Nghiên Cứu Về Đình Chỉ Vụ Án Hình Sự Trong Giai Đoạn Xét Xử Sơ Thẩm Tại Tòa Án Nhân Dân Tỉnh Thái Nguyên

• Tác giả: Hoàng Xuân Lộc
• Người hướng dẫn: Nguyễn Văn Huyến
• Trường học: Trường Đại Học Luật Hà Nội
• Chuyên ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự
• Đề tài: Đình chỉ vụ án trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự và thực tiễn thi hành tại Tòa án nhân dân tỉnh Thái Nguyên
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM DOAN
• DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BANG, BIEU
• PHAN MỜ BAU
• 1. CHƯƠNG 1: NHỮNG VAN BE LY LUẬN VA QUY ĐỊNH CUA BO LUAT TỐ TUNG HÌNH SỰ NĂM 2015 VE ĐÌNH CHỈ VỤ ÁN TRONG 'GIAI ĐOẠN XÉT XỬ SƠ THAM VỤ ÁN HÌNH SỰ
• 1.1. Những vấn đề lý luận về đình chi vụ án trong giai đoạn xét xử sơ thâm vụ án hình sự
• 1.1.1. Khái niệm đình chi vu đn trong giai doan xát xit so fiẫm vụ án hành swe
• 1.1.2. ¥ LLL Khái niệm giai đoạn xét xử sơ thẩm
• 1.2. Ÿngiấu của quy dinh đình chỉ vụ ân trong giai đoạn xét xi sơ thom vu ẩn hùnh se
• 1.3. Hậu quả pháp ¥ của việc đình chi vụ án trong giai đoạn xét xứsơ ma vụ án hình sự
• 1.4. Quy định của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 về đình chỉ vụ án trong giai đoạn xét xử sơ thâm vụ án hình sự
• 1.5. Căm cử đình chỉ vu án trong giai doan xét xứ so th im vụ án hình sue
• 1.6. Thâm quyền đình chỉ vu đm trong giai đoạn xét xứ sơ thẩm vụ án hình sực
• 1.7. Trình te thũ túc đinh chi vụ án trong giai đoạn vét xit so thẫm vụ dot hình sue
• 1.8. Kết luận Chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: THUC TIEN VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NANG CAO HIỆU QuA AP DỤNG PHÁP LUAT VE ĐÌNH CHỈ VỤ ÁN TRONG GIAI ĐOẠN XÉT XỬ SƠ THẢM VỤ ÁN HÌNH SỰ TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN TỈNH THÁI NGUYÊN
• 2.1. Thực tiễn áp dụng pháp luật về đình chỉ vụ án trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự tại Tòa án nhân dân tinh Thái Nguyên
• 2.1.1. Kết quả dat được trong áp đụng pháp Inật về đình chỉ vụ an trong giai doan xét xử sơ thẩm vụ dn hình sự
• 2.1.2. Những tồn tat, hạn chỗ trong áp dung pháp luật về dink chỉ vụ án trong giai đoan xét xử sơ thẩm vụ ca hình ste
• 2.1.3. Nguyên nhân của tôn tai, han chỗ
• 2.2. Yêu cầu và giải pháp nâng cao hiệu quả áp dung pháp luật về đình. chi vụ án trong giai đoạn xét xử sơ thâm vụ án hình sự
• 2.2.1. Yêu câu dé nâng cao hiệu quả áp dung pháp luật về đình chỉ vụ an trong giải đoan xét xử sơ thẩm vụ ca hình ste
• 2.2.2. Giải pháp nâng cao hiều quả dp cing pháp luật về đình chỉ vụ ám trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình ste
• 2.3. Két luận Chương 2
• KẾT LUẬN
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Khái niệm và đặc điểm của đình chỉ vụ án trong giai đoạn xét xử sơ thẩm

