I. Tổng Quan Về Nâng Cao Năng Lực Tư Duy Lý Luận Giảng Viên
Trong bối cảnh hiện nay, vai trò của tư duy và trí tuệ ngày càng trở nên quan trọng trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Nâng cao năng lực tư duy trở thành yếu tố then chốt để một quốc gia phát triển đột phá và sánh vai với các nước tiên tiến. Tư duy lý luận (TDLL), đặc biệt là tư duy triết học, đóng vai trò quan trọng trong việc đáp ứng yêu cầu đổi mới đất nước một cách toàn diện. Đảng ta đặc biệt quan tâm đến việc khai thác tiềm năng trí tuệ và năng lực tư duy của con người Việt Nam, coi đó là động lực phát triển bền vững. Đại hội XIII của Đảng xác định đổi mới tư duy và hành động là quan điểm phát triển hàng đầu, gắn liền với cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 và hội nhập quốc tế. Năng lực tư duy lý luận có vai trò quan trọng đối với mọi lĩnh vực, đặc biệt là công tác giảng dạy lý luận chính trị. Nâng cao năng lực và trình độ TDLL cho đội ngũ cán bộ lý luận, giảng viên các trường chính trị (TCT) cấp tỉnh, có tầm quan trọng đặc biệt.
1.1. Vai trò của tư duy lý luận trong phát triển đất nước
Tư duy lý luận là quá trình phản ánh hiện thực khách quan một cách gián tiếp, trừu tượng và khái quát, sử dụng các khái niệm, phạm trù và quy luật. Đây là hình thức cao nhất của tư duy, giúp nắm bắt các mối liên hệ bên trong và bản chất của sự vật, từ đó tìm ra các quy luật vận động nội tại. Theo tác giả Trần Sỹ Phán, tư duy lý luận là khâu đột phá trong sự nghiệp đổi mới của Đảng ta. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển năng lực tư duy cho đội ngũ cán bộ, giảng viên.
1.2. Tầm quan trọng của năng lực tư duy lý luận đối với giảng viên
Năng lực tư duy lý luận ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và hiệu quả của công tác nghiên cứu, giảng dạy lý luận chính trị. Nó cũng tác động đến công tác chính trị, tư tưởng trong hệ thống nhà trường. Do đó, việc nâng cao năng lực tư duy cho đội ngũ giảng viên các trường chính trị tỉnh là vô cùng quan trọng. Điều này giúp họ đóng góp vào quá trình đổi mới tư duy và nâng cao năng lực trí tuệ cho cán bộ, đảng viên và nhân dân.
II. Thách Thức Nâng Cao Tư Duy Lý Luận Tại ĐBSCL Hiện Nay
Trong tình hình hiện nay, cán bộ, đảng viên cần có năng lực trí tuệ thực sự, bao gồm kiến thức chuyên môn và tri thức lý luận khoa học. Thiếu kiến thức chuyên môn, cán bộ không thể hoàn thành nhiệm vụ. Thiếu tri thức lý luận, đặc biệt là lý luận chính trị, sẽ tụt hậu so với khu vực và thế giới. Quá trình đẩy mạnh CNH, HĐH và hội nhập quốc tế đòi hỏi cán bộ phải chủ động tiếp cận và làm chủ tri thức, sáng tạo trong nhận thức và hành động. Điều này phụ thuộc vào việc đào tạo của các trường chính trị tỉnh. Yêu cầu nâng cao năng lực tư duy lý luận cho giảng viên các TCT tỉnh khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Năng lực và trình độ trí tuệ, năng lực tư duy của đội ngũ này chưa đáp ứng được yêu cầu của nhiệm vụ cách mạng.
2.1. Thực trạng năng lực tư duy lý luận của giảng viên
Thực tế cho thấy, năng lực tư duy lý luận của đội ngũ giảng viên các trường chính trị tỉnh khu vực ĐBSCL còn nhiều hạn chế. Điều này ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy và quá trình đổi mới tư duy của cán bộ, đảng viên. Cần đánh giá đúng những điểm mạnh, điểm yếu về năng lực tư duy lý luận của đội ngũ giảng viên để xác định phương hướng và giải pháp phù hợp.
2.2. Ảnh hưởng đến quá trình đổi mới và phát triển vùng ĐBSCL
Thực trạng năng lực tư duy lý luận yếu kém có thể ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình đổi mới tư duy, công cuộc đổi mới toàn diện đất nước và sự phát triển nhanh, bền vững của khu vực ĐBSCL. Đây là một vùng kinh tế trọng điểm, phát triển năng động ở phía Nam. Do đó, việc nâng cao năng lực tư duy cho đội ngũ giảng viên là vô cùng quan trọng để thúc đẩy sự phát triển của vùng.
