Nghiên Cứu Đặc Điểm Sinh Học, Sinh Thái Loài Cheo Cheo Nhỏ (Tragulus kanchil) Tại Khu Bảo Tồn Thiên Nhiên Văn Hóa Đồng Nai

• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Xuân Đặng
• Trường học: Trường Đại Học Lâm Nghiệp
• Chuyên ngành: Quản Lý Bảo Vệ Tài Nguyên Rừng
• Đề tài: Nghiên Cứu Đặc Điểm Sinh Học Loài Cheo Cheo Nhỏ Tại Khu Bảo Tồn Thiên Nhiên Văn Hóa Đồng Nai
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2011
• Địa điểm: Hà Nội

• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. Khái quát về họ Cheo cheo
• 1.2. Lịch sử nghiên cứu thú móng guốc ngón chẵn ở Việt Nam
• 1.2.1. Giai đoạn trước năm 1954
• 1.2.2. Giai đoạn năm 1954 - 1975
• 1.2.3. Giai đoạn năm 1975 đến nay
• 1.3. Tình hình nghiên cứu thú móng guốc ngón chẵn và Cheo cheo ở KBTTN-VH Đồng Nai
• 2. CHƯƠNG 2: MỤC TIÊU, ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Mục tiêu của đề tài
• 2.2. Đối tượng nghiên cứu
• 2.3. Nội dung nghiên cứu
• 2.3.1. Một số đặc điểm sinh học, sinh thái và tập tính của Cheo cheo nhỏ trong điều kiện KBTTN-VH Đồng Nai
• 2.3.1.1. Đặc điểm hình thái cơ thể
• 2.3.1.2. Đặc điểm dinh dưỡng
• 2.3.1.3. Đặc điểm sinh sản
• 2.3.1.4. Đặc điểm sinh trưởng
• 2.3.1.5. Tập tính hoạt động
• 2.3.2. Một số đặc điểm sinh thái của quần thể Cheo cheo nhỏ ở KBTTN-VH Đồng Nai
• 2.3.3. Các đe dọa đối với quần thể Cheo cheo nhỏ ở KBTTN-VH Đồng Nai
• 2.3.4. Đề xuất một số giải pháp quản lý bảo tồn Cheo cheo nhỏ
• 2.4. Phương pháp nghiên cứu
• 2.4.1. Tham khảo chọn lọc và phân tích các tài liệu liên quan
• 2.4.2. Theo dõi đàn Cheo cheo nhỏ tại khu nuôi của KBTTN-VH Đồng Nai

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Đặc Điểm Sinh Học Cheo Cheo Nhỏ

Các nguồn tài nguyên đa dạng sinh học có ý nghĩa sống còn đối với sự phát triển kinh tế và xã hội. Việc bảo vệ chúng là cần thiết để đáp ứng nhu cầu của xã hội hiện tại và tương lai. Xây dựng các khu rừng bảo tồn thiên nhiên là một phương pháp hiệu quả để duy trì các hệ sinh thái, các loài, tính đa dạng về gen và các quá trình sinh thái di truyền. Khu Bảo tồn Thiên nhiên - Văn hóa Đồng Nai (KBTTN-VH Đồng Nai) đóng vai trò quan trọng trong hệ thống các khu rừng đặc dụng và di sản văn hóa của Việt Nam. Mục tiêu của KBTTN-VH Đồng Nai là khôi phục sự đa dạng sinh học của hệ sinh thái rừng tự nhiên bản địa, bảo tồn nơi cư trú cho các loài động vật hoang dã, và phát triển du lịch sinh thái. Các nghiên cứu gần đây đã ghi nhận sự hiện diện của nhiều loài thú quý hiếm, trong đó có Cheo cheo nhỏ Đồng Nai.

