Hiện tượng song ngữ trong văn học trung đại Việt Nam

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ THUYẾT CỦA ĐỀ TÀI

1.1. GIỚI THUYẾT KHÁI NIỆM HIỆN TƯỢNG SONG NGỮ

2. CHƯƠNG 2: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ HIỆN TƯỢNG SONG NGỮ TRONG VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM

2.1. CƠ SỞ LỊCH SỬ - XÃ HỘI, TƯ TƯỞNG - VĂN HÓA - VĂN HỌC CỦA HIỆN TƯỢNG SONG NGỮ

2.2. ĐẶC ĐIỂM HIỆN TƯỢNG SONG NGỮ TRONG VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM

2.2.1. Tính chất đa thành phần của hiện tượng song ngữ

2.2.2. Tính chất bất bình đẳng của hiện tượng song ngữ

2.3. CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CỦA HIỆN TƯỢNG SONG NGỮ TRONG VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM

2.3.1. Giai đoạn văn học từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIV

2.3.2. Giai đoạn văn học từ thế kỉ XV đến hết thế kỉ XVII

2.3.3. Giai đoạn văn học từ thế kỉ XVIII đến hết thế kỉ XIX

2.4. HIỆN TƯỢNG SONG NGỮ CỦA VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH VĂN HỌC KHU VỰC VÀ QUỐC TẾ

2.4.1. Hiện tượng song ngữ trong văn học Nhật Bản

2.4.2. Hiện tượng song ngữ trong văn học Triều Tiên/Hàn Quốc. Đặc điểm chung và riêng của hiện tượng song ngữ trong văn học trung đại các nước khu vực văn hóa chữ Hán

3. CHƯƠNG 3: LOẠI HÌNH TÁC GIẢ SONG NGỮ TRONG VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM

3.1. GIỚI THUYẾT CHUNG VỀ TÁC GIẢ VÀ LOẠI HÌNH TÁC GIẢ VĂN HỌC

3.1.1. Khái niệm loại hình và loại hình tác giả văn học

3.1.2. Các kiểu loại tác giả trong văn học trung đại Việt Nam

3.2. NGHIÊN CỨU MỘT SỐ TÁC GIẢ SONG NGỮ TIÊU BIỂU TRONG VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM

3.2.1. Nguyễn Bỉnh Khiêm

3.3. ĐẶC ĐIỂM CỦA LOẠI HÌNH TÁC GIẢ SONG NGỮ

3.4. SỰ ĐA DẠNG VÀ THỐNG NHẤT TRONG NHẬN THỨC VỀ TÌNH TRẠNG SONG NGỮ CỦA KIỂU TÁC GIẢ SONG NGỮ TRONG VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM

3.4.1. Sự đa dạng trong nhận thức về tình trạng song ngữ của kiểu tác giả song ngữ trong văn học trung đại Việt Nam

3.4.2. Sự thống nhất trong nhận thức về tình trạng song ngữ của kiểu tác giả song ngữ trong văn học trung đại Việt Nam

4. CHƯƠNG 4: MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ THỂ LOẠI VÀ NGÔN NGỮ DƯỚI GÓC NHÌN CỦA HIỆN TƯỢNG SONG NGỮ TRONG VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM

4.1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ THỂ LOẠI DƯỚI GÓC NHÌN TỪ HIỆN TƯỢNG SONG NGỮ

4.1.1. Sự phát triển thể loại nhìn từ hiện tượng song ngữ

4.1.2. Hiện tượng song ngữ ở các thể loại văn học tiếp thu từ văn học Trung Quốc

4.1.3. Hiện tượng song ngữ ở các thể loại văn học dân tộc hóa

4.1.4. Hiện tượng song ngữ ở các thể loại văn học nội sinh

4.2. HIỆN TƯỢNG SONG NGỮ VỚI NGÔN NGỮ TRONG VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM

4.2.1. Quá trình phát triển của hiện tượng song ngữ trong văn học trung đại Việt Nam từ phương diện ngôn ngữ

4.2.2. Vấn đề xử lí các yếu tố ngoại nhập và nội sinh trên phương diện ngôn ngữ ở hiện tượng song ngữ

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC ẢNG SƠ ĐỒ

DANH SÁCH PHỤ LỤC

Phụ lục 1: Khảo sát đặc điểm loại hình tác giả song ngữ trong văn học trung đại Việt Nam

Phụ lục 2: Hiện tượng song ngữ ở các thể loại hịch và văn tế

Phụ lục 3: Bảng thông kê tác phẩm ở các thể loại cáo, chiếu, biểu

Phụ lục 4: Hiện tượng song ngữ ở thể loại thơ kệ

Phụ lục 5: Bảng thống kê tác phẩm ở thể loại tiểu thuyết chương hồi

Phụ lục 6: Bảng thống kê tác phẩm ở thể loại truyện truyền kỳ

Phụ lục 7: Bảng thống kê tác phẩm ở thể loại ký sự, tùy bút

Phụ lục 8: Hiện tượng song ngữ ở thể loại phú

Phụ lục 9: Hiện tượng song ngữ ở thể loại truyện thơ

Phụ lục 10: Hiện tượng song ngữ ở thể loại ngâm khúc

Phụ lục 11: Bảng thống kê tác phẩm ở thể loại hát nói

Phụ lục 12: Bảng thống kê thành ngữ, tục ngữ và ca dao trong Quốc âm thi tập của Nguyễn Trãi

Phụ lục 13: Bảng thống kê thi liệu Hán học trong Truyện Kiều của Nguyễn Du

Phụ lục 14: Bảng thống kê ảnh hưởng qua lại giữa cao dao và Truyện Kiều của Nguyễn Du

I. Giới thiệu về hiện tượng song ngữ trong văn học trung đại Việt Nam

Hiện tượng song ngữ trong văn học trung đại Việt Nam là một chủ đề quan trọng, phản ánh sự giao thoa giữa tiếng Việt và tiếng Pháp trong bối cảnh lịch sử và văn hóa. Văn học trung đại Việt Nam không chỉ là sản phẩm của một nền văn hóa dân tộc mà còn là sự kết hợp của nhiều yếu tố văn hóa khác nhau. Sự hiện diện của ngôn ngữ Hán và Nôm trong các tác phẩm văn học đã tạo nên một bức tranh đa dạng và phong phú. Nghiên cứu hiện tượng này giúp hiểu rõ hơn về di sản văn học và tác phẩm văn học tiêu biểu, từ đó làm nổi bật vai trò của các người viết trong việc gìn giữ và phát triển ngôn ngữ và văn hóa dân tộc.

1.1. Khái niệm song ngữ

Khái niệm song ngữ được hiểu là hiện tượng sử dụng hai ngôn ngữ trong một cộng đồng hoặc cá nhân. Trong văn học trung đại Việt Nam, song ngữ không chỉ đơn thuần là việc sử dụng hai ngôn ngữ mà còn là sự kết hợp giữa văn hóa và ngôn ngữ. Các tác giả như Nguyễn Trãi, Nguyễn Du đã sử dụng cả tiếng Hán và tiếng Nôm trong sáng tác của mình, tạo nên một phong cách độc đáo. Điều này không chỉ phản ánh sự phát triển của ngôn ngữ mà còn thể hiện sự giao thoa văn hóa giữa các nền văn học khác nhau. Sự hiện diện của song ngữ trong văn học trung đại Việt Nam là một minh chứng cho sự đa dạng và phong phú của văn học Việt Nam.

1.2. Đặc điểm của hiện tượng song ngữ

Hiện tượng song ngữ trong văn học trung đại Việt Nam có những đặc điểm nổi bật. Đầu tiên, nó thể hiện tính đa dạng ngôn ngữ trong sáng tác văn học. Các tác giả thường sử dụng tiếng Hán để thể hiện những tư tưởng sâu sắc, trong khi tiếng Nôm lại được dùng để diễn đạt cảm xúc gần gũi hơn với người dân. Thứ hai, song ngữ còn phản ánh bối cảnh lịch sử - xã hội của thời kỳ đó, khi mà văn hóa Hán ảnh hưởng mạnh mẽ đến văn học Việt Nam. Cuối cùng, hiện tượng này cũng cho thấy sự phát triển của ngôn ngữ và tác phẩm văn học, từ đó góp phần làm phong phú thêm di sản văn học dân tộc.

II. Tác động của hiện tượng song ngữ đến văn học trung đại

Hiện tượng song ngữ không chỉ là một đặc điểm của văn học trung đại mà còn có tác động sâu sắc đến sự phát triển của văn hóa và ngôn ngữ Việt Nam. Sự kết hợp giữa tiếng Việt và tiếng Hán trong các tác phẩm văn học đã tạo ra một không gian sáng tạo phong phú, nơi mà các tác giả có thể thể hiện tư tưởng và cảm xúc của mình một cách đa dạng. Điều này không chỉ giúp bảo tồn di sản văn học mà còn làm phong phú thêm ngôn ngữ và phong cách nghệ thuật của các tác phẩm. Nghiên cứu hiện tượng này giúp hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa ngôn ngữ và văn hóa, từ đó có thể áp dụng vào việc giảng dạy và nghiên cứu văn học hiện nay.

2.1. Tác động đến ngôn ngữ

Hiện tượng song ngữ đã tạo ra một sự giao thoa giữa tiếng Hán và tiếng Nôm, làm phong phú thêm vốn từ vựng và cấu trúc ngữ pháp của tiếng Việt. Các tác giả đã khéo léo kết hợp hai ngôn ngữ này để tạo ra những tác phẩm độc đáo, thể hiện sự sáng tạo và khả năng ngôn ngữ của họ. Điều này không chỉ giúp bảo tồn di sản văn học mà còn làm phong phú thêm ngôn ngữ và phong cách nghệ thuật của các tác phẩm. Sự hiện diện của song ngữ trong văn học trung đại Việt Nam là một minh chứng cho sự đa dạng và phong phú của văn học Việt Nam.

2.2. Tác động đến văn hóa

Hiện tượng song ngữ trong văn học trung đại Việt Nam không chỉ phản ánh sự giao thoa giữa các nền văn hóa mà còn thể hiện sự phát triển của văn hóa dân tộc. Các tác phẩm văn học không chỉ là sản phẩm của một nền văn hóa mà còn là sự kết hợp của nhiều yếu tố văn hóa khác nhau. Điều này giúp hiểu rõ hơn về di sản văn học và tác phẩm văn học tiêu biểu, từ đó làm nổi bật vai trò của các người viết trong việc gìn giữ và phát triển ngôn ngữ và văn hóa dân tộc.

Nghiên cứu hiện tượng song ngữ trong văn học trung đại Việt Nam