Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giáo dục trung học cơ sở hiện nay, việc dạy học thơ Pôm Đuờng luật theo đặc trưng thể loại văn học đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển năng lực ngôn ngữ và thẩm mỹ của học sinh. Theo ước tính, khoảng 40 thể loại thơ Pôm Đuờng luật được sử dụng trong giảng dạy tại các trường trung học cơ sở, với hơn 50 biện pháp dạy học được áp dụng nhằm nâng cao hiệu quả tiếp nhận của học sinh. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều giáo viên còn gặp khó khăn trong việc xác định đúng thể loại và phương pháp phù hợp để truyền đạt nội dung thơ Pôm Đuờng luật, dẫn đến hiệu quả giảng dạy chưa cao.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng dạy học thơ Pôm Đuờng luật ở trung học cơ sở theo đặc trưng thể loại, từ đó đề xuất các giải pháp đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và khả năng tiếp thu của học sinh. Nghiên cứu được thực hiện tại hai trường trung học cơ sở tiêu biểu ở Hà Nội trong năm học 2022-2023, với cỡ mẫu khoảng 150 học sinh lớp 7 và 20 giáo viên bộ môn Ngữ văn.

Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc đổi mới phương pháp dạy học thơ Pôm Đuờng luật, góp phần nâng cao năng lực đọc hiểu, cảm thụ văn học và phát triển tư duy thẩm mỹ cho học sinh trung học cơ sở. Đồng thời, nghiên cứu cũng hỗ trợ giáo viên trong việc lựa chọn và áp dụng phương pháp giảng dạy phù hợp với đặc điểm thể loại thơ, từ đó nâng cao hiệu quả giáo dục ngôn ngữ và văn hóa truyền thống.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết về thể loại văn học và lý thuyết về phương pháp dạy học tích cực. Lý thuyết thể loại văn học giúp phân tích đặc điểm cấu trúc, nội dung và hình thức của thơ Pôm Đuờng luật, bao gồm các khái niệm chính như: thể loại thơ, luật thơ Đuờng, biện pháp tu từ trong thơ, và đặc trưng ngôn ngữ dân gian. Lý thuyết phương pháp dạy học tích cực tập trung vào việc phát huy vai trò chủ động, sáng tạo của học sinh trong quá trình tiếp nhận và cảm thụ thơ, đồng thời nhấn mạnh sự kết hợp giữa truyền thống và đổi mới trong giảng dạy.

Ba khái niệm trọng tâm được sử dụng gồm: (1) Thể loại thơ Pôm Đuờng luật, (2) Phương pháp dạy học theo đặc trưng thể loại, (3) Biện pháp dạy học tích cực. Các khái niệm này tạo nền tảng cho việc xây dựng mô hình dạy học phù hợp, giúp học sinh nhận diện và cảm thụ sâu sắc các đặc điểm nghệ thuật của thơ Pôm Đuờng luật.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ khảo sát thực nghiệm tại hai trường trung học cơ sở ở Hà Nội, gồm 150 học sinh lớp 7 và 20 giáo viên bộ môn Ngữ văn. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho đối tượng nghiên cứu. Ngoài ra, dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các tài liệu chuyên ngành, luận văn, sách giáo khoa và các nghiên cứu trước đây về thơ Pôm Đuờng luật và phương pháp dạy học văn học.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp định tính và định lượng. Phương pháp định tính bao gồm phân tích nội dung, phỏng vấn sâu giáo viên và học sinh để hiểu rõ quan điểm, khó khăn và nhu cầu trong dạy học. Phương pháp định lượng sử dụng thống kê mô tả, phân tích tần suất và tỷ lệ phần trăm để đánh giá mức độ hiệu quả của các biện pháp dạy học hiện tại. Timeline nghiên cứu kéo dài trong 6 tháng, từ tháng 9/2022 đến tháng 2/2023, bao gồm các giai đoạn khảo sát, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiểu biết về thể loại thơ Pôm Đuờng luật còn hạn chế: Khoảng 65% học sinh chưa nhận diện chính xác các đặc điểm thể loại thơ Pôm Đuờng luật, dẫn đến khó khăn trong việc cảm thụ và phân tích tác phẩm. So với các thể loại thơ khác, tỷ lệ này cao hơn khoảng 20%.

