Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đặc biệt là lý luận chính trị, đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, đảng viên cơ sở. Tỉnh Quảng Ngãi, với dân số khoảng 1,4 triệu người và địa hình đa dạng, đang trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đặt ra yêu cầu cấp thiết về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực chính trị tại cấp huyện. Trung tâm Bồi dưỡng Chính trị (TTBDCT) cấp huyện được thành lập theo Quyết định số 100-QĐ/TW ngày 03-6-1995 của Ban Bí thư Trung ương Đảng, nhằm đáp ứng nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đảng viên tại địa phương. Tuy nhiên, thực trạng tổ chức và hoạt động của các TTBDCT ở Quảng Ngãi trong giai đoạn 2012-2016 cho thấy nhiều hạn chế về cơ cấu tổ chức, đội ngũ giảng viên, phương pháp giảng dạy và cơ sở vật chất.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng tổ chức và hoạt động của TTBDCT cấp huyện tại tỉnh Quảng Ngãi, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng lý luận chính trị, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, năng lực thực tiễn đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 14 huyện, thành phố của tỉnh Quảng Ngãi trong giai đoạn 2012-2016. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho công tác tổ chức, quản lý và đổi mới hoạt động của TTBDCT, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực chính trị tại cơ sở, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên phương pháp luận chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, lấy quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam làm nền tảng. Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng gồm:

  1. Lý luận về tổ chức và hoạt động của đơn vị sự nghiệp giáo dục: Trung tâm Bồi dưỡng Chính trị cấp huyện được xem là đơn vị sự nghiệp trực thuộc cấp ủy và Ủy ban nhân dân cấp huyện, có chức năng đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị, nghiệp vụ cho cán bộ, đảng viên cơ sở. Khái niệm về tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ và mối quan hệ phối hợp với các cơ quan quản lý được phân tích dựa trên các văn bản pháp luật như Quyết định số 100-QĐ/TW, Quyết định số 185-QĐ/TW và các hướng dẫn của Ban Tuyên giáo Trung ương.

  2. Lý thuyết về công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ: Tập trung vào mục tiêu, nội dung, phương pháp và hình thức đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị nhằm nâng cao năng lực, phẩm chất chính trị cho đội ngũ cán bộ, đảng viên. Các khái niệm chính bao gồm đào tạo sơ cấp lý luận chính trị, bồi dưỡng nhận thức về Đảng, bồi dưỡng đảng viên mới, bồi dưỡng nghiệp vụ công tác đảng và các chương trình chuyên đề bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ cơ sở.

Các khái niệm chuyên ngành như "lý luận chính trị", "bồi dưỡng cán bộ", "đào tạo sơ cấp lý luận chính trị - hành chính", "giảng viên kiêm chức", "phương pháp giảng dạy đổi mới" được làm rõ và vận dụng trong nghiên cứu.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ các văn bản pháp luật, nghị quyết, quyết định của Đảng và Nhà nước, tài liệu hướng dẫn của Ban Tuyên giáo Trung ương, các báo cáo thống kê và khảo sát thực tế tại 14 TTBDCT cấp huyện trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 2012-2016. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện trong tỉnh, với số liệu về tổ chức bộ máy, nhân sự, cơ sở vật chất, chương trình đào tạo và hoạt động bồi dưỡng.

Phương pháp phân tích sử dụng kết hợp phân tích định tính và định lượng. Phân tích định tính tập trung vào đánh giá tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ, mối quan hệ phối hợp và các yếu tố ảnh hưởng chủ quan, khách quan đến hoạt động của trung tâm. Phân tích định lượng dựa trên số liệu thống kê về nhân sự, số lượng lớp học, học viên, cơ sở vật chất và kết quả đào tạo, bồi dưỡng. Quá trình nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ năm 2017 đến năm 2018, bao gồm thu thập số liệu, xử lý, phân tích và tổng hợp kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy và nhân sự: Các TTBDCT cấp huyện tại Quảng Ngãi có quy mô biên chế từ 3 đến 6 người, trong đó giám đốc thường kiêm nhiệm trưởng ban tuyên giáo cấp huyện. Đội ngũ giảng viên chuyên trách còn hạn chế, chủ yếu dựa vào giảng viên kiêm chức và cộng tác viên. Năm 2017, tổng hợp số liệu cho thấy trung bình mỗi trung tâm có khoảng 4-5 giảng viên kiêm chức, nhưng cơ cấu chưa đồng bộ và chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp giảng dạy.

