I. Tổng Quan Về Kiểm Soát Nội Bộ Và Chất Lượng Giáo Dục
Giáo dục và đào tạo là nhiệm vụ trọng yếu, hướng đến phát triển con người toàn diện. Các trường đại học đóng vai trò then chốt, cung cấp kiến thức và kỹ năng cho thị trường lao động. Chất lượng giáo dục đại học (CLGDĐH) là mối quan tâm hàng đầu của Đảng và Nhà nước. Môi trường đại học chịu ảnh hưởng bởi yếu tố bên ngoài như chính trị, văn hóa, kinh tế, và yếu tố nội tại như chất lượng giảng viên, cơ sở vật chất, chương trình đào tạo. Kiểm soát nội bộ (KSNB) là chìa khóa để quản lý hiệu quả và đạt mục tiêu, ngược lại KSNB yếu kém sẽ làm giảm hiệu quả, tăng gian lận, ảnh hưởng đến CLGD. KSNB đảm bảo hiệu quả, minh bạch, và tuân thủ pháp luật, bảo vệ tài sản, quản lý tài chính, kiểm soát hoạt động, tăng hiệu quả, phòng ngừa rủi ro và tạo điều kiện tăng trưởng bền vững. Theo số liệu thống kê, Việt Nam có 242 trường đại học, cạnh tranh gay gắt về tuyển sinh. Các trường phải cung cấp kỹ năng phù hợp, đáp ứng yêu cầu của xã hội. Nâng cao CLGD đối với Trường Đại học Công nghệ - ĐHQGNN là một vấn đề vô cùng cần thiết trong bối cảnh hiện nay để thu hút tuyển sinh và đảm bảo CLGD tốt nhất. Do đó, nghiên cứu về ảnh hưởng của KSNB đến CLGD là cấp thiết. Luận văn sẽ đi vào nghiên cứu, phân tích để tìm ra những yếu tố của KSNB ảnh hưởng đến CLGDĐH và mức độ ảnh hưởng của các yếu tố này đến CLGDĐH tại trường Đại học Công nghệ - ĐHQGHN. Tác giả mong muốn kết quả của nghiên cứu này sẽ góp phần làm cơ sở và tiền đề để vận dụng củng cố và hoàn thiện hơn cho HTKSNB của Nhà trường nham duy trì và nâng cao CLGDDH tai đây.
1.1. Định Nghĩa và Vai Trò Của Kiểm Soát Nội Bộ
Kiểm soát nội bộ (KSNB) là một hệ thống các chính sách, quy trình và hoạt động được thiết kế để cung cấp sự đảm bảo hợp lý về việc đạt được các mục tiêu của tổ chức liên quan đến hiệu quả và hiệu suất hoạt động, độ tin cậy của báo cáo tài chính và sự tuân thủ luật pháp và quy định. Vai trò của KSNB trong giáo dục đại học (GDĐH) là vô cùng quan trọng, đảm bảo sự minh bạch và trách nhiệm giải trình trong việc sử dụng các nguồn lực. KSNB giúp bảo vệ tài sản của trường, ngăn ngừa gian lận và sai sót, đồng thời đảm bảo rằng các hoạt động của trường tuân thủ các quy định pháp luật và các chuẩn mực đạo đức. Một hệ thống KSNB mạnh mẽ cũng góp phần nâng cao uy tín và danh tiếng của trường, thu hút sinh viên và giảng viên giỏi.
1.2. Chất Lượng Giáo Dục Đại Học Khái Niệm và Tiêu Chí
Chất lượng giáo dục đại học (CLGDĐH) là một khái niệm đa chiều, phản ánh mức độ đáp ứng của các hoạt động GDĐH đối với các tiêu chuẩn và yêu cầu được xác định. Các tiêu chí đánh giá CLGDĐH thường bao gồm chất lượng chương trình đào tạo, chất lượng đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất, khả năng nghiên cứu khoa học, mức độ hài lòng của sinh viên và khả năng đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động. Việc đo lường và đánh giá CLGDĐH là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự tham gia của nhiều bên liên quan, bao gồm các nhà quản lý giáo dục, giảng viên, sinh viên, nhà tuyển dụng và các tổ chức kiểm định chất lượng. Theo Luật Giáo dục sửa đổi và bổ sung năm 2019 chủ trương tập trung vào nâng cao chất lượng giáo dục đại học và đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng và kiểm định chất lượng giáo dục đại học.
