Luận văn về quản lý chất lượng giáo dục tại trường trung học phổ thông Tân Thành, Lạng Sơn

Quản lý chất lượng (Quality Management) là một phương thức quản lý hiện đại, được thể hiện rõ nét trong quản lý kinh doanh, quản lý sản xuất. Trong quản lý hoạt động sản xuất nhận thức về chất lượng cho tất cả các thành viên của tổ chức đã xâm nhập và lan tỏa trong tất cả các quy trình tổ chức. Quản lý chất lượng cũng đã được áp dụng trong quản lý giáo dục, bệnh viện và dịch vụ. Quản lý chất lượng được coi là bắt nguồn vào đầu thập niên 1920 của thế kỷ XX, khi đó lý thuyết xác suất thống kê lần đầu tiên được áp dụng để kiểm định chất lượng sản phẩm. Cho đến nay, người ta thường chia các giai đoạn phát triển của quản lý chất lượng thành ba giai đoạn chính: kiểm tra chất lượng, đảm bảo chất lượng, và cải tiến liên tục.

Quá trình kiểm tra chất lượng về cơ bản là phát hiện và loại bỏ toàn bộ hay từng phần sản phẩm cuối cùng không đạt các tiêu chuẩn mực chất lượng, trong khi đó thì quá trình đảm bảo chất lượng tập trung phòng ngừa sự xuất hiện những sản phẩm kém chất lượng. Cải tiến liên tục sẽ chú trọng vào việc thường xuyên nâng cao chất lượng. Trong các giai đoạn phát triển ban đầu của quản lý chất lượng, việc áp dụng lý thuyết thống kê toán học đóng một vai trò hết sức quan trọng. phát triển ứng dụng các phương pháp thống kê toán học vào quản lý chất lượng sản phẩm và các ngành nghề khác nhau. Ông đã thực hiện được các biểu đồ kiểm soát hiện đại đầu tiên và cho thấy được rằng trong quá trình sản xuất dẫn đến biến động trong chất lượng sản phẩm. Vì vậy, loại trừ các biến động trong quá trình thực hiện sẽ dẫn đến một tiêu chuẩn tốt của sản phẩm cuối cùng.

Các nhà lãnh đạo quản lý lĩnh vực công nghiệp Nhật Bản nhận thấy được rằng vấn đề này quản lý của họ và đề ra mục tiêu cụ thể cho việc sản xuất ra sản phẩm cải tiến liên tục và có tính cạnh tranh chất lượng cao. Họ đã mời một số chuyên gia hàng đầu về quản lý chất lượng quốc tế như Deming, Juran và Feigenbaum nhằm học hỏi hay chuyển giao các cách làm để đạt được mục tiêu này. Feigenbaum đã đưa ra định nghĩa nổi tiếng về quản lý chất lượng tổng thể đó là “Quản lý chất lượng tổng thể là một hệ thống hữu hiệu nhằm hội nhập những nỗ lực về phát triển chất lượng, duy trì chất lượng và cải tiến chất lượng của nhiều tổ nhóm trong một tổ chức để có thể tiếp thị, áp dụng khoa học kỹ thuật, sản xuất và cung ứng dịch vụ nhằm thỏa mãn nhu cầu của khách hàng một cách tinh tế nhất” [13, tr. Deming đã tổng kết được rằng “Trong tương lai sẽ có hai loại doanh nghiệp – các doanh nghiệp triển khai chất lượng tổng thể và các doanh nghiệp phải đóng cửa”.

Thực tế đã cho thấy trong những năm 1950 của thế kỷ trước vấn đề kiểm tra và quản lý chất lượng đã phát triển nhanh chóng và đã trở thành một giải pháp quản lý rất hiệu quả và phổ biến của Nhật Bản. Vào những năm 1970 đã ghi nhận quản lý chất lượng tổng thể trong các doanh nghiệp đã làm thay đổi cả nền kinh tế Nhật Bản. Thông qua quá trình triển khai quản lý chất lượng trong các doanh nghiệp, người Nhật phát triển rất mạnh mẽ nền kinh tế và trở thành cường quốc kinh tế. Tuy được coi là bắt đầu được đề cập đến từ những năm 20 của thế kỷ XX và được phát triển vào những năm 40 và 50 nhưng mãi đến sau này người ta mới sử dụng thuật ngữ quản lý chất lượng tổng thể. Có nhiều người cho rằng quản lý chất lượng tổng thể ban đầu được gọi là kiểm tra chất lượng tổng thể (Total Quality Control, viết tắt là TQC).

