Tổng quan nghiên cứu

Ngành Y tế đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ và nâng cao sức khỏe nhân dân, góp phần phát triển nguồn nhân lực và xã hội. Tỉnh Đắk Lắk, với dân số khoảng 2 triệu người và đa dạng dân tộc, đang đối mặt với nhiều thách thức trong quản lý chi ngân sách (NS) cho ngành Y tế. Giai đoạn 2016-2021, tổng mức vốn chi cho ngành Y tế tỉnh đạt khoảng 708 tỷ đồng, bao gồm cả vốn đối ứng dự án ODA và nguồn viện trợ nước ngoài. Tuy nhiên, việc sử dụng và quản lý nguồn ngân sách này còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động y tế và chất lượng dịch vụ chăm sóc sức khỏe.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng quản lý chi ngân sách đối với ngành Y tế trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách, đáp ứng yêu cầu phát triển y tế trong bối cảnh kinh tế - xã hội và đặc thù địa phương. Nghiên cứu tập trung vào các cơ sở y tế công lập thuộc Sở Y tế tỉnh, trong phạm vi thời gian từ năm 2016 đến năm 2021. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý tài chính công, đảm bảo nguồn lực tài chính phục vụ công tác khám chữa bệnh, phòng chống dịch bệnh và phát triển y tế dự phòng tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và quản lý tài chính công, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý chi ngân sách nhà nước: Nhấn mạnh nguyên tắc phân bổ và sử dụng ngân sách theo chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan nhà nước, đảm bảo tính minh bạch, hiệu quả và kỷ luật tài khóa.
  • Mô hình quản lý tài chính công: Tập trung vào chu trình quản lý ngân sách gồm lập dự toán, phân bổ, chấp hành và quyết toán chi ngân sách, đồng thời kiểm soát, thanh tra, giám sát việc sử dụng ngân sách.
  • Khái niệm về chi ngân sách ngành Y tế: Bao gồm các nhóm chi chính như chi bộ máy, chi quản lý hành chính, chi nghiệp vụ chuyên môn và chi mua sắm, sửa chữa tài sản thường xuyên.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: ngân sách nhà nước, chi ngân sách cấp tỉnh, quản lý chi ngân sách ngành Y tế, định mức chi ngân sách, phân cấp quản lý ngân sách, hiệu quả sử dụng ngân sách.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ các báo cáo tài chính, thống kê ngành Y tế tỉnh Đắk Lắk giai đoạn 2016-2021; các văn bản pháp luật liên quan đến quản lý ngân sách; tài liệu nghiên cứu trong và ngoài nước về quản lý chi ngân sách ngành Y tế.
  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn các cơ sở y tế công lập trực thuộc Sở Y tế tỉnh Đắk Lắk làm đối tượng nghiên cứu, bao gồm bệnh viện tuyến tỉnh, trung tâm y tế tuyến huyện và trạm y tế xã.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích thống kê mô tả để đánh giá thực trạng chi ngân sách; so sánh tỷ lệ chi theo các nhóm mục; phân tích định tính về các nhân tố ảnh hưởng và hiệu quả quản lý; tổng hợp, đối chiếu với các nghiên cứu tương tự để rút ra kết luận.
  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và xử lý dữ liệu trong năm 2022, phân tích và đề xuất giải pháp trong cùng năm, dựa trên số liệu và tình hình thực tế giai đoạn 2016-2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng nguồn nhân lực y tế: Số lượng cán bộ ngành y tế tăng từ khoảng 9.000 người năm 2016 lên 10.562 người năm 2021, tăng 17%. Trong đó, số bác sĩ có trình độ thạc sĩ và chuyên khoa tăng đáng kể, góp phần nâng cao chất lượng khám chữa bệnh.

  2. Cơ cấu chi ngân sách: Tổng mức chi ngân sách ngành Y tế năm 2021 đạt khoảng 708 tỷ đồng, trong đó chi thường xuyên chiếm trên 70%, tập trung vào chi bộ máy và chi nghiệp vụ chuyên môn. Chi mua sắm, sửa chữa tài sản chiếm khoảng 15%, phản ánh nhu cầu hiện đại hóa trang thiết bị y tế.

  3. Phân bổ ngân sách theo địa bàn: Các huyện có mật độ dân số thấp và điều kiện kinh tế khó khăn như Ea Súp, Buôn Đôn nhận được tỷ lệ chi ngân sách thấp hơn so với các huyện trung tâm như Buôn Ma Thuột, Krông Ana. Tỷ lệ giường bệnh trên 1 vạn dân đạt trung bình 22,8, tuy nhiên phân bố không đồng đều giữa các địa phương.

  4. Hiệu quả quản lý chi ngân sách: Việc lập dự toán, phân bổ và quyết toán ngân sách được thực hiện theo quy định pháp luật, tuy nhiên còn tồn tại tình trạng chậm trễ trong điều chỉnh dự toán, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý tài chính và y tế. Công tác kiểm tra, thanh tra chưa thường xuyên và chưa phát hiện kịp thời các sai sót trong sử dụng ngân sách.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ đặc thù địa phương với đa dạng dân tộc, điều kiện kinh tế xã hội chưa đồng đều, cùng với năng lực quản lý tài chính của một số cán bộ còn hạn chế. So với các tỉnh như Bình Định, Nghệ An và Gia Lai, Đắk Lắk cần tăng cường phân cấp quản lý ngân sách, đồng thời nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ cán bộ quản lý chi ngân sách ngành Y tế.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng nhân lực y tế, bảng phân bổ chi ngân sách theo nhóm mục và địa bàn, biểu đồ so sánh tỷ lệ giường bệnh trên 1 vạn dân giữa các huyện. Những kết quả này cho thấy sự cần thiết của việc đổi mới phương pháp quản lý chi ngân sách, tăng cường phối hợp liên ngành và áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính y tế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện cơ chế phân bổ ngân sách: Xây dựng và ban hành định mức chi ngân sách phù hợp với đặc thù địa phương, ưu tiên các huyện vùng sâu, vùng xa. Thời gian thực hiện: 2023-2024. Chủ thể: Sở Y tế phối hợp Sở Tài chính và UBND tỉnh.