  2. Cơ sở vật chất và trang thiết bị: Cơ sở vật chất của các trung tâm còn nghèo nàn, thiếu phòng học đạt chuẩn, thiết bị dạy học và phương tiện truyền thông hiện đại. Khoảng 70% trung tâm chưa có trụ sở ổn định, ảnh hưởng đến chất lượng tổ chức lớp học và hoạt động bồi dưỡng.

  3. Chương trình và phương pháp bồi dưỡng: Nội dung bồi dưỡng chủ yếu tập trung vào lý luận chính trị, phổ biến nghị quyết, chỉ thị của Đảng, chưa đa dạng về nghiệp vụ và kỹ năng thực tiễn. Phương pháp giảng dạy còn mang tính truyền thống, thuyết giảng một chiều, chưa phát huy tính tích cực, chủ động của học viên. Tỷ lệ lớp học tổ chức theo hình thức tập trung chiếm khoảng 80%, còn lại là bán tập trung.

  4. Hiệu quả và kết quả đào tạo: Qua khảo sát, khoảng 65% học viên đánh giá chương trình bồi dưỡng chưa sát thực tiễn, khó áp dụng vào công việc hàng ngày. Việc vận dụng kiến thức sau bồi dưỡng còn hạn chế, nhiều cán bộ cơ sở chưa thể hiện được năng lực điều hành, tổ chức thực hiện nhiệm vụ chính trị tại địa phương.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ quy định pháp lý về biên chế hạn chế, dẫn đến thiếu hụt đội ngũ giảng viên chuyên trách và khó khăn trong việc mở rộng các loại hình lớp học. Sự quan tâm đầu tư của cấp ủy, chính quyền địa phương chưa đồng đều, đặc biệt là về kinh phí, cơ sở vật chất và chế độ đãi ngộ cho giảng viên. Phương pháp giảng dạy truyền thống không phù hợp với đặc thù học viên là cán bộ đang công tác, cần đổi mới theo hướng lấy người học làm trung tâm, tăng cường thảo luận, liên hệ thực tiễn.

So sánh với một số nghiên cứu trong ngành quản lý công và giáo dục lý luận chính trị, kết quả nghiên cứu tại Quảng Ngãi tương đồng với thực trạng chung của các TTBDCT cấp huyện trên cả nước, nhưng có những điểm đặc thù do điều kiện kinh tế - xã hội và địa hình phức tạp của tỉnh. Việc nâng cao chất lượng tổ chức và hoạt động của TTBDCT sẽ góp phần quan trọng vào việc xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở có năng lực, bản lĩnh chính trị, đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH và hội nhập quốc tế.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ về cơ cấu nhân sự, tỷ lệ lớp học theo hình thức tập trung và bán tập trung, mức độ hài lòng của học viên về chương trình bồi dưỡng, cũng như bảng tổng hợp cơ sở vật chất của các trung tâm.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường biên chế và nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên: Cấp ủy và chính quyền địa phương cần phối hợp với các cơ quan chức năng xem xét tăng cường biên chế giảng viên chuyên trách, đồng thời tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ sư phạm và trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ giảng viên kiêm chức. Mục tiêu đạt ít nhất 80% giảng viên có trình độ cao cấp lý luận chính trị trong vòng 3 năm tới.

  2. Đầu tư cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị: Ưu tiên bố trí kinh phí đầu tư xây dựng trụ sở ổn định, trang bị phòng học đạt chuẩn, thiết bị dạy học hiện đại như máy chiếu, máy tính, thư viện điện tử. Mục tiêu hoàn thiện cơ sở vật chất tại 100% trung tâm trong vòng 5 năm.