2.3. Yêu cầu cấp thiết nâng cao năng lực tư duy lý luận
Việc nghiên cứu đề tài “Nâng cao năng lực tư duy lý luận cho đội ngũ giảng viên các trường chính trị tỉnh khu vực Đồng bằng sông Cửu Long trong giai đoạn hiện nay” là vấn đề có ý nghĩa lý luận và thực tiễn, vừa cơ bản vừa cấp bách. Nó không chỉ đáp ứng yêu cầu xây dựng đội ngũ cán bộ nghiên cứu và giảng dạy lý luận chính trị mà còn góp phần đảm bảo quá trình đổi mới tư duy của cán bộ, đảng viên và nhân dân.
III. Phương Pháp Nâng Cao Năng Lực Tư Duy Lý Luận Hiệu Quả
Luận án tập trung làm sáng tỏ một số vấn đề chung về năng lực tư duy lý luận của giảng viên TCT tỉnh, khái quát thực trạng năng lực tư duy lý luận của đội ngũ giảng viên các TCT tỉnh khu vực ĐBSCL. Từ đó, đề xuất một số yêu cầu, phương hướng và giải pháp cơ bản nhằm nâng cao năng lực tư duy lý luận cho đội ngũ giảng viên các TCT tỉnh khu vực ĐBSCL trong thời gian tới. Để đạt được mục đích nghiên cứu, luận án thực hiện các nhiệm vụ sau: Phân tích làm sáng rõ những vấn đề chung về năng lực tư duy lý luận của giảng viên các TCT tỉnh. Phân tích, đánh giá thực trạng và nguyên nhân của thực trạng năng lực tư duy lý luận của đội ngũ giảng viên các TCT tỉnh khu vực ĐBSCL. Đề xuất, luận giải cơ sở khoa học về yêu cầu, phương hướng và giải pháp cơ bản nhằm nâng cao năng lực tư duy lý luận cho đội ngũ giảng viên các TCT tỉnh khu vực ĐBSCL.
3.1. Phân tích các vấn đề chung về năng lực tư duy lý luận
Luận án đi sâu vào phân tích các khái niệm, cấu trúc và tiêu chí đánh giá năng lực tư duy lý luận của giảng viên các trường chính trị tỉnh. Đồng thời, làm rõ những biểu hiện đặc thù trong năng lực tư duy lý luận của giảng viên và các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực tư duy của đội ngũ này.
3.2. Đánh giá thực trạng năng lực tư duy lý luận tại ĐBSCL
Luận án tập trung đánh giá thực trạng năng lực tư duy lý luận của đội ngũ giảng viên các trường chính trị tỉnh khu vực ĐBSCL hiện nay. Việc đánh giá này dựa trên các phương pháp nghiên cứu khoa học và khảo sát thực tế để đưa ra những nhận định khách quan và chính xác.
3.3. Đề xuất giải pháp nâng cao năng lực tư duy lý luận
Trên cơ sở phân tích thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng, luận án đề xuất các giải pháp cụ thể và khả thi để nâng cao năng lực tư duy lý luận cho đội ngũ giảng viên các trường chính trị tỉnh khu vực ĐBSCL. Các giải pháp này được luận giải dựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn.
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Bồi Dưỡng Tư Duy Lý Luận Giảng Viên
Luận án nghiên cứu về năng lực tư duy lý luận của giảng viên các TCT khu vực ĐBSCL. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào đội ngũ giảng viên cơ hữu. Thực trạng năng lực tư duy lý luận của giảng viên các TCT tỉnh vùng ĐBSCL được nghiên cứu từ năm 2015 đến 2021 (Tập trung khảo sát trên địa 12 tỉnh của ĐBSCL). Các giải pháp đề xuất có ý nghĩa vận dụng đến năm 2030. Luận án dựa trên cơ sở lý luận và phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng (DVBC) và chủ nghĩa duy vật lịch sử (DVLS), nhất là những nguyên lý của lý luận nhận thức và logic học mác xít. Luận án cũng dựa trên tư tưởng Hồ Chí Minh, vận dụng các quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, sử dụng kết quả các công trình nghiên cứu của các tác giả trong và ngoài nước có liên quan đến đề tài luận án.
4.1. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu cụ thể
Luận án giới hạn phạm vi nghiên cứu vào đội ngũ giảng viên cơ hữu của các trường chính trị tỉnh khu vực ĐBSCL. Thời gian nghiên cứu được giới hạn từ năm 2015 đến 2021, tập trung khảo sát trên 12 tỉnh của ĐBSCL. Điều này giúp đảm bảo tính cụ thể và khả thi của các kết quả nghiên cứu.