  2. Nâng cao năng lực quản lý tài chính: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu về quản lý chi ngân sách cho cán bộ ngành Y tế và tài chính các cấp, tập trung vào kỹ năng lập dự toán, phân bổ và quyết toán ngân sách. Thời gian: 2023-2025. Chủ thể: Sở Y tế, Học viện Hành chính Quốc gia.

  3. Tăng cường kiểm tra, giám sát và thanh tra: Thiết lập quy trình kiểm tra định kỳ, sử dụng công nghệ thông tin để giám sát việc sử dụng ngân sách, phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm. Thời gian: 2023 trở đi. Chủ thể: Sở Tài chính, Thanh tra tỉnh, Sở Y tế.

  4. Đẩy mạnh cải cách hành chính và ứng dụng công nghệ: Áp dụng phần mềm quản lý tài chính hiện đại, xây dựng hệ thống báo cáo điện tử, giảm thủ tục hành chính, nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý. Thời gian: 2023-2026. Chủ thể: UBND tỉnh, Sở Y tế, Sở Thông tin và Truyền thông.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý ngành Y tế tỉnh Đắk Lắk: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách, từ đó cải thiện công tác tài chính tại đơn vị.

  2. Cơ quan quản lý tài chính nhà nước địa phương: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích chuyên sâu để hoàn thiện chính sách phân bổ và giám sát ngân sách y tế.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản lý công, Tài chính công: Là tài liệu tham khảo quý giá về quản lý chi ngân sách trong lĩnh vực y tế tại địa phương có đặc thù đa dân tộc và kinh tế phát triển chưa đồng đều.

  4. Các tổ chức phi chính phủ và nhà tài trợ quốc tế: Hiểu rõ bối cảnh và nhu cầu tài chính của ngành Y tế tỉnh Đắk Lắk để thiết kế các chương trình hỗ trợ phù hợp, hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi ngân sách ngành Y tế tại Đắk Lắk có những đặc điểm gì nổi bật?
    Quản lý chi ngân sách tại Đắk Lắk tập trung vào 4 nhóm chi chính: chi bộ máy, chi quản lý hành chính, chi nghiệp vụ chuyên môn và chi mua sắm sửa chữa tài sản. Đặc điểm nổi bật là sự phân bổ ngân sách chưa đồng đều giữa các địa phương, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn lực.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý chi ngân sách ngành Y tế ở Đắk Lắk là gì?
    Khó khăn gồm năng lực quản lý tài chính của cán bộ còn hạn chế, phối hợp giữa các cơ quan quản lý chưa chặt chẽ, công tác kiểm tra, giám sát chưa thường xuyên, và điều kiện kinh tế xã hội đa dạng, phức tạp của địa phương.

  3. Các giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách?
    Giải pháp bao gồm hoàn thiện cơ chế phân bổ ngân sách, nâng cao năng lực quản lý tài chính, tăng cường kiểm tra, giám sát, và đẩy mạnh cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính y tế.

  4. Vai trò của nhân lực y tế trong quản lý chi ngân sách như thế nào?
    Nhân lực y tế có trình độ chuyên môn và năng lực quản lý tốt sẽ góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách, giảm thất thoát, lãng phí và đảm bảo chất lượng dịch vụ y tế.

  5. Làm thế nào để đảm bảo tính minh bạch trong quản lý chi ngân sách ngành Y tế?
    Đảm bảo minh bạch thông qua việc áp dụng các quy định pháp luật, sử dụng công nghệ thông tin trong quản lý, công khai báo cáo tài chính, và thực hiện kiểm tra, thanh tra định kỳ, kịp thời xử lý sai phạm.

Kết luận

  • Quản lý chi ngân sách ngành Y tế tỉnh Đắk Lắk có nhiều thuận lợi nhưng cũng đối mặt với không ít thách thức về phân bổ, sử dụng và giám sát nguồn lực tài chính.
  • Nguồn nhân lực y tế tăng trưởng ổn định, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ, tuy nhiên cần tiếp tục đào tạo và nâng cao năng lực quản lý tài chính.
  • Việc phân bổ ngân sách chưa đồng đều giữa các địa phương, ảnh hưởng đến hiệu quả chăm sóc sức khỏe cộng đồng.
  • Cần hoàn thiện cơ chế phân bổ, tăng cường kiểm tra, giám sát và ứng dụng công nghệ để nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đào tạo cán bộ, cải cách hành chính và xây dựng hệ thống quản lý tài chính hiện đại, nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển ngành Y tế tỉnh trong giai đoạn tới.

Kêu gọi hành động: Các cơ quan quản lý, đơn vị y tế và các bên liên quan cần phối hợp chặt chẽ, chủ động thực hiện các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách, góp phần phát triển ngành Y tế tỉnh Đắk Lắk bền vững và toàn diện.