Luận văn thạc sĩ luật học này của Hoàng Xuân Lộc tập trung vào vấn đề đình chỉ vụ án hình sự trong giai đoạn xét xử sơ thẩm tại Tòa án Nhân dân tỉnh Thái Nguyên. Tác giả bắt đầu bằng việc làm rõ khái niệm "giai đoạn xét xử sơ thẩm" – là giai đoạn tố tụng tiếp theo giai đoạn truy tố, trong đó Tòa án có thẩm quyền xem xét, giải quyết vụ án lần đầu tiên để ban hành bản án, quyết định theo quy định của pháp luật. Tiếp theo, luận văn đi sâu vào khái niệm "đình chỉ vụ án", phân tích các quan điểm khác nhau về vấn đề này. Tác giả cho rằng, đình chỉ vụ án là một hình thức kết thúc hoạt động tố tụng trong một giai đoạn tố tụng cụ thể, chấm dứt việc giải quyết theo trình tự tố tụng hình sự đối với vụ án hoặc đối với bị can, bị cáo khi có căn cứ theo quy định của pháp luật. Đặc điểm của đình chỉ vụ án trong giai đoạn xét xử sơ thẩm là sự chấm dứt hoạt động xét xử, khác với đình chỉ điều tra ở giai đoạn điều tra. Luận văn nhấn mạnh việc phân biệt rõ đình chỉ điều tra và đình chỉ vụ án để làm rõ thẩm quyền của cơ quan ra quyết định cũng như hình thức văn bản tố tụng sử dụng. Ví dụ, nếu vụ án bị đình chỉ trong giai đoạn điều tra thì gọi là "đình chỉ điều tra", còn nếu bị đình chỉ ở giai đoạn truy tố, xét xử thì gọi là "đình chỉ vụ án".

II. Căn cứ và thẩm quyền đình chỉ vụ án hình sự tại Tòa án Nhân dân tỉnh Thái Nguyên

Luận văn phân tích các căn cứ đình chỉ vụ án trong giai đoạn xét xử sơ thẩm theo Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015. Tác giả nêu rõ thẩm quyền đình chỉ vụ án thuộc về Hội đồng xét xử hoặc Thẩm phán trong trường hợp xét xử một mình. Luận văn cũng đề cập đến trình tự, thủ tục đình chỉ vụ án, bao gồm việc xem xét các tài liệu, chứng cứ, lắng nghe ý kiến của các bên tham gia tố tụng và ra quyết định đình chỉ. Tác giả phân tích thực tiễn áp dụng pháp luật về đình chỉ vụ án tại Tòa án Nhân dân tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2014-2018, đưa ra số liệu thống kê về tỷ lệ vụ án bị đình chỉ, các căn cứ đình chỉ thường được áp dụng, cũng như số lượng quyết định đình chỉ bị kháng cáo, kháng nghị. Việc phân tích này giúp làm rõ bức tranh thực tế về việc áp dụng quy định pháp luật về đình chỉ vụ án tại địa phương.

III. Thực trạng và hạn chế trong việc áp dụng pháp luật về đình chỉ vụ án

Hoàng Xuân Lộc đánh giá thực trạng áp dụng pháp luật về đình chỉ vụ án hình sự tại Tòa án Nhân dân tỉnh Thái Nguyên, chỉ ra cả những kết quả đạt được và những tồn tại, hạn chế. Luận văn cho thấy, mặc dù công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm được quan tâm, nhưng vẫn còn những sai sót trong việc áp dụng quy định về đình chỉ vụ án. Một số trường hợp đình chỉ không đúng căn cứ luật định, hoặc chậm ban hành quyết định đình chỉ. Tác giả cho rằng, một phần nguyên nhân xuất phát từ những hạn chế trong hoạt động lập pháp, dẫn đến bất cập trong quy định pháp luật tố tụng hình sự và luật liên quan. Bên cạnh đó, hạn chế từ chính hệ thống cơ quan tiến hành tố tụng cũng là một nguyên nhân. Một bộ phận cán bộ điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán còn hạn chế về trình độ, năng lực, dẫn đến vi phạm trong áp dụng quy định về đình chỉ vụ án. Điều này không chỉ xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, mà còn ảnh hưởng đến lòng tin của nhân dân đối với các cơ quan tiến hành tố tụng.

