Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và xu thế chuyển đổi số toàn cầu, việc nâng cao chất lượng công chức cấp xã trở thành một yêu cầu cấp thiết nhằm đáp ứng hiệu quả công tác quản lý, điều hành và phục vụ nhân dân. Thành phố Yên Bái, với vai trò trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của tỉnh Yên Bái, đã triển khai đồng bộ công tác chuyển đổi số trên toàn bộ 15 xã, phường. Kết quả sau hai năm thực hiện cho thấy chuyển đổi số đã tác động tích cực đến công tác lãnh đạo, điều hành và nâng cao chất lượng dịch vụ công, góp phần tiết kiệm thời gian, chi phí và tăng cường minh bạch trong hoạt động hành chính. Tuy nhiên, thực trạng chất lượng công chức cấp xã vẫn còn nhiều hạn chế như nhận thức về chuyển đổi số chưa đồng đều, kỹ năng số và ứng dụng công nghệ thông tin còn yếu, ảnh hưởng đến hiệu quả triển khai nhiệm vụ.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng chất lượng công chức cấp xã thành phố Yên Bái trong giai đoạn chuyển đổi số từ năm 2021 đến tháng 6/2023, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ công chức này đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số đến năm 2025. Nghiên cứu tập trung phân tích các tiêu chí về kiến thức, kỹ năng và thái độ của công chức cấp xã, đồng thời xem xét các nhân tố ảnh hưởng từ bên trong và bên ngoài. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho các cấp chính quyền địa phương trong việc xây dựng chính sách phát triển nguồn nhân lực phù hợp, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số thành công và phát triển bền vững địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản trị nhân lực và lý thuyết chuyển đổi số trong khu vực công. Lý thuyết quản trị nhân lực tập trung vào các yếu tố cấu thành chất lượng công chức gồm kiến thức, kỹ năng và thái độ, đồng thời nhấn mạnh vai trò của đào tạo, đánh giá và sử dụng nguồn nhân lực hiệu quả. Lý thuyết chuyển đổi số cung cấp cơ sở về các hoạt động chuyển đổi số cấp xã, bao gồm phát triển chính quyền số, kinh tế số và xã hội số, cũng như yêu cầu về kỹ năng số và nhận thức của công chức trong bối cảnh ứng dụng công nghệ thông tin.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm:

  • Công chức cấp xã: những người được tuyển dụng, biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước, thực hiện nhiệm vụ chuyên môn tại các xã, phường, thị trấn.
  • Chuyển đổi số cấp xã: quá trình ứng dụng công nghệ số để thay đổi phương thức quản lý, điều hành và cung cấp dịch vụ công tại cấp xã.
  • Chất lượng công chức cấp xã: tổng hợp các phẩm chất về trình độ chuyên môn, kỹ năng số, thái độ phục vụ và khả năng thích ứng với yêu cầu chuyển đổi số.
  • Kỹ năng số: khả năng sử dụng thiết bị và ứng dụng công nghệ số để thu thập, xử lý và truyền tải thông tin hiệu quả trong công việc.
  • Tiêu chí đánh giá chất lượng: bao gồm kiến thức chuyên môn, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng tham mưu, kỹ năng số và thái độ phục vụ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp thu thập dữ liệu thứ cấp và điều tra xã hội học.

  • Nguồn dữ liệu thứ cấp: thu thập từ các văn bản chỉ đạo, báo cáo kết quả công tác chuyển đổi số, số liệu thống kê về số lượng và chất lượng công chức cấp xã trên địa bàn thành phố Yên Bái giai đoạn 2021 đến tháng 6/2023. Các nguồn này bao gồm Phòng Nội vụ, Phòng Văn hóa – Thông tin thành phố và các cơ quan liên quan.
  • Phương pháp điều tra xã hội học: khảo sát qua bảng hỏi trực tuyến với 305 phiếu thu thập từ các nhóm đối tượng gồm cán bộ lãnh đạo cấp xã, công chức các xã, phường và cán bộ chuyên môn các phòng ban thành phố; phỏng vấn sâu 4 chuyên gia, lãnh đạo có liên quan đến công tác chuyển đổi số và quản lý công chức cấp xã.
  • Phân tích dữ liệu: sử dụng các phương pháp thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm, phân tích định tính từ phỏng vấn sâu để đánh giá thực trạng, xác định tồn tại và nguyên nhân.
  • Timeline nghiên cứu: thu thập và phân tích dữ liệu từ năm 2021 đến tháng 6/2023, đề xuất giải pháp đến năm 2025.

