Sử Dụng Phương Pháp Dịch Trong Dạy Và Học Tiếng Anh Tại Một Số Trường Trung Học Phổ Thông Tại Huế

• Tác giả: Nguyễn Hoàng Kim Âu
• Người hướng dẫn: TS. Trương Bạch Lê
• Trường học: Hue University of Foreign Languages
• Chuyên ngành: English Language Teaching
• Đề tài: Using Translation for Teaching and Learning English at Some High Schools in Hue
• Loại tài liệu: ma thesis
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: Hue

• STATEMENT OF ORIGINAL AUTHORSHIP
• ABSTRACT
• ACKNOWLEDGEMENTS
• 1. CHƯƠNG 1: INTRODUCTION
• 1.1. Rationale for the research
• 1.2. Objectives of the research
• 1.3. Research questions
• 1.4. Significance of the research
• 1.5. Scope of the research
• 1.6. Brief outline of the research
• 2. CHƯƠNG 2: LITERATURE REVIEW
• 2.1. Introduction
• 2.2. Origins and some definitions of translation
• 2.3. The notion of pedagogical translation
• 2.4. Translation in some foreign language teaching approaches
• 2.4.1. Grammar-translation method
• 2.4.2. Community language learning
• 2.4.3. Audio-lingual method
• 2.5. Pros and cons of the use of translation in foreign language classroom
• 2.5.1. Arguments against translation
• 2.5.2. Arguments for translation
• 2.6. English teaching and pedagogical translation in Vietnam
• 2.6.1. Some traits of English teaching and learning in Vietnam
• 2.6.2. Pedagogical translation in English teaching in Vietnam
• 3. CHƯƠNG 3: RESEARCH METHODOLOGY
• 4. CHƯƠNG 4: FINDINGS AND DISCUSSION
• 4.1. Background information of research participants
• 4.1.1. Teachers‟ background information
• 4.1.2. Students‟ background information
• 4.2. Findings and discussion from questionnaires and interviews
• 4.2.1. Teachers‟ perceptions towards the use of translation in teaching English
• 4.2.1.1. Language employment in teaching English
• 4.2.1.2. The role of translation in English teaching
• 4.2.1.3. Advantages of translation towards teachers in teaching English
• 4.2.1.4. Disadvantages of translation towards teachers in teaching English
• 4.2.1.5. Translation‟s efficacy on the teaching of four skills
• 4.2.2. Teachers‟ use of translation in teaching English
• 4.2.2.1. Using translation tasks and activities
• 4.2.2.2. Using translation in certain situations
• 4.2.2.3. Textbook sections in which translation is often used
• 4.2.2.4. Translation tasks often employed in terms of language
• 4.2.2.5. Translation tasks often employed in written or oral form
• 4.2.2.6. Translation tasks often employed in terms of linguistic units
• 4.2.2.7. Requirements for preparing Vietnamese meanings of new words before class
• 4.2.3. Suggestions for better teaching efficacy by using translation
• 4.2.4. Students‟ perceptions towards the use of translation in learning English
• 4.2.4.1. The role of translation in English learning
• 4.2.4.2. Preference for major types of English learning activities
• 4.2.4.3. Advantages of translation towards students in learning English
• 4.2.4.4. Disadvantages of translation towards students in learning English
• 4.2.4.5. Translation‟s efficacy on the learning of four skills
• 4.2.5. Students‟ use of translation in learning English
• 4.2.5.1. Practicing translation tasks
• 4.2.5.2. Situations for using translation in EFL classes
• 4.2.5.3. Frequently translated linguistic units for self-study
• 4.2.5.4. Mental translation when hearing or reading English
• 4.2.5.5. Mental translation before writing or speaking English
• 4.2.5.6. How students remember word meanings
• 4.2.5.7. Using translation tools to support English learning
• 4.2.6. Suggestions for better learning efficacy by using translation
• 5. CHƯƠNG 5: CONCLUSION AND IMPLICATIONS
• 5.1. Conclusion of the research
• 5.1.1. Teachers‟ perceptions and use of translation in English teaching
• 5.1.2. Students‟ perceptions and use of translation in English learning
• 5.2. Implications for better English teaching and learning efficacy with the use of translation
• 5.3. Limitations of the research
• 5.4. Suggestions for further investigations
• APPENDICES
• APPENDIX 1. Questionnaire for teachers
• APPENDIX 2. Questionnaire for students
• APPENDIX 3. Interview sheet for teachers
• APPENDIX 4. Interview sheet for students