1.1. Giới Thiệu Chung Về Họ Cheo Cheo Tragulidae

Họ Cheo cheo (Tragulidae) thuộc bộ Thú Móng guốc ngón chẵn (Artiodactyla). Đặc điểm của họ này là thân nhỏ, chân mảnh mai, thân sau cao hơn thân trước, và thường có các đốm trắng ở cổ và ngực. Cheo cheo không có sừng, nhưng con đực có răng nanh hàm trên dài thò ra ngoài. Chúng hoạt động chủ yếu về đêm và ăn quả cây rừng. Họ Cheo cheo có 3 giống và 8 loài, phân bố ở châu Á và châu Phi. Ở Việt Nam, có một giống Tragulus với 3 loài: Cheo cheo nhỏ (Tragulus kanchil), Cheo cheo lớn (Tragulus napu) và Cheo cheo Việt Nam (Tragulus versicolor).

1.2. Phân Bố và Đặc Điểm Cheo Cheo Nhỏ Tragulus kanchil

Cheo cheo nhỏ (Tragulus kanchil) là loài thú móng guốc nhỏ, với chiều dài thân từ 33-52 cm và khối lượng khoảng 1-2 kg. Bộ lông ngắn, mịn, mặt lưng màu xám hoặc xám đen, bụng trắng. Dưới cằm có hai vết trắng hình chữ V. Cheo cheo nhỏ sống ở rừng thường xanh núi đất, hoạt động chủ yếu về đêm, sống đơn độc và chỉ ghép đôi vào mùa động dục. Thức ăn chủ yếu là quả cây, cỏ và lá cây. Loài này phân bố rộng ở các vùng rừng núi từ Lạng Sơn đến Đồng Nai, Tây Ninh. Tuy nhiên, số lượng và vùng sống đang giảm mạnh, và được xếp vào bậc VU (sẽ nguy cấp) trong Sách Đỏ Việt Nam.

II. Thực Trạng Nghiên Cứu Cheo Cheo Nhỏ Tại Đồng Nai Hiện Nay

Cheo cheo nhỏ (Tragulus kanchil Raffles, 1821) đang bị đe dọa tuyệt chủng ở Việt Nam và được bảo vệ bởi Nghị định 32/2006/NĐ-CP. Tuy nhiên, việc bảo tồn loài này chưa đạt hiệu quả như mong muốn. Một trong những nguyên nhân là do hiểu biết còn hạn chế về đặc điểm quần thể Cheo cheo trong các khu bảo tồn, cũng như các đặc điểm sinh học sinh thái của loài. Nghiên cứu về đặc điểm sinh học cheo cheo tại Khu bảo tồn thiên nhiên văn hóa Đồng Nai là rất cần thiết để cung cấp các tư liệu khoa học cho công tác quản lý và bảo tồn loài thú quý này.

2.1. Lịch Sử Nghiên Cứu Thú Móng Guốc Tại Việt Nam

Nghiên cứu về thú móng guốc ở Việt Nam có thể chia thành ba giai đoạn: trước năm 1954, từ năm 1954 đến 1975, và từ năm 1975 đến nay. Giai đoạn trước năm 1954, các nghiên cứu chủ yếu do các nhà nghiên cứu và thám hiểm nước ngoài thực hiện, tập trung vào phân loại học và thu mẫu. Giai đoạn từ năm 1954 đến 1975, các nghiên cứu do cán bộ Việt Nam đảm nhận, tập trung vào điều tra tài nguyên sinh vật. Giai đoạn từ năm 1975 đến nay, nghiên cứu đa dạng sinh học thú có những bước phát triển lớn, mở rộng địa bàn nghiên cứu và hướng đến mục tiêu ứng dụng để phục vụ công tác quy hoạch sử dụng hợp lý tài nguyên và bảo tồn đa dạng sinh học.

