Tổng quan nghiên cứu

Việc xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia là một trong những nhiệm vụ trọng yếu nhằm nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học, góp phần phát triển hệ thống giáo dục quốc dân đồng bộ và hiện đại. Tại thành phố Bắc Kạn, tỉnh Bắc Kạn, tính đến năm học 2020-2021, có 8 trường tiểu học với tổng số 142 lớp và 4.527 học sinh, trong đó 5 trường đã đạt chuẩn quốc gia mức độ 1, chiếm tỷ lệ 62,5%. Tuy nhiên, vẫn còn 3 trường chưa đạt chuẩn do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, đặc biệt là về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên và công tác quản lý. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia mức độ 1 tại thành phố Bắc Kạn và đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, góp phần nâng cao tỷ lệ trường đạt chuẩn và chất lượng giáo dục tiểu học trên địa bàn. Nghiên cứu tập trung vào 3 trường chưa đạt chuẩn gồm Trường Tiểu học Dương Quang, Xuất Hóa và Nông Thượng, khảo sát trong năm học 2020-2021. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các cấp quản lý giáo dục trong việc hoạch định chính sách, nâng cao hiệu quả quản lý xây dựng trường chuẩn quốc gia, từ đó góp phần phát triển giáo dục tiểu học bền vững tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và mô hình xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý là quá trình tác động có ý thức của chủ thể quản lý đến khách thể nhằm đạt mục tiêu tổ chức, bao gồm các chức năng kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra. Trong bối cảnh xây dựng trường chuẩn quốc gia, quản lý tập trung vào việc lập kế hoạch, tổ chức triển khai, chỉ đạo thực hiện và đánh giá kết quả xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn.

  2. Mô hình tiêu chuẩn trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia mức độ 1: Theo Thông tư 17/2018/TT-BGDĐT, trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia mức độ 1 phải đáp ứng 5 tiêu chuẩn chính: tổ chức và quản lý nhà trường; cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên; cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học; quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội; hoạt động giáo dục và kết quả giáo dục. Mỗi tiêu chuẩn bao gồm các tiêu chí cụ thể nhằm đảm bảo chất lượng giáo dục toàn diện.

Các khái niệm chuyên ngành như chuẩn quốc gia, quản lý xây dựng trường chuẩn, cơ sở vật chất, đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên, xã hội hóa giáo dục được làm rõ để làm nền tảng cho phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập từ Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Bắc Kạn, khảo sát trực tiếp tại 3 trường tiểu học chưa đạt chuẩn, phỏng vấn cán bộ quản lý, giáo viên, lãnh đạo địa phương và phụ huynh học sinh.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả, tính trung bình cộng, phần trăm để đánh giá thực trạng các tiêu chuẩn xây dựng trường chuẩn. Phân tích định tính qua phỏng vấn sâu nhằm làm rõ nguyên nhân và khó khăn trong quản lý xây dựng trường chuẩn.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát 12 cán bộ quản lý, 42 giáo viên, 10 lãnh đạo địa phương và 10 phụ huynh học sinh tại 3 trường chưa đạt chuẩn. Mẫu được chọn theo phương pháp phi xác suất, tập trung vào các đối tượng có liên quan trực tiếp đến công tác xây dựng trường chuẩn.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong năm học 2020-2021, gồm 4 giai đoạn: xác định đề tài và xây dựng đề cương; thu thập và xử lý số liệu; phân tích kết quả; hoàn thiện luận văn.

Phần mềm Excel được sử dụng để xử lý số liệu khảo sát, đảm bảo tính khách quan và chính xác trong đánh giá thực trạng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ trường đạt chuẩn và chưa đạt chuẩn: Trong 8 trường tiểu học tại thành phố Bắc Kạn, có 5 trường đạt chuẩn quốc gia mức độ 1 (62,5%), 3 trường chưa đạt chuẩn gồm Dương Quang, Xuất Hóa và Nông Thượng. Các trường đạt chuẩn đều có cơ sở vật chất kiên cố 100%, trong khi các trường chưa đạt chuẩn gặp khó khăn về cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên.

