Luận án tiến sĩ: Đặc điểm sinh học của cá ngừ vây vàng Thunnus albacares trong điều kiện nuôi lồng tại Việt Nam

• Tác giả: Bùi Quang Mạnh
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Quang Hùng
• Trường học: Viện Nghiên cứu Hải sản
• Chuyên ngành: Thủy sinh vật học
• Đề tài: Nghiên cứu đặc điểm sinh học của cá ngừ vây vàng (Thunnus albacares) trong điều kiện nuôi lồng tại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hải Phòng

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỞ ĐẦU
• 0.1. MỤC TIÊU CỦA LUẬN ÁN
• 0.2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN
• 0.3. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA LUẬN ÁN
• 0.4. ĐIỂM MỚI CỦA LUẬN ÁN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
• 1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRÊN THẾ GIỚI
• 1.1.1. Đặc điểm phân loại, sinh thái và phân bố của cá ngừ vây vàng
• 1.1.2. Đặc điểm sinh trưởng của cá ngừ vây vàng ngoài tự nhiên và trong điều kiện nuôi nhân tạo
• 1.1.3. Đặc điểm dinh dưỡng, thức ăn của cá ngừ vây vàng ngoài tự nhiên và trong điều kiện nuôi nhân tạo
• 1.1.4. Đặc điểm sinh sản của cá ngừ vây vàng ngoài tự nhiên và trong điều kiện nuôi nhân tạo
• 1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TẠI VIỆT NAM
• 1.2.1. Đặc điểm sinh học và nguồn lợi cá ngừ vây vàng ở vùng biển Việt Nam
• 1.2.2. Tình hình nghiên cứu nuôi thương phẩm và thử nghiệm sinh sản cá ngừ
• 2. CHƯƠNG 2: TÀI LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. NGUỒN SỐ LIỆU SỬ DỤNG TRONG LUẬN ÁN
• 2.1.1. Số liệu nghiên cứu và thu thập
• 2.1.2. Tài liệu tham khảo và so sánh
• 2.2. ĐỐI TƯỢNG, THỜI GIAN VÀ ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU
• 2.2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2.2. Thời gian nghiên cứu
• 2.2.3. Địa điểm nghiên cứu
• 2.3. THIẾT BỊ VÀ VẬT LIỆU NGHIÊN CỨU
• 2.3.1. Cá ngừ vây vàng
• 2.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.4.1. Phương pháp nghiên cứu đặc điểm sinh trưởng và dinh dưỡng của cá ngừ vây vàng trong điều kiện nuôi lồng
• 2.4.2. Bố trí thí nghiệm
• 2.4.3. Phương pháp đánh giá các chỉ tiêu sinh trưởng, dinh dưỡng và thức ăn
• 2.4.4. Phương pháp nghiên cứu đặc điểm sinh học sinh sản của cá ngừ vây vàng trong điều kiện nuôi lồng
• 2.4.5. Bố trí thí nghiệm
• 2.4.6. Đánh giá một số đặc điểm sinh học sinh sản
