Nâng Cao Chất Lượng Giáo Dục Qua Kiểm Soát Nội Bộ Tại Đại Học Quốc Gia Hà Nội

• Tác giả: Lê Thị Huyền
• Người hướng dẫn: TS. Phạm Ngọc Quang
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Kế toán
• Đề tài: Nâng Cao Chất Lượng Giáo Dục Qua Kiểm Soát Nội Bộ Tại Đại Học Quốc Gia Hà Nội
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ KSNB VÀ CLGDDH
• 1.1. Tổng quan nghiên cứu
• 1.2. Các nghiên cứu ở nước ngoài
• 1.3. Các nghiên cứu trong nước
• 1.4. Khoảng trống nghiên cứu
• 1.5. Ảnh hưởng của kiểm soát nội bộ đến chất lượng giáo dục trong các trường đại học
• 1.6. Một số lý thuyết nền tảng
• 1.6.1. Lý thuyết bất định (Contingency theory)
• 1.6.2. Lý thuyết các bên liên quan (Stakeholder theory)
• 2. CHƯƠNG 2: QUY TRÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Quy trình nghiên cứu
• 2.2. Mô hình và giả thuyết nghiên cứu
• 2.2.1. Mô hình nghiên cứu
• 2.2.2. Các giả thuyết nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3.1. Nguồn dữ liệu nghiên cứu
• 2.3.2. Phương pháp xử lý dữ liệu
• 2.4. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Giới thiệu chung về trường Đại học Công nghệ - ĐHQGHN
• 3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển
• 3.1.2. Cơ cấu tổ chức, quy mô
• 3.1.3. Hoạt động đào tạo và các hoạt động chuyên môn khác
• 3.2. Thực trạng chất lượng giáo dục và kiểm soát nội bộ tại trường Đại học Công nghệ - ĐHQGHN
• 3.2.1. Thực trạng kiểm soát nội bộ
• 3.3. Kết quả nghiên cứu định tính
• 3.4. Kết quả nghiên cứu định lượng
• 3.4.1. Thống kê mô tả
• 3.4.1.1. Mô tả mẫu nghiên cứu
• 3.4.2. Kiểm định thang đo bằng hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha. Phân tích nhân tố khám phá EFA
• 3.4.3. Phân tích tương quan Pearson
• 3.4.4. Phân tích hồi quy tuyến tính
• 3.4.5. Bàn luận về kết quả nghiên cứu
• 3.5. Kết luận chương 3
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN, KHUYẾN NGHỊ HOÀN THIỆN KSNB NHẰM NÂNG CAO CLGDDH TẠI TRƯỜNG ĐHCN - ĐHQGHN
• 4.1. Kết quả và bàn luận ý nghĩa của kết quả nghiên cứu
• 4.2. Các giải pháp hoàn thiện kiểm soát nội bộ nhằm nâng cao chất lượng giáo dục tại trường Đại học Công nghệ - ĐHQGHN
• 4.2.1. Hoạt động kiểm soát
• 4.2.2. Môi trường kiểm soát
• 4.2.3. Thông tin và truyền thông
• 4.2.4. Giám sát
• 4.2.5. Một số khuyến nghị nhằm nâng cao chất lượng KSNB tại trường ĐHCN
• 4.2.5.1. Phía trường Đại học Công nghệ - ĐHQGHN
• 4.2.5.2. Phía cơ quan cấp trên và các cơ quan Nhà nước liên quan
• 4.3. Hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG BIỂU
• DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ

I. Tổng Quan Về Kiểm Soát Nội Bộ Và Chất Lượng Giáo Dục

Giáo dục và đào tạo là nhiệm vụ trọng yếu, hướng đến phát triển con người toàn diện. Các trường đại học đóng vai trò then chốt, cung cấp kiến thức và kỹ năng cho thị trường lao động. Chất lượng giáo dục đại học (CLGDĐH) là mối quan tâm hàng đầu của Đảng và Nhà nước. Môi trường đại học chịu ảnh hưởng bởi yếu tố bên ngoài như chính trị, văn hóa, kinh tế, và yếu tố nội tại như chất lượng giảng viên, cơ sở vật chất, chương trình đào tạo. Kiểm soát nội bộ (KSNB) là chìa khóa để quản lý hiệu quả và đạt mục tiêu, ngược lại KSNB yếu kém sẽ làm giảm hiệu quả, tăng gian lận, ảnh hưởng đến CLGD. KSNB đảm bảo hiệu quả, minh bạch, và tuân thủ pháp luật, bảo vệ tài sản, quản lý tài chính, kiểm soát hoạt động, tăng hiệu quả, phòng ngừa rủi ro và tạo điều kiện tăng trưởng bền vững. Theo số liệu thống kê, Việt Nam có 242 trường đại học, cạnh tranh gay gắt về tuyển sinh. Các trường phải cung cấp kỹ năng phù hợp, đáp ứng yêu cầu của xã hội. Nâng cao CLGD đối với Trường Đại học Công nghệ - ĐHQGNN là một vấn đề vô cùng cần thiết trong bối cảnh hiện nay để thu hút tuyển sinh và đảm bảo CLGD tốt nhất. Do đó, nghiên cứu về ảnh hưởng của KSNB đến CLGD là cấp thiết. Luận văn sẽ đi vào nghiên cứu, phân tích để tìm ra những yếu tố của KSNB ảnh hưởng đến CLGDĐH và mức độ ảnh hưởng của các yếu tố này đến CLGDĐH tại trường Đại học Công nghệ - ĐHQGHN. Tác giả mong muốn kết quả của nghiên cứu này sẽ góp phần làm cơ sở và tiền đề để vận dụng củng cố và hoàn thiện hơn cho HTKSNB của Nhà trường nham duy trì và nâng cao CLGDDH tai đây.

1.1. Định Nghĩa và Vai Trò Của Kiểm Soát Nội Bộ

Kiểm soát nội bộ (KSNB) là một hệ thống các chính sách, quy trình và hoạt động được thiết kế để cung cấp sự đảm bảo hợp lý về việc đạt được các mục tiêu của tổ chức liên quan đến hiệu quả và hiệu suất hoạt động, độ tin cậy của báo cáo tài chính và sự tuân thủ luật pháp và quy định. Vai trò của KSNB trong giáo dục đại học (GDĐH) là vô cùng quan trọng, đảm bảo sự minh bạch và trách nhiệm giải trình trong việc sử dụng các nguồn lực. KSNB giúp bảo vệ tài sản của trường, ngăn ngừa gian lận và sai sót, đồng thời đảm bảo rằng các hoạt động của trường tuân thủ các quy định pháp luật và các chuẩn mực đạo đức. Một hệ thống KSNB mạnh mẽ cũng góp phần nâng cao uy tín và danh tiếng của trường, thu hút sinh viên và giảng viên giỏi.

1.2. Chất Lượng Giáo Dục Đại Học Khái Niệm và Tiêu Chí

Chất lượng giáo dục đại học (CLGDĐH) là một khái niệm đa chiều, phản ánh mức độ đáp ứng của các hoạt động GDĐH đối với các tiêu chuẩn và yêu cầu được xác định. Các tiêu chí đánh giá CLGDĐH thường bao gồm chất lượng chương trình đào tạo, chất lượng đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất, khả năng nghiên cứu khoa học, mức độ hài lòng của sinh viên và khả năng đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động. Việc đo lường và đánh giá CLGDĐH là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự tham gia của nhiều bên liên quan, bao gồm các nhà quản lý giáo dục, giảng viên, sinh viên, nhà tuyển dụng và các tổ chức kiểm định chất lượng. Theo Luật Giáo dục sửa đổi và bổ sung năm 2019 chủ trương tập trung vào nâng cao chất lượng giáo dục đại học và đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng và kiểm định chất lượng giáo dục đại học.

1.3. Mối Quan Hệ Giữa Kiểm Soát Nội Bộ và Chất Lượng Giáo Dục

Kiểm soát nội bộ và chất lượng giáo dục đại học có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Một hệ thống KSNB hiệu quả giúp đảm bảo rằng các nguồn lực của trường được sử dụng một cách hiệu quả và minh bạch, từ đó tạo điều kiện cho việc nâng cao CLGD. KSNB giúp ngăn ngừa gian lận và sai sót trong quản lý tài chính và hoạt động, đảm bảo rằng các quyết định được đưa ra dựa trên thông tin chính xác và đáng tin cậy. Ngoài ra, KSNB cũng góp phần tạo ra một môi trường làm việc minh bạch và trách nhiệm, khuyến khích sự sáng tạo và đổi mới trong giảng dạy và nghiên cứu.Theo Suwito Eko Pramono và các cộng sự (2018) thực hiện nghiên cứu bằng định tính kết hợp với phân tích thống kê cho trường Đại hoc Negeri Semarang cho rằng tăng cường kiểm soát nội bộ là một trong những giải pháp dé các trường đại học đạt được chất lượng giáo dục đại học theo tiêu chuẩn của AUN- QA.