Cỡ mẫu khảo sát được lựa chọn đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng liên quan, giúp phản ánh khách quan thực trạng chất lượng công chức cấp xã trong bối cảnh chuyển đổi số.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Trình độ chuyên môn và kiến thức chuyển đổi số: Khoảng 85% công chức cấp xã tại Yên Bái có trình độ đại học trở lên, phù hợp với yêu cầu theo Thông tư 13/2019/TT-BNV. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% công chức nắm vững kiến thức về chuyển đổi số và các ứng dụng công nghệ số trong công việc.
  2. Kỹ năng số và ứng dụng công nghệ: Chỉ có khoảng 55% công chức thành thạo kỹ năng sử dụng các phần mềm quản lý văn bản, dịch vụ công trực tuyến và các nền tảng số khác. Tỷ lệ này thấp hơn so với yêu cầu đặt ra trong giai đoạn chuyển đổi số.
  3. Thái độ và nhận thức về chuyển đổi số: Khoảng 70% công chức thể hiện thái độ tích cực, chủ động trong việc học tập, áp dụng công nghệ số; tuy nhiên còn 30% có tâm lý ngại thay đổi, thiếu chủ động nâng cao kỹ năng số.
  4. Hoạt động đào tạo và bồi dưỡng: Thành phố đã tổ chức nhiều lớp tập huấn về chuyển đổi số, nhưng chỉ khoảng 50% công chức tham gia đầy đủ và có hiệu quả rõ rệt. Việc đào tạo chưa đồng đều và chưa đáp ứng kịp thời nhu cầu thực tế.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy đội ngũ công chức cấp xã thành phố Yên Bái đã có bước tiến đáng kể về trình độ chuyên môn và nhận thức chuyển đổi số, góp phần vào thành công bước đầu của công tác chuyển đổi số tại địa phương. Tuy nhiên, kỹ năng số và khả năng ứng dụng công nghệ còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả thực thi nhiệm vụ. Nguyên nhân chủ yếu do hạn chế về đào tạo chuyên sâu, tâm lý e ngại thay đổi và thiếu chính sách khuyến khích phát triển kỹ năng số. So sánh với một số địa phương khác, tỷ lệ công chức thành thạo kỹ năng số tại Yên Bái còn thấp hơn khoảng 10-15%, cho thấy cần có giải pháp nâng cao hơn nữa.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ công chức theo trình độ chuyên môn, kỹ năng số và thái độ chuyển đổi số qua các năm 2021-2023, giúp minh họa xu hướng cải thiện và những điểm còn tồn tại. Bảng tổng hợp kết quả khảo sát về tham gia đào tạo cũng cho thấy sự phân bố không đồng đều giữa các xã, phường.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là cơ sở để xây dựng các chính sách đào tạo, bồi dưỡng phù hợp, đồng thời cải thiện công tác quản lý, đánh giá và sử dụng công chức cấp xã trong bối cảnh chuyển đổi số.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng số cho công chức cấp xã

    • Triển khai các khóa đào tạo chuyên sâu về kỹ năng sử dụng phần mềm quản lý văn bản, dịch vụ công trực tuyến, an toàn thông tin.
    • Mục tiêu nâng tỷ lệ công chức thành thạo kỹ năng số lên trên 80% vào năm 2025.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Nội vụ phối hợp Sở Thông tin và Truyền thông.

  2. Cải tiến công tác tuyển dụng và bố trí công chức

    • Áp dụng tiêu chí đánh giá kỹ năng số và nhận thức chuyển đổi số trong quy trình tuyển dụng, bố trí công chức phù hợp với vị trí việc làm.
    • Mục tiêu đảm bảo 100% công chức mới đáp ứng yêu cầu kỹ năng số cơ bản.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Tổ chức Thành ủy, UBND thành phố.

  3. Xây dựng chính sách khuyến khích và đánh giá hiệu quả công chức trong chuyển đổi số

    • Thiết lập hệ thống đánh giá, khen thưởng dựa trên hiệu quả ứng dụng công nghệ số trong công việc.
    • Mục tiêu nâng cao động lực và trách nhiệm của công chức trong chuyển đổi số.
    • Chủ thể thực hiện: UBND thành phố, Phòng Nội vụ.

  4. Đầu tư nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin tại các xã, phường

    • Đảm bảo trang thiết bị, đường truyền mạng ổn định, hiện đại phục vụ công chức thực thi nhiệm vụ chuyển đổi số.
    • Mục tiêu hoàn thiện hạ tầng số đồng bộ trên toàn địa bàn trước năm 2025.
    • Chủ thể thực hiện: Sở Thông tin và Truyền thông, UBND các xã, phường.

