Tổng quan nghiên cứu

Quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng, là địa bàn chiến lược với hơn 3.000 người có công, chiếm khoảng 2,2% dân số quận, trong tổng số hơn 128.000 dân. Đây là khu vực có truyền thống yêu nước sâu sắc, từng là mảnh đất hoạt động sôi nổi trong các cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ. Việc thực thi chính sách đối với người có công trên địa bàn này không chỉ mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc mà còn góp phần ổn định chính trị - xã hội và phát triển kinh tế địa phương.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung làm rõ thực trạng thực thi chính sách đối với người có công tại quận Liên Chiểu trong giai đoạn 2012-2016, đánh giá những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả thực thi chính sách. Nghiên cứu có phạm vi không gian tại quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng, với dữ liệu thu thập từ các cơ quan quản lý nhà nước và khảo sát xã hội học trực tiếp với 146 người có công và 7 cán bộ công chức thực thi chính sách.

Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc góp phần hoàn thiện hệ thống chính sách ưu đãi người có công, đồng thời nâng cao chất lượng đời sống vật chất và tinh thần cho đối tượng thụ hưởng, góp phần phát huy truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc. Các chỉ số kinh tế của quận cũng cho thấy sự phát triển ổn định, với giá trị sản xuất công nghiệp năm 2015 đạt 8.775 tỷ đồng, vượt 20% kế hoạch, tạo điều kiện thuận lợi cho việc huy động nguồn lực thực thi chính sách.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về chính sách công và thực thi chính sách, trong đó:

  • Lý thuyết chính sách công: Chính sách được hiểu là những hành động ứng xử của chủ thể nhằm giải quyết các vấn đề xã hội, bao gồm chiến lược, kế hoạch và chuẩn tắc cụ thể để đạt mục tiêu nhất định.
  • Lý thuyết thực thi chính sách: Quá trình biến các quyết định chính sách thành hành động thực tế, bao gồm các bước xây dựng kế hoạch, phổ biến, phân công, duy trì, điều chỉnh, kiểm tra và đánh giá.
  • Khái niệm người có công: Theo Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng, người có công bao gồm các đối tượng như thương binh, bệnh binh, liệt sĩ, mẹ Việt Nam anh hùng, người hoạt động cách mạng, người bị nhiễm chất độc hóa học, và thân nhân của họ.
  • Các nhân tố ảnh hưởng đến thực thi chính sách: Bản chất vấn đề chính sách, hệ thống pháp luật, chủ thể thực thi, đối tượng thụ hưởng và nguồn lực thực thi.

Các khái niệm chính bao gồm: chính sách, thực thi chính sách, người có công, ưu đãi xã hội, và quy trình thực thi chính sách.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp cả định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu thứ cấp: Tổng hợp các báo cáo kinh tế xã hội, văn bản pháp luật, nghị quyết, và các tài liệu liên quan đến chính sách người có công.
  • Phương pháp điều tra xã hội học: Phát 150 phiếu khảo sát cho người có công và thân nhân, thu về 146 phiếu hợp lệ; đồng thời phỏng vấn 7 cán bộ công chức thực thi chính sách tại 5 phường và phòng Lao động - Thương binh và Xã hội quận.
  • Phân tích thống kê: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để tổng hợp kết quả khảo sát, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến thực thi chính sách.
  • Phương pháp tổng hợp và so sánh: Đánh giá thực trạng thực thi chính sách tại Liên Chiểu so với kinh nghiệm của các tỉnh Bắc Giang và Đồng Nai.

Thời gian nghiên cứu tập trung từ năm 2012 đến 2016, nhằm phản ánh chính xác tình hình thực thi chính sách trong giai đoạn có nhiều thay đổi về chính sách và kinh tế xã hội.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng thực thi chính sách: Quận Liên Chiểu đã xây dựng kế hoạch triển khai chính sách người có công với sự phối hợp của phòng Lao động - Thương binh và Xã hội, các phường và tổ chức chính trị xã hội. Tuy nhiên, khoảng 30% người có công phản ánh còn gặp khó khăn về thủ tục hành chính và chưa tiếp cận đầy đủ các chế độ ưu đãi.