II. Thách Thức Trong Kiểm Soát Nội Bộ Ở Đại Học Hiện Nay

Các trường đại học hiện nay đối mặt với nhiều thách thức trong việc xây dựng và duy trì một hệ thống KSNB hiệu quả. Thách thức đầu tiên là sự phức tạp của các hoạt động đại học, bao gồm giảng dạy, nghiên cứu khoa học, quản lý tài chính, quản lý nhân sự và các hoạt động dịch vụ. Thách thức thứ hai là sự thay đổi nhanh chóng của môi trường pháp lý và công nghệ, đòi hỏi các trường đại học phải liên tục cập nhật và điều chỉnh hệ thống KSNB của mình. Thách thức thứ ba là sự thiếu hụt nguồn lực tài chính và nhân lực, đặc biệt là các chuyên gia về KSNB. Các trường đại học cần phải có chiến lược rõ ràng để vượt qua những thách thức này và xây dựng một hệ thống KSNB mạnh mẽ, đáp ứng được yêu cầu của thời đại.

2.1. Sự Phức Tạp Của Quy Trình Quản Lý Đại Học

Các quy trình quản lý đại học thường rất phức tạp và liên quan đến nhiều bộ phận và cá nhân khác nhau. Điều này gây khó khăn cho việc kiểm soát và giám sát các hoạt động, đặc biệt là trong các lĩnh vực như quản lý tài chính, quản lý nhân sự và quản lý chất lượng. Các trường đại học cần phải đơn giản hóa và chuẩn hóa các quy trình quản lý của mình, đồng thời tăng cường sự phối hợp giữa các bộ phận để đảm bảo tính hiệu quả và minh bạch. Cần rà soát lại các quy trình quản lý để làm cho nó dễ hiểu và dễ thực hiện hơn, giảm thiểu sự chồng chéo, tăng cường sự minh bạch và trách nhiệm giải trình.

2.2. Thiếu Hụt Nguồn Lực Và Đào Tạo Kiểm Soát Nội Bộ

Thiếu hụt nguồn lực tài chính và nhân lực là một thách thức lớn đối với nhiều trường đại học, đặc biệt là các trường ở các vùng khó khăn. Việc thiếu nguồn lực tài chính hạn chế khả năng đầu tư vào các hệ thống KSNB hiện đại và đào tạo chuyên gia về KSNB. Việc thiếu nhân lực có trình độ chuyên môn cao về KSNB cũng gây khó khăn cho việc xây dựng và duy trì một hệ thống KSNB hiệu quả. Các trường đại học cần phải tìm kiếm các nguồn tài trợ khác nhau và đầu tư vào đào tạo nguồn nhân lực về KSNB để vượt qua thách thức này. Đồng thời nhà trường cũng cần tạo điều kiện cho nhân viên tham gia các khóa đào tạo về KSNB.

2.3. Thay Đổi Pháp Lý và Công Nghệ Rủi ro

Môi trường pháp lý và công nghệ đang thay đổi rất nhanh chóng, tạo ra nhiều thách thức và rủi ro mới cho các trường đại học. Các trường đại học cần phải liên tục cập nhật và điều chỉnh hệ thống KSNB của mình để đáp ứng được các yêu cầu mới của pháp luật và công nghệ. Ví dụ, việc sử dụng các công nghệ mới như điện toán đám mây và trí tuệ nhân tạo có thể tạo ra các rủi ro về bảo mật thông tin và quyền riêng tư. Các trường đại học cần phải có các biện pháp bảo mật phù hợp để bảo vệ thông tin và dữ liệu của mình. Cần thiết lập các quy trình kiểm tra an ninh mạng thường xuyên. Đồng thời xây dựng đội ngũ chuyên gia an ninh mạng và bảo mật thông tin.

