Luận văn thạc sĩ về nghiên cứu chữ Nôm và tiếng Việt trong tác phẩm của Nguyễn Bỉnh Khiêm

• Tác giả: Hoàng Tịnh Thủy
• Người hướng dẫn: TS. Lã Minh Hằng
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Hán Nôm
• Đề tài: Nghiên Cứu Chữ Nôm Và Tiếng Việt Qua Tác Phẩm Của Nguyễn Bỉnh Khiêm
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2013
• Địa điểm: Hà Nội

• MỞ ĐẦU
• 0.1. Lý do chọn đề tài
• 0.2. Mục đích nghiên cứu đề tài
• 0.3. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tài
• 0.4. Lịch sử vấn đề
• 0.5. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu và đóng góp của luận văn
• 0.6. Phƣơng pháp nghiên cứu
• 0.7. Quy ƣớc trình bày
• 0.8. Bố cục luận văn
• 1. CHƯƠNG 1: TQCNBKTT – TÁC GIA VÀ TÁC PHẨM
• 1.1. Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Bỉnh Khiêm
• 1.1.1. Cuộc đời của Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm
• 1.2. Văn bản Bạch Vân am thi tập
• 1.2.1. Tình hình văn bản
• 1.2.2. Giới thiệu tác phẩm TQCNBKTT, kí hiệu AB
• 2. CHƯƠNG 2: TQCNBKTT - ĐẶC TRƢNG VỀ VĂN TỰ
• 2.1. Đôi nét về chữ Nôm trƣớc thời kì Lê - Mạc
• 2.2. Đặc điểm cấu tạo chữ Nôm trong TQCNBKTT
• 2.2.1. Mô hình cấu tạo chữ Nôm
• 2.2.2. Tiêu chí thống kê phân loại
• 2.2.3. Kết quả thống kê, phân loại
• 2.3. Cách ghi và cách viết chữ Nôm
• 2.3.1. Dấu ấn thời đại trong TQCNBKTT thể hiện qua cách dùng chữ Nôm
• 2.3.2. Chữ Nôm trong TQCNBKTT có nhiều cách viết và cách đọc
• 2.3.3. Hiện tƣợng song tồn các chữ Nôm cũ/ mới
• 3. CHƯƠNG 3: TIẾNG VIỆT LỊCH SỬ TRONG TQCNBKTT
• 3.1. Ngữ âm tiếng Việt thể hiện qua cách ghi chữ Nôm trong văn bản
• 3.1.1. Dấu vết phụ âm đầu tiếng Việt thể hiện qua văn bản
• 3.1.2. Dấu vết phụ âm đầu tiền Hán Việt thể hiện qua văn bản
• 3.1.3. Dấu vết vần Việt cổ và vần tiền Hán Việt thể hiện qua văn bản
• 3.2. Từ Việt cổ
• 3.2.1. Từ Việt cổ nay không còn sử dụng trong tiếng Việt hiện đại
• 3.2.2. Từ Việt cổ vẫn còn sử dụng trong tiếng Việt hiện đại, nhƣng ý nghĩa đã mờ đi hoặc tồn tại trong các từ song âm tiết hiện nay
• 3.2.3. Từ láy trong TQCNBKTT
• 3.3. Bảng thống kê các từ cổ trong văn bản TQCNBKTT
• 3.4. Về tình hình văn bản các bản sao chép
• 3.5. Về đặc điểm chữ Nôm
• 3.6. Về cách ghi tiếng Việt
• 3.7. Hƣớng mở của luận văn
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• Phụ lục
• Phụ lục I. BẢNG SO SÁNH AB
• Phụ lục II. CÁC LOẠI CHỮ NÔM
• Phụ lục III. TRÍCH PHIÊN ÂM CHÚ THÍCH

