Nghiên cứu biểu hiện gen kháng pyrethroid ở muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictu truyền sốt xuất huyết

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ SỐ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC CÁC HÌNH

1. CHƯƠNG I: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1. SỰ CẦN THIẾT TIẾN HÀNH NGHIÊN CỨU

1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ BỆNH SỐT XUẤT HUYẾT TRONG VÀ NGOÀI NƯỚC

1.2.1. Tình hình mắc bệnh sốt xuất huyết trên thế giới

1.2.2. Tình hình sốt xuất huyết ở Việt Nam

1.2.3. Tình hình sốt xuất huyết tại các tỉnh nghiên cứu

1.2.3.1. Tình hình sốt xuất huyết tại Hà Nội

1.2.3.2. Tình hình sốt xuất huyết tại Thanh Hóa

1.3. NGHIÊN CỨU VỀ MUỖI TRUYỀN BỆNH SỐT XUẤT HUYẾT TRÊN THẾ GIỚI VÀ Ở VIỆT NAM

2. CHƯƠNG II: VẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

2.2. VẬT LIỆU NGHIÊN CỨU

2.2.1. Vật liệu thu thập muỗi tại thực địa

2.2.2. Dụng cụ, vật liệu cho thử nghiệm độ nhạy cảm tại phòng thí nghiệm và thực địa

2.2.3. Dụng cụ vật liệu cho kỹ thuật real-time PCR đánh giá biểu hiện của gen P

2.2.4. Dụng cụ, vật liệu cho kỹ thuật giải trình tự xác định các đột biến điểm trên gen quy định tính kháng knock down

2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.3.1. Thu thập muỗi tại các điểm nghiên cứu

2.3.2. Chọn mẫu, cỡ mẫu nghiên cứu

2.3.3. Các bước tiến hành

2.3.4. Biến số và đo lường biến số

2.3.5. Các chỉ số đánh giá

2.3.6. Phương pháp kiểm soát nhiễu và sai số trong nghiên cứu

2.3.7. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu

2.4. Đánh giá độ nhạy cảm của muỗi với hóa chất diệt côn trùng

2.4.1. Mẫu và cỡ mẫu nghiên cứu

2.4.2. Các bước tiến hành

2.4.3. Chỉ số đánh giá

2.4.4. Phương pháp kiểm soát nhiễu và sai số trong nghiên cứu

2.4.5. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu

2.5. Xác định biểu hiện của gen P450 bằng kỹ thuật real-time PCR

2.5.1. Mẫu và cỡ mẫu nghiên cứu

2.5.2. Các bước tiến hành

2.5.3. Chỉ số đánh giá

2.5.4. Phương pháp kiểm soát nhiễu và sai số trong nghiên cứu

2.5.5. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu

2.6. Xác định các đột biến điểm trên kênh vận chuyển natri liên quan đến tính kháng hóa chất của Aedes aegypti và Aedes albopictus

2.6.1. Mẫu và cỡ mẫu nghiên cứu

2.6.2. Các bước tiến hành

2.6.3. Chỉ số đánh giá

2.6.4. Phương pháp kiểm soát nhiễu và sai số trong nghiên cứu

2.6.5. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu

2.7. Đánh giá mối tương quan giữa 3 phương pháp đánh giá độ nhạy cảm, tính kháng hóa chất của các quần thể nghiên cứu

3. CHƯƠNG III: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

3.1. KẾT QUẢ THU THẬP MUỖI TỪ CÁC ĐIỂM NGHIÊN CỨU

3.1.1. Số lượng muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus thu thập tại các điểm nghiên cứu

3.1.2. Chỉ số muỗi và bọ gậy của Ae. aegypti và Ae. albopictus tại các điểm nghiên cứu

3.2. KẾT QUẢ ĐÁNH GIÁ ĐỘ NHẠY CẢM VỚI HÓA CHẤT DIỆT CÔN TRÙNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP THỬ NGHIỆM SINH HỌC

3.3. KẾT QUẢ ĐÁNH GIÁ ĐÁP ỨNG VỚI HÓA CHẤT BẰNG KỸ THUẬT REAL-TIME PCR

3.3.1. Kết quả nghiên cứu đối với các quần thể muỗi Aedes aegypti

3.3.2. Kết quả nghiên cứu đối với các quần thể muỗi Aedes albopictus

3.4. KẾT QUẢ GIẢI TRÌNH TỰ XÁC ĐỊNH CÁC ĐỘT BIẾN ĐIỂM TRÊN GEN VGSC

3.4.1. Kết quả nghiên cứu trên các quần thể muỗi Aedes aegypti

3.4.2. Kết quả nghiên cứu trên các quần thể muỗi Aedes albopictus

3.5. ĐÁNH GIÁ MỐI TƯƠNG QUAN GIỮA CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ TÍNH KHÁNG VỚI HÓA CHẤT DIỆT CÔN TRÙNG

3.5.1. Mối tương quan giữa phương pháp thử nghiệm sinh học và xác định mức độ biểu hiện của các gen giải độc bằng kỹ thuật real-time PCR

3.5.2. Mối tương quan giữa thử nghiệm sinh học và các đột biến điểm liên quan đến tính kháng thuốc trên gen VGSC của các quần thể Ae.