• 2.4.7. Phương pháp quản lý và chăm sóc cá ngừ trong lồng nuôi
• 2.4.7.1. Quản lý và kiểm tra môi trường nước
• 2.4.7.2. Quản lý sức khỏe và kiểm tra bệnh cá
• 2.5. PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH VÀ XỬ LÝ SỐ LIỆU
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. ĐẶC ĐIỂM SINH TRƯỞNG CỦA CÁ NGỪ VÂY VÀNG TRONG ĐIỀU KIỆN NUÔI LỒNG
• 3.1.1. Đặc điểm sinh trưởng chiều dài và khối lượng
• 3.1.2. Tương quan chiều dài và khối lượng
• 3.1.3. Sinh trưởng ở giai đoạn nuôi thương phẩm
• 3.1.4. Sinh trưởng ở giai đoạn nuôi vỗ thành thục
• 3.1.5. Tỷ lệ sống
• 3.2. ĐẶC ĐIỂM DINH DƯỠNG, THỨC ĂN CỦA CÁ NGỪ VÂY VÀNG TRONG ĐIỀU KIỆN NUÔI LỒNG
• 3.2.1. Tập tính ăn, bắt mồi
• 3.2.2. Hệ số chuyển đổi thức ăn
• 3.2.3. Ảnh hưởng của chế độ dinh dưỡng, thức ăn đến tốc độ sinh trưởng
• 3.2.4. Ảnh hưởng của khẩu phần ăn
• 3.2.5. Ảnh hưởng của chủng loại thức ăn
• 3.2.6. Thành phần protein và lipid trong thịt cá
• 3.3. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC SINH SẢN CỦA CÁ NGỪ VÂY VÀNG TRONG ĐIỀU KIỆN NUÔI LỒNG
• 3.3.1. Giới tính và tỷ lệ giới tính
• 3.3.2. Đặc điểm phân biệt giới tính
• 3.3.3. Tỷ lệ giới tính
• 3.3.4. Đặc điểm, các giai đoạn phát triển tuyến sinh dục
• 3.3.5. Hình thái ngoài tuyến sinh dục
• 3.3.6. Đặc điểm các giai đoạn phát triển tuyến sinh dục của cá cái
• 3.3.7. Đặc điểm các giai đoạn phát triển tuyến sinh dục của cá đực
• 3.3.8. Chiều dài thành thục sinh dục lần đầu
• 3.3.9. Sức sinh sản
• 3.3.10. Mùa vụ sinh sản
• 3.3.11. Hệ số thành thục
• 3.3.12. Đường kính tế bào trứng trong buồng trứng
• 3.3.13. Quá trình thành thục sinh dục
• 3.3.14. Biến động độ béo Fulton và độ béo Clark. Chu kỳ sinh sản
• 3.3.15. Ảnh hưởng của chế độ nuôi vỗ đến tỷ lệ thành thục sinh dục
• 3.4. ĐỀ XUẤT CƠ SỞ, ĐIỀU KIỆN KỸ THUẬT NUÔI THƯƠNG PHẨM VÀ SINH SẢN NHÂN TẠO CÁ NGỪ VÂY VÀNG
• 3.4.1. Đề xuất cơ sở, điều kiện kỹ thuật nuôi thương phẩm cá ngừ vây vàng
• 3.4.2. Đề xuất cơ sở, điều kiện kỹ thuật sinh sản nhân tạo cá ngừ vây vàng
• 3.4.3. Thảo luận về hiệu quả kinh tế và khả năng phát triển nuôi cá ngừ vây vàng tại Việt Nam
• KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
• CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• appendix.1. TÀI LIỆU TIẾNG VIỆT
• appendix.2. TÀI LIỆU TIẾNG NƯỚC NGOÀI
• appendix.3. TÀI LIỆU TỪ TRANG WEB