2.2. Tình Hình Nghiên Cứu Cheo Cheo Nhỏ Tại KBTTN VH Đồng Nai

Khu hệ thú móng guốc ngón chẵn nói chung và quần thể Cheo cheo nhỏ nói riêng ở KBTTN-VH Đồng Nai còn rất ít được nghiên cứu. Các nghiên cứu trước đây chủ yếu ghi nhận về sự phân bố của các loài thú móng guốc ngón chẵn. Nghiên cứu của Nguyễn Hoàng Hảo và cs. (2011) cung cấp thông tin sơ bộ về tình trạng quần thể của 5 loài thú móng guốc ngón chẵn được ghi nhận ở Khu bảo tồn, gồm: Lợn rừng, Nai, Hoẵng, Cheo cheo và Bò tót. Như vậy, ở KBTTN-VH Đồng Nai, chưa có nghiên cứu nào chuyên sâu về tình trạng quần thể và sinh học, sinh thái của Cheo cheo nhỏ.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Đặc Điểm Sinh Học Cheo Cheo Nhỏ

Nghiên cứu đặc điểm sinh học cheo cheo tại Khu bảo tồn thiên nhiên văn hóa Đồng Nai sử dụng kết hợp nhiều phương pháp. Các tài liệu trong và ngoài nước liên quan đến nội dung nghiên cứu được thu thập, phân tích và đánh giá. Theo dõi đàn Cheo cheo nhỏ tại khu nuôi của KBTTN-VH Đồng Nai để thu thập dữ liệu về hình thái, dinh dưỡng, sinh sản, sinh trưởng và tập tính hoạt động. Điều tra phỏng vấn người dân địa phương để thu thập thông tin về các mối đe dọa đối với quần thể Cheo cheo nhỏ.

3.1. Thu Thập và Phân Tích Tài Liệu Nghiên Cứu

Các tài liệu trong và ngoài nước (báo cáo điều tra, luận án, tài liệu khoa học đã công bố) liên quan đến nội dung nghiên cứu được thu thập để tham khảo. Tất cả các thông tin và kết quả nghiên cứu về thú, đặc biệt là về Cheo cheo nhỏ ở KBTTN-VH Đồng Nai sẽ được thu thập, phân tích và đánh giá để sử dụng trong luận văn. Danh sách các tài liệu đã thu thập và tham khảo nêu trong phần Tài liệu tham khảo của Luận văn.

3.2. Theo Dõi Đàn Cheo Cheo Nhỏ Tại Khu Nuôi

Cheo cheo nhỏ được nhân nuôi tại Trung tâm cứu hộ Động vật hoang dã thuộc KBTTN-VH Đồng Nai từ năm 2009 với số lượng cá thể Cheo cheo được nuôi dao động từ 32 đến 44 cá thể. Cheo cheo nhỏ được nuôi bán hoang dã trong diện tích hơn 5...

3.3. Điều Tra Phỏng Vấn Cộng Đồng Địa Phương

Tiến hành điều tra phỏng vấn người dân địa phương sống gần KBTTN-VH Đồng Nai để thu thập thông tin về sự phân bố, tập tính, các mối đe dọa và các biện pháp bảo tồn Cheo cheo nhỏ. Thông tin thu thập được từ phỏng vấn sẽ được sử dụng để bổ sung và kiểm chứng các kết quả nghiên cứu khác.

IV. Đánh Giá Tình Trạng Quần Thể Cheo Cheo Nhỏ Ở Đồng Nai

Đánh giá tình trạng quần thể Cheo cheo nhỏ ở KBTTN-VH Đồng Nai dựa trên các chỉ số về số lượng cá thể, mật độ phân bố, cấu trúc tuổi và giới tính. Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển của quần thể Cheo cheo nhỏ, bao gồm các mối đe dọa từ săn bắn, mất môi trường sống và biến đổi khí hậu. Đề xuất các giải pháp quản lý và bảo tồn Cheo cheo nhỏ phù hợp với điều kiện thực tế của KBTTN-VH Đồng Nai.

4.1. Xác Định Vùng Phân Bố Cheo Cheo Nhỏ

Sử dụng các phương pháp khảo sát trực tiếp và gián tiếp để xác định vùng phân bố của Cheo cheo nhỏ trong KBTTN-VH Đồng Nai. Các phương pháp khảo sát trực tiếp bao gồm đi bộ theo tuyến, đặt bẫy ảnh và tìm kiếm dấu vết. Các phương pháp khảo sát gián tiếp bao gồm phỏng vấn người dân địa phương và thu thập thông tin từ các báo cáo khoa học.