3.5.3. Mối tương quan giữa thử nghiệm sinh học và các đột biến điểm liên quan đến tính kháng thuốc trên gen VGSC của các quần thể muỗi Ae.

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về muỗi Aedes và bệnh sốt xuất huyết

Muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus là hai loài muỗi chính truyền bệnh sốt xuất huyết. Bệnh này do virus Dengue gây ra, lây lan qua muỗi và có thể dẫn đến các triệu chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), số ca mắc bệnh sốt xuất huyết đang gia tăng trên toàn cầu, đặc biệt ở các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới. Việc nghiên cứu về biểu hiện gen kháng pyrethroid ở hai loài muỗi này là rất cần thiết để hiểu rõ hơn về cơ chế kháng thuốc và tìm ra các biện pháp kiểm soát hiệu quả hơn. Nghiên cứu này không chỉ giúp xác định mức độ kháng thuốc mà còn cung cấp thông tin quan trọng cho các chiến lược phòng chống dịch bệnh.

II. Tình hình kháng thuốc của muỗi Aedes

Tình trạng kháng thuốc ở muỗi Aedes đã trở thành một vấn đề nghiêm trọng trong công tác phòng chống sốt xuất huyết. Các nghiên cứu cho thấy rằng gen kháng có thể được biểu hiện ở các quần thể muỗi khác nhau, dẫn đến sự giảm hiệu quả của các hóa chất diệt côn trùng như pyrethroid. Việc xác định các đột biến trên gen VGSC và các gen P450 liên quan đến tính kháng là rất quan trọng. Các đột biến này có thể làm thay đổi cấu trúc của protein, từ đó làm giảm khả năng nhạy cảm của muỗi với các hóa chất diệt côn trùng. Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng việc theo dõi và đánh giá thường xuyên tình trạng kháng thuốc là cần thiết để điều chỉnh các biện pháp kiểm soát muỗi.

III. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu này sử dụng các phương pháp hiện đại như real-time PCR để xác định mức độ biểu hiện gen kháng ở muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus. Các mẫu muỗi được thu thập từ nhiều địa điểm khác nhau tại Việt Nam, bao gồm Hà Nội, Khánh Hòa, Nghệ An và Thanh Hóa. Phương pháp này cho phép đánh giá chính xác mức độ biểu hiện của các gen liên quan đến tính kháng hóa chất. Ngoài ra, nghiên cứu cũng tiến hành phân tích các đột biến trên gen VGSC, từ đó cung cấp cái nhìn sâu sắc về cơ chế kháng thuốc của muỗi. Kết quả từ nghiên cứu này sẽ là cơ sở cho việc phát triển các biện pháp kiểm soát muỗi hiệu quả hơn trong tương lai.

IV. Kết quả và thảo luận

Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng cả hai loài muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus đều có biểu hiện gen kháng pyrethroid. Mức độ kháng thuốc khác nhau giữa các quần thể muỗi, cho thấy sự đa dạng trong cơ chế kháng. Các đột biến trên gen VGSC được phát hiện có liên quan chặt chẽ đến tính kháng thuốc. Điều này cho thấy rằng việc theo dõi sự biến đổi gen ở muỗi là rất quan trọng để điều chỉnh các chiến lược phòng chống dịch bệnh. Nghiên cứu này không chỉ cung cấp thông tin quan trọng cho các nhà khoa học mà còn cho các nhà quản lý y tế trong việc phát triển các biện pháp kiểm soát muỗi hiệu quả hơn.

V. Kết luận và kiến nghị

Nghiên cứu về biểu hiện gen kháng pyrethroid ở muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus đã chỉ ra rằng tình trạng kháng thuốc đang gia tăng, điều này đặt ra thách thức lớn trong công tác phòng chống sốt xuất huyết. Cần có các biện pháp giám sát thường xuyên và nghiên cứu sâu hơn về cơ chế kháng thuốc để phát triển các chiến lược kiểm soát muỗi hiệu quả. Ngoài ra, việc kết hợp các phương pháp kiểm soát sinh học và hóa học có thể là một hướng đi tiềm năng trong việc giảm thiểu sự lây lan của bệnh sốt xuất huyết.

Nghiên cứu sự biểu hiện của các gen liên quan đến tính kháng pyrethroid ở muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus truyền bệnh sốt xuất huyết