  2. Thực trạng cơ sở vật chất: Toàn thành phố có 142 phòng học, tỷ lệ phòng học kiên cố đạt 100%. Tuy nhiên, chỉ có 9 phòng học chức năng (âm nhạc, tin học, ngoại ngữ, đa chức năng), chưa đáp ứng đủ tiêu chuẩn. Khu vệ sinh, phòng hành chính và phòng học chức năng tại các trường chưa đạt chuẩn còn thiếu và xuống cấp, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục.

  3. Đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên: Tỷ lệ cán bộ quản lý, giáo viên đạt chuẩn chuyên môn là 78,8%, nhưng vẫn còn 20,3% giáo viên chưa đạt chuẩn, đặc biệt thiếu giáo viên dạy các môn chuyên biệt như tiếng Anh, âm nhạc, mỹ thuật. Việc thiếu giáo viên chuyên môn dẫn đến việc các trường phải sử dụng chung giáo viên cho các môn này, gây khó khăn trong tổ chức dạy học.

  4. Quản lý xây dựng trường chuẩn: Qua khảo sát, 92,6% ý kiến đánh giá công tác tổ chức và quản lý nhà trường đạt chuẩn, nhưng có 31,5% ý kiến cho rằng công tác quản lý cán bộ, giáo viên và hoạt động giáo dục chưa đạt yêu cầu. Nguyên nhân chủ yếu do thiếu giáo viên, kế hoạch giáo dục chưa cập nhật kịp thời và sự phối hợp giữa nhà trường và địa phương chưa hiệu quả.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy mặc dù thành phố Bắc Kạn đã đạt được một số thành tựu trong xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia, nhưng vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế cần khắc phục. Việc thiếu phòng học chức năng và phòng hành chính, vệ sinh không đảm bảo là những yếu tố khách quan ảnh hưởng đến việc đạt chuẩn. Đội ngũ giáo viên chưa đồng đều về trình độ, đặc biệt là giáo viên các môn chuyên biệt, là nguyên nhân chủ quan quan trọng làm chậm tiến độ xây dựng trường chuẩn.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, các yếu tố như cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, công tác quản lý và sự phối hợp với gia đình, xã hội đều được xác định là nhân tố quyết định chất lượng trường tiểu học đạt chuẩn. Việc áp dụng các mô hình quản lý hiện đại, tăng cường bồi dưỡng giáo viên và đầu tư cơ sở vật chất là cần thiết để nâng cao hiệu quả xây dựng trường chuẩn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ trường đạt chuẩn theo năm, bảng phân bố số lượng giáo viên đạt chuẩn và chưa đạt chuẩn, biểu đồ đánh giá mức độ hoàn thành các tiêu chuẩn xây dựng trường chuẩn để minh họa rõ nét hơn thực trạng và tiến độ thực hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên

    • Động từ hành động: Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn, đặc biệt cho giáo viên các môn chuyên biệt như tiếng Anh, âm nhạc, mỹ thuật.
    • Target metric: Đạt 100% giáo viên đạt chuẩn nghề nghiệp theo quy định vào năm học 2023-2024.
    • Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường đại học, trung tâm bồi dưỡng giáo viên.

  2. Đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học

    • Động từ hành động: Xây dựng thêm phòng học chức năng, cải tạo khu vệ sinh, phòng hành chính và trang bị thiết bị dạy học hiện đại.
    • Target metric: Tăng tỷ lệ phòng học chức năng đạt chuẩn lên 80% vào năm 2024.
    • Chủ thể thực hiện: UBND thành phố Bắc Kạn, Phòng Giáo dục và Đào tạo, các trường tiểu học.

  3. Củng cố công tác quản lý xây dựng trường chuẩn

    • Động từ hành động: Xây dựng kế hoạch chi tiết, phân công nhiệm vụ rõ ràng cho các tiểu ban trong Ban chỉ đạo xây dựng trường chuẩn; tăng cường kiểm tra, giám sát và đánh giá định kỳ.
    • Target metric: 100% trường tiểu học có kế hoạch xây dựng trường chuẩn được phê duyệt và thực hiện đúng tiến độ trong năm học 2022-2023.
    • Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng các trường, Phòng Giáo dục và Đào tạo.

