I. Khung lý thuyết và thực tiễn về phương pháp học dự án
Phần này trình bày cơ sở lý thuyết về phương pháp học dự án (project-based learning), một phương pháp dạy tiếng Anh hiệu quả lớp 12 và đặc biệt hữu ích cho học sinh nội trú dân tộc. Phương pháp học dự án được định nghĩa khác nhau bởi nhiều tác giả, nhưng đều nhấn mạnh vào việc học sinh chủ động giải quyết vấn đề, tạo ra sản phẩm thực tế. Moss và Van Duzer định nghĩa nó là cách tiếp cận hướng học sinh giải quyết vấn đề hoặc phát triển sản phẩm. Giáo dục tiếng Anh lớp 12 truyền thống thường tập trung vào ngữ pháp, bỏ qua kỹ năng giao tiếp, đặc biệt là kỹ năng nói tiếng Anh. Phương pháp học dự án khắc phục điều này bằng cách đặt học sinh vào các tình huống thực tế, buộc họ phải sử dụng tiếng Anh giao tiếp để hoàn thành nhiệm vụ. Điều này giúp nâng cao kỹ năng nói tiếng Anh, kỹ năng nghe tiếng Anh, và kỹ năng giao tiếp tiếng Anh một cách tự nhiên và hiệu quả. Nghiên cứu này tập trung vào việc ứng dụng phương pháp học dự án tiếng Anh trong việc nâng cao kỹ năng nói tiếng Anh lớp 12 cho học sinh trường nội trú dân tộc, nơi điều kiện học tập còn nhiều khó khăn. Giải pháp dạy tiếng Anh học sinh dân tộc cần được đổi mới để phù hợp với thực tế.
1.1. Định nghĩa và đặc điểm của phương pháp học dự án
Nhiều định nghĩa về phương pháp học dự án đã được đề xuất. Moss và Van Duzer định nghĩa nó như một cách tiếp cận sư phạm đặt học sinh vào các tình huống thực tế để giải quyết vấn đề hoặc phát triển sản phẩm. Theo J. Thomas, đó là mô hình tổ chức việc học xoay quanh các dự án phức tạp, dựa trên các câu hỏi hoặc vấn đề đầy thách thức, cho phép học sinh làm việc tương đối tự chủ trong thời gian dài và tạo ra sản phẩm hoặc bài thuyết trình thực tế. Kilpatrick coi dự án là hoạt động có mục đích, toàn tâm toàn ý diễn ra trong môi trường xã hội. Ballord thì cho rằng dự án là một phần cuộc sống thực được đưa vào trường học. Thomas và Long định nghĩa dự án là việc làm tự nguyện, đòi hỏi nỗ lực hoặc suy nghĩ và dẫn đến kết quả khách quan. Mỗi định nghĩa đều nhấn mạnh một khía cạnh khác nhau. Tuy nhiên, điểm chung là phương pháp học dự án phải được lồng ghép vào chương trình học; tập trung vào các câu hỏi và vấn đề; cho phép học sinh thấy được tiến độ của mình; do học sinh thực hiện; và phải thực tiễn, không chỉ lý thuyết suông. Các đặc điểm quan trọng của phương pháp học dự án bao gồm tính ứng dụng rộng rãi, phù hợp với mọi lứa tuổi và nền tảng; giải quyết vấn đề trực tiếp thông qua dự án thực tế; khả năng thực hiện dự án tương đương với khả năng sử dụng ngôn ngữ; và đặc biệt hữu ích cho học sinh chưa quen với phương pháp học truyền thống hoặc cần phát triển các kỹ năng nhận thức, văn hóa và kỹ năng sống cùng với ngôn ngữ. Phương pháp học dự án tiếng Anh lớp 12 cần được thiết kế sao cho phù hợp với đặc điểm này.
1.2. Ưu điểm và nhược điểm của phương pháp học dự án
Phương pháp học dự án mang lại nhiều lợi ích cho việc dạy tiếng Anh lớp 12, đặc biệt là đối với học sinh dân tộc nội trú. Nó kết nối lý thuyết với thực tiễn, giúp học sinh dễ dàng thấy được giá trị và ý nghĩa của bài học. Việc làm việc nhóm trong dự án giúp phát triển kỹ năng giao tiếp, giải quyết vấn đề và tư duy phản biện. Kỹ năng nói tiếng Anh được cải thiện đáng kể khi học sinh phải sử dụng ngôn ngữ để hoàn thành nhiệm vụ. Hơn nữa, phương pháp học dự án còn giúp tăng cường sự tự tin, tính độc lập và khả năng tự học của học sinh. Tuy nhiên, phương pháp học dự án cũng có những hạn chế. Nó đòi hỏi nhiều thời gian, công sức chuẩn bị và giám sát từ giáo viên. Việc đánh giá học sinh trong nhóm cũng khó khăn hơn. Giáo viên cần được đào tạo bài bản để áp dụng phương pháp này hiệu quả. Một số trường học có thể gặp khó khăn trong việc thay đổi chương trình học để phù hợp với phương pháp học dự án. Mặc dù vậy, những lợi ích mà phương pháp học dự án mang lại, đặc biệt là trong việc nâng cao kỹ năng nói tiếng Anh cho học sinh lớp 12 tại trường nội trú dân tộc, là rất đáng kể. Việc lựa chọn phương pháp học dự án là một giải pháp dạy tiếng Anh học sinh dân tộc hiệu quả.
1.3. Áp dụng phương pháp học dự án trong giảng dạy tiếng Anh
Việc áp dụng phương pháp học dự án trong giáo dục tiếng Anh lớp 12, đặc biệt cho học sinh dân tộc nội trú, cần sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Giáo viên cần thiết kế các dự án phù hợp với trình độ và hoàn cảnh của học sinh. Các dự án nên tập trung vào các chủ đề thực tế, gần gũi với cuộc sống của học sinh, khuyến khích sự tham gia tích cực và sáng tạo. Việc sử dụng đa dạng các hoạt động giao tiếp, như làm việc nhóm, thuyết trình, tranh luận… sẽ giúp nâng cao kỹ năng nói tiếng Anh, kỹ năng nghe tiếng Anh, và kỹ năng đọc tiếng Anh. Giáo viên cần đóng vai trò hướng dẫn, hỗ trợ học sinh trong quá trình thực hiện dự án, cung cấp phản hồi kịp thời và xây dựng một môi trường học tập tích cực. Việc đánh giá cần đa dạng, không chỉ dựa trên sản phẩm cuối cùng mà còn trên quá trình làm việc của học sinh. Ứng dụng phương pháp học dự án trong giáo dục dân tộc nội trú đòi hỏi sự kiên trì và sáng tạo của giáo viên. Kết quả sẽ là sự nâng cao đáng kể trình độ tiếng Anh chuẩn đầu ra lớp 12 cho học sinh.