I. Tổng Quan Về Phương Pháp Dịch Thuật Tiếng Anh THPT Huế

Việc sử dụng tiếng Anh như một phương tiện giao tiếp toàn cầu ngày càng tăng, kéo theo nhu cầu học và dạy tiếng Anh. Phương pháp dịch thuật, mặc dù gây tranh cãi, vẫn được sử dụng rộng rãi trong các lớp học tiếng Anh như một công cụ hỗ trợ. Có những ý kiến trái chiều về việc sử dụng phương pháp dịch trong giảng dạy, nhưng thực tế nó vẫn là một phần quan trọng trong quá trình học tập của nhiều học sinh. Nghiên cứu này tập trung vào việc tìm hiểu cách thức và hiệu quả của phương pháp dịch thuật trong môi trường THPT ở Huế. Luận văn của Nguyễn Hoàng Kim Âu (2016) đã chỉ ra những quan điểm khác nhau của giáo viên và học sinh về vai trò của phương pháp dịch trong quá trình dạy và học tiếng Anh.

1.1. Lịch Sử và Các Định Nghĩa Về Dịch Thuật Trong Ngôn Ngữ

Lịch sử của dịch thuật gắn liền với sự ra đời của các ngôn ngữ khác nhau. Steiner (1998) cho rằng dịch thuật tồn tại vì con người nói các ngôn ngữ khác nhau. Dịch thuật là cầu nối giữa các nền văn hóa và ngôn ngữ. Thuật ngữ “translation” bắt nguồn từ tiếng Latin “translatio”, có nghĩa là “mang qua”. Dịch thuật bao gồm nhiều hành động như chuyển đổi, giải thích, diễn giải. Các nhà nghiên cứu đã đưa ra nhiều định nghĩa khác nhau về dịch thuật, nhưng nhìn chung đều thống nhất rằng dịch thuật là sự thay thế một văn bản bằng một văn bản khác tương đương về nghĩa.

1.2. Vai Trò Của Dịch Thuật Trong Bối Cảnh Toàn Cầu Hóa

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế, nhu cầu về dịch thuật ngày càng tăng cao. Dịch thuật đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối các quốc gia, các nền văn hóa và các doanh nghiệp. Nó tạo điều kiện cho sự giao lưu văn hóa, trao đổi thông tin và hợp tác kinh tế. Jumplet (1923) đã gọi thế kỷ 20 là “thời đại của dịch thuật”, cho thấy tầm quan trọng của dịch thuật trong thời đại hiện đại.

II. Vấn Đề Thách Thức Trong Dạy Tiếng Anh Qua Dịch THPT Huế

Mặc dù phương pháp dịch có những ưu điểm nhất định, nhưng nó cũng tồn tại nhiều hạn chế. Việc lạm dụng dịch thuật có thể khiến học sinh phụ thuộc vào tiếng mẹ đẻ, hạn chế khả năng tư duy bằng tiếng Anh và phát triển kỹ năng giao tiếp. Sự khác biệt về văn hóa và ngữ cảnh giữa tiếng Anh và tiếng Việt cũng gây ra những khó khăn trong quá trình dịch thuật. Giáo viên cần phải có kiến thức sâu rộng về cả hai ngôn ngữ và văn hóa để có thể dịch thuật một cách chính xác và hiệu quả. Thách thức lớn nhất là làm thế nào để sử dụng phương pháp dịch một cách hợp lý, kết hợp với các phương pháp giảng dạy khác để giúp học sinh phát triển toàn diện các kỹ năng tiếng Anh.