4.2. Đánh Giá Mức Độ Đe Dọa Đến Cheo Cheo Nhỏ

Xác định các mối đe dọa chính đối với quần thể Cheo cheo nhỏ ở KBTTN-VH Đồng Nai, bao gồm săn bắn, mất môi trường sống, ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu. Đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng mối đe dọa đến sự tồn tại và phát triển của Cheo cheo nhỏ.

V. Giải Pháp Bảo Tồn Cheo Cheo Nhỏ Tại Khu Bảo Tồn Đồng Nai

Đề xuất các giải pháp quản lý và bảo tồn Cheo cheo nhỏ phù hợp với điều kiện thực tế của KBTTN-VH Đồng Nai. Các giải pháp này bao gồm tăng cường công tác tuần tra và kiểm soát săn bắn, phục hồi môi trường sống, nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo tồn Cheo cheo nhỏ, và xây dựng các chương trình nhân giống bảo tồn.

5.1. Tăng Cường Tuần Tra Kiểm Soát Săn Bắn Cheo Cheo

Tăng cường công tác tuần tra và kiểm soát săn bắn trái phép trong KBTTN-VH Đồng Nai. Xây dựng các đội tuần tra chuyên trách, trang bị đầy đủ phương tiện và kỹ năng cho lực lượng kiểm lâm. Phối hợp với chính quyền địa phương và cộng đồng để ngăn chặn các hành vi săn bắn, bẫy bắt Cheo cheo nhỏ.

5.2. Phục Hồi Môi Trường Sống Cho Cheo Cheo Nhỏ

Thực hiện các biện pháp phục hồi môi trường sống tự nhiên của Cheo cheo nhỏ trong KBTTN-VH Đồng Nai. Trồng cây bản địa, khôi phục các khu rừng bị suy thoái, và bảo vệ các nguồn nước. Tạo ra các hành lang sinh thái để kết nối các khu vực sống của Cheo cheo nhỏ.

Tổng quan nghiên cứu

Việt Nam là một trong những quốc gia có đa dạng sinh học phong phú, trong đó các loài thú móng guốc ngón chẵn đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái rừng. Loài Cheo cheo nhỏ (Tragulus kanchil) là một trong những loài thú quý hiếm, có giá trị bảo tồn cao, đang bị đe dọa tuyệt chủng tại Việt Nam. Khu Bảo tồn Thiên nhiên - Văn hóa Đồng Nai (KBTTN-VH Đồng Nai) với diện tích tự nhiên hơn 100.000 ha, bao gồm cả đất lâm nghiệp và mặt nước hồ Trị An, là nơi cư trú quan trọng của loài này. Tuy nhiên, tình trạng bảo tồn loài Cheo cheo nhỏ tại đây chưa đạt hiệu quả do thiếu hiểu biết về đặc điểm sinh học, sinh thái và tình trạng quân thể.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm mô tả đặc điểm sinh học, sinh thái và tập tính của Cheo cheo nhỏ tại KBTTN-VH Đồng Nai, đánh giá tình trạng quân thể và xác định các đe dọa trực tiếp để đề xuất giải pháp quản lý bảo tồn hiệu quả. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ tháng 4/2010 đến tháng 4/2011, tập trung khảo sát thực địa tại các khu vực Mã Đà, Hiếu Liêm và Vĩnh An thuộc tỉnh Đồng Nai. Kết quả nghiên cứu góp phần nâng cao hiểu biết khoa học, hỗ trợ công tác quản lý bảo tồn đa dạng sinh học, đồng thời phát huy giá trị văn hóa và phát triển du lịch sinh thái tại khu bảo tồn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết sinh thái học và bảo tồn đa dạng sinh học, trong đó:

• Lý thuyết đa dạng sinh học: Nhấn mạnh vai trò của các khu bảo tồn thiên nhiên trong duy trì sự đa dạng về loài, gen và hệ sinh thái, đồng thời bảo vệ các loài quý hiếm như Cheo cheo nhỏ.
• Mô hình quản lý bảo tồn bền vững: Tập trung vào việc kết hợp bảo tồn thiên nhiên với phát triển kinh tế - xã hội địa phương, nhằm giảm thiểu các tác động tiêu cực đến môi trường.
• Khái niệm sinh thái học loài: Bao gồm các đặc điểm sinh học, sinh thái và tập tính hoạt động của loài, giúp hiểu rõ nhu cầu sinh cảnh và các yếu tố ảnh hưởng đến sự tồn tại của Cheo cheo nhỏ.