IV. Giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về đình chỉ vụ án

Dựa trên những phân tích về thực trạng và hạn chế, luận văn đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về đình chỉ vụ án trong giai đoạn xét xử sơ thẩm. Tác giả nhấn mạnh vào việc hoàn thiện hệ thống pháp luật tố tụng hình sự, cụ thể hóa các quy định về đình chỉ vụ án để tránh sự chồng chéo, mâu thuẫn. Bên cạnh đó, cần nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ tiến hành tố tụng, đặc biệt là thẩm phán, để đảm bảo việc áp dụng pháp luật chính xác, khách quan. Luận văn cũng đề xuất tăng cường công tác giám sát, kiểm tra việc áp dụng pháp luật, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Cuối cùng, tác giả khẳng định tầm quan trọng của việc nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về đình chỉ vụ án, góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tăng cường niềm tin của nhân dân vào hệ thống tư pháp.

Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2018, Tòa án nhân dân (TAND) tỉnh Thái Nguyên đã thụ lý và giải quyết một số lượng lớn các vụ án hình sự với tính chất ngày càng phức tạp. Việc đình chỉ vụ án trong giai đoạn xét xử sơ thẩm là một trong những hoạt động tố tụng quan trọng nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả công tác xét xử và phòng chống tội phạm. Tuy nhiên, thực tiễn áp dụng pháp luật về đình chỉ vụ án tại địa phương này còn tồn tại nhiều hạn chế, vướng mắc do các quy định pháp luật chưa hoàn thiện và năng lực của một số cán bộ tố tụng còn hạn chế.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích các quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS) năm 2015 về đình chỉ vụ án trong giai đoạn xét xử sơ thẩm, đánh giá thực trạng áp dụng pháp luật tại TAND tỉnh Thái Nguyên, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các vụ án hình sự được giải quyết tại TAND tỉnh Thái Nguyên trong khoảng thời gian 2014-2018.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc bổ sung lý luận khoa học về tố tụng hình sự, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả công tác xét xử, bảo vệ quyền con người và tăng cường niềm tin của nhân dân đối với hệ thống tư pháp. Qua đó, hỗ trợ công cuộc cải cách tư pháp và hoàn thiện hệ thống pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về tố tụng hình sự, đặc biệt tập trung vào:

• Lý thuyết về giai đoạn xét xử sơ thẩm: Xác định vai trò, chức năng và trình tự thủ tục trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự, theo quy định của BLTTHS năm 2015.
• Lý thuyết về đình chỉ vụ án: Khái niệm, bản chất, căn cứ và hậu quả pháp lý của việc đình chỉ vụ án trong giai đoạn xét xử sơ thẩm, dựa trên các quy định pháp luật hiện hành và quan điểm khoa học pháp lý.
• Khái niệm chính: Đình chỉ vụ án, thẩm quyền đình chỉ, căn cứ đình chỉ, trình tự thủ tục đình chỉ, quyền và nghĩa vụ của các chủ thể tố tụng trong quá trình đình chỉ vụ án.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu sau:

• Phương pháp phân tích, tổng hợp và so sánh: Để làm rõ các quy định pháp luật về đình chỉ vụ án, so sánh các quy định mới của BLTTHS năm 2015 với các quy định trước đây và các nghiên cứu khoa học liên quan.
• Phương pháp thống kê: Thu thập và phân tích số liệu về tỷ lệ vụ án bị đình chỉ, các căn cứ đình chỉ, số quyết định đình chỉ bị kháng cáo hoặc hủy bỏ tại TAND tỉnh Thái Nguyên trong giai đoạn 2014-2018.
• Phương pháp khảo sát thực tiễn: Đánh giá thực trạng áp dụng pháp luật về đình chỉ vụ án tại TAND tỉnh Thái Nguyên thông qua khảo sát, phỏng vấn cán bộ tố tụng và phân tích hồ sơ vụ án.
• Cỡ mẫu nghiên cứu: Bao gồm toàn bộ các vụ án hình sự được giải quyết tại TAND tỉnh Thái Nguyên trong giai đoạn nghiên cứu, với trọng tâm là các vụ án có quyết định đình chỉ.
• Lý do lựa chọn phương pháp: Phương pháp kết hợp giúp đảm bảo tính khách quan, toàn diện và sâu sắc trong việc đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ đình chỉ vụ án trong giai đoạn xét xử sơ thẩm: Trong giai đoạn 2014-2018, tỷ lệ vụ án bị đình chỉ tại TAND tỉnh Thái Nguyên chiếm khoảng 5-7% tổng số vụ án hình sự được giải quyết. Trong đó, có khoảng 60% quyết định đình chỉ dựa trên căn cứ người phạm tội chưa đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự hoặc đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.

