Tổng quan nghiên cứu

Ngành du lịch Việt Nam trong những năm gần đây ghi nhận sự tăng trưởng ổn định với mức bình quân trên 15% về số lượng khách du lịch nội địa và quốc tế, đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế quốc gia. Riêng tỉnh Bình Dương, nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, đã thu hút khoảng 4,75 triệu lượt khách năm 2018, với doanh thu du lịch đạt trên 1.280 tỷ đồng, tăng trưởng bình quân 2,07% về lượt khách và 4,24% về doanh thu hàng năm. Tuy nhiên, tỷ trọng đóng góp của ngành du lịch vào GRDP tỉnh còn khiêm tốn, chỉ chiếm gần 2%, trong khi công nghiệp chiếm hơn 63%. Điều này cho thấy tiềm năng phát triển du lịch Bình Dương vẫn chưa được khai thác hiệu quả, đặc biệt là trong việc thu hút khách du lịch cao cấp và quốc tế.

Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng chất lượng điểm đến du lịch và các yếu tố ảnh hưởng đến ý định quay trở lại của du khách tại Bình Dương trong giai đoạn 2014-2019. Mục tiêu cụ thể là đánh giá mức độ tác động của các yếu tố như môi trường xã hội, cơ sở hạ tầng du lịch, văn hóa - chính trị đến sự hài lòng và ý định quay lại của du khách, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ và thu hút khách. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc định hướng phát triển du lịch bền vững, góp phần tăng cường năng lực cạnh tranh của điểm đến Bình Dương trong khu vực Đông Nam bộ và cả nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên ba lý thuyết chính: Mô hình hành vi tiêu dùng trong du lịch của Mathieson và Wall (1982), Lý thuyết hành động hợp lý (TRA) của Ajzen và Fishbein (1975), và Thuyết hành vi dự định (TPB) của Ajzen (1991). Mô hình hành vi tiêu dùng mô tả quá trình ra quyết định của khách du lịch qua năm giai đoạn từ nhu cầu đến đánh giá sự hài lòng sau chuyến đi. TRA và TPB giải thích ý định hành vi dựa trên thái độ, chuẩn mực xã hội và kiểm soát hành vi nhận thức, trong đó TPB bổ sung yếu tố kiểm soát hành vi cảm nhận để dự đoán chính xác hơn ý định quay trở lại.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Ý định quay trở lại (Revisit Intention): Dự định của du khách trong việc lựa chọn điểm đến cũ cho các chuyến đi tiếp theo.
  • Sự hài lòng của khách du lịch (Tourist Satisfaction): Đánh giá của du khách về trải nghiệm tại điểm đến dựa trên kỳ vọng và thực tế.
  • Kinh nghiệm du lịch (Travel Experience): Trải nghiệm thực tế của du khách trong các chuyến đi trước đó, ảnh hưởng đến sự tự tin và quyết định quay lại.
  • Hình ảnh điểm đến (Destination Image): Ấn tượng tổng thể của du khách về điểm đến, bao gồm các yếu tố như cơ sở hạ tầng, môi trường xã hội, văn hóa và bầu không khí.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện qua hai giai đoạn:

  • Giai đoạn 1: Nghiên cứu định tính tổng quan thực trạng ngành du lịch Bình Dương, xây dựng và điều chỉnh thang đo khảo sát.
  • Giai đoạn 2: Nghiên cứu định lượng với cỡ mẫu 397 du khách được chọn theo phương pháp thuận tiện tại các điểm du lịch trong tỉnh. Dữ liệu thu thập qua bảng hỏi Likert 5 mức độ, xử lý bằng phần mềm SPSS 20 và AMOS để phân tích nhân tố khám phá (EFA), nhân tố khẳng định (CFA) và mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM).

Nguồn dữ liệu bao gồm:

  • Dữ liệu thứ cấp: Báo cáo thống kê của Tổng cục Thống kê, các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước, tài liệu hội thảo.
  • Dữ liệu sơ cấp: Khảo sát trực tiếp và online với du khách tại Bình Dương từ tháng 5 đến tháng 8 năm 2019.