III. Cách Hoàn Thiện Kiểm Soát Nội Bộ Để Nâng Cao Chất Lượng

Để nâng cao chất lượng giáo dục đại học, việc hoàn thiện hệ thống KSNB là vô cùng quan trọng. Các trường đại học cần tập trung vào việc xây dựng một môi trường kiểm soát mạnh mẽ, thiết lập các hoạt động kiểm soát hiệu quả, đảm bảo thông tin và truyền thông đầy đủ và kịp thời, và thực hiện giám sát thường xuyên. Việc xây dựng một hệ thống KSNB toàn diện và hiệu quả sẽ giúp các trường đại học quản lý rủi ro tốt hơn, nâng cao hiệu quả hoạt động và đảm bảo chất lượng giáo dục.

3.1. Xây Dựng Môi Trường Kiểm Soát Mạnh Mẽ minh bạch

Môi trường kiểm soát là nền tảng của một hệ thống KSNB hiệu quả. Môi trường kiểm soát bao gồm các yếu tố như đạo đức, sự trung thực, năng lực và trách nhiệm của ban lãnh đạo và nhân viên. Để xây dựng một môi trường kiểm soát mạnh mẽ, các trường đại học cần phải thiết lập một bộ quy tắc đạo đức rõ ràng, tuyển dụng và đào tạo nhân viên có năng lực và phẩm chất đạo đức tốt, và thực hiện đánh giá hiệu suất thường xuyên. Theo Wei-guo KANG (2018) chỉ ra răng một môi trường kiểm soát nội bộ tốt không những có thể nâng cao hiệu quả của kiểm soát nội bộ mà còn thúc đây việc thiết lập và hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ.

3.2. Tối Ưu Hóa Các Hoạt Động Kiểm Soát Chủ Yếu

Các hoạt động kiểm soát là các chính sách và thủ tục được thiết kế để đảm bảo rằng các mục tiêu của tổ chức được đạt được. Các hoạt động kiểm soát có thể bao gồm việc phê duyệt, ủy quyền, đối chiếu, kiểm tra và giám sát. Các trường đại học cần phải xác định các hoạt động kiểm soát quan trọng nhất và thiết lập các thủ tục rõ ràng để thực hiện các hoạt động này. Việc này giúp đảm bảo hoạt động diễn ra một cách hiệu quả. Điều chỉnh và cải thiện thủ tục kiểm soát phù hợp với từng giai đoạn.

3.3. Đảm Bảo Thông Tin và Truyền Thông Hiệu Quả

Thông tin và truyền thông là yếu tố quan trọng để đảm bảo rằng tất cả các thành viên của tổ chức đều biết về các chính sách và thủ tục KSNB. Các trường đại học cần phải thiết lập các kênh thông tin và truyền thông hiệu quả để đảm bảo rằng thông tin được truyền tải đầy đủ và kịp thời đến tất cả các bên liên quan. Việc thu thập và phân tích thông tin cần thiết để đưa ra quyết định. Tạo điều kiện cho sự trao đổi thông tin hiệu quả giữa các bộ phận.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn và Kết Quả Nghiên Cứu Tại DHQGHN

Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá ảnh hưởng của KSNB đến CLGDĐH tại Trường Đại học Công nghệ - ĐHQGHN. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng các yếu tố của KSNB như môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông, và giám sát đều có ảnh hưởng đáng kể đến CLGDĐH. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc hoàn thiện hệ thống KSNB có thể giúp nâng cao CLGDĐH tại trường.

4.1. Phân Tích Thực Trạng Kiểm Soát Nội Bộ tại DHQGHN

Đánh giá chi tiết thực trạng KSNB tại DHQGHN, bao gồm việc xác định các điểm mạnh và điểm yếu của hệ thống KSNB hiện tại. Đánh giá việc tuân thủ các quy định và chuẩn mực về KSNB. Xác định các rủi ro và cơ hội liên quan đến KSNB. Từ đó đưa ra những đề xuất cải tiến.

4.2. Đo Lường Mức Độ Ảnh Hưởng Của KSNB Đến CLGDĐH

Sử dụng các phương pháp thống kê để đo lường mức độ ảnh hưởng của các yếu tố KSNB đến CLGDĐH. Xác định các yếu tố KSNB quan trọng nhất ảnh hưởng đến CLGDĐH. Phân tích mối quan hệ giữa KSNB và các chỉ số CLGDĐH như tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp, mức độ hài lòng của sinh viên và nhà tuyển dụng.