1.3. Mối Quan Hệ Giữa Kiểm Soát Nội Bộ và Chất Lượng Giáo Dục
Kiểm soát nội bộ và chất lượng giáo dục đại học có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Một hệ thống KSNB hiệu quả giúp đảm bảo rằng các nguồn lực của trường được sử dụng một cách hiệu quả và minh bạch, từ đó tạo điều kiện cho việc nâng cao CLGD. KSNB giúp ngăn ngừa gian lận và sai sót trong quản lý tài chính và hoạt động, đảm bảo rằng các quyết định được đưa ra dựa trên thông tin chính xác và đáng tin cậy. Ngoài ra, KSNB cũng góp phần tạo ra một môi trường làm việc minh bạch và trách nhiệm, khuyến khích sự sáng tạo và đổi mới trong giảng dạy và nghiên cứu.Theo Suwito Eko Pramono và các cộng sự (2018) thực hiện nghiên cứu bằng định tính kết hợp với phân tích thống kê cho trường Đại hoc Negeri Semarang cho rằng tăng cường kiểm soát nội bộ là một trong những giải pháp dé các trường đại học đạt được chất lượng giáo dục đại học theo tiêu chuẩn của AUN- QA.
II. Thách Thức Trong Kiểm Soát Nội Bộ Ở Đại Học Hiện Nay
Các trường đại học hiện nay đối mặt với nhiều thách thức trong việc xây dựng và duy trì một hệ thống KSNB hiệu quả. Thách thức đầu tiên là sự phức tạp của các hoạt động đại học, bao gồm giảng dạy, nghiên cứu khoa học, quản lý tài chính, quản lý nhân sự và các hoạt động dịch vụ. Thách thức thứ hai là sự thay đổi nhanh chóng của môi trường pháp lý và công nghệ, đòi hỏi các trường đại học phải liên tục cập nhật và điều chỉnh hệ thống KSNB của mình. Thách thức thứ ba là sự thiếu hụt nguồn lực tài chính và nhân lực, đặc biệt là các chuyên gia về KSNB. Các trường đại học cần phải có chiến lược rõ ràng để vượt qua những thách thức này và xây dựng một hệ thống KSNB mạnh mẽ, đáp ứng được yêu cầu của thời đại.
2.1. Sự Phức Tạp Của Quy Trình Quản Lý Đại Học
Các quy trình quản lý đại học thường rất phức tạp và liên quan đến nhiều bộ phận và cá nhân khác nhau. Điều này gây khó khăn cho việc kiểm soát và giám sát các hoạt động, đặc biệt là trong các lĩnh vực như quản lý tài chính, quản lý nhân sự và quản lý chất lượng. Các trường đại học cần phải đơn giản hóa và chuẩn hóa các quy trình quản lý của mình, đồng thời tăng cường sự phối hợp giữa các bộ phận để đảm bảo tính hiệu quả và minh bạch. Cần rà soát lại các quy trình quản lý để làm cho nó dễ hiểu và dễ thực hiện hơn, giảm thiểu sự chồng chéo, tăng cường sự minh bạch và trách nhiệm giải trình.
2.2. Thiếu Hụt Nguồn Lực Và Đào Tạo Kiểm Soát Nội Bộ
Thiếu hụt nguồn lực tài chính và nhân lực là một thách thức lớn đối với nhiều trường đại học, đặc biệt là các trường ở các vùng khó khăn. Việc thiếu nguồn lực tài chính hạn chế khả năng đầu tư vào các hệ thống KSNB hiện đại và đào tạo chuyên gia về KSNB. Việc thiếu nhân lực có trình độ chuyên môn cao về KSNB cũng gây khó khăn cho việc xây dựng và duy trì một hệ thống KSNB hiệu quả. Các trường đại học cần phải tìm kiếm các nguồn tài trợ khác nhau và đầu tư vào đào tạo nguồn nhân lực về KSNB để vượt qua thách thức này. Đồng thời nhà trường cũng cần tạo điều kiện cho nhân viên tham gia các khóa đào tạo về KSNB.