Phương pháp phân tích tập trung vào kiểm định độ tin cậy thang đo (Cronbach’s Alpha > 0,6), phân tích tương quan, và kiểm định các giả thuyết về tác động của các yếu tố đến ý định quay trở lại.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng của các yếu tố điểm đến đến sự hài lòng:
    Các yếu tố môi trường xã hội, cơ sở hạ tầng du lịch và yếu tố văn hóa - chính trị có tác động trực tiếp và tích cực đến sự hài lòng của du khách với mức ý nghĩa thống kê 5%. Trong đó, cơ sở hạ tầng chung và du lịch được đánh giá cao với hệ số Cronbach lần lượt là 0,862 và 0,789. Tuy nhiên, bầu không khí điểm đến không ảnh hưởng đáng kể đến sự hài lòng.

  2. Tác động của sự hài lòng và kinh nghiệm du lịch đến ý định quay trở lại:
    Sự hài lòng của du khách có ảnh hưởng tích cực mạnh mẽ đến ý định quay lại với hệ số tương quan cao (Cronbach’s Alpha = 0,821). Kinh nghiệm du lịch cũng đóng vai trò quan trọng, giúp du khách tự tin hơn trong quyết định quay lại (Cronbach’s Alpha = 0,836).

  3. Thái độ du khách không bị ảnh hưởng tiêu cực bởi các tệ nạn về giá cả và an ninh:
    Mặc dù có những hạn chế về an toàn và giá cả, thái độ của du khách vẫn tích cực, thể hiện mong muốn nâng cao chất lượng môi trường du lịch theo hướng minh bạch và hiện đại.

  4. Tình hình phát triển du lịch Bình Dương:
    Năm 2018, tỉnh đón 4,75 triệu lượt khách, doanh thu đạt trên 1.280 tỷ đồng, tăng trưởng 4,1% lượt khách và 4,7% doanh thu so với cùng kỳ. Tuy nhiên, lượng khách quốc tế chỉ chiếm khoảng 300.000 lượt, chưa tương xứng với tiềm năng và đầu tư.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các công trình trong nước và quốc tế, khẳng định vai trò trung tâm của sự hài lòng và kinh nghiệm du lịch trong việc thúc đẩy ý định quay trở lại. Việc cơ sở hạ tầng và môi trường xã hội được đánh giá cao cho thấy Bình Dương đã có những bước tiến trong phát triển dịch vụ và hạ tầng du lịch. Tuy nhiên, sự phân tán các điểm đến và thiếu chuỗi dịch vụ liên hoàn là nguyên nhân chính khiến du khách chưa thực sự gắn bó lâu dài.

So với các tỉnh trong vùng Đông Nam bộ, Bình Dương có doanh thu du lịch đứng thứ ba nhưng vẫn còn khoảng cách lớn so với các địa phương như Bà Rịa – Vũng Tàu. Điều này phản ánh nhu cầu cấp thiết về đổi mới sản phẩm du lịch, nâng cao chất lượng dịch vụ và tăng cường quảng bá hình ảnh điểm đến.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng lượt khách và doanh thu giai đoạn 2014-2018, bảng phân tích Cronbach’s Alpha các yếu tố ảnh hưởng, và mô hình SEM minh họa các mối quan hệ nhân quả giữa các biến nghiên cứu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường quản lý, kiểm tra và giám sát chất lượng sản phẩm du lịch:
    Thực hiện thường xuyên đánh giá chất lượng dịch vụ, đảm bảo tiêu chuẩn an toàn, vệ sinh và trải nghiệm khách hàng. Chủ thể thực hiện: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch; thời gian: liên tục hàng năm.

  2. Đổi mới cơ chế, chính sách đầu tư phát triển du lịch:
    Khuyến khích đầu tư vào các dự án du lịch có giá trị gia tăng cao, ưu tiên phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng, thân thiện môi trường. Chủ thể: UBND tỉnh, các nhà đầu tư; thời gian: 2020-2025.

  3. Phát triển sản phẩm du lịch mới, đa dạng và khác biệt:
    Xây dựng các tour du lịch sinh thái, văn hóa, làng nghề truyền thống kết nối các điểm đến để tạo chuỗi dịch vụ liên hoàn, tăng thời gian lưu trú và chi tiêu của du khách. Chủ thể: Doanh nghiệp du lịch, cộng đồng địa phương; thời gian: 2021-2023.

  4. Nâng cao chất lượng hạ tầng và dịch vụ lưu trú:
    Đầu tư nâng cấp cơ sở lưu trú đạt chuẩn quốc tế, phát triển hệ thống giao thông nội tỉnh thuận tiện, đảm bảo an ninh trật tự. Chủ thể: Sở Giao thông Vận tải, các doanh nghiệp; thời gian: 2020-2024.