4.3. Đề Xuất Giải Pháp Cụ Thể Để Nâng Cao Hiệu Quả KSNB

Đề xuất các giải pháp cụ thể để khắc phục các điểm yếu của hệ thống KSNB và nâng cao hiệu quả hoạt động của KSNB. Các giải pháp này có thể bao gồm việc cải thiện quy trình quản lý, tăng cường đào tạo về KSNB, sử dụng công nghệ thông tin để hỗ trợ KSNB và thiết lập các cơ chế giám sát hiệu quả.

V. Kết Luận Và Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về KSNB

Nghiên cứu này đã cung cấp một cái nhìn tổng quan về vai trò của KSNB trong việc nâng cao CLGDĐH. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng việc hoàn thiện hệ thống KSNB là một yếu tố quan trọng để đảm bảo chất lượng giáo dục. Các trường đại học cần phải tập trung vào việc xây dựng một hệ thống KSNB mạnh mẽ và hiệu quả để đáp ứng được yêu cầu của xã hội.

5.1. Tóm Tắt Những Kết Quả Chính và Ý Nghĩa Nghiên Cứu

Tóm tắt những kết quả chính của nghiên cứu và thảo luận về ý nghĩa của những kết quả này đối với các trường đại học và các nhà quản lý giáo dục. Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn thiện hệ thống KSNB để nâng cao CLGDĐH. Cần tiếp tục nghiên cứu để khám phá các khía cạnh khác của mối quan hệ giữa KSNB và CLGDĐH.

5.2. Những Hạn Chế Của Nghiên Cứu và Giải Pháp Khắc Phục

Nêu rõ những hạn chế của nghiên cứu, chẳng hạn như phạm vi nghiên cứu hẹp hoặc phương pháp nghiên cứu còn hạn chế. Đề xuất các giải pháp để khắc phục những hạn chế này trong các nghiên cứu tiếp theo. Thừa nhận những hạn chế có thể ảnh hưởng đến kết quả nghiên cứu.

5.3. Đề Xuất Hướng Nghiên Cứu Mới Trong Tương Lai

Đề xuất các hướng nghiên cứu mới trong tương lai để tiếp tục khám phá vai trò của KSNB trong việc nâng cao CLGDĐH. Ví dụ, nghiên cứu về ảnh hưởng của KSNB đến sự hài lòng của sinh viên hoặc nghiên cứu về hiệu quả của các hoạt động kiểm soát khác nhau. Cần mở rộng phạm vi nghiên cứu ra các trường đại học khác và sử dụng các phương pháp nghiên cứu khác nhau.

Tổng quan nghiên cứu

Theo số liệu thống kê giáo dục đại học năm học 2021 – 2022 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Việt Nam hiện có khoảng 242 trường đại học, trong đó 175 trường công lập và 67 trường ngoài công lập, cùng gần 400 trường kỹ thuật và nghề nghiệp. Trong bối cảnh cạnh tranh tuyển sinh ngày càng gay gắt, việc nâng cao chất lượng giáo dục đại học (CLGDĐH) trở thành nhiệm vụ trọng yếu nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Trường Đại học Công nghệ – Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) là một trường đại học non trẻ, được giao tự chủ toàn bộ kinh phí thường xuyên từ năm 2022, do đó việc nâng cao CLGDĐH tại đây càng trở nên cấp thiết để thu hút sinh viên và đảm bảo hiệu quả hoạt động.

Luận văn tập trung nghiên cứu ảnh hưởng của hệ thống kiểm soát nội bộ (KSNB) đến CLGDĐH tại Trường Đại học Công nghệ – ĐHQGHN. Mục tiêu cụ thể gồm: hệ thống hóa cơ sở lý luận về KSNB và CLGDĐH; xác định các yếu tố cấu thành KSNB và đo lường mức độ ảnh hưởng của chúng đến CLGD; đề xuất giải pháp hoàn thiện hệ thống KSNB nhằm nâng cao chất lượng giáo dục tại trường. Phạm vi nghiên cứu bao gồm khảo sát thực trạng KSNB và CLGDĐH tại trường trong giai đoạn từ năm 2017 đến 2023, với dữ liệu thu thập từ tháng 10 đến tháng 12 năm 2023.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học để hoàn thiện hệ thống KSNB, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, minh bạch tài chính và chất lượng đào tạo, từ đó đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của nhà trường và xã hội.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng hai lý thuyết nền tảng chính:

• Lý thuyết bất định (Contingency theory): Giải thích sự đa dạng và tính linh hoạt của hệ thống quản trị, trong đó hiệu quả của KSNB phụ thuộc vào đặc điểm môi trường, công nghệ và quy mô tổ chức. Lý thuyết này phù hợp để xây dựng hệ thống KSNB phù hợp với đặc thù của Trường Đại học Công nghệ – ĐHQGHN.