Một vài tác giả đã tổng kết và mô tả lịch sử nghiên cứu và phát triển của khoa học quản lý chất lượng trên thế giới của các giai đoạn như Hình 2. Từ khi cuộc cách mạng công nghiệp diễn ra, một thời gian dài đánh giá chất lượng chủ yếu dựa vào kiểm soát chất lượng. Kiểm soát chất lượng là một quá trình nhằm mục đích kiểm soát, kiểm định các tiêu chí đã đặt ra cho các sản phẩm, phát hiện ra các khuyết tật, loại bỏ các sản phẩm cuối cùng không đạt chuẩn quy định, đề ra biện pháp để xử lý các sản phẩm đó như làm lại, hoặc chỉnh sửa nếu có thể. Như vậy trong quá trình sản xuất hay quá trình quản lý thì hoạt động kiểm soát chất lượng là một bước cuối cùng và thực hiện khi hoạt động sản xuất đã kết thúc.

Kết quả của kiểm soát chất lượng là đảm bảo độ tin cậy chất lượng của sản phẩm, nhưng không tạo ra chất lượng và cần phải chi phí lớn về thời gian, nhân lực để kiểm soát từng sản phẩm cũng như hao tổn nguyên vật liệu cho các phế phẩm, do đó làm giảm sức cạnh tranh của các doanh nghiệp, nhà sản xuất, mặc dù người ta sử dụng phổ biến rộng rãi phương pháp này suốt một thời gian dài trong thế kỷ trước trước đó. Như vậy quá trình này về cơ bản không thay đổi được chất lượng sản phẩm khi đã hoàn thành rồi, về cơ bản giải pháp này chỉ có tác dụng phân loại sản phẩm cuối cùng.

Do vậy, “Kiểm soát quá trình” đã hình thành vào những năm 30 của thế kỷ trước với các tên tuổi như W.Deming, Joseph Juran, Elton Mayo và Water Shewhart đã nghiên cứu và cho ra đời các tầng bậc đầu tiên của mô hình này. Kiểm soát quá trình là hoạt động quản lý với các hoạt động cụ thể nhằm mục đích là tạo ra sản phẩm có chất lượng, phòng ngừa các sản phẩm kém chất lượng ngay trong quá trình sản xuất qua từng công đoạn. Đây có thể coi là một bước tiến mới ngoạn mục của việc thay đổi hình thái kiểm soát chất lượng.

Kiểm soát là hoạt động quản lý với các hoạt động cụ thể nhằm mục đích là tạo ra sản phẩm có chất lượng, phòng ngừa các sản phẩm kém chất lượng ngay trong quá trình sản xuất qua từng công đoạn. Đây có thể coi là một bước tiến mới ngoạn mục của việc thay đổi hình thái kiểm soát chất lượng. Kiểm soát chi phí, kiểm soát tiến độ, kiểm soát nguồn lực, kiểm soát rủi ro, kiểm soát chất lượng cũng cần phải liên tục cập nhật cho quá trình quản lý tại trường THPT Tân Thành.

Các cấp quản lý giáo dục cần nhận thức rõ vai trò của mình trong việc hỗ trợ và tạo điều kiện cho các trường THPT phát triển hệ thống đảm bảo chất lượng bên trong. Sở Giáo dục và Đào tạo Lạng Sơn cần xây dựng các chương trình tập huấn, bồi dưỡng về đảm bảo chất lượng cho cán bộ quản lý và giáo viên. Sở cần tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa các trường để khuyến khích các trường không ngừng nâng cao chất lượng.

Để đo lường và cải tiến hiệu quả giáo dục THPT, cần xây dựng hệ thống các chỉ số đánh giá phù hợp với điều kiện thực tế của trường. Các chỉ số này cần phản ánh được chất lượng dạy và học, sự phát triển của học sinh, và mức độ đáp ứng nhu cầu của xã hội. Việc thu thập và phân tích dữ liệu từ các chỉ số này sẽ giúp nhà trường xác định được điểm mạnh, điểm yếu và đưa ra các giải pháp cải tiến phù hợp.

Trong tương lai, quản lý giáo dục THPT sẽ tiếp tục đổi mới theo hướng tăng cường tính tự chủ, trách nhiệm giải trình, và sự tham gia của cộng đồng. Các trường sẽ chủ động xây dựng và phát triển chương trình giáo dục phù hợp với đặc điểm của địa phương và nhu cầu của học sinh. Đồng thời, các trường cũng cần tăng cường hợp tác với các tổ chức trong và ngoài nước để học hỏi kinh nghiệm và nâng cao chất lượng.

Nâng cao chất lượng giáo dục là một quá trình liên tục và không ngừng nghỉ. Để đạt được mục tiêu này, các trường THPT cần xây dựng văn hóa chất lượng, khuyến khích sự sáng tạo và đổi mới, và tạo điều kiện cho tất cả các thành viên trong nhà trường tham gia vào quá trình cải tiến. Chỉ khi đó, chất lượng giáo dục mới thực sự được nâng cao và đáp ứng được yêu cầu của xã hội.