2.1. Nhược Điểm Của Phương Pháp Dịch Trong Dạy và Học Tiếng Anh

Một trong những nhược điểm chính của phương pháp dịch là nó có thể cản trở sự phát triển tư duy bằng tiếng Anh. Học sinh có xu hướng dịch mọi thứ sang tiếng Việt trước khi hiểu, dẫn đến chậm trễ trong giao tiếp. Dịch thuật cũng có thể làm giảm sự tự tin của học sinh khi sử dụng tiếng Anh. Bên cạnh đó, nó có thể dẫn đến việc học vẹt, học thuộc lòng thay vì hiểu sâu sắc bản chất của ngôn ngữ. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc quá tập trung vào dịch thuật có thể làm giảm khả năng tiếp thu ngôn ngữ một cách tự nhiên.

2.2. Thực Trạng Dạy và Học Tiếng Anh Qua Dịch ở THPT Huế

Tại các trường THPT ở Huế, phương pháp dịch vẫn được sử dụng khá phổ biến, đặc biệt trong việc giảng dạy ngữ pháp và từ vựng. Giáo viên thường sử dụng dịch thuật để giải thích các khái niệm khó hiểu hoặc để kiểm tra sự hiểu bài của học sinh. Tuy nhiên, việc sử dụng phương pháp dịch không đồng đều giữa các trường và các giáo viên. Một số giáo viên sử dụng nó một cách có ý thức và hiệu quả, trong khi những người khác có thể lạm dụng nó. Cần có một đánh giá toàn diện về thực trạng này để đưa ra các giải pháp cải thiện.

III. Hướng Dẫn Sử Dụng Phương Pháp Dịch Hiệu Quả Tại THPT

Để sử dụng phương pháp dịch hiệu quả, giáo viên cần phải có kế hoạch rõ ràng và sử dụng nó một cách có chọn lọc. Không nên lạm dụng dịch thuật, mà nên kết hợp nó với các phương pháp giảng dạy khác như giao tiếp trực tiếp, sử dụng hình ảnh và video, và các hoạt động tương tác. Giáo viên cũng cần phải khuyến khích học sinh tư duy bằng tiếng Anh và sử dụng tiếng Anh trong giao tiếp. Việc sử dụng các bài tập dịch thuật sáng tạo và phù hợp với trình độ của học sinh cũng là một yếu tố quan trọng để nâng cao hiệu quả của phương pháp dịch. Cần có sự cân bằng giữa việc sử dụng phương pháp dịch và các phương pháp khác để đảm bảo học sinh phát triển toàn diện các kỹ năng.

3.1. Ứng Dụng Phương Pháp Dịch Trong Dạy Từ Vựng Tiếng Anh

Trong việc dạy từ vựng, phương pháp dịch có thể được sử dụng để giúp học sinh hiểu nghĩa của từ một cách nhanh chóng và chính xác. Tuy nhiên, chỉ dịch nghĩa của từ là chưa đủ. Giáo viên cần phải cung cấp cho học sinh các ví dụ cụ thể về cách sử dụng từ trong ngữ cảnh khác nhau. Sử dụng flashcards với hình ảnh minh họa và câu ví dụ là một cách hiệu quả để giúp học sinh ghi nhớ từ vựng. Giáo viên nên khuyến khích học sinh tự đặt câu với từ mới và sử dụng nó trong giao tiếp.

3.2. Ứng Dụng Phương Pháp Dịch Trong Dạy Ngữ Pháp Tiếng Anh

Dịch thuật có thể giúp học sinh hiểu rõ hơn về cấu trúc ngữ pháp của tiếng Anh. Giáo viên có thể sử dụng các bài tập dịch từ tiếng Việt sang tiếng Anh và ngược lại để giúp học sinh nắm vững các quy tắc ngữ pháp. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng dịch thuật không nên là phương pháp duy nhất để dạy ngữ pháp. Giáo viên nên kết hợp nó với các hoạt động thực hành và giao tiếp để giúp học sinh sử dụng ngữ pháp một cách tự nhiên.

3.3. Ứng Dụng Phương Pháp Dịch Trong Dạy Đọc Hiểu Tiếng Anh

Phương pháp dịch có thể hỗ trợ học sinh hiểu nội dung của các bài đọc tiếng Anh phức tạp. Giáo viên có thể yêu cầu học sinh dịch một số đoạn văn hoặc câu quan trọng để kiểm tra sự hiểu bài của họ. Tuy nhiên, mục tiêu cuối cùng là giúp học sinh có thể đọc và hiểu tiếng Anh trực tiếp mà không cần dịch sang tiếng Việt. Do đó, giáo viên cần phải khuyến khích học sinh đọc nhiều tài liệu tiếng Anh khác nhau và sử dụng từ điển tiếng Anh-Anh để tra cứu từ mới.

IV. Kinh Nghiệm Nghiên Cứu Về Dạy Tiếng Anh Qua Dịch Thuật

Nhiều giáo viên đã chia sẻ những kinh nghiệm quý báu về việc sử dụng phương pháp dịch trong giảng dạy tiếng Anh. Những kinh nghiệm này cho thấy rằng phương pháp dịch có thể mang lại hiệu quả nếu được sử dụng đúng cách và kết hợp với các phương pháp khác. Nghiên cứu của Nguyễn Hoàng Kim Âu (2016) cũng đã chỉ ra những ưu điểm và nhược điểm của phương pháp dịch và đưa ra những gợi ý để nâng cao hiệu quả của nó. Việc học hỏi kinh nghiệm từ những người khác và tham khảo các nghiên cứu khoa học là rất quan trọng để cải thiện phương pháp giảng dạy.

4.1. Phân Tích Ưu Điểm Của Phương Pháp Dịch Trong Dạy Tiếng Anh

Ưu điểm chính của phương pháp dịch là giúp học sinh hiểu nghĩa của từ và cấu trúc ngữ pháp một cách nhanh chóng. Nó cũng giúp học sinh kết nối kiến thức mới với kiến thức đã có. Hơn nữa, phương pháp dịch có thể tạo sự tự tin cho học sinh, đặc biệt là những học sinh yếu. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng những ưu điểm này chỉ phát huy tác dụng khi phương pháp dịch được sử dụng một cách hợp lý và có kiểm soát.

4.2. So Sánh Phương Pháp Dịch Với Phương Pháp Trực Tiếp Trong Dạy Tiếng Anh

Phương pháp dịch tập trung vào việc chuyển đổi ngôn ngữ, trong khi phương pháp trực tiếp tập trung vào việc sử dụng tiếng Anh trong giao tiếp. Phương pháp trực tiếp có thể giúp học sinh phát triển kỹ năng giao tiếp một cách tự nhiên, nhưng nó có thể gây khó khăn cho những học sinh yếu. Phương pháp dịch có thể giúp học sinh hiểu rõ hơn về ngôn ngữ, nhưng nó có thể cản trở sự phát triển kỹ năng giao tiếp. Giáo viên nên kết hợp cả hai phương pháp để đạt được hiệu quả cao nhất.

4.3. Giáo Viên Tiếng Anh THPT Huế Chia Sẻ Kinh Nghiệm Dạy

Nhiều giáo viên tiếng Anh THPT tại Huế đã chia sẻ kinh nghiệm về việc sử dụng phương pháp dịch trong giảng dạy. Một số giáo viên nhận thấy rằng phương pháp dịch hữu ích trong việc giảng dạy ngữ pháp và từ vựng, đặc biệt là khi giải thích các khái niệm phức tạp. Tuy nhiên, họ cũng nhấn mạnh rằng cần sử dụng phương pháp dịch một cách cẩn trọng và kết hợp với các hoạt động thực hành và giao tiếp. Chia sẻ kinh nghiệm giữa các giáo viên giúp lan tỏa những phương pháp dạy học hiệu quả.

V. Đề Xuất Giải Pháp Đổi Mới Phương Pháp Dạy Tiếng Anh

Để nâng cao hiệu quả dạy và học tiếng Anh, cần có những giải pháp cụ thể và những đổi mới trong phương pháp giảng dạy. Giáo viên cần được đào tạo về cách sử dụng phương pháp dịch một cách hiệu quả. Học sinh cần được khuyến khích tư duy bằng tiếng Anh và sử dụng tiếng Anh trong giao tiếp. Chương trình tiếng Anh THPT mới cần được thiết kế một cách khoa học và phù hợp với trình độ của học sinh. Việc sử dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy cũng là một yếu tố quan trọng để tạo sự hứng thú cho học sinh.

5.1. Đổi Mới Phương Pháp Dạy Tiếng Anh Ở