Các khái niệm chính được nghiên cứu gồm: đặc điểm hình thái, thành phần thức ăn, tập tính hoạt động, sinh sản, phân bố và các đe dọa đối với loài.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu được thu thập từ hai nguồn chính: khảo sát thực địa tại KBTTN-VH Đồng Nai và theo dõi đàn Cheo cheo nhỏ nuôi bán hoang dã tại Trung tâm cứu hộ động vật hoang dã thuộc khu bảo tồn. Cỡ mẫu nghiên cứu gồm 32-44 cá thể Cheo cheo nhỏ nuôi tại trung tâm và các dấu vết sinh học (dấu chân, phân) thu thập trên 12 ô mẫu diện tích 50m x 50m tại 3 khu vực chính.

Phương pháp phân tích bao gồm:

• Quan sát trực tiếp và đo đạc hình thái: Đo kích thước và cân trọng lượng cá thể theo các lứa tuổi và giới tính.
• Phân tích thành phần thức ăn và lượng tiêu thụ: Cho ăn thử nhiều loại cây, ghi nhận mức độ ưa thích và cân lượng thức ăn tiêu thụ.
• Theo dõi tập tính hoạt động: Quan sát hành vi kiếm ăn, nghỉ ngơi, vận động, giao phối trong điều kiện nuôi và tự nhiên.
• Khảo sát thực địa: Sử dụng tuyến điều tra dài 3-10 km để xác định phân bố và đe dọa, đồng thời đo mật độ dấu chân và bãi phân để đánh giá mật độ quân thể.
• Phân tích số liệu thống kê: Tính mật độ dấu chân (dấu chân/ha), mật độ bãi phân (bãi phân/ha), tỷ lệ sinh sản, tỷ lệ sống sót sơ sinh.

Timeline nghiên cứu kéo dài 12 tháng, từ tháng 4/2010 đến tháng 4/2011, đảm bảo thu thập dữ liệu theo mùa để phân tích sự biến đổi tập tính hoạt động và sinh sản.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đặc điểm hình thái và sinh trưởng: Cheo cheo nhỏ trưởng thành có chiều dài thân-đầu trung bình 44-50 cm, trọng lượng khoảng 1.6-1.8 kg. Đặc điểm nhận dạng gồm bộ lông ngắn, mịn màu nâu thẫm, có dải lông trắng hình chữ V dưới cằm. Răng nanh dài 4-5 cm chỉ có ở con đực trưởng thành. Khối lượng sơ sinh trung bình 0.18 kg, tăng trưởng nhanh trong 3 tháng đầu đạt khoảng 50% trọng lượng trưởng thành.

2. Thành phần thức ăn và lượng tiêu thụ: Cheo cheo nhỏ sử dụng 33 loài cây làm thức ăn, chủ yếu là lá non, đọt và quả. Lượng thức ăn tiêu thụ trung bình khoảng 0.37 kg/ngày, tương đương 28.7% trọng lượng cơ thể. Loài này ưu tiên ăn quả trước, sau đó mới đến lá non và đọt cây.

3. Sinh sản và tập tính sinh sản: Tuổi thành thục sinh sản khoảng 2 năm. Cheo cheo nhỏ sinh sản quanh năm với tập trung cao vào các tháng 3-7, đặc biệt tháng 6 có nhiều cá thể sinh sản nhất. Mỗi năm đẻ một lứa, trung bình 1 con/lứa, tỷ lệ con cái sinh sản đạt 65-92%. Tỷ lệ sống sót sơ sinh trong tuần đầu là 75%.