2. Các căn cứ đình chỉ vụ án phổ biến: Các căn cứ đình chỉ chủ yếu bao gồm: người phạm tội chưa đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự (chiếm khoảng 25%), người phạm tội đã chết (khoảng 10%), hành vi không cấu thành tội phạm (khoảng 20%), và Viện kiểm sát rút quyết định truy tố trước khi mở phiên tòa (khoảng 15%).

3. Tỷ lệ quyết định đình chỉ bị kháng cáo, kháng nghị và kết quả giải quyết: Khoảng 12% quyết định đình chỉ vụ án bị kháng cáo hoặc kháng nghị, trong đó có gần 50% trường hợp bị hủy bỏ hoặc yêu cầu điều tra lại do vi phạm thủ tục hoặc căn cứ pháp lý không đầy đủ.

4. Hiệu quả áp dụng pháp luật: Việc áp dụng các quy định về đình chỉ vụ án đã góp phần hạn chế việc kết án oan người vô tội, bảo vệ quyền con người và nâng cao uy tín của cơ quan tố tụng. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại tình trạng áp dụng sai căn cứ, chậm trễ trong ra quyết định và thiếu đồng bộ trong phối hợp giữa các cơ quan tố tụng.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ việc quy định pháp luật về đình chỉ vụ án còn chưa rõ ràng, thiếu đồng bộ và có những điểm mâu thuẫn trong BLTTHS năm 2015. Bên cạnh đó, năng lực chuyên môn và kinh nghiệm của một số cán bộ tố tụng tại địa phương còn hạn chế, dẫn đến việc áp dụng pháp luật chưa chính xác và kịp thời.

So sánh với một số nghiên cứu trong ngành tố tụng hình sự, kết quả nghiên cứu tại Thái Nguyên tương đồng với xu hướng chung của các địa phương khác, cho thấy nhu cầu cấp thiết trong việc hoàn thiện pháp luật và nâng cao năng lực cán bộ. Việc trình bày dữ liệu qua biểu đồ tỷ lệ đình chỉ theo căn cứ và bảng so sánh tỷ lệ kháng cáo quyết định đình chỉ qua các năm sẽ giúp minh họa rõ nét hơn các vấn đề nêu trên.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu không chỉ nằm ở việc bảo vệ quyền lợi của người tham gia tố tụng mà còn góp phần nâng cao hiệu quả công tác xét xử, giảm thiểu sai sót và tăng cường niềm tin của nhân dân vào hệ thống tư pháp.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Hoàn thiện quy định pháp luật về đình chỉ vụ án: Cần sửa đổi, bổ sung BLTTHS để làm rõ hơn các căn cứ đình chỉ, thẩm quyền ra quyết định và trình tự thủ tục, đảm bảo tính thống nhất và khả thi trong áp dụng. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể thực hiện: Quốc hội, Bộ Tư pháp.

2. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho cán bộ tố tụng: Tổ chức các khóa tập huấn, nâng cao năng lực pháp lý và kỹ năng nghiệp vụ cho thẩm phán, kiểm sát viên và điều tra viên về các quy định liên quan đến đình chỉ vụ án. Thời gian thực hiện: liên tục hàng năm; Chủ thể thực hiện: TAND tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao.

3. Xây dựng hệ thống quản lý, giám sát việc ra quyết định đình chỉ: Áp dụng công nghệ thông tin để theo dõi, đánh giá và kiểm soát chất lượng các quyết định đình chỉ vụ án, giảm thiểu sai sót và vi phạm. Thời gian thực hiện: 2 năm; Chủ thể thực hiện: TAND tỉnh, Sở Tư pháp.

4. Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan tố tụng: Thiết lập cơ chế trao đổi thông tin, phối hợp chặt chẽ giữa điều tra, kiểm sát và tòa án nhằm đảm bảo việc ra quyết định đình chỉ đúng pháp luật và kịp thời. Thời gian thực hiện: ngay lập tức và duy trì thường xuyên; Chủ thể thực hiện: Ban chỉ đạo cải cách tư pháp tỉnh Thái Nguyên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ, thẩm phán và kiểm sát viên tại các TAND và Viện Kiểm sát: Giúp nâng cao hiểu biết về quy định và thực tiễn áp dụng pháp luật về đình chỉ vụ án, từ đó nâng cao chất lượng xét xử và truy tố.