• Lý thuyết các bên liên quan (Stakeholder theory): Nhấn mạnh vai trò của các bên liên quan như sinh viên, giảng viên, nhà quản lý, nhà tuyển dụng và xã hội trong việc đảm bảo thành công của tổ chức. KSNB được xem là công cụ hỗ trợ nhà trường đạt mục tiêu, từ đó bảo vệ lợi ích của các bên liên quan và nâng cao chất lượng giáo dục.

Nghiên cứu sử dụng mô hình KSNB theo báo cáo COSO 2013 với 5 yếu tố cấu thành: Môi trường kiểm soát, Đánh giá rủi ro, Hoạt động kiểm soát, Thông tin và truyền thông, Giám sát. Các yếu tố này được giả thuyết có ảnh hưởng tích cực đến CLGDĐH.

Khái niệm chính bao gồm:

• Kiểm soát nội bộ (KSNB): Quá trình do ban quản trị thiết kế và thực hiện nhằm đảm bảo hiệu quả hoạt động, tính trung thực của báo cáo và tuân thủ pháp luật.
• Chất lượng giáo dục đại học (CLGDĐH): Mức độ đáp ứng mục tiêu đào tạo, chuẩn kiến thức, kỹ năng và đạo đức nghề nghiệp của sinh viên sau khi tốt nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu gồm:

• Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua khảo sát diện rộng với 100 phiếu hợp lệ từ cán bộ quản lý, giảng viên, nhân viên và sinh viên tại Trường Đại học Công nghệ – ĐHQGHN; phỏng vấn nhóm chuyên gia gồm 15 nhà quản lý có kinh nghiệm trên 10 năm trong lĩnh vực giáo dục đại học.
• Dữ liệu thứ cấp: Tài liệu từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, báo cáo COSO, các văn bản pháp luật liên quan, báo cáo tự đánh giá và kiểm định chất lượng của trường giai đoạn 2017-2022.

Phương pháp phân tích:

• Phân tích định tính: Thảo luận nhóm chuyên gia để điều chỉnh thang đo phù hợp với bối cảnh trường đại học.
• Phân tích định lượng: Sử dụng phần mềm SPSS 22 để kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) và hồi quy tuyến tính nhằm đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố KSNB đến CLGDĐH.
• Mẫu nghiên cứu: 100 phiếu khảo sát hợp lệ, đảm bảo cỡ mẫu theo công thức n > 8*m + 50 (m=5 biến độc lập). Đối tượng khảo sát là Ban Giám hiệu, trưởng/phó khoa, phòng ban chức năng, giảng viên và cán bộ các trung tâm, viện trực thuộc trường.

Thời gian nghiên cứu: từ tháng 10 đến tháng 12 năm 2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Môi trường kiểm soát có ảnh hưởng tích cực đến CLGDĐH: Kết quả hồi quy cho thấy hệ số beta của môi trường kiểm soát là khoảng 0,35 với mức ý nghĩa p < 0,01, cho thấy môi trường kiểm soát là yếu tố quan trọng nhất trong hệ thống KSNB ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục tại trường.

2. Đánh giá rủi ro tác động tích cực với hệ số beta khoảng 0,28 (p < 0,05): Nhà trường đã nhận diện và phân tích các rủi ro liên quan đến chất lượng giảng dạy, tuyển sinh và quản lý tài sản, từ đó xây dựng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

3. Hoạt động kiểm soát có ảnh hưởng đáng kể với hệ số beta 0,22 (p < 0,05): Các quy trình kiểm soát giảng dạy, nghiên cứu khoa học và quản lý tài chính được thực hiện nghiêm túc, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động đào tạo.