4. Tập tính hoạt động và sinh thái: Cheo cheo nhỏ hoạt động chủ yếu về đêm (19-23h), kiếm ăn chiếm 48-61% thời gian trong ngày, nghỉ ngơi nhiều vào buổi trưa. Hoạt động liếm muối khoáng và uống nước diễn ra xen kẽ trong ngày. Mùa khô, thời gian kiếm ăn tăng lên 61%, nghỉ ngơi giảm còn 19%, trong khi mùa mưa ngược lại. Loài này sống đơn lẻ, chỉ ghép đôi trong mùa động dục.

5. Phân bố và mật độ quân thể: Qua khảo sát thực địa, mật độ dấu chân Cheo cheo nhỏ dao động khoảng 0.5-1 dấu chân/ha, mật độ bãi phân khoảng 0.3-0.7 bãi phân/ha, cho thấy quân thể còn phân bố rải rác và mật độ thấp tại KBTTN-VH Đồng Nai.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy Cheo cheo nhỏ tại KBTTN-VH Đồng Nai có đặc điểm sinh học và sinh thái tương đồng với các nghiên cứu trước đây ở Việt Nam và khu vực Đông Nam Á, tuy nhiên có sự khác biệt về mùa sinh sản do điều kiện khí hậu nhiệt đới gió mùa đặc trưng của vùng Đông Nam Bộ. Việc sinh sản quanh năm với tập trung vào mùa mưa và đầu mùa khô phù hợp với nguồn thức ăn phong phú và điều kiện môi trường ổn định.

Mật độ quân thể thấp phản ánh áp lực săn bắt và mất sinh cảnh do hoạt động của con người. So sánh với các khu bảo tồn khác, mật độ Cheo cheo nhỏ tại Đồng Nai còn thấp hơn, cho thấy cần có biện pháp bảo vệ nghiêm ngặt hơn. Biểu đồ phân bố mật độ dấu chân và bãi phân có thể minh họa rõ sự phân bố không đồng đều của loài trong khu bảo tồn.

Tập tính hoạt động chủ yếu về đêm và ăn quả, lá non cho thấy Cheo cheo nhỏ có vai trò quan trọng trong chu trình sinh thái rừng, góp phần vào sự phân tán hạt giống và duy trì đa dạng thực vật. Việc liếm muối khoáng và uống nước ít nhưng đều đặn cho thấy nhu cầu dinh dưỡng đặc thù của loài.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường giám sát và bảo vệ sinh cảnh: Thiết lập các tuyến giám sát thường xuyên tại các khu vực phân bố Cheo cheo nhỏ, nhằm phát hiện và ngăn chặn kịp thời các hoạt động săn bắt, phá hoại sinh cảnh. Thời gian thực hiện trong vòng 12 tháng, do Ban quản lý KBTTN-VH Đồng Nai phối hợp với lực lượng kiểm lâm.

2. Phát triển chương trình nhân nuôi và tái thả: Mở rộng quy mô nuôi bán hoang dã tại Trung tâm cứu hộ, đồng thời xây dựng kế hoạch tái thả cá thể vào các vùng sinh cảnh phù hợp để tăng cường quân thể tự nhiên. Mục tiêu tăng số lượng cá thể nuôi lên 60-70 trong 3 năm tới, do Trung tâm cứu hộ và các tổ chức bảo tồn thực hiện.

3. Nâng cao nhận thức cộng đồng địa phương: Tổ chức các chương trình giáo dục, tuyên truyền về giá trị bảo tồn Cheo cheo nhỏ và đa dạng sinh học, giảm thiểu săn bắt trái phép. Thời gian triển khai trong 6 tháng đầu năm, do Ban quản lý khu bảo tồn phối hợp với chính quyền địa phương và các tổ chức phi chính phủ.

4. Nghiên cứu bổ sung và cập nhật dữ liệu: Tiếp tục nghiên cứu về sinh thái, tập tính và tác động của biến đổi môi trường đến Cheo cheo nhỏ, đồng thời cập nhật dữ liệu mật độ và phân bố để điều chỉnh chính sách bảo tồn phù hợp. Thời gian nghiên cứu kéo dài 2 năm, do các viện nghiên cứu sinh thái và đại học phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý bảo tồn thiên nhiên: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, kế hoạch quản lý và bảo vệ các loài quý hiếm, đặc biệt là Cheo cheo nhỏ tại các khu bảo tồn.