2.3. Thay Đổi Pháp Lý và Công Nghệ Rủi ro
Môi trường pháp lý và công nghệ đang thay đổi rất nhanh chóng, tạo ra nhiều thách thức và rủi ro mới cho các trường đại học. Các trường đại học cần phải liên tục cập nhật và điều chỉnh hệ thống KSNB của mình để đáp ứng được các yêu cầu mới của pháp luật và công nghệ. Ví dụ, việc sử dụng các công nghệ mới như điện toán đám mây và trí tuệ nhân tạo có thể tạo ra các rủi ro về bảo mật thông tin và quyền riêng tư. Các trường đại học cần phải có các biện pháp bảo mật phù hợp để bảo vệ thông tin và dữ liệu của mình. Cần thiết lập các quy trình kiểm tra an ninh mạng thường xuyên. Đồng thời xây dựng đội ngũ chuyên gia an ninh mạng và bảo mật thông tin.
III. Cách Hoàn Thiện Kiểm Soát Nội Bộ Để Nâng Cao Chất Lượng
Để nâng cao chất lượng giáo dục đại học, việc hoàn thiện hệ thống KSNB là vô cùng quan trọng. Các trường đại học cần tập trung vào việc xây dựng một môi trường kiểm soát mạnh mẽ, thiết lập các hoạt động kiểm soát hiệu quả, đảm bảo thông tin và truyền thông đầy đủ và kịp thời, và thực hiện giám sát thường xuyên. Việc xây dựng một hệ thống KSNB toàn diện và hiệu quả sẽ giúp các trường đại học quản lý rủi ro tốt hơn, nâng cao hiệu quả hoạt động và đảm bảo chất lượng giáo dục.
3.1. Xây Dựng Môi Trường Kiểm Soát Mạnh Mẽ minh bạch
Môi trường kiểm soát là nền tảng của một hệ thống KSNB hiệu quả. Môi trường kiểm soát bao gồm các yếu tố như đạo đức, sự trung thực, năng lực và trách nhiệm của ban lãnh đạo và nhân viên. Để xây dựng một môi trường kiểm soát mạnh mẽ, các trường đại học cần phải thiết lập một bộ quy tắc đạo đức rõ ràng, tuyển dụng và đào tạo nhân viên có năng lực và phẩm chất đạo đức tốt, và thực hiện đánh giá hiệu suất thường xuyên. Theo Wei-guo KANG (2018) chỉ ra răng một môi trường kiểm soát nội bộ tốt không những có thể nâng cao hiệu quả của kiểm soát nội bộ mà còn thúc đây việc thiết lập và hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ.
3.2. Tối Ưu Hóa Các Hoạt Động Kiểm Soát Chủ Yếu
Các hoạt động kiểm soát là các chính sách và thủ tục được thiết kế để đảm bảo rằng các mục tiêu của tổ chức được đạt được. Các hoạt động kiểm soát có thể bao gồm việc phê duyệt, ủy quyền, đối chiếu, kiểm tra và giám sát. Các trường đại học cần phải xác định các hoạt động kiểm soát quan trọng nhất và thiết lập các thủ tục rõ ràng để thực hiện các hoạt động này. Việc này giúp đảm bảo hoạt động diễn ra một cách hiệu quả. Điều chỉnh và cải thiện thủ tục kiểm soát phù hợp với từng giai đoạn.
3.3. Đảm Bảo Thông Tin và Truyền Thông Hiệu Quả
Thông tin và truyền thông là yếu tố quan trọng để đảm bảo rằng tất cả các thành viên của tổ chức đều biết về các chính sách và thủ tục KSNB. Các trường đại học cần phải thiết lập các kênh thông tin và truyền thông hiệu quả để đảm bảo rằng thông tin được truyền tải đầy đủ và kịp thời đến tất cả các bên liên quan. Việc thu thập và phân tích thông tin cần thiết để đưa ra quyết định. Tạo điều kiện cho sự trao đổi thông tin hiệu quả giữa các bộ phận.