  3. Đổi mới chương trình và phương pháp bồi dưỡng: Cập nhật nội dung bồi dưỡng đa dạng, bổ sung các chuyên đề về kỹ năng lãnh đạo, quản lý, nghiệp vụ công tác đảng và chính quyền. Áp dụng phương pháp giảng dạy tương tác, lấy người học làm trung tâm, tăng cường thảo luận, nghiên cứu tình huống thực tế. Thời gian triển khai đổi mới chương trình trong 2 năm.

  4. Tăng cường phối hợp và quản lý hoạt động: Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa TTBDCT với Ban Tuyên giáo, Trường Chính trị tỉnh và các cơ quan liên quan để nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng. Định kỳ tổ chức đánh giá, kiểm tra chất lượng đào tạo, bồi dưỡng và công tác quản lý. Chủ thể thực hiện là cấp ủy huyện, Ban Tuyên giáo tỉnh, Sở Nội vụ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý cấp huyện, tỉnh: Nghiên cứu giúp hiểu rõ thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của TTBDCT, từ đó xây dựng chính sách phù hợp.

  2. Giảng viên và cán bộ TTBDCT: Áp dụng kiến thức về tổ chức, phương pháp giảng dạy và quản lý đào tạo để nâng cao chất lượng bồi dưỡng cán bộ.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý công, giáo dục chính trị: Tham khảo cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trong hệ thống chính trị cơ sở.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ: Sử dụng làm tài liệu tham khảo để xây dựng kế hoạch, chính sách phát triển nguồn nhân lực chính trị tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Trung tâm Bồi dưỡng Chính trị cấp huyện có vai trò gì trong hệ thống chính trị?
    Trung tâm là đơn vị sự nghiệp giáo dục trực thuộc cấp ủy và Ủy ban nhân dân cấp huyện, chịu trách nhiệm đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị, nghiệp vụ cho cán bộ, đảng viên cơ sở, góp phần nâng cao bản lĩnh chính trị và năng lực thực tiễn.

  2. Những khó khăn chính trong tổ chức và hoạt động của TTBDCT cấp huyện tại Quảng Ngãi là gì?
    Bao gồm thiếu hụt giảng viên chuyên trách, cơ sở vật chất hạn chế, chương trình bồi dưỡng chưa đa dạng, phương pháp giảng dạy truyền thống và sự quan tâm đầu tư chưa đồng đều từ cấp ủy, chính quyền.

  3. Phương pháp giảng dạy nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả bồi dưỡng?
    Phương pháp lấy người học làm trung tâm, tăng cường thảo luận, nghiên cứu tình huống thực tế, kết hợp học lý luận với thực hành, đổi mới phương pháp truyền thống thuyết giảng một chiều.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên tại các TTBDCT?
    Tăng cường biên chế giảng viên chuyên trách, tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ lý luận chính trị và nghiệp vụ sư phạm, đồng thời cải thiện chế độ đãi ngộ để giữ chân người tài.

  5. Cơ sở vật chất ảnh hưởng như thế nào đến hoạt động của TTBDCT?
    Cơ sở vật chất không đảm bảo làm giảm chất lượng tổ chức lớp học, hạn chế việc áp dụng phương pháp giảng dạy hiện đại, ảnh hưởng đến sự hứng thú và hiệu quả học tập của học viên.

Kết luận

  • TTBDCT cấp huyện tại Quảng Ngãi giữ vai trò quan trọng trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đảng viên cơ sở, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị và năng lực thực tiễn.
  • Thực trạng tổ chức và hoạt động còn nhiều hạn chế về nhân sự, cơ sở vật chất, chương trình và phương pháp bồi dưỡng.
  • Nguyên nhân chủ yếu do quy định biên chế hạn chế, đầu tư chưa đồng đều và phương pháp giảng dạy truyền thống.
  • Đề xuất các giải pháp tăng cường biên chế, cải thiện cơ sở vật chất, đổi mới chương trình và phương pháp bồi dưỡng, tăng cường phối hợp quản lý.
  • Tiếp tục nghiên cứu, đánh giá hiệu quả các giải pháp trong giai đoạn 2023-2028 để hoàn thiện mô hình tổ chức và hoạt động của TTBDCT cấp huyện, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực chính trị tại địa phương.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tổ chức các hội thảo, tập huấn nâng cao năng lực cho đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý TTBDCT nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của hệ thống đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cấp huyện.