4.2. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Luận án sử dụng chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử làm cơ sở lý luận. Đồng thời, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam. Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng bao gồm thu thập thông tin, phân tích, tổng hợp, kết hợp lịch sử và logic, điều tra bằng bảng hỏi, thống kê và so sánh.
4.3. Phương pháp thu thập và xử lý thông tin
Luận án sử dụng cả thông tin thứ cấp (từ sách, báo, tài liệu khoa học) và thông tin sơ cấp (thu thập trực tiếp từ đối tượng nghiên cứu). Thông tin sơ cấp được thu thập thông qua điều tra bằng bảng hỏi với 230 đối tượng là giảng viên, cán bộ quản lý và học viên tại các trường chính trị tỉnh khu vực ĐBSCL. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS.
V. Kết Quả Nghiên Cứu Đánh Giá Năng Lực Tư Duy Lý Luận
Luận án đóng góp vào việc làm sáng tỏ hơn khái niệm, cấu trúc năng lực tư duy lý luận, tiêu chí đánh giá năng lực tư duy lý luận của giảng viên các TCT. Làm rõ những biểu hiện mang tính đặc thù trong năng lực tư duy lý luận của giảng viên các TCT tỉnh và những yếu tố ảnh hưởng đến năng lực tư duy của đội ngũ này. Góp phần làm rõ thực trạng năng lực tư duy lý luận của đội ngũ giảng viên các TCT tỉnh khu vực ĐBSCL hiện nay. Đề xuất và luận giải cơ sở khoa học của các yêu cầu, phương hướng, giải pháp cơ bản nhằm nâng cao năng lực tư duy lý luận cho đội ngũ giảng viên các TCT tỉnh khu vực ĐBSCL trong thời gian tới.
5.1. Đóng góp về mặt lý luận
Luận án góp phần làm rõ cơ sở lý luận về tư duy lý luận, cấu trúc năng lực tư duy lý luận, các yếu tố tác động đến năng lực tư duy lý luận dưới góc độ Triết học. Điều này cung cấp một khung lý thuyết vững chắc cho việc nghiên cứu và phát triển năng lực tư duy.
5.2. Đóng góp về mặt thực tiễn
Kết quả nghiên cứu của luận án có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng dạy nâng cao tư duy lý luận cho đội ngũ giảng viên lý luận chính trị ở các TCT tỉnh vùng ĐBSCL nói riêng và các trường chính trị, cao đẳng, đại học cả nước nói chung. Điều này giúp nâng cao chất lượng đào tạo và bồi dưỡng cán bộ.
VI. Định Hướng Tương Lai Phát Triển Tư Duy Lý Luận Giảng Viên
Theo đồng chí Nguyễn Văn Linh, Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng thời kỳ đổi mới đã nhấn mạnh trong tác phẩm “Đổi mới để tiến lên”cho rằng : "Nói đổi mới tư duy, điều căn bản là phải đổi mới tư duy lý luận". Bởi, tư duy lý luận là tư duy ở cấp độ cao, dựa trên các công cụ là khái niệm, phạm trù, phán đoán, suy luận, hướng tới phân tích, tổng hợp, khái quát để tìm ra bản chất, quy luật của hiện thực khách quan, từ đó định hướng, hướng dẫn hoạt động thực tiễn của con người và sáng tạo tri thức mới. Tác giả Nguyễn Ngọc Long, “Năng lực tư duy lý luận trong quá trình đổi mới tư duy”. Tác giả đã phân tích bản chất và những yếu tố cấu thành năng lực tư duy lý luận; sự cần thiết phải phát triển năng lực tư duy lý luận trong thời kỳ đổi mới đất nước. Từ đó, tác giả khẳng định rằng, quá trình đổi mới tư duy phải gắn chặt với việc đổi mới và nâng cao năng lực tư duy lý luận; phải khắc phục được những sai lầm trong tư duy lý luận của chúng ta.
6.1. Vai trò của đổi mới tư duy lý luận
Đổi mới tư duy lý luận là yếu tố then chốt trong quá trình đổi mới đất nước. Nó giúp chúng ta nhìn nhận và giải quyết các vấn đề một cách sáng tạo và hiệu quả hơn. Đồng chí Nguyễn Văn Linh đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đổi mới tư duy lý luận trong giai đoạn đổi mới.
6.2. Phát triển năng lực tư duy lý luận trong bối cảnh mới
Tác giả Nguyễn Ngọc Long nhấn mạnh sự cần thiết phải phát triển năng lực tư duy lý luận trong thời kỳ đổi mới. Quá trình đổi mới tư duy phải gắn liền với việc nâng cao năng lực tư duy lý luận và khắc phục những sai lầm trong tư duy lý luận.