  2. Tuyên truyền và phổ biến chính sách: Khoảng 65% người có công được biết đến các chính sách ưu đãi qua các kênh tuyên truyền của địa phương, nhưng vẫn còn 35% chưa nắm rõ hoặc hiểu chưa đầy đủ về quyền lợi của mình.

  3. Chất lượng đội ngũ cán bộ thực thi: 85% cán bộ công chức được khảo sát có trình độ chuyên môn phù hợp, tuy nhiên 40% cho biết còn thiếu kỹ năng xử lý hồ sơ và giao tiếp với người dân, ảnh hưởng đến hiệu quả thực thi.

  4. Nguồn lực thực thi chính sách: Kinh phí hỗ trợ người có công trên địa bàn quận năm 2015 đạt khoảng 12 tỷ đồng, trong đó ngân sách nhà nước chiếm 80%, phần còn lại huy động từ xã hội hóa. Việc huy động nguồn lực xã hội còn hạn chế, chỉ đạt khoảng 15% nhu cầu thực tế.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trong thực thi chính sách là do thủ tục hành chính phức tạp, thiếu sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan, và hạn chế về nguồn lực tài chính cũng như nhân lực. So với các tỉnh như Bắc Giang và Đồng Nai, Liên Chiểu còn chưa phát huy hiệu quả các mô hình xã hội hóa và đào tạo nghề cho người có công.

Biểu đồ phân tích mức độ hiểu biết chính sách của người có công theo độ tuổi và trình độ học vấn cho thấy nhóm người cao tuổi và trình độ thấp có tỷ lệ hiểu biết thấp hơn 40% so với nhóm còn lại, cho thấy cần tăng cường tuyên truyền phù hợp.

Bảng so sánh kinh phí hỗ trợ và số lượng đối tượng thụ hưởng giữa Liên Chiểu và Đồng Nai cho thấy Đồng Nai có mức hỗ trợ bình quân đầu người cao hơn 25%, nhờ vào huy động nguồn lực xã hội hiệu quả và các chương trình đào tạo nghề bài bản.

Kết quả nghiên cứu khẳng định tầm quan trọng của việc hoàn thiện quy trình thực thi, nâng cao năng lực cán bộ và đa dạng hóa nguồn lực để đảm bảo chính sách đến đúng đối tượng, đúng thời điểm, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống người có công.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường cải cách thủ tục hành chính: Rút ngắn quy trình giải quyết hồ sơ, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý và cấp phát chế độ ưu đãi nhằm giảm thời gian xử lý xuống dưới 15 ngày. Chủ thể thực hiện: Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội quận, trong vòng 12 tháng.

  2. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ: Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng nghiệp vụ, giao tiếp và xử lý hồ sơ cho cán bộ công chức ít nhất 2 lần/năm, nhằm nâng tỷ lệ cán bộ đạt chuẩn năng lực lên trên 95%. Chủ thể thực hiện: UBND quận phối hợp với Học viện Hành chính Quốc gia, trong 18 tháng.

  3. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách: Sử dụng đa dạng các kênh truyền thông như phát thanh, truyền hình, mạng xã hội và tổ chức hội nghị, tập huấn tại các phường để nâng tỷ lệ người có công hiểu biết chính sách lên trên 90% trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban Tuyên giáo quận, các phường.

  4. Huy động và đa dạng hóa nguồn lực tài chính: Xây dựng cơ chế khuyến khích xã hội hóa, vận động các doanh nghiệp, tổ chức xã hội tham gia hỗ trợ người có công, phấn đấu tăng nguồn lực xã hội hóa lên 30% tổng kinh phí hỗ trợ trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: UBND quận, Hội Cựu chiến binh, các tổ chức xã hội.

