Tổng quan nghiên cứu

Ngành xây dựng đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, với khoảng 78.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này theo báo cáo của Tổng cục Thống kê Việt Nam. Tuy nhiên, hiệu quả quản lý dự án xây dựng còn nhiều hạn chế, đặc biệt là sự biến động về thời gian thực hiện các công tác thi công, gây ra lãng phí tài nguyên và tăng chi phí. Việc chậm tiến độ không chỉ ảnh hưởng đến uy tín của nhà thầu mà còn làm giảm hiệu quả kinh tế của dự án. Nghiên cứu này tập trung phân tích nguyên nhân gây ra sự biến động thời gian thực hiện công tác xây dựng, đồng thời xây dựng mô hình mô phỏng thời gian lãng phí nhằm hỗ trợ quản lý và kiểm soát tiến độ dự án.

Mục tiêu chính của luận văn gồm: (1) Hiểu và nắm vững sự biến động thời gian thực hiện các công tác thi công và các nguyên nhân liên quan; (2) Xác định các nhóm nguyên nhân chính gây ra sự biến động; (3) Xây dựng mô hình mô phỏng thời gian lãng phí trong xây dựng và áp dụng vào dự án thực tế tại TP. Hồ Chí Minh trong giai đoạn từ tháng 10/2020 đến tháng 7/2021. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao hiệu quả quản lý tiến độ, giảm thiểu lãng phí thời gian và chi phí, góp phần tăng năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp xây dựng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết và mô hình nghiên cứu chính:

  • Lý thuyết về sự biến động thời gian thực hiện công tác (Work Duration Variation): Sự biến động này được hiểu là sự khác biệt giữa thời gian thực tế và thời gian kế hoạch của các công tác thi công, gây ra bởi nhiều yếu tố nội tại và ngoại cảnh. Sự biến động này ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ và chi phí dự án.

  • Mô hình PERT (Project Evaluation and Review Technique): Đây là phương pháp đánh giá và phân tích thời gian thực hiện công việc dựa trên phân phối Beta, cho phép tính toán thời gian tối ưu, thời gian khả thi nhất và thời gian bi quan của từng công tác. Mô hình này giúp dự báo và quản lý rủi ro về thời gian trong dự án xây dựng.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: thời gian lãng phí, nguyên nhân biến động thời gian, phân phối Beta, mô hình mô phỏng thời gian lãng phí, và các nhóm nguyên nhân như nhân lực, thiết kế, vật liệu, điều kiện thi công, quản lý giám sát, và điều kiện thời tiết.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ khảo sát trực tiếp và online với các chuyên gia, cán bộ quản lý dự án, kỹ sư và công nhân tại các công trình xây dựng ở TP. Hồ Chí Minh và vùng lân cận. Cỡ mẫu khảo sát khoảng 50-70 người có kinh nghiệm thực tế trong lĩnh vực xây dựng.

Phương pháp phân tích bao gồm:

  • Phân tích thống kê mô tả: Tổng hợp và phân loại các nguyên nhân gây biến động thời gian dựa trên tần suất và mức độ ảnh hưởng.

  • Phân tích nhân tố khám phá (EFA): Xác định các nhóm nguyên nhân chính ảnh hưởng đến sự biến động thời gian.

  • Mô hình hóa PERT và phân phối Beta: Tính toán các tham số thời gian cho từng công tác thi công, từ đó xây dựng mô hình mô phỏng thời gian lãng phí.

  • Áp dụng mô hình vào dự án thực tế: Kiểm chứng tính khả thi và hiệu quả của mô hình thông qua dữ liệu thực tế của một dự án xây dựng tại TP. Hồ Chí Minh trong giai đoạn 10/2020 - 07/2021.

Quá trình nghiên cứu được thực hiện theo timeline: thu thập tài liệu và xây dựng bảng câu hỏi (tháng 10-11/2020), khảo sát và thu thập dữ liệu (tháng 12/2020 - 02/2021), phân tích dữ liệu và xây dựng mô hình (tháng 03-05/2021), áp dụng mô hình và hoàn thiện luận văn (tháng 06-07/2021).

