I. Giới thiệu và bối cảnh nghiên cứu
Luận văn thạc sĩ này tập trung vào việc đề xuất giải pháp kinh tế dựa trên hệ sinh thái ven biển để ứng phó biến đổi khí hậu tại Tiên Yên, Quảng Ninh. Vùng ven biển Tiên Yên đang chịu tác động nghiêm trọng từ các hiện tượng như bão, lũ, và xâm nhập mặn, gây thiệt hại lớn về kinh tế. Các biện pháp ứng phó truyền thống như xây đê, tường bảo vệ bờ thường phá vỡ hệ sinh thái tự nhiên, làm suy giảm đa dạng sinh học. Do đó, giải pháp dựa vào hệ sinh thái (EbA) được đề xuất như một cách tiếp cận bền vững, vừa bảo vệ môi trường, vừa hỗ trợ sinh kế người dân.
1.1. Tính cấp thiết của nghiên cứu
Vùng ven biển Tiên Yên đang đối mặt với nhiều thách thức do biến đổi khí hậu, đặc biệt là sự gia tăng tần suất và cường độ của bão, lũ, và xâm nhập mặn. Các biện pháp ứng phó truyền thống không chỉ tốn kém mà còn gây hại cho hệ sinh thái ven biển. Giải pháp dựa vào hệ sinh thái (EbA) được xem là cách tiếp cận hiệu quả, giúp tận dụng khả năng tự điều chỉnh của các hệ sinh thái như rừng ngập mặn, thảm cỏ biển để giảm thiểu rủi ro thiên tai.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu chính của luận văn thạc sĩ là nghiên cứu và đề xuất các giải pháp kinh tế dựa trên hệ sinh thái ven biển để thích ứng với biến đổi khí hậu tại Tiên Yên. Nghiên cứu tập trung vào việc bảo vệ và phát triển các hệ sinh thái như rừng ngập mặn, thảm cỏ biển, và vùng cửa sông, nhằm duy trì đa dạng sinh học và hỗ trợ sinh kế bền vững cho người dân địa phương.
II. Cơ sở lý luận và kinh nghiệm quốc tế
Chương này trình bày cơ sở lý luận về hệ sinh thái ven biển và các giải pháp ứng phó biến đổi khí hậu dựa vào hệ sinh thái. Hệ sinh thái ven biển bao gồm rừng ngập mặn, thảm cỏ biển, rạn san hô, và vùng cửa sông, có khả năng điều tiết khí hậu, chống xói mòn, và giảm thiểu tác động của bão lũ. Giải pháp dựa vào hệ sinh thái (EbA) là cách tiếp cận dựa vào tự nhiên, tận dụng khả năng thích nghi của các hệ sinh thái để giảm thiểu rủi ro thiên tai.
2.1. Khái niệm và vai trò của hệ sinh thái ven biển
Hệ sinh thái ven biển đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết khí hậu, chống xói mòn, và bảo vệ bờ biển. Các hệ sinh thái như rừng ngập mặn, thảm cỏ biển, và rạn san hô cung cấp các dịch vụ hệ sinh thái như điều tiết nước, hỗ trợ sinh kế, và bảo tồn đa dạng sinh học. Tuy nhiên, các hệ sinh thái này đang bị suy thoái do tác động của biến đổi khí hậu và hoạt động của con người.
2.2. Kinh nghiệm quốc tế về giải pháp dựa vào hệ sinh thái
Nhiều quốc gia trên thế giới đã áp dụng thành công giải pháp dựa vào hệ sinh thái (EbA) để ứng phó với biến đổi khí hậu. Ví dụ, việc trồng rừng ngập mặn ở Bangladesh đã giúp giảm thiểu tác động của bão và xâm nhập mặn. Các bài học kinh nghiệm từ quốc tế cho thấy, giải pháp dựa vào hệ sinh thái không chỉ hiệu quả về mặt kinh tế mà còn mang lại lợi ích lâu dài cho môi trường và cộng đồng.
III. Thực trạng và tiềm năng áp dụng tại Tiên Yên
Chương này phân tích thực trạng hệ sinh thái ven biển và tác động của biến đổi khí hậu tại Tiên Yên. Kết quả nghiên cứu cho thấy, các hệ sinh thái như rừng ngập mặn, thảm cỏ biển, và vùng cửa sông tại Tiên Yên vẫn còn khả năng cung cấp các dịch vụ hệ sinh thái quan trọng. Tuy nhiên, chất lượng của các hệ sinh thái này đang suy giảm do tác động của biến đổi khí hậu và hoạt động khai thác của con người.
3.1. Đặc điểm hệ sinh thái ven biển tại Tiên Yên
Tiên Yên có hệ thống hệ sinh thái ven biển đa dạng, bao gồm rừng ngập mặn, thảm cỏ biển, và vùng cửa sông. Các hệ sinh thái này cung cấp các dịch vụ hệ sinh thái như điều tiết khí hậu, chống xói mòn, và hỗ trợ sinh kế cho người dân địa phương. Tuy nhiên, chất lượng của các hệ sinh thái này đang suy giảm do tác động của biến đổi khí hậu và hoạt động khai thác quá mức.
3.2. Tác động của biến đổi khí hậu tại Tiên Yên
Biến đổi khí hậu đã gây ra nhiều tác động tiêu cực đến Tiên Yên, bao gồm sự gia tăng tần suất và cường độ của bão, lũ, và xâm nhập mặn. Các hệ sinh thái ven biển như rừng ngập mặn và thảm cỏ biển đang bị suy thoái do tác động của biến đổi khí hậu. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến đa dạng sinh học mà còn đe dọa sinh kế của người dân địa phương.
IV. Đề xuất giải pháp và kết luận
Chương này đề xuất các giải pháp kinh tế dựa trên hệ sinh thái ven biển để thích ứng với biến đổi khí hậu tại Tiên Yên. Các giải pháp bao gồm bảo vệ và khôi phục rừng ngập mặn, duy trì đa dạng sinh học, và quản lý bền vững tài nguyên nước. Các giải pháp này không chỉ giúp giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu mà còn hỗ trợ sinh kế bền vững cho người dân địa phương.
4.1. Giải pháp bảo vệ và khôi phục rừng ngập mặn
Rừng ngập mặn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ bờ biển và giảm thiểu tác động của bão, lũ. Giải pháp bảo vệ và khôi phục rừng ngập mặn được đề xuất nhằm tăng cường khả năng chống chịu của hệ sinh thái ven biển trước tác động của biến đổi khí hậu. Đồng thời, việc trồng rừng ngập mặn cũng giúp tăng cường đa dạng sinh học và hỗ trợ sinh kế cho người dân địa phương.
4.2. Quản lý bền vững tài nguyên nước
Quản lý bền vững tài nguyên nước là một trong những giải pháp kinh tế quan trọng để thích ứng với biến đổi khí hậu. Việc quản lý hiệu quả nguồn nước ngầm và nước mặt sẽ giúp giảm thiểu tác động của xâm nhập mặn và đảm bảo nguồn nước cho sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt của người dân địa phương.