4. Thông tin và truyền thông có tác động tích cực nhưng mức độ thấp hơn (beta = 0,18, p < 0,1): Hệ thống thông tin quản lý học tập và kênh truyền thông nội bộ được cải thiện, tuy nhiên vẫn cần tăng cường tính kịp thời và chính xác.

5. Giám sát có ảnh hưởng tích cực nhưng không mạnh (beta = 0,15, p > 0,1): Hoạt động giám sát thường xuyên và định kỳ được thực hiện, nhưng cần nâng cao tính khách quan và hiệu quả trong đánh giá.

Thảo luận kết quả

Môi trường kiểm soát được xác định là nền tảng quan trọng nhất, phù hợp với lý thuyết COSO và các nghiên cứu trong nước và quốc tế. Việc Ban Giám hiệu thiết lập các quy định về đạo đức nghề nghiệp, phân công nhiệm vụ rõ ràng và xây dựng văn hóa kiểm soát góp phần tạo ra môi trường làm việc minh bạch, hiệu quả.

Đánh giá rủi ro giúp nhà trường nhận diện các nguy cơ tiềm ẩn, đặc biệt trong bối cảnh tự chủ tài chính và cạnh tranh tuyển sinh ngày càng gay gắt. Kết quả này tương đồng với nghiên cứu của Dan Xia và Guo-Liang Du (2019) về vai trò của kiểm soát nội bộ trong quản lý ngân sách đại học.

Hoạt động kiểm soát được thực hiện qua các quy trình kiểm tra, phê duyệt và đánh giá chất lượng giảng dạy, phù hợp với các tiêu chuẩn của Bộ GD&ĐT và AUN-QA. Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng thấp hơn so với môi trường kiểm soát và đánh giá rủi ro cho thấy cần tăng cường hiệu quả thực thi.

Thông tin và truyền thông, mặc dù có tác động tích cực, nhưng vẫn còn hạn chế về tính kịp thời và minh bạch, ảnh hưởng đến khả năng ra quyết định nhanh chóng và chính xác. Đây là điểm cần cải thiện để hỗ trợ tốt hơn cho các hoạt động quản lý và đào tạo.

Giám sát, dù được thực hiện thường xuyên, nhưng chưa phát huy tối đa vai trò trong việc phát hiện và khắc phục kịp thời các sai sót, cần nâng cao năng lực và trách nhiệm của các bộ phận giám sát.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng (hệ số beta) của từng yếu tố KSNB đến CLGDĐH, giúp minh họa rõ ràng sự khác biệt về tầm quan trọng của các yếu tố.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường xây dựng và duy trì môi trường kiểm soát minh bạch: Ban Giám hiệu cần tiếp tục hoàn thiện các quy định về đạo đức nghề nghiệp, tăng cường truyền thông nội bộ và đào tạo nâng cao nhận thức về kiểm soát cho toàn thể cán bộ, giảng viên. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban Giám hiệu và phòng Tổ chức hành chính.

2. Nâng cao hiệu quả đánh giá rủi ro: Thiết lập quy trình đánh giá rủi ro định kỳ, mở rộng phạm vi nhận diện rủi ro liên quan đến công tác đào tạo và tài chính, đồng thời xây dựng kế hoạch phòng ngừa cụ thể. Thời gian: 1 năm; Chủ thể: Phòng Kế hoạch – Tài chính và Ban Kiểm soát nội bộ.

3. Hoàn thiện hoạt động kiểm soát: Rà soát, cập nhật các quy trình kiểm soát, tăng cường kiểm tra, giám sát thực thi, đặc biệt trong các khâu tuyển sinh, giảng dạy và quản lý tài chính. Thời gian: 9 tháng; Chủ thể: Ban Giám hiệu, các trưởng khoa và phòng ban chức năng.

4. Cải thiện hệ thống thông tin và truyền thông: Đầu tư nâng cấp hệ thống quản lý học tập, đảm bảo thông tin được cập nhật kịp thời, chính xác và minh bạch; phát triển kênh truyền thông đa chiều giữa các bên liên quan. Thời gian: 1 năm; Chủ thể: Phòng Công nghệ thông tin và Ban Truyền thông.

5. Tăng cường hoạt động giám sát: Đào tạo nâng cao năng lực cho đội ngũ giám sát, xây dựng quy trình giám sát khách quan, minh bạch và có cơ chế xử lý kịp thời các sai phạm. Thời gian: 6 tháng; Chủ thể: Ban Kiểm soát nội bộ và Ban Giám hiệu.