Tóm tắt

I. Đặc điểm sinh học của cá ngừ vây vàng

Cá ngừ vây vàng (Thunnus albacares) là một loài cá ngừ đại dương có giá trị kinh tế cao, phân bố chủ yếu ở vùng biển nhiệt đới. Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích đặc điểm sinh học của loài cá này trong điều kiện nuôi lồng tại Việt Nam. Các đặc điểm bao gồm sinh trưởng, dinh dưỡng, và sinh sản, nhằm cung cấp cơ sở khoa học cho việc phát triển nuôi trồng thủy sản bền vững.

1.1. Đặc điểm sinh trưởng

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng cá ngừ vây vàng có tốc độ sinh trưởng nhanh trong điều kiện nuôi lồng. Chiều dài và khối lượng của cá tăng đều theo thời gian, với mối tương quan chặt chẽ giữa hai yếu tố này. Kết quả cho thấy, cá đạt chiều dài trung bình 120 cm và khối lượng 30 kg sau 12 tháng nuôi. Điều này khẳng định tiềm năng của nuôi lồng trong việc thúc đẩy sinh trưởng của cá ngừ vây vàng.

1.2. Đặc điểm dinh dưỡng

Cá ngừ vây vàng có chế độ ăn đa dạng, bao gồm cá nhỏ và mực. Nghiên cứu đã xác định hệ số chuyển đổi thức ăn (FCR) trung bình là 1.5, cho thấy hiệu quả cao trong việc sử dụng thức ăn. Thành phần dinh dưỡng trong thịt cá, đặc biệt là hàm lượng protein và lipid, cũng được đánh giá cao, phù hợp với nhu cầu thị trường.

II. Nuôi lồng cá ngừ vây vàng tại Việt Nam

Nuôi lồng là phương pháp chính được áp dụng trong nghiên cứu này, với mục tiêu tối ưu hóa điều kiện nuôi trồng cho cá ngừ vây vàng. Khu vực nuôi được lựa chọn tại vịnh Vân Phong, Khánh Hòa, nơi có điều kiện môi trường lý tưởng cho sự phát triển của cá.

2.1. Điều kiện môi trường

Nghiên cứu đã đánh giá các yếu tố môi trường như nhiệt độ, độ mặn, và độ trong của nước. Kết quả cho thấy, nhiệt độ nước từ 26-30°C và độ mặn 30-35‰ là điều kiện tối ưu cho sự phát triển của cá ngừ vây vàng. Độ trong của nước cũng ảnh hưởng đáng kể đến tỷ lệ sống của cá.

2.2. Quản lý sức khỏe cá

Việc quản lý sức khỏe cá trong nuôi lồng được thực hiện thông qua kiểm tra định kỳ và phòng ngừa bệnh tật. Nghiên cứu đã ghi nhận một số bệnh phổ biến như ký sinh trùng và nhiễm khuẩn, đồng thời đề xuất các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

III. Đặc điểm sinh sản của cá ngừ vây vàng

Nghiên cứu đã tập trung vào việc phân tích đặc điểm sinh sản của cá ngừ vây vàng trong điều kiện nuôi lồng. Kết quả cho thấy, cá đạt thành thục sinh dục sau 2-3 năm tuổi, với sức sinh sản trung bình khoảng 2 triệu trứng mỗi lần đẻ.

3.1. Chu kỳ sinh sản

Cá ngừ vây vàng có chu kỳ sinh sản hàng năm, với mùa vụ sinh sản chính từ tháng 4 đến tháng 9. Nghiên cứu đã xác định các giai đoạn phát triển của tuyến sinh dục, từ giai đoạn I đến giai đoạn VI, giúp hiểu rõ hơn về quá trình thành thục sinh dục của cá.

3.2. Ảnh hưởng của chế độ nuôi vỗ

Chế độ nuôi vỗ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy thành thục sinh dục của cá ngừ vây vàng. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc cung cấp thức ăn giàu dinh dưỡng và điều chỉnh nhiệt độ nước phù hợp có thể tăng tỷ lệ thành thục lên đến 80%.

IV. Giá trị và ứng dụng thực tiễn

Nghiên cứu này không chỉ cung cấp dữ liệu khoa học về đặc điểm sinh học của cá ngừ vây vàng mà còn có ý nghĩa thực tiễn lớn trong việc phát triển nuôi trồng thủy sản tại Việt Nam. Kết quả nghiên cứu là cơ sở để xây dựng quy trình nuôi thương phẩm và sinh sản nhân tạo, góp phần giảm áp lực lên nguồn lợi tự nhiên và nâng cao giá trị kinh tế.

4.1. Hiệu quả kinh tế

Việc phát triển nuôi lồng cá ngừ vây vàng mang lại hiệu quả kinh tế cao, với giá trị xuất khẩu đạt hàng trăm triệu USD mỗi năm. Nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp để tối ưu hóa chi phí và nâng cao năng suất nuôi trồng.

4.2. Bảo tồn nguồn lợi

Nghiên cứu cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo tồn nguồn lợi cá ngừ vây vàng thông qua việc phát triển nuôi trồng thủy sản bền vững. Điều này giúp giảm thiểu tác động tiêu cực lên môi trường và đảm bảo nguồn lợi lâu dài.