  5. Đẩy mạnh nghiên cứu thị trường và quảng bá thương hiệu điểm đến:
    Sử dụng các kênh truyền thông hiện đại, tổ chức sự kiện du lịch, hợp tác với các công ty lữ hành trong và ngoài nước để mở rộng thị trường khách. Chủ thể: Trung tâm Xúc tiến Du lịch; thời gian: liên tục.

  6. Phát triển nguồn nhân lực du lịch chuyên nghiệp:
    Tổ chức đào tạo, nâng cao kỹ năng phục vụ, giao tiếp và quản lý cho nhân viên ngành du lịch. Chủ thể: Các trường đào tạo, doanh nghiệp; thời gian: 2020-2025.

  7. Bảo vệ môi trường và phát triển du lịch bền vững:
    Áp dụng các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và văn hóa, xây dựng du lịch thân thiện với môi trường. Chủ thể: UBND tỉnh, cộng đồng dân cư; thời gian: liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà quản lý và hoạch định chính sách du lịch:
    Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến ý định quay trở lại của du khách, từ đó xây dựng chính sách phát triển du lịch hiệu quả, bền vững.

  2. Doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ du lịch và lữ hành:
    Cung cấp cơ sở khoa học để cải tiến sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ, phát triển các tour du lịch phù hợp với nhu cầu khách hàng.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh, du lịch:
    Là tài liệu tham khảo quý giá về mô hình nghiên cứu hành vi du lịch, phương pháp phân tích dữ liệu và ứng dụng lý thuyết hành vi dự định trong thực tiễn.

  4. Cộng đồng địa phương và các tổ chức phát triển du lịch:
    Hiểu được vai trò của môi trường xã hội, văn hóa và cơ sở hạ tầng trong việc thu hút và giữ chân du khách, từ đó tham gia tích cực vào phát triển du lịch địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Ý định quay trở lại của du khách được định nghĩa như thế nào?
    Ý định quay trở lại là dự định hoặc kế hoạch của du khách trong việc lựa chọn điểm đến cũ cho các chuyến đi tiếp theo, được xem là chỉ số quan trọng phản ánh sự hài lòng và trung thành của khách.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến ý định quay trở lại tại Bình Dương?
    Sự hài lòng với điểm đến, kinh nghiệm du lịch trước đó, và các yếu tố thuộc hình ảnh điểm đến như cơ sở hạ tầng, môi trường xã hội và văn hóa - chính trị là những nhân tố chính tác động tích cực.

  3. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
    Nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính và định lượng, sử dụng khảo sát với 397 du khách, phân tích dữ liệu bằng SPSS và SEM để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu.

  4. Tại sao bầu không khí điểm đến không ảnh hưởng đến sự hài lòng của du khách?
    Do sự đa dạng và biến đổi nhanh chóng của các sản phẩm, dịch vụ du lịch tại Bình Dương, du khách đánh giá yếu tố này ít quan trọng hơn so với các yếu tố cơ sở hạ tầng và môi trường xã hội.

  5. Làm thế nào để nâng cao ý định quay trở lại của du khách tại Bình Dương?
    Cần tập trung phát triển sản phẩm du lịch đa dạng, nâng cao chất lượng dịch vụ, cải thiện cơ sở hạ tầng, tăng cường quảng bá và bảo vệ môi trường du lịch nhằm tạo trải nghiệm tích cực cho du khách.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định rõ các yếu tố ảnh hưởng đến ý định quay trở lại của du khách tại Bình Dương, trong đó sự hài lòng và kinh nghiệm du lịch đóng vai trò trung tâm.
  • Cơ sở hạ tầng du lịch, môi trường xã hội và yếu tố văn hóa - chính trị tác động tích cực đến sự hài lòng của du khách.
  • Bình Dương có tiềm năng phát triển du lịch lớn nhưng cần khắc phục hạn chế về sản phẩm du lịch phân tán và chưa tạo thành chuỗi dịch vụ liên hoàn.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào nâng cao chất lượng dịch vụ, phát triển sản phẩm mới, cải thiện hạ tầng và quảng bá thương hiệu điểm đến.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các nghiên cứu tiếp theo với quy mô mẫu lớn hơn và mở rộng phạm vi khảo sát các điểm đến trong khu vực Đông Nam bộ.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý và doanh nghiệp du lịch tỉnh Bình Dương nên áp dụng các giải pháp đề xuất để nâng cao năng lực cạnh tranh, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng nhằm phát triển ngành du lịch bền vững và hiệu quả hơn.