Các giải pháp trên cần được triển khai đồng bộ, có sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban và sự cam kết từ Ban Giám hiệu để đảm bảo hiệu quả và bền vững.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban Giám hiệu và nhà quản lý các trường đại học: Giúp hiểu rõ vai trò và ảnh hưởng của hệ thống kiểm soát nội bộ đến chất lượng giáo dục, từ đó xây dựng chiến lược quản lý hiệu quả.

2. Phòng Tổ chức hành chính, phòng Kế hoạch – Tài chính và Ban Kiểm soát nội bộ: Cung cấp cơ sở khoa học để hoàn thiện quy trình kiểm soát, đánh giá rủi ro và giám sát nội bộ phù hợp với đặc thù trường đại học.

3. Giảng viên và cán bộ quản lý đào tạo: Nắm bắt các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục, từ đó tham gia tích cực vào các hoạt động kiểm soát và cải tiến chương trình đào tạo.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Kế toán, Quản trị giáo dục: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả thực nghiệm về mối quan hệ giữa KSNB và CLGDĐH trong bối cảnh trường đại học tự chủ tài chính.

Những đối tượng này có thể áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả quản lý, đảm bảo chất lượng đào tạo và phát triển bền vững tổ chức giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

1. Kiểm soát nội bộ là gì và tại sao nó quan trọng trong giáo dục đại học?
   KSNB là hệ thống các quy trình, chính sách nhằm đảm bảo hoạt động hiệu quả, minh bạch và tuân thủ pháp luật. Trong giáo dục đại học, KSNB giúp bảo vệ tài sản, nâng cao chất lượng đào tạo và quản lý tài chính, từ đó tăng uy tín và hiệu quả hoạt động của trường.

2. Các yếu tố chính của hệ thống kiểm soát nội bộ theo COSO là gì?
   Bao gồm Môi trường kiểm soát, Đánh giá rủi ro, Hoạt động kiểm soát, Thông tin và truyền thông, Giám sát. Mỗi yếu tố đóng vai trò hỗ trợ lẫn nhau để đảm bảo hệ thống kiểm soát nội bộ hoạt động hiệu quả.

3. Làm thế nào để đánh giá chất lượng giáo dục đại học?
   Chất lượng giáo dục được đánh giá dựa trên các tiêu chí như điểm đầu vào sinh viên, kết quả học tập, chất lượng sinh viên tốt nghiệp, khả năng tìm việc và đạo đức nghề nghiệp. Các tiêu chí này được đo lường qua các bộ tiêu chuẩn của Bộ GD&ĐT và AUN-QA.

4. Mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố KSNB đến chất lượng giáo dục như thế nào?
   Môi trường kiểm soát và đánh giá rủi ro có ảnh hưởng mạnh nhất, tiếp theo là hoạt động kiểm soát, thông tin truyền thông và giám sát. Điều này cho thấy việc xây dựng văn hóa kiểm soát và nhận diện rủi ro là then chốt để nâng cao chất lượng giáo dục.

5. Giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả hệ thống kiểm soát nội bộ tại trường đại học?
   Bao gồm tăng cường đào tạo và truyền thông về kiểm soát, hoàn thiện quy trình đánh giá rủi ro, nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm soát, cải thiện hệ thống thông tin và truyền thông, cũng như tăng cường hoạt động giám sát khách quan và kịp thời.

Kết luận

• Hệ thống kiểm soát nội bộ có ảnh hưởng tích cực và đáng kể đến chất lượng giáo dục đại học tại Trường Đại học Công nghệ – ĐHQGHN.
• Môi trường kiểm soát và đánh giá rủi ro là hai yếu tố quan trọng nhất trong hệ thống KSNB tác động đến CLGDĐH.
• Hoạt động kiểm soát, thông tin truyền thông và giám sát cũng góp phần nâng cao chất lượng giáo dục nhưng cần được cải thiện thêm.
• Nghiên cứu đề xuất các giải pháp đồng bộ nhằm hoàn thiện hệ thống KSNB, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng đào tạo.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả thực hiện và mở rộng nghiên cứu sang các trường đại học khác trong khu vực.

Tác giả kêu gọi các nhà quản lý giáo dục và các bên liên quan quan tâm áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao chất lượng giáo dục đại học, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước.