Nghiên Cứu Ảnh Hưởng Của ENSO Tới Mưa Gió Mùa Mùa Hè Trên Lãnh Thổ Việt Nam

Ngay từ thập kỷ 20 của thế kỷ trước, Gibert Walker đã nhận thấy sự liên quan giữa khí áp ở phía Tây và phía Đông Thái Bình Dương. Ông cũng nhận thấy hiện tượng hạn hán ở khu vực Indonesia, Australia, Ấn Độ và mùa đông Bắc Mỹ ấm hơn bình thường khi khí áp ở bờ Đông Thái Bình Dương giảm. Tuy nhiên, do thiếu thốn số liệu và hạn chế về khoa học công nghệ, các nhà khoa học chưa thể làm rõ được mối liên hệ này. Khoảng 4 thập kỷ sau đó, những nghiên cứu về nguyên nhân hình thành ENSO do cơ chế hoàn lưu đã bước đầu được nghiên cứu.

Nằm trong khu vực nội chí tuyến, kế cận phần phía Tây của hoàn lưu Walker trên Thái Bình Dương, chế độ hoàn lưu ở Việt Nam chịu ảnh hưởng lớn của hiện tượng ENSO. Vì vậy, ảnh hưởng của ENSO tới mưa gió mùa mùa hè là vấn đề cần được quan tâm, không chỉ có ý nghĩa trong nghiên cứu mà còn có vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực kinh tế, xã hội. Ảnh hưởng của ENSO trước hết thể hiện qua ảnh hưởng tới cơ chế hoàn lưu trong khu vực, do đó kéo theo những đặc điểm về thời tiết khí hậu của Việt Nam.

ENSO xuất hiện làm thay đổi các trung tâm nhiệt trên các đại dương, cả về vị trí lẫn quy mô, làm biến đổi tính chất của các khối khí trên bề mặt, làm thay đổi và biến dạng các hoàn lưu chính trong vùng nhiệt đới như hoàn lưu Walker và Hadley. Nằm trong khu vực nội chí tuyến, kế cận phần phía Tây của hoàn lưu Walker trên Thái Bình Dương, chế độ hoàn lưu ở Việt Nam chịu ảnh hưởng lớn của hiện tượng ENSO.

Sự biến động ngày mở đầu và hoạt động của gió mùa mùa hè là nguyên nhân dẫn đến những thảm họa thiên nhiên như lũ lụt, hạn hán trên một phạm vi rộng lớn, do đó, có vai trò quan trọng đối với các hoạt động kinh tế, xã hội, quản lý tài nguyên nước, phòng chống thiên tai, đặc biệt đối với một quốc gia nông nghiệp như Việt Nam.

Đối với hoàn lưu gió mùa mùa hè, những nghiên cứu ở Việt Nam ít quan tâm tới lượng mưa gió mùa mùa hè mà thường quan tâm tới lượng mưa năm. Nhằm góp phần làm rõ ảnh hưởng của ENSO tới hoàn lưu gió mùa và mưa gió mùa mùa hè, luận văn lựa chọn đề tài “Nghiên cứu ảnh hưởng của ENSO tới mưa gió mùa mùa hè trên lãnh thổ Việt Nam”.

Phương pháp xác định thời kì ENSO được sử dụng để phân loại các năm thành các giai đoạn El Nino, La Nina, và trung tính. Việc xác định này là cơ sở để phân tích sự khác biệt trong các đặc trưng của gió mùa mùa hè giữa các giai đoạn ENSO khác nhau.

Phương pháp phân nhóm các mùa gió mùa mùa hè ENSO được sử dụng để chia các mùa gió mùa mùa hè thành các nhóm dựa trên trạng thái ENSO (phát triển, suy yếu) và pha (El Nino, La Nina). Điều này cho phép so sánh và phân tích ảnh hưởng của từng pha ENSO đến các đặc trưng của gió mùa.

Phương pháp xác định chỉ số gió mùa, mưa gió mùa và một số đặc trưng gió mùa ở Việt Nam được sử dụng để định lượng các đặc trưng quan trọng của gió mùa mùa hè, như ngày bắt đầu, ngày kết thúc, cường độ, và lượng mưa. Các chỉ số này là cơ sở để đánh giá sự biến đổi của gió mùa dưới tác động của ENSO.

Đối với nhóm mùa gió mùa mùa hè El Nino phát triển, các đặc trưng gió mùa có sự thay đổi so với trung bình nhiều năm. Cần phân tích cụ thể về ngày bắt đầu, ngày kết thúc, cường độ và số nhịp của gió mùa để đánh giá mức độ ảnh hưởng.

Đối với nhóm mùa gió mùa mùa hè El Nino suy yếu, các đặc trưng gió mùa cũng có sự thay đổi. So sánh với nhóm El Nino phát triển để thấy rõ sự khác biệt trong ảnh hưởng của ENSO ở các giai đoạn khác nhau.

Đối với nhóm mùa gió mùa mùa hè La Nina phát triển, cần phân tích các đặc trưng gió mùa tương tự như với El Nino để đánh giá tác động của pha lạnh ENSO.

Đối với nhóm mùa gió mùa mùa hè La Nina suy yếu, so sánh với nhóm La Nina phát triển để thấy rõ sự khác biệt trong ảnh hưởng của ENSO ở các giai đoạn khác nhau.

Đối với nhóm mùa gió mùa mùa hè El Nino phát triển, cần phân tích sự thay đổi về lượng mưa so với trung bình nhiều năm. Xác định các khu vực có lượng mưa tăng hoặc giảm đáng kể.

Đối với nhóm mùa gió mùa mùa hè El Nino suy yếu, so sánh với nhóm El Nino phát triển để thấy rõ sự khác biệt trong ảnh hưởng đến lượng mưa.

Đối với nhóm mùa gió mùa mùa hè La Nina phát triển, cần phân tích sự thay đổi về lượng mưa so với trung bình nhiều năm. Xác định các khu vực có lượng mưa tăng hoặc giảm đáng kể.

Đối với nhóm mùa gió mùa mùa hè La Nina suy yếu, so sánh với nhóm La Nina phát triển để thấy rõ sự khác biệt trong ảnh hưởng đến lượng mưa.

Tổng kết lại những ảnh hưởng chính của ENSO (cả El Nino và La Nina) đến các đặc trưng của gió mùa mùa hè và lượng mưa tại Việt Nam. Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hiểu rõ những ảnh hưởng này.

Đề xuất các ứng dụng thực tiễn của kết quả nghiên cứu trong việc cải thiện khả năng dự báo thời tiết và khí hậu tại Việt Nam, đặc biệt là dự báo về mưa gió mùa mùa hè.

Đề xuất các hướng nghiên cứu tiếp theo để làm sâu sắc hơn hiểu biết về mối quan hệ giữa ENSO và khí hậu Việt Nam, cũng như để nâng cao khả năng ứng phó với biến đổi khí hậu.