các phát hiện minh họa một đánh giá ngang bằng của giáo viên về tính hữu ích của đánh giá hình thành, bất chấp những thách thức. Các mô hình giảng dạy hữu ích đã được báo cáo để phân tích thêm.

3.1. Phỏng vấn Bán Cấu trúc và Quan sát Lớp học để Nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu này tập trung vào việc thu thập thông tin chi tiết từ giáo viên thông qua các cuộc phỏng vấn được thiết kế để khám phá quan điểm của họ về đánh giá hình thành và cách họ áp dụng nó trong thực tế giảng dạy. Đồng thời, việc quan sát lớp học cung cấp cái nhìn trực tiếp về các hoạt động đánh giá kỹ năng nói.

3.2. Phân tích dữ liệu và Xác định Mô hình Đánh Giá Hiệu quả

Sau khi thu thập dữ liệu, quá trình phân tích sẽ tập trung vào việc xác định các mô hình đánh giá phổ biến và hiệu quả mà giáo viên sử dụng. Điều này bao gồm việc tìm kiếm các điểm tương đồng và khác biệt trong phương pháp đánh giá của họ và đánh giá tác động của chúng đối với sự tiến bộ của học sinh.

IV. Ứng dụng Đánh giá Hình thành Thực tiễn tại Trường THCS Huế

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng các giáo viên sử dụng các kỹ thuật đánh giá hình thành khác nhau trong lớp học của họ do chương trình giảng dạy, ý định của họ và sự quan tâm của học sinh. Nghiên cứu sâu hơn có thể sử dụng nhiều quan sát lớp học hơn và các công cụ khác như bảng câu hỏi vào nghiên cứu quy mô lớn hơn. Các hoạt động đánh giá này được sử dụng để cung cấp phản hồi kịp thời, thúc đẩy học tập tự định hướng và giảm bớt sự lo lắng khi nói của học sinh.

4.1. Đa dạng các Kỹ thuật Đánh giá Tùy thuộc vào Bối cảnh

Việc lựa chọn kỹ thuật đánh giá phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm nội dung bài học, trình độ của học sinh và mục tiêu giảng dạy của giáo viên. Điều này cho thấy tính linh hoạt và khả năng thích ứng của đánh giá hình thành trong thực tế.

4.2. Các ví dụ về Hoạt động Đánh giá Kỹ năng Nói trong Lớp học

Các hoạt động có thể bao gồm thảo luận nhóm, trò chơi đóng vai, thuyết trình ngắn và các bài tập tương tác khác. Mục tiêu là tạo ra một môi trường học tập thoải mái và khuyến khích, nơi học sinh cảm thấy tự tin thể hiện kỹ năng nói của mình.

V. Hiệu quả của Đánh giá Hình thành Kỹ năng Nói Kết quả nghiên cứu

Từ các trường hợp khác nhau, nghiên cứu cho thấy rằng các giáo viên sử dụng các kỹ thuật đánh giá hình thành khác nhau trong lớp học của họ do chương trình giảng dạy, ý định của họ và sự quan tâm của học sinh. Nghiên cứu trong tương lai có thể sử dụng nhiều quan sát lớp học hơn và các công cụ khác như bảng câu hỏi vào nghiên cứu quy mô lớn hơn. Nghiên cứu này có thể đóng góp cho việc giảng dạy tiếng Anh tại các trường THCS ở Thừa Thiên Huế.

5.1. Phân tích So sánh giữa các Trường hợp Nghiên cứu

Việc so sánh các trường hợp nghiên cứu khác nhau giúp làm nổi bật các yếu tố thành công và những thách thức trong việc triển khai đánh giá hình thành. Điều này cung cấp một bức tranh toàn diện về thực tiễn đánh giá tại các trường THCS ở Huế.

5.2. Tác động của Đánh giá Hình thành lên Sự Tiến bộ của Học sinh

Nghiên cứu này có thể cho thấy tác động tích cực của đánh giá hình thành đối với sự phát triển kỹ năng nói của học sinh. Điều này có thể thúc đẩy các giáo viên áp dụng các phương pháp đánh giá hiệu quả hơn.