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Xác định 8 nhóm nguyên nhân chính gây biến động thời gian thực hiện công tác thi công:

    • Công việc tiên quyết
    • Thiết kế chi tiết và biện pháp thi công
    • Nhân lực
    • Dụng cụ và thiết bị
    • Vật liệu
    • Không gian làm việc
    • Quản lý, giám sát và luồng thông tin
    • Điều kiện thời tiết và yếu tố bên ngoài

    Trong đó, nhóm nhân lực và thiết kế chi tiết có mức độ ảnh hưởng cao nhất, chiếm khoảng 35% tổng nguyên nhân được khảo sát.

  2. Mức độ biến động thời gian thực hiện công tác:
    Qua phân tích dữ liệu dự án thực tế, thời gian thực hiện các công tác xây dựng có sự biến động trung bình từ 10% đến 25% so với kế hoạch. Ví dụ, công tác xây dựng phần thô có biến động trung bình 18%, công tác hoàn thiện có biến động lên đến 22%.

  3. Mô hình mô phỏng thời gian lãng phí:
    Mô hình PERT được xây dựng dựa trên phân phối Beta đã mô phỏng chính xác sự biến động thời gian thực hiện công tác. Mô hình cho phép dự báo thời gian hoàn thành dự án với sai số dưới 5% so với thực tế, giúp nhà quản lý có thể điều chỉnh kế hoạch kịp thời.

  4. Áp dụng mô hình vào dự án thực tế:
    Việc áp dụng mô hình vào dự án xây dựng tại TP. Hồ Chí Minh đã giúp giảm thời gian lãng phí trung bình khoảng 12%, tương đương tiết kiệm được khoảng 15 ngày so với kế hoạch ban đầu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân biến động thời gian chủ yếu xuất phát từ yếu tố nhân lực như thiếu hụt lao động có kỹ năng, sự luân chuyển nhân sự và năng lực quản lý chưa đồng đều. Thiết kế chi tiết và biện pháp thi công không rõ ràng cũng làm phát sinh nhiều công việc bổ sung, gây chậm tiến độ. Các yếu tố vật liệu và thiết bị cũng đóng vai trò quan trọng khi xảy ra thiếu hụt hoặc hư hỏng.

So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng quốc tế, kết quả này tương đồng với báo cáo của Brad Wambeke và các đồng nghiệp, khi họ cũng chỉ ra 8 nhóm nguyên nhân chính tương tự. Mô hình PERT và phân phối Beta được đánh giá là công cụ hiệu quả trong dự báo và quản lý thời gian dự án, phù hợp với đặc thù ngành xây dựng có nhiều yếu tố không chắc chắn.

Việc xây dựng và áp dụng mô hình mô phỏng thời gian lãng phí giúp nhà quản lý dự án có cái nhìn tổng thể về các yếu tố ảnh hưởng, từ đó đưa ra các biện pháp kiểm soát phù hợp. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân phối thời gian thực hiện công tác, bảng tổng hợp mức độ ảnh hưởng của từng nhóm nguyên nhân, và biểu đồ so sánh thời gian dự kiến và thực tế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và giữ chân nhân lực có kỹ năng:
    Đào tạo chuyên sâu và xây dựng chính sách giữ chân nhân sự nhằm giảm thiểu sự luân chuyển, nâng cao năng lực thi công, dự kiến thực hiện trong 12 tháng, do phòng nhân sự và ban quản lý dự án chịu trách nhiệm.

  2. Cải tiến thiết kế chi tiết và biện pháp thi công:
    Rà soát, hoàn thiện hồ sơ thiết kế và biện pháp thi công trước khi triển khai, giảm thiểu phát sinh công việc bổ sung, thực hiện trong vòng 6 tháng, do bộ phận kỹ thuật và tư vấn thiết kế phối hợp thực hiện.

  3. Tối ưu quản lý vật tư và thiết bị:
    Xây dựng hệ thống quản lý vật tư, thiết bị chặt chẽ, đảm bảo cung ứng kịp thời, tránh gián đoạn thi công, áp dụng phần mềm quản lý hiện đại, thực hiện trong 9 tháng, do phòng vật tư và kỹ thuật chịu trách nhiệm.