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn và Kết Quả Nghiên Cứu Tại DHQGHN
Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá ảnh hưởng của KSNB đến CLGDĐH tại Trường Đại học Công nghệ - ĐHQGHN. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng các yếu tố của KSNB như môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông, và giám sát đều có ảnh hưởng đáng kể đến CLGDĐH. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc hoàn thiện hệ thống KSNB có thể giúp nâng cao CLGDĐH tại trường.
4.1. Phân Tích Thực Trạng Kiểm Soát Nội Bộ tại DHQGHN
Đánh giá chi tiết thực trạng KSNB tại DHQGHN, bao gồm việc xác định các điểm mạnh và điểm yếu của hệ thống KSNB hiện tại. Đánh giá việc tuân thủ các quy định và chuẩn mực về KSNB. Xác định các rủi ro và cơ hội liên quan đến KSNB. Từ đó đưa ra những đề xuất cải tiến.
4.2. Đo Lường Mức Độ Ảnh Hưởng Của KSNB Đến CLGDĐH
Sử dụng các phương pháp thống kê để đo lường mức độ ảnh hưởng của các yếu tố KSNB đến CLGDĐH. Xác định các yếu tố KSNB quan trọng nhất ảnh hưởng đến CLGDĐH. Phân tích mối quan hệ giữa KSNB và các chỉ số CLGDĐH như tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp, mức độ hài lòng của sinh viên và nhà tuyển dụng.
4.3. Đề Xuất Giải Pháp Cụ Thể Để Nâng Cao Hiệu Quả KSNB
Đề xuất các giải pháp cụ thể để khắc phục các điểm yếu của hệ thống KSNB và nâng cao hiệu quả hoạt động của KSNB. Các giải pháp này có thể bao gồm việc cải thiện quy trình quản lý, tăng cường đào tạo về KSNB, sử dụng công nghệ thông tin để hỗ trợ KSNB và thiết lập các cơ chế giám sát hiệu quả.
V. Kết Luận Và Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về KSNB
Nghiên cứu này đã cung cấp một cái nhìn tổng quan về vai trò của KSNB trong việc nâng cao CLGDĐH. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng việc hoàn thiện hệ thống KSNB là một yếu tố quan trọng để đảm bảo chất lượng giáo dục. Các trường đại học cần phải tập trung vào việc xây dựng một hệ thống KSNB mạnh mẽ và hiệu quả để đáp ứng được yêu cầu của xã hội.
5.1. Tóm Tắt Những Kết Quả Chính và Ý Nghĩa Nghiên Cứu
Tóm tắt những kết quả chính của nghiên cứu và thảo luận về ý nghĩa của những kết quả này đối với các trường đại học và các nhà quản lý giáo dục. Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn thiện hệ thống KSNB để nâng cao CLGDĐH. Cần tiếp tục nghiên cứu để khám phá các khía cạnh khác của mối quan hệ giữa KSNB và CLGDĐH.
5.2. Những Hạn Chế Của Nghiên Cứu và Giải Pháp Khắc Phục
Nêu rõ những hạn chế của nghiên cứu, chẳng hạn như phạm vi nghiên cứu hẹp hoặc phương pháp nghiên cứu còn hạn chế. Đề xuất các giải pháp để khắc phục những hạn chế này trong các nghiên cứu tiếp theo. Thừa nhận những hạn chế có thể ảnh hưởng đến kết quả nghiên cứu.
5.3. Đề Xuất Hướng Nghiên Cứu Mới Trong Tương Lai
Đề xuất các hướng nghiên cứu mới trong tương lai để tiếp tục khám phá vai trò của KSNB trong việc nâng cao CLGDĐH. Ví dụ, nghiên cứu về ảnh hưởng của KSNB đến sự hài lòng của sinh viên hoặc nghiên cứu về hiệu quả của các hoạt động kiểm soát khác nhau. Cần mở rộng phạm vi nghiên cứu ra các trường đại học khác và sử dụng các phương pháp nghiên cứu khác nhau.