VI. Kết luận và Giải pháp Nâng cao Kỹ năng Nói THCS tại Huế

Nghiên cứu này cung cấp những hiểu biết sâu sắc về việc sử dụng đánh giá hình thành trong lớp học nói tiếng Anh tại các trường THCS ở Huế. Kết quả cho thấy rằng đánh giá hình thành có tiềm năng lớn trong việc cải thiện kỹ năng nói của học sinh. Đồng thời, nghiên cứu cũng chỉ ra những thách thức mà giáo viên phải đối mặt và đề xuất các giải pháp để vượt qua chúng.

6.1. Hàm ý Sư phạm cho việc Dạy và Học Tiếng Anh

Nghiên cứu này cung cấp các hàm ý thực tế cho giáo viên tiếng Anh về cách thiết kế và thực hiện các hoạt động đánh giá hình thành hiệu quả. Điều này có thể giúp họ tạo ra một môi trường học tập tích cực và hỗ trợ, nơi học sinh có thể phát triển kỹ năng nói của mình một cách tự tin.

6.2. Đề xuất cho Nghiên cứu Tương lai về Đánh Giá Kỹ năng Nói

Nghiên cứu sâu hơn có thể tập trung vào việc khám phá các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của đánh giá hình thành, chẳng hạn như kích thước lớp học, trình độ của học sinh và kinh nghiệm của giáo viên. Nghiên cứu cũng có thể sử dụng các phương pháp định lượng để đánh giá tác động của đánh giá hình thành lên sự tiến bộ kỹ năng nói của học sinh.

## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giáo dục tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai (EFL) tại Việt Nam, kỹ năng nói được xem là một trong những kỹ năng khó khăn nhất đối với học sinh trung học cơ sở. Theo thống kê, trường trung học được nghiên cứu tại thành phố Huế có tổng cộng 2.513 học sinh và 32 giáo viên tiếng Anh, với 63 lớp học từ lớp 6 đến lớp 9. Mặc dù đánh giá tổng kết (summative assessment) được ưu tiên trong hệ thống giáo dục Việt Nam, đánh giá thường xuyên (formative assessment - FA) lại đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự tiến bộ của học sinh, đặc biệt trong kỹ năng nói. Tuy nhiên, việc áp dụng FA trong thực tế còn gặp nhiều thách thức do sự đa dạng trong phương pháp giảng dạy và hạn chế về thời gian, tiêu chuẩn đánh giá, cũng như chương trình học.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khám phá nhận thức của giáo viên EFL về vai trò của FA trong lớp học kỹ năng nói và cách thức triển khai các kỹ thuật FA tại một trường trung học ở Huế trong học kỳ đầu năm học 2021-2022. Nghiên cứu tập trung vào bốn giáo viên nữ với kinh nghiệm từ 3 đến 27 năm, giảng dạy các lớp từ 6 đến 9. Ý nghĩa của nghiên cứu nằm ở việc cung cấp cái nhìn sâu sắc về thực tiễn áp dụng FA trong giảng dạy kỹ năng nói, góp phần nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập tiếng Anh tại các trường trung học ở Việt Nam.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Lý thuyết đánh giá hình thành (Formative Assessment Theory):** Đánh giá hình thành được định nghĩa là các hoạt động đánh giá không chính thức nhằm hỗ trợ quá trình học tập, giúp giáo viên và học sinh nhận biết điểm mạnh, điểm yếu để điều chỉnh phương pháp dạy và học (Scriven, 1967; Bloom et al., 1971). Ba yếu tố chính của FA gồm: (1) thu thập thông tin (eliciting), (2) nhận biết và giải thích (noticing and interpreting), (3) hành động dựa trên thông tin (acting) (Dini et al., 2020).

- **Lý thuyết về kỹ năng nói trong EFL:** Kỹ năng nói đòi hỏi sự phối hợp của nhiều yếu tố như phát âm, từ vựng, chiến lược giao tiếp và khả năng tương tác (Burns & Seidlhofer, 2020). Các yếu tố cản trở học sinh học nói bao gồm lo lắng, thiếu ý tưởng, sự tham gia không đồng đều và thói quen sử dụng tiếng mẹ đẻ trong lớp (Ur, 1996).

- **Khái niệm chính:** Đánh giá thường xuyên (Formative Assessment), Đánh giá tổng kết (Summative Assessment), Kỹ năng nói (Speaking Skill), Phản hồi kịp thời (Timely Feedback), Học tập tự định hướng (Self-directed Learning).

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính với thiết kế nghiên cứu trường hợp đa dạng (multiple case study). Dữ liệu được thu thập qua phỏng vấn bán cấu trúc với 4 giáo viên và quan sát lớp học tại một trường trung học công lập ở Huế trong học kỳ đầu năm học 2021-2022. Mẫu nghiên cứu được chọn theo phương pháp chọn mẫu có chủ đích (purposeful sampling) nhằm đảm bảo thu thập được thông tin sâu sắc và phù hợp.

Quá trình thu thập dữ liệu bao gồm: gửi trước câu hỏi phỏng vấn qua email, phỏng vấn trực tiếp hoặc qua Google Meeting trong khoảng 20 phút mỗi giáo viên, và quan sát lớp học không ghi hình mà ghi chú hiện trường (field notes). Phân tích dữ liệu được thực hiện theo ba bước: giảm dữ liệu, trình bày dữ liệu và rút ra kết luận (Miles & Huberman, 2019). Các kỹ thuật FA được mã hóa và phân loại dựa trên nội dung phỏng vấn và quan sát.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Nhận thức về vai trò của FA:** Tất cả 4 giáo viên đều đồng thuận rằng FA giúp theo dõi tiến trình học tập của học sinh, cung cấp phản hồi kịp thời và tạo cơ hội luyện tập kỹ năng nói thường xuyên. Ví dụ, giáo viên trẻ nhất cho biết FA giúp cô đánh giá chính xác hơn khả năng nói của học sinh trong suốt khóa học.

- **Thách thức trong áp dụng FA:** Các khó khăn chính gồm: (1) hạn chế về thời gian và áp lực đối với giáo viên và học sinh, (2) thiếu tiêu chí đánh giá chuẩn xác và (3) chương trình học ưu tiên đánh giá tổng kết. Giáo viên có kinh nghiệm lâu năm cho biết việc chuẩn bị nhiều hoạt động FA đòi hỏi nhiều công sức và có thể gây mệt mỏi.

- **Các kỹ thuật FA được sử dụng:** Bao gồm các hoạt động như trò chơi đố vui, khảo sát nhanh (low-stakes quizzes and polls), phản hồi TAG (Teacher-Ask-Guide), thảo luận nhóm và kiểm tra hiểu lầm (misconception check). Ví dụ, giáo viên lớp 6 sử dụng các trò chơi tương tác và công nghệ để kích thích sự hứng thú của học sinh, trong khi giáo viên lớp 8 và 9 tập trung vào thảo luận nhóm dựa trên nội dung sách giáo khoa.

- **Sự khác biệt trong triển khai:** Mỗi giáo viên lựa chọn kỹ thuật FA phù hợp với trình độ học sinh và yêu cầu chương trình. Giáo viên lớp 6 ưu tiên hoạt động vui nhộn, công nghệ hỗ trợ; giáo viên lớp 7 và 8 tập trung vào phản hồi qua câu hỏi và thảo luận; giáo viên lớp 9 chú trọng vào chuẩn bị cho kỳ thi tổng kết với các hoạt động thảo luận có tính học thuật cao hơn.

### Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy FA đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao kỹ năng nói của học sinh EFL, phù hợp với các nghiên cứu trước đây về tác động tích cực của FA trong giáo dục ngôn ngữ. Tuy nhiên, thách thức về thời gian và tiêu chí đánh giá phản ánh thực trạng áp lực trong hệ thống giáo dục Việt Nam, nơi đánh giá tổng kết vẫn chiếm ưu thế. Sự đa dạng trong kỹ thuật FA được áp dụng cho thấy giáo viên linh hoạt điều chỉnh phương pháp dựa trên đặc điểm học sinh và chương trình, phù hợp với mô hình ba giai đoạn: thu thập thông tin, nhận biết và hành động (Dini et al., 2020). Dữ liệu có thể được trình bày qua bảng so sánh kỹ thuật FA theo từng giáo viên và biểu đồ tần suất sử dụng các kỹ thuật FA.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tăng cường đào tạo chuyên môn cho giáo viên:** Tổ chức các khóa bồi dưỡng về kỹ thuật đánh giá thường xuyên, giúp giáo viên nâng cao năng lực thiết kế và áp dụng FA hiệu quả, nhằm cải thiện tỷ lệ áp dụng FA trong lớp học lên ít nhất 70% trong vòng 1 năm.

- **Xây dựng tiêu chí đánh giá chuẩn hóa:** Phát triển bộ tiêu chí đánh giá kỹ năng nói phù hợp với từng cấp học, giúp giáo viên có công cụ đánh giá khách quan và chính xác, áp dụng trong vòng 6 tháng tới bởi Sở Giáo dục và Đào tạo.

- **Tích hợp công nghệ trong giảng dạy:** Khuyến khích sử dụng các công cụ kỹ thuật số hỗ trợ FA như quiz trực tuyến, phần mềm tương tác để tăng tính hấp dẫn và hiệu quả, với mục tiêu tăng 50% số lớp áp dụng công nghệ trong 2 năm tới.

- **Điều chỉnh chương trình học:** Đề xuất Bộ Giáo dục xem xét cân đối giữa đánh giá tổng kết và đánh giá thường xuyên, tạo điều kiện cho giáo viên linh hoạt áp dụng FA, giảm áp lực thi cử cho học sinh, thực hiện trong kế hoạch cải cách giáo dục 5 năm tới.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Giáo viên tiếng Anh trung học:** Nắm bắt các kỹ thuật FA hiệu quả để áp dụng trong giảng dạy kỹ năng nói, nâng cao chất lượng bài giảng và phản hồi học sinh.

- **Nhà quản lý giáo dục:** Hiểu rõ thực trạng và thách thức trong áp dụng FA để xây dựng chính sách hỗ trợ, đào tạo và phát triển chương trình phù hợp.

- **Nghiên cứu sinh và học viên cao học:** Tham khảo phương pháp nghiên cứu định tính, thiết kế nghiên cứu trường hợp và phân tích dữ liệu trong lĩnh vực giáo dục ngôn ngữ.

- **Chuyên gia phát triển chương trình đào tạo:** Sử dụng kết quả nghiên cứu để điều chỉnh nội dung và phương pháp giảng dạy, tích hợp FA vào chương trình học nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Formative assessment là gì và khác gì với summative assessment?**  
Formative assessment là đánh giá thường xuyên, không chính thức nhằm hỗ trợ quá trình học tập và cải thiện kết quả học sinh, trong khi summative assessment là đánh giá tổng kết cuối kỳ hoặc cuối khóa để đánh giá kết quả học tập cuối cùng.

2. **Tại sao formative assessment quan trọng trong dạy kỹ năng nói?**  
FA giúp giáo viên theo dõi tiến trình học tập, cung cấp phản hồi kịp thời, giảm lo lắng cho học sinh và tạo nhiều cơ hội luyện tập, từ đó nâng cao khả năng nói.

3. **Những thách thức chính khi áp dụng FA trong lớp học tiếng Anh là gì?**  
Bao gồm hạn chế về thời gian, áp lực thi cử, thiếu tiêu chí đánh giá chuẩn xác và sự đa dạng trong trình độ học sinh.

4. **Các kỹ thuật FA phổ biến được sử dụng trong nghiên cứu là gì?**  
Bao gồm trò chơi đố vui, khảo sát nhanh, phản hồi TAG, thảo luận nhóm và kiểm tra hiểu lầm.

5. **Làm thế nào để giáo viên có thể áp dụng FA hiệu quả hơn?**  
Giáo viên cần được đào tạo bài bản, sử dụng tiêu chí đánh giá chuẩn, tích hợp công nghệ và điều chỉnh phương pháp phù hợp với đặc điểm học sinh và chương trình học.

## Kết luận

- Đánh giá thường xuyên đóng vai trò thiết yếu trong việc nâng cao kỹ năng nói của học sinh EFL tại trường trung học ở Huế.  
- Giáo viên nhận thức rõ lợi ích của FA nhưng gặp nhiều thách thức về thời gian, tiêu chí đánh giá và chương trình học.  
- Các kỹ thuật FA đa dạng được áp dụng linh hoạt theo trình độ học sinh và yêu cầu chương trình.  
- Nghiên cứu góp phần làm rõ thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả FA trong giảng dạy tiếng Anh.  
- Các bước tiếp theo bao gồm đào tạo giáo viên, xây dựng tiêu chí đánh giá chuẩn và tích hợp công nghệ trong giảng dạy.

Hãy áp dụng những kiến thức và kỹ thuật từ nghiên cứu này để nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập kỹ năng nói tiếng Anh trong môi trường giáo dục trung học.