2. Nhà khoa học và nghiên cứu sinh: Tham khảo dữ liệu chi tiết về đặc điểm sinh học, sinh thái và tập tính của Cheo cheo nhỏ để phát triển các nghiên cứu chuyên sâu hoặc so sánh với các loài tương tự.

3. Cán bộ kiểm lâm và nhân viên khu bảo tồn: Áp dụng các giải pháp quản lý, giám sát và bảo vệ sinh cảnh dựa trên các phát hiện về phân bố và đe dọa đối với loài.

4. Cộng đồng địa phương và tổ chức phi chính phủ: Nâng cao nhận thức và tham gia vào công tác bảo tồn thông qua các chương trình giáo dục và hợp tác phát triển bền vững.

Câu hỏi thường gặp

1. Cheo cheo nhỏ có đặc điểm sinh học nổi bật nào?
   Cheo cheo nhỏ có chiều dài thân-đầu khoảng 44-50 cm, trọng lượng 1.6-1.8 kg, bộ lông ngắn mịn màu nâu thẫm, có dải lông trắng hình chữ V dưới cằm. Con đực có răng nanh dài 4-5 cm thò ra ngoài.

2. Loài này ăn gì và tiêu thụ bao nhiêu thức ăn mỗi ngày?
   Cheo cheo nhỏ ăn chủ yếu lá non, đọt và quả của 33 loài cây khác nhau. Lượng thức ăn tiêu thụ trung bình khoảng 0.37 kg/ngày, tương đương 28.7% trọng lượng cơ thể.

3. Mùa sinh sản của Cheo cheo nhỏ diễn ra khi nào?
   Cheo cheo nhỏ sinh sản quanh năm, tập trung nhiều vào các tháng 3-7, đặc biệt tháng 6 có nhiều cá thể sinh sản nhất. Mỗi năm đẻ một lứa, trung bình 1 con/lứa.

4. Tình trạng phân bố và mật độ quân thể hiện nay ra sao?
   Mật độ dấu chân dao động khoảng 0.5-1 dấu chân/ha, mật độ bãi phân khoảng 0.3-0.7 bãi phân/ha, cho thấy quân thể còn phân bố rải rác và mật độ thấp tại KBTTN-VH Đồng Nai.

5. Các đe dọa chính đối với Cheo cheo nhỏ là gì?
   Các đe dọa chính gồm săn bắt trái phép, phá hoại sinh cảnh do khai thác rừng và hoạt động kinh tế của con người, làm giảm diện tích và chất lượng môi trường sống của loài.

Kết luận

• Đã mô tả chi tiết đặc điểm hình thái, sinh trưởng, dinh dưỡng và tập tính hoạt động của Cheo cheo nhỏ tại KBTTN-VH Đồng Nai.
• Xác định được mùa sinh sản kéo dài quanh năm với tỷ lệ sinh sản cao và tỷ lệ sống sót sơ sinh khoảng 75%.
• Mật độ quân thể Cheo cheo nhỏ còn thấp, phân bố rải rác, chịu nhiều áp lực từ săn bắt và mất sinh cảnh.
• Đề xuất các giải pháp bảo tồn bao gồm giám sát, nhân nuôi, nâng cao nhận thức cộng đồng và nghiên cứu bổ sung.
• Khuyến nghị triển khai các bước tiếp theo trong vòng 1-3 năm nhằm tăng cường hiệu quả bảo tồn và phát triển bền vững tại khu bảo tồn.

Luận văn cung cấp cơ sở khoa học quan trọng cho công tác quản lý bảo tồn loài Cheo cheo nhỏ và đa dạng sinh học tại KBTTN-VH Đồng Nai, đồng thời mở ra hướng nghiên cứu mới cho các nhà khoa học và nhà quản lý trong lĩnh vực bảo tồn thiên nhiên.