  5. Xây dựng mô hình đào tạo nghề và tạo việc làm cho người có công: Phối hợp với các trung tâm đào tạo nghề và doanh nghiệp trên địa bàn để tổ chức các lớp đào tạo phù hợp, tạo việc làm ổn định cho ít nhất 500 người có công trong 5 năm tới. Chủ thể thực hiện: Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội, Trung tâm giới thiệu việc làm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp: Giúp hiểu rõ quy trình và các nhân tố ảnh hưởng đến thực thi chính sách người có công, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý và điều hành.

  2. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản lý công, Chính sách công: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về thực thi chính sách ưu đãi xã hội, đặc biệt trong lĩnh vực người có công.

  3. Các tổ chức xã hội và doanh nghiệp: Tham khảo để xây dựng các chương trình hỗ trợ, xã hội hóa nguồn lực, góp phần chăm sóc người có công hiệu quả hơn.

  4. Người có công và thân nhân: Nắm bắt thông tin về quyền lợi, chính sách ưu đãi, từ đó chủ động tiếp cận và hưởng các chế độ phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính sách ưu đãi người có công bao gồm những nội dung chính nào?
    Chính sách bao gồm trợ cấp hàng tháng, bảo hiểm y tế, điều dưỡng phục hồi sức khỏe, hỗ trợ nhà ở, ưu tiên trong giáo dục và tạo việc làm. Ví dụ, người có công được hưởng trợ cấp một lần và trợ cấp thường xuyên theo quy định pháp luật.

  2. Quy trình thực thi chính sách người có công được thực hiện như thế nào?
    Quy trình gồm 7 bước: xây dựng kế hoạch, tuyên truyền, phân công phối hợp, duy trì, điều chỉnh, kiểm tra đôn đốc và đánh giá tổng kết. Mỗi bước đều có vai trò quan trọng để đảm bảo chính sách đến đúng đối tượng.

  3. Những khó khăn phổ biến trong thực thi chính sách tại quận Liên Chiểu là gì?
    Khó khăn gồm thủ tục hành chính phức tạp, thiếu sự phối hợp giữa các cơ quan, hạn chế về nguồn lực tài chính và nhân lực, cũng như mức độ hiểu biết chính sách của người có công chưa đồng đều.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả tuyên truyền chính sách?
    Cần đa dạng hóa hình thức tuyên truyền, sử dụng các phương tiện truyền thông đại chúng, tổ chức tập huấn, hội nghị và tăng cường sự tham gia của các tổ chức xã hội để nâng cao nhận thức người dân.

  5. Vai trò của xã hội hóa trong thực thi chính sách người có công là gì?
    Xã hội hóa giúp huy động nguồn lực ngoài ngân sách nhà nước, tạo điều kiện mở rộng phạm vi hỗ trợ, nâng cao chất lượng chăm sóc người có công. Ví dụ, các doanh nghiệp và tổ chức xã hội có thể tài trợ xây dựng nhà tình nghĩa hoặc đào tạo nghề.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng thực thi chính sách đối với người có công tại quận Liên Chiểu, với hơn 3.000 đối tượng thụ hưởng và nhiều khó khăn tồn tại.
  • Nghiên cứu chỉ ra các nhân tố ảnh hưởng quan trọng như thủ tục hành chính, năng lực cán bộ, nguồn lực tài chính và sự phối hợp liên ngành.
  • So sánh với kinh nghiệm các tỉnh Bắc Giang và Đồng Nai cho thấy Liên Chiểu cần tăng cường xã hội hóa và đào tạo nghề cho người có công.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm cải thiện thủ tục, nâng cao năng lực cán bộ, đẩy mạnh tuyên truyền và đa dạng hóa nguồn lực trong vòng 1-3 năm tới.
  • Kêu gọi các cấp chính quyền, tổ chức xã hội và cộng đồng cùng chung tay thực hiện để nâng cao chất lượng cuộc sống người có công, góp phần phát triển bền vững địa phương.

Hành động ngay hôm nay để thực thi chính sách người có công hiệu quả hơn, vì một xã hội công bằng và nhân văn!