I. Tổng Quan Về Loét Nhiễm Trùng Bàn Chân Do Đái Tháo Đường
Loét bàn chân là một biến chứng nghiêm trọng của đái tháo đường, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, chi phí điều trị và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Khoảng 25% bệnh nhân đái tháo đường sẽ phát triển loét bàn chân trong đời. Hơn 60% các trường hợp đoạn chi không do chấn thương là do biến chứng nhiễm trùng bàn chân đái tháo đường. Điều trị kháng sinh sớm là rất quan trọng, nhưng nghiên cứu cho thấy tỷ lệ kháng kháng sinh còn cao. Nghiên cứu của J. Richard cho thấy 56% bệnh nhân nhiễm trùng bàn chân đái tháo đường điều trị kháng sinh theo kinh nghiệm không phù hợp kết quả kháng sinh đồ [66].
1.1. Tình Hình Dịch Tễ Loét Bàn Chân Đái Tháo Đường Típ 2
Đái tháo đường đã trở thành một vấn đề sức khỏe toàn cầu với tác động nghiêm trọng. Liên đoàn Đái tháo đường Thế giới ước tính năm 2015 có 415 triệu người mắc bệnh, dự kiến tăng lên 642 triệu vào năm 2040. Bệnh gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như bệnh tim mạch, mù lòa, suy thận và cắt cụt chi. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh tăng từ 1,1% năm 1990 lên 5,42% năm 2012, với 63,6% chưa được chẩn đoán [3].
1.2. Định Nghĩa và Tiêu Chuẩn Chẩn Đoán Đái Tháo Đường Típ 2
Đái tháo đường là một rối loạn chuyển hóa không đồng nhất, đặc trưng bởi tăng đường huyết do khiếm khuyết về tiết insulin hoặc tác động của insulin. Tiêu chuẩn chẩn đoán của Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA) 2016 dựa vào đường huyết tương lúc đói ≥126mg/dL, đường huyết tương 2 giờ sau khi uống 75g glucose ≥200mg/dL, hoặc đường huyết tương bất kỳ ≥200mg/dL kết hợp với triệu chứng tăng đường huyết [21].
II. Cơ Chế Bệnh Sinh Loét Nhiễm Trùng Bàn Chân Đái Tháo Đường
Bệnh lý bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường là kết quả của nhiều yếu tố như tổn thương thần kinh ngoại biên, bệnh lý mạch máu, chấn thương và nhiễm trùng. Các yếu tố này có thể phối hợp cùng lúc hoặc vào những thời điểm khác nhau. Vòng xoắn bệnh lý bàn chân bao gồm tổn thương thần kinh, mạch máu và nhiễm trùng luôn kết hợp chặt chẽ [30][33].
2.1. Vai Trò Của Bệnh Lý Thần Kinh Ngoại Biên Trong Loét Bàn Chân
Biến chứng thần kinh ngoại biên là biến chứng sớm và thường gặp nhất ở bệnh nhân đái tháo đường. Bệnh sinh là do nhiễm độc bởi AGEs, tích lũy sorbitol và vai trò của các gốc oxy tự do [44]. Giảm cảm giác bản thể và yếu cơ bàn chân dẫn đến biến đổi cấu trúc bàn chân, thay đổi điểm tỳ và dễ bị loét. Tổn thương thần kinh tự động làm rối loạn tuần hoàn bàn chân, tăng nhiệt độ da và giảm tiết mồ hôi, tạo điều kiện cho nhiễm trùng.
2.2. Ảnh Hưởng Của Bệnh Lý Mạch Máu Đến Quá Trình Loét Bàn Chân
Tổn thương mạch máu gây thiếu máu bàn chân, làm nặng thêm rối loạn dinh dưỡng. Bệnh lý mạch máu trên người đái tháo đường thường ở đoạn xa, hay gặp ở động mạch cẳng chân. Các yếu tố như hút thuốc lá, rối loạn lipid máu, tăng huyết áp và béo phì là yếu tố nguy cơ. Biểu hiện lâm sàng sớm nhất là đau cách hồi. Tình trạng xơ vữa mạch máu xảy ra ở lứa tuổi trẻ hơn, tiến triển nhanh hơn và nặng hơn.
2.3. Vai Trò Của Nhiễm Trùng Trong Sự Phát Triển Loét Bàn Chân
Vi khuẩn hiện diện trên da bình thường chủ yếu là vi khuẩn hiếu khí Gram (+). Khi da trở nên bất thường hoặc bệnh nhân có bệnh làm giảm sức đề kháng (ĐTĐ), các chủng vi khuẩn thường trú thay đổi, chủ yếu là cầu trùng Gram (+) như Staphylococcus aureus và Streptococcus β-hemolytic. Vi khuẩn gây bệnh phá hủy mô và phóng thích độc tố tạo ra vết thương nhiễm trùng.
III. Cách Chẩn Đoán và Phân Loại Loét Nhiễm Trùng Bàn Chân
Không phải tất cả các vết loét đều nhiễm trùng. Chẩn đoán nhiễm trùng nên là một chẩn đoán lâm sàng hơn là dựa trên kết quả vi sinh. Các hiệp hội như IDSA, IWGDF, ADA định nghĩa nhiễm trùng bàn chân đái tháo đường khi có vết thương tiết dịch mủ hoặc có ít nhất 2 triệu chứng viêm tại chỗ: sưng, nóng, đỏ, đau [53].
3.1. Tiêu Chuẩn Chẩn Đoán Nhiễm Trùng Theo PEDIS và IDSA
Phân loại PEDIS và IDSA đánh giá mức độ nhiễm trùng dựa trên các triệu chứng lâm sàng. Mức độ nhẹ khi có ít nhất 2 tiêu chuẩn như phù, đỏ, đau, nóng, tiết dịch mủ. Mức độ trung bình khi có quầng viêm > 2cm hoặc tổn thương cấu trúc sâu hơn. Mức độ nặng khi có hội chứng đáp ứng viêm toàn thân [53].
3.2. Phân Loại Wagner và Đại Học Texas Trong Đánh Giá Loét
Phân loại Wagner dựa trên độ sâu của vết thương, sự hiện diện của viêm xương và mức độ lan rộng của hoại thư [58]. Phân loại Đại học Texas đánh giá thêm yếu tố nhiễm trùng và thiếu máu cục bộ [62]. Cả hai phân loại đều quan trọng trong việc đánh giá và quản lý loét bàn chân.
IV. Phương Pháp Điều Trị Loét Nhiễm Trùng Bàn Chân Hiệu Quả
Điều trị loét nhiễm trùng bàn chân cần một cách tiếp cận đa ngành, bao gồm kiểm soát đường huyết, chăm sóc vết thương, sử dụng kháng sinh hợp lý và can thiệp ngoại khoa khi cần thiết. Mục tiêu là giảm nhiễm trùng, thúc đẩy lành vết thương và ngăn ngừa đoạn chi.
4.1. Kiểm Soát Đường Huyết và Chăm Sóc Vết Thương Đúng Cách
Kiểm soát đường huyết chặt chẽ là yếu tố then chốt trong điều trị loét bàn chân. Chăm sóc vết thương bao gồm làm sạch, cắt lọc mô hoại tử và sử dụng băng gạc phù hợp để duy trì môi trường ẩm và thúc đẩy quá trình lành thương.
4.2. Lựa Chọn Kháng Sinh Phù Hợp Trong Điều Trị Nhiễm Trùng
Sử dụng kháng sinh dựa trên kết quả kháng sinh đồ là quan trọng để đảm bảo hiệu quả điều trị. Kháng sinh nên được lựa chọn dựa trên loại vi khuẩn gây bệnh và mức độ nhạy cảm kháng sinh. Thời gian điều trị kháng sinh cần được cá nhân hóa dựa trên đáp ứng lâm sàng.
4.3. Can Thiệp Ngoại Khoa Khi Cần Thiết Để Điều Trị Loét Bàn Chân
Can thiệp ngoại khoa có thể bao gồm cắt lọc mô hoại tử rộng rãi, dẫn lưu áp xe, phẫu thuật tái tạo mạch máu và đoạn chi khi không còn lựa chọn nào khác. Quyết định can thiệp ngoại khoa cần được đưa ra dựa trên đánh giá toàn diện về tình trạng bệnh nhân.
V. Kết Quả Nghiên Cứu Điều Trị Loét Nhiễm Trùng Bàn Chân
Nghiên cứu về loét nhiễm trùng bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường típ 2 tại Bệnh viện Đa khoa Trung tâm An Giang cho thấy... (Điền các kết quả nghiên cứu cụ thể từ tài liệu gốc vào đây).
5.1. Đặc Điểm Lâm Sàng và Cận Lâm Sàng Của Đối Tượng Nghiên Cứu
(Điền các đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng cụ thể từ tài liệu gốc vào đây).
5.2. Đánh Giá Kết Quả Điều Trị và Các Yếu Tố Liên Quan
(Điền các kết quả điều trị và các yếu tố liên quan cụ thể từ tài liệu gốc vào đây).
VI. Phòng Ngừa và Chăm Sóc Bàn Chân Cho Bệnh Nhân Đái Tháo Đường
Phòng ngừa loét bàn chân là rất quan trọng đối với bệnh nhân đái tháo đường. Giáo dục bệnh nhân về tự chăm sóc bàn chân, kiểm tra bàn chân hàng ngày và sử dụng giày dép phù hợp là những biện pháp quan trọng.
6.1. Giáo Dục Bệnh Nhân Về Tự Chăm Sóc Bàn Chân Hàng Ngày
Bệnh nhân cần được hướng dẫn cách kiểm tra bàn chân hàng ngày để phát hiện sớm các vết loét nhỏ, vết nứt hoặc các dấu hiệu nhiễm trùng. Bệnh nhân cũng cần được hướng dẫn cách rửa chân đúng cách và giữ ẩm cho da.
6.2. Lựa Chọn Giày Dép Phù Hợp Để Bảo Vệ Bàn Chân
Giày dép cần vừa vặn, thoải mái và không gây áp lực lên bàn chân. Bệnh nhân nên tránh đi chân trần và nên sử dụng giày dép chuyên dụng nếu có biến dạng bàn chân.