  4. Thúc đẩy xã hội hóa giáo dục và tăng cường phối hợp với gia đình, cộng đồng

    • Động từ hành động: Tuyên truyền nâng cao nhận thức, huy động nguồn lực từ phụ huynh, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội hỗ trợ xây dựng trường chuẩn.
    • Target metric: Tăng nguồn đóng góp xã hội hóa giáo dục lên 30% so với năm học trước.
    • Chủ thể thực hiện: Ban đại diện cha mẹ học sinh, các tổ chức đoàn thể, nhà trường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và các biện pháp quản lý xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia, từ đó hoạch định chính sách phù hợp.
    • Use case: Lập kế hoạch phát triển giáo dục địa phương, giám sát và đánh giá chất lượng trường học.

  2. Hiệu trưởng và cán bộ quản lý trường tiểu học

    • Lợi ích: Nắm bắt các tiêu chuẩn, quy trình và giải pháp nâng cao chất lượng trường chuẩn quốc gia.
    • Use case: Tổ chức triển khai xây dựng trường chuẩn, quản lý đội ngũ giáo viên và cơ sở vật chất.

  3. Giáo viên và nhân viên giáo dục tiểu học

    • Lợi ích: Hiểu vai trò, trách nhiệm trong xây dựng trường chuẩn, nâng cao năng lực chuyên môn và nghiệp vụ.
    • Use case: Tham gia các hoạt động bồi dưỡng, đổi mới phương pháp dạy học theo chuẩn quốc gia.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục

    • Lợi ích: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về quản lý xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn, luận án liên quan đến giáo dục tiểu học và quản lý giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tiêu chuẩn nào quan trọng nhất trong xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia?
    Tiêu chuẩn về cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên được xem là nền tảng quan trọng nhất, vì đảm bảo điều kiện vật chất và con người để thực hiện các hoạt động giáo dục hiệu quả.

  2. Tại sao một số trường tiểu học ở Bắc Kạn chưa đạt chuẩn quốc gia?
    Nguyên nhân chủ yếu là do thiếu phòng học chức năng, khu vệ sinh chưa đảm bảo, thiếu giáo viên dạy các môn chuyên biệt và công tác quản lý chưa đồng bộ.

  3. Làm thế nào để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên?
    Cần tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên, khuyến khích giáo viên học nâng cao trình độ và áp dụng phương pháp dạy học hiện đại.

  4. Vai trò của xã hội hóa giáo dục trong xây dựng trường chuẩn là gì?
    Xã hội hóa giáo dục giúp huy động nguồn lực vật chất và tinh thần từ cộng đồng, phụ huynh và doanh nghiệp, góp phần nâng cao chất lượng cơ sở vật chất và hoạt động giáo dục.

  5. Làm sao để kiểm tra, đánh giá hiệu quả công tác xây dựng trường chuẩn?
    Cần xây dựng bộ tiêu chí rõ ràng, tổ chức kiểm tra định kỳ, thu thập phản hồi từ các bên liên quan và điều chỉnh kế hoạch phù hợp với thực tế.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ thực trạng quản lý xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia mức độ 1 tại thành phố Bắc Kạn, với 62,5% trường đạt chuẩn và 37,5% chưa đạt.
  • Phân tích chi tiết các tiêu chuẩn về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên và công tác quản lý, chỉ ra những điểm mạnh và hạn chế hiện tại.
  • Đề xuất 4 nhóm biện pháp quản lý thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng trường chuẩn, tập trung vào đào tạo giáo viên, đầu tư cơ sở vật chất, củng cố quản lý và xã hội hóa giáo dục.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các cấp quản lý giáo dục và nhà trường trong việc hoạch định và triển khai các chính sách phát triển giáo dục tiểu học.
  • Khuyến nghị các bước tiếp theo gồm triển khai các biện pháp đề xuất, theo dõi đánh giá định kỳ và mở rộng nghiên cứu sang các địa phương khác để nâng cao chất lượng giáo dục toàn quốc.

Quý độc giả và các nhà quản lý giáo dục được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu này để nâng cao hiệu quả công tác xây dựng trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia, góp phần phát triển giáo dục bền vững tại địa phương.