  5. Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức về chuyển đổi số

    • Tổ chức các chương trình truyền thông, tập huấn nâng cao nhận thức cho công chức và người dân về lợi ích và cách thức ứng dụng chuyển đổi số.
    • Mục tiêu tạo sự đồng thuận và tham gia tích cực của cộng đồng trong chuyển đổi số.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Tuyên giáo Thành ủy, Phòng Văn hóa – Thông tin.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và quản lý cấp xã, phường

    • Hưởng lợi từ các giải pháp nâng cao năng lực công chức, giúp cải thiện hiệu quả quản lý và phục vụ nhân dân trong bối cảnh chuyển đổi số.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch đào tạo, đánh giá công chức phù hợp với yêu cầu chuyển đổi số.

  2. Cán bộ, công chức cấp xã

    • Nắm bắt được các tiêu chí đánh giá chất lượng, kỹ năng cần thiết để nâng cao năng lực cá nhân, đáp ứng yêu cầu công việc hiện đại.
    • Use case: Tự đánh giá và phát triển kỹ năng số, thái độ phục vụ trong công tác.

  3. Các cơ quan quản lý nhà nước về nhân sự và chuyển đổi số

    • Sử dụng kết quả nghiên cứu làm cơ sở xây dựng chính sách, chương trình đào tạo và quản lý nguồn nhân lực phù hợp.
    • Use case: Thiết kế chương trình đào tạo kỹ năng số cho công chức cấp xã trên toàn tỉnh.

  4. Các nhà nghiên cứu và học viên chuyên ngành quản trị nhân lực, chính sách công

    • Tham khảo khung lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong bối cảnh chuyển đổi số.
    • Use case: Phát triển luận văn, đề tài nghiên cứu về quản trị nhân lực trong khu vực công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao nâng cao chất lượng công chức cấp xã lại quan trọng trong chuyển đổi số?
    Nâng cao chất lượng công chức cấp xã giúp đảm bảo đội ngũ này có đủ kiến thức, kỹ năng và thái độ phù hợp để vận hành các ứng dụng công nghệ số, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý, phục vụ người dân và thúc đẩy chuyển đổi số thành công tại địa phương.

  2. Các tiêu chí đánh giá chất lượng công chức cấp xã trong bối cảnh chuyển đổi số gồm những gì?
    Tiêu chí chính bao gồm trình độ chuyên môn, kỹ năng số, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng tham mưu, soạn thảo văn bản và thái độ phục vụ, trong đó kỹ năng số và nhận thức về chuyển đổi số là điểm mới và quan trọng.

  3. Phương pháp nào được sử dụng để đánh giá thực trạng chất lượng công chức cấp xã?
    Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp thu thập dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo, văn bản và khảo sát xã hội học qua bảng hỏi trực tuyến, phỏng vấn sâu chuyên gia để đánh giá toàn diện về kiến thức, kỹ năng và thái độ của công chức.

  4. Những khó khăn chính trong việc nâng cao chất lượng công chức cấp xã hiện nay là gì?
    Khó khăn gồm hạn chế về kỹ năng số, tâm lý ngại thay đổi, thiếu đồng bộ trong đào tạo bồi dưỡng, chính sách chưa đủ mạnh để khuyến khích phát triển năng lực và hạn chế về hạ tầng công nghệ thông tin tại một số địa bàn.

  5. Giải pháp nào được đề xuất để cải thiện kỹ năng số cho công chức cấp xã?
    Giải pháp bao gồm tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu, xây dựng chính sách khuyến khích, đầu tư hạ tầng công nghệ, cải tiến quy trình tuyển dụng và bố trí công chức dựa trên năng lực số, đồng thời tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức về chuyển đổi số.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về công chức cấp xã và chuyển đổi số, đồng thời đánh giá thực trạng chất lượng công chức cấp xã thành phố Yên Bái trong giai đoạn 2021-2023.
  • Kết quả nghiên cứu chỉ ra những điểm mạnh về trình độ chuyên môn và nhận thức chuyển đổi số, nhưng còn tồn tại hạn chế về kỹ năng số và thái độ ứng dụng công nghệ.
  • Đề xuất các giải pháp thiết thực như tăng cường đào tạo kỹ năng số, cải tiến công tác tuyển dụng, đầu tư hạ tầng và xây dựng chính sách khuyến khích nhằm nâng cao chất lượng công chức cấp xã đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số đến năm 2025.
  • Nghiên cứu cung cấp tài liệu tham khảo quan trọng cho các cấp chính quyền địa phương trong việc phát triển nguồn nhân lực phù hợp với xu thế chuyển đổi số.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai thực hiện các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả định kỳ và điều chỉnh chính sách phù hợp nhằm đảm bảo chuyển đổi số thành công và phát triển bền vững địa phương.

Quý độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao năng lực công chức cấp xã, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số và phát triển kinh tế - xã hội tại thành phố Yên Bái và các địa phương tương tự.