  4. Áp dụng mô hình mô phỏng thời gian lãng phí trong quản lý dự án:
    Đưa mô hình vào quy trình quản lý tiến độ để dự báo và kiểm soát thời gian, giúp giảm thiểu lãng phí, thực hiện ngay và liên tục, do ban quản lý dự án và phòng kế hoạch điều phối.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý dự án xây dựng:
    Giúp hiểu rõ các nguyên nhân gây biến động thời gian và áp dụng mô hình mô phỏng để nâng cao hiệu quả quản lý tiến độ.

  2. Chuyên gia tư vấn thiết kế và thi công:
    Cung cấp cơ sở khoa học để cải tiến thiết kế và biện pháp thi công, giảm thiểu phát sinh và lãng phí thời gian.

  3. Các doanh nghiệp xây dựng:
    Hỗ trợ xây dựng chính sách nhân sự, quản lý vật tư và thiết bị nhằm tăng năng lực cạnh tranh và hiệu quả kinh doanh.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý xây dựng:
    Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết, phương pháp và mô hình phân tích biến động thời gian trong xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Sự biến động thời gian thực hiện công tác là gì?
    Là sự khác biệt giữa thời gian thực tế và thời gian kế hoạch của các công tác thi công, gây ảnh hưởng đến tiến độ và chi phí dự án. Ví dụ, công tác xây dựng phần thô có thể kéo dài hơn 18% so với dự kiến.

  2. Nguyên nhân chính gây ra sự biến động thời gian trong xây dựng là gì?
    Bao gồm 8 nhóm nguyên nhân như nhân lực, thiết kế chi tiết, vật liệu, thiết bị, quản lý giám sát, điều kiện thi công và thời tiết. Nhân lực và thiết kế chi tiết thường có ảnh hưởng lớn nhất.

  3. Mô hình PERT giúp gì trong quản lý dự án xây dựng?
    Mô hình PERT sử dụng phân phối Beta để dự báo thời gian thực hiện công tác, giúp nhà quản lý dự án dự đoán rủi ro về tiến độ và điều chỉnh kế hoạch kịp thời.

  4. Làm thế nào để giảm thiểu thời gian lãng phí trong xây dựng?
    Bằng cách tăng cường đào tạo nhân lực, cải tiến thiết kế và biện pháp thi công, tối ưu quản lý vật tư thiết bị và áp dụng mô hình mô phỏng thời gian lãng phí.

  5. Mô hình mô phỏng thời gian lãng phí đã được áp dụng thực tế như thế nào?
    Áp dụng vào dự án tại TP. Hồ Chí Minh đã giúp giảm thời gian lãng phí trung bình 12%, tương đương tiết kiệm khoảng 15 ngày so với kế hoạch ban đầu, nâng cao hiệu quả quản lý tiến độ.

Kết luận

  • Xác định 8 nhóm nguyên nhân chính gây biến động thời gian thực hiện công tác xây dựng, trong đó nhân lực và thiết kế chi tiết là hai yếu tố quan trọng nhất.
  • Mức độ biến động thời gian thực tế dao động từ 10% đến 25%, ảnh hưởng lớn đến tiến độ và chi phí dự án.
  • Mô hình PERT dựa trên phân phối Beta được xây dựng và áp dụng thành công trong mô phỏng thời gian lãng phí, giúp dự báo tiến độ chính xác.
  • Áp dụng mô hình vào dự án thực tế tại TP. Hồ Chí Minh đã giảm thời gian lãng phí khoảng 12%, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý.
  • Khuyến nghị tăng cường đào tạo nhân lực, cải tiến thiết kế, tối ưu quản lý vật tư và áp dụng mô hình mô phỏng để nâng cao hiệu quả quản lý tiến độ xây dựng.

Next steps: Triển khai áp dụng mô hình rộng rãi trong các dự án xây dựng khác, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng các yếu tố ảnh hưởng và cải tiến mô hình.

Call to action: Các nhà quản lý dự án và doanh nghiệp xây dựng nên áp dụng mô hình mô phỏng thời gian lãng phí để nâng cao hiệu quả quản lý tiến độ và giảm thiểu lãng phí trong thi công.