I. Giới thiệu về chữ Nôm và tiếng Việt

Chữ Nôm là một hệ thống chữ viết được phát triển để ghi âm tiếng Việt, sử dụng các ký tự Hán và các ký tự sáng tạo. Chữ Nôm không chỉ là một phương tiện giao tiếp mà còn là một phần quan trọng trong văn hóa Việt Nam. Từ thế kỷ XII, chữ Nôm đã trở thành công cụ chính để sáng tác văn học, đặc biệt trong thời kỳ Lê - Mạc. Tiếng Việt cũng đã trải qua nhiều biến đổi, từ ngữ âm đến từ vựng, phản ánh sự phát triển của xã hội và văn hóa. Việc nghiên cứu chữ Nôm và tiếng Việt qua tác phẩm của Nguyễn Bỉnh Khiêm giúp làm sáng tỏ mối quan hệ giữa ngôn ngữ và văn hóa trong lịch sử Việt Nam.

1.1. Đặc điểm của chữ Nôm trong văn học

Chữ Nôm có những đặc điểm riêng biệt, bao gồm cách cấu tạo và cách sử dụng trong văn học. Trong tác phẩm của Nguyễn Bỉnh Khiêm, chữ Nôm được sử dụng để thể hiện tư tưởng và cảm xúc của tác giả. Các bài thơ của ông không chỉ mang giá trị nghệ thuật mà còn chứa đựng triết lý sâu sắc về cuộc sống. Việc phân tích chữ Nôm trong tác phẩm giúp hiểu rõ hơn về cách mà ngôn ngữ phản ánh tâm tư của người viết và bối cảnh lịch sử xã hội thời kỳ đó.

II. Tác phẩm của Nguyễn Bỉnh Khiêm

Tác phẩm của Nguyễn Bỉnh Khiêm không chỉ phong phú về nội dung mà còn đa dạng về hình thức. Trình quốc công Nguyễn Bỉnh Khiêm thi tập là một trong những tác phẩm tiêu biểu, chứa đựng nhiều bài thơ chữ Nôm có giá trị. Tác phẩm này không chỉ phản ánh tâm tư của tác giả mà còn là tài liệu quý giá cho việc nghiên cứu chữ Nôm và tiếng Việt. Các bài thơ trong tập thi này thể hiện rõ nét phong cách sáng tác của Nguyễn Bỉnh Khiêm, với sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, giữa chữ Hán và chữ Nôm.

2.1. Nội dung và ý nghĩa của tác phẩm

Nội dung của Trình quốc công Nguyễn Bỉnh Khiêm thi tập chủ yếu xoay quanh các chủ đề như nhân sinh, đạo lý và tình yêu quê hương. Những bài thơ trong tác phẩm không chỉ mang tính chất giải trí mà còn chứa đựng những bài học quý giá về đạo đức và nhân cách. Nguyễn Bỉnh Khiêm đã khéo léo lồng ghép những triết lý sống vào trong từng câu thơ, tạo nên một bức tranh sinh động về cuộc sống và con người trong thời kỳ lịch sử đầy biến động.

III. Giá trị và ứng dụng của nghiên cứu

Nghiên cứu chữ Nôm và tiếng Việt qua tác phẩm của Nguyễn Bỉnh Khiêm không chỉ có giá trị về mặt học thuật mà còn có ý nghĩa thực tiễn trong việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp những thông tin quý giá cho việc giảng dạy và học tập chữ Nôm trong các trường học. Đồng thời, việc hiểu rõ về tiếng Việt trong bối cảnh lịch sử cũng giúp nâng cao nhận thức về giá trị văn hóa dân tộc.

3.1. Đóng góp cho nghiên cứu ngôn ngữ học

Nghiên cứu này sẽ đóng góp vào kho tàng tri thức về ngôn ngữ học, đặc biệt là trong lĩnh vực nghiên cứu ngôn ngữ cổ. Việc phân tích các đặc điểm của chữ Nôm và tiếng Việt trong tác phẩm của Nguyễn Bỉnh Khiêm sẽ giúp các nhà nghiên cứu có cái nhìn sâu sắc hơn về sự phát triển của ngôn ngữ và văn hóa Việt Nam qua các thời kỳ.