  2. Phương pháp dạy học chưa đa dạng và phù hợp: 70% giáo viên sử dụng phương pháp truyền thống, chủ yếu là giảng giải và phân tích mẫu, ít áp dụng các biện pháp dạy học tích cực như thảo luận nhóm, đóng vai hay sáng tạo thơ. Điều này ảnh hưởng đến sự hứng thú và khả năng tiếp thu của học sinh.

  3. Thiếu tài liệu và hướng dẫn cụ thể theo đặc trưng thể loại: 80% giáo viên phản ánh thiếu tài liệu tham khảo chuyên sâu về đặc điểm thể loại và biện pháp dạy học phù hợp với thơ Pôm Đuờng luật, gây khó khăn trong việc xây dựng kế hoạch giảng dạy.

  4. Hiệu quả tiếp nhận của học sinh chưa cao: Qua đánh giá kết quả học tập, chỉ khoảng 55% học sinh đạt mức khá trở lên trong việc phân tích và cảm thụ thơ Pôm Đuờng luật, thấp hơn 15% so với các thể loại thơ hiện đại khác.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ việc giáo viên chưa được đào tạo bài bản về đặc điểm thể loại thơ Pôm Đuờng luật và phương pháp dạy học tích cực phù hợp. So với một số nghiên cứu trong ngành giáo dục văn học, kết quả này tương đồng với thực trạng chung về việc áp dụng phương pháp truyền thống trong giảng dạy văn học cổ điển tại các trường phổ thông.

Việc thiếu tài liệu chuyên sâu và hướng dẫn cụ thể cũng làm giảm hiệu quả giảng dạy, khiến học sinh khó tiếp cận và cảm thụ sâu sắc giá trị nghệ thuật của thơ Pôm Đuờng luật. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ học sinh nhận diện đúng thể loại và mức độ áp dụng phương pháp dạy học tích cực của giáo viên, giúp minh họa rõ nét hơn về thực trạng hiện tại.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu nhấn mạnh sự cần thiết đổi mới phương pháp dạy học, tăng cường đào tạo giáo viên và phát triển tài liệu giảng dạy chuyên biệt theo đặc trưng thể loại thơ Pôm Đuờng luật nhằm nâng cao chất lượng giáo dục văn học trung học cơ sở.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tổ chức tập huấn chuyên sâu cho giáo viên: Đào tạo về đặc điểm thể loại thơ Pôm Đuờng luật và phương pháp dạy học tích cực, nhằm nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng sư phạm. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do Sở Giáo dục phối hợp với các trường đại học sư phạm tổ chức.

  2. Phát triển bộ tài liệu giảng dạy chuyên biệt: Xây dựng tài liệu hướng dẫn dạy học thơ Pôm Đuờng luật theo đặc trưng thể loại, bao gồm bài giảng mẫu, bài tập thực hành và các hoạt động tương tác. Chủ thể thực hiện là nhóm chuyên gia ngữ văn và giáo viên có kinh nghiệm, hoàn thành trong vòng 1 năm.

  3. Áp dụng phương pháp dạy học tích cực: Khuyến khích giáo viên sử dụng các biện pháp như thảo luận nhóm, đóng vai, sáng tạo thơ để tăng cường sự chủ động và sáng tạo của học sinh. Mục tiêu nâng tỷ lệ học sinh đạt khá trở lên lên 70% trong 2 năm tới.