2. Nhà nghiên cứu và giảng viên luật hình sự, tố tụng hình sự: Cung cấp tài liệu tham khảo chuyên sâu về chế định đình chỉ vụ án trong giai đoạn xét xử sơ thẩm, phục vụ công tác giảng dạy và nghiên cứu.

3. Sinh viên ngành luật: Hỗ trợ học tập, nghiên cứu chuyên ngành tố tụng hình sự, đặc biệt là các nội dung liên quan đến quyền và nghĩa vụ của các chủ thể tố tụng.

4. Cơ quan quản lý nhà nước về tư pháp và pháp luật: Là cơ sở khoa học để xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật và tổ chức thực thi pháp luật hiệu quả hơn.

Câu hỏi thường gặp

1. Đình chỉ vụ án trong giai đoạn xét xử sơ thẩm là gì?
   Đình chỉ vụ án là quyết định chấm dứt hoạt động tố tụng đối với vụ án hoặc bị can, bị cáo trong giai đoạn xét xử sơ thẩm khi có căn cứ pháp luật quy định. Ví dụ, khi người phạm tội chưa đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự hoặc đã hết thời hiệu truy cứu.

2. Những căn cứ phổ biến để đình chỉ vụ án là gì?
   Các căn cứ chính gồm: người phạm tội chưa đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự, hành vi không cấu thành tội phạm, người phạm tội đã chết, Viện kiểm sát rút quyết định truy tố trước phiên tòa. Tỷ lệ các căn cứ này chiếm phần lớn trong các quyết định đình chỉ tại Thái Nguyên.

3. Ai có thẩm quyền ra quyết định đình chỉ vụ án trong giai đoạn xét xử sơ thẩm?
   Thẩm phán chủ tọa phiên tòa có quyền ra quyết định đình chỉ trong giai đoạn chuẩn bị xét xử. Tại phiên tòa, Hội đồng xét xử có quyền thảo luận và thông qua quyết định đình chỉ vụ án.

4. Quy trình thủ tục đình chỉ vụ án được thực hiện như thế nào?
   Thẩm phán nghiên cứu hồ sơ, nếu có căn cứ sẽ ra quyết định đình chỉ. Tại phiên tòa, quyết định này phải được Hội đồng xét xử thảo luận, thông qua và lập thành văn bản, sau đó gửi cho các bên liên quan.

5. Việc đình chỉ vụ án có ảnh hưởng gì đến quyền lợi của người bị đình chỉ?
   Khi quyết định đình chỉ có hiệu lực, người bị đình chỉ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi đó, các biện pháp ngăn chặn được hủy bỏ, quyền và lợi ích hợp pháp được bảo vệ. Nếu quyết định đình chỉ sai, có thể bị kháng cáo hoặc kháng nghị để xem xét lại.

Kết luận

• Luận văn đã làm rõ khái niệm, căn cứ, thẩm quyền và trình tự thủ tục đình chỉ vụ án trong giai đoạn xét xử sơ thẩm theo BLTTHS năm 2015.
• Thực tiễn áp dụng tại TAND tỉnh Thái Nguyên cho thấy tỷ lệ đình chỉ vụ án chiếm khoảng 5-7%, với nhiều căn cứ đình chỉ đa dạng và phức tạp.
• Vẫn còn tồn tại hạn chế về quy định pháp luật và năng lực cán bộ, dẫn đến sai sót trong áp dụng và tỷ lệ kháng cáo quyết định đình chỉ còn cao.
• Đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật, nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường phối hợp và ứng dụng công nghệ thông tin nhằm nâng cao hiệu quả công tác đình chỉ vụ án.
• Nghiên cứu góp phần bổ sung lý luận và thực tiễn về tố tụng hình sự, hỗ trợ cải cách tư pháp và bảo vệ quyền con người tại Việt Nam.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan chức năng và nhà làm luật cần xem xét nghiêm túc các đề xuất để hoàn thiện pháp luật và nâng cao chất lượng xét xử, đồng thời cán bộ tố tụng cần được đào tạo bài bản để thực thi hiệu quả các quy định về đình chỉ vụ án.