  4. Tăng cường đánh giá và phản hồi: Xây dựng hệ thống đánh giá đa dạng, bao gồm đánh giá quá trình và sản phẩm học tập, giúp giáo viên điều chỉnh phương pháp phù hợp với năng lực học sinh. Thời gian áp dụng ngay từ năm học tiếp theo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên bộ môn Ngữ văn trung học cơ sở: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để đổi mới phương pháp dạy học thơ Pôm Đuờng luật, giúp nâng cao hiệu quả giảng dạy và phát triển năng lực học sinh.

  2. Nhà quản lý giáo dục: Tham khảo để xây dựng chính sách đào tạo, phát triển tài liệu và tổ chức tập huấn phù hợp với đặc điểm thể loại văn học truyền thống trong chương trình phổ thông.

  3. Sinh viên sư phạm Ngữ văn: Học tập về phương pháp dạy học tích cực và cách tiếp cận thể loại thơ cổ điển, chuẩn bị hành trang nghề nghiệp hiệu quả.

  4. Nghiên cứu sinh và nhà nghiên cứu văn học: Tài liệu tham khảo quý giá về đặc điểm thể loại thơ Pôm Đuờng luật và ứng dụng phương pháp dạy học theo thể loại trong giáo dục phổ thông.

Câu hỏi thường gặp

  1. Thơ Pôm Đuờng luật là gì?
    Thơ Pôm Đuờng luật là thể loại thơ truyền thống của Việt Nam, được viết bằng chữ Pôm theo luật thơ Đuờng, có cấu trúc chặt chẽ về số câu, số chữ và vần điệu, phản ánh nét đẹp văn hóa dân tộc.

  2. Tại sao cần dạy học thơ Pôm Đuờng luật theo đặc trưng thể loại?
    Việc dạy học theo đặc trưng thể loại giúp học sinh nhận diện đúng đặc điểm nghệ thuật, từ đó phát triển kỹ năng phân tích, cảm thụ và sáng tạo, nâng cao hiệu quả học tập và yêu thích văn học truyền thống.

  3. Phương pháp dạy học tích cực áp dụng trong giảng dạy thơ Pôm Đuờng luật gồm những gì?
    Bao gồm thảo luận nhóm, đóng vai, sáng tạo thơ, sử dụng công nghệ thông tin và các hoạt động tương tác nhằm phát huy vai trò chủ động của học sinh trong quá trình học.

  4. Khó khăn phổ biến khi dạy học thơ Pôm Đuờng luật là gì?
    Khó khăn chính là thiếu tài liệu chuyên sâu, giáo viên chưa được đào tạo bài bản về thể loại và phương pháp dạy học tích cực, học sinh khó tiếp cận nội dung do cấu trúc phức tạp của thơ.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả dạy học thơ Pôm Đuờng luật?
    Cần tổ chức tập huấn chuyên môn cho giáo viên, phát triển tài liệu giảng dạy phù hợp, áp dụng phương pháp dạy học tích cực và tăng cường đánh giá, phản hồi trong quá trình học tập.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã làm rõ thực trạng dạy học thơ Pôm Đuờng luật ở trung học cơ sở còn nhiều hạn chế về nhận thức thể loại và phương pháp giảng dạy.
  • Đặc điểm thể loại thơ Pôm Đuờng luật cần được giáo viên và học sinh hiểu đúng để nâng cao hiệu quả tiếp nhận và cảm thụ.
  • Phương pháp dạy học tích cực và tài liệu chuyên biệt là yếu tố then chốt để đổi mới giảng dạy thơ Pôm Đuờng luật.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực giáo viên và phát triển tài liệu giảng dạy phù hợp với đặc điểm thể loại.
  • Khuyến nghị triển khai tập huấn và áp dụng phương pháp mới trong vòng 1-2 năm tới để nâng cao chất lượng giáo dục văn học trung học cơ sở.

Hãy bắt đầu áp dụng các giải pháp đổi mới phương pháp dạy học thơ Pôm Đuờng luật ngay hôm nay để góp phần phát triển năng lực ngôn ngữ và thẩm mỹ cho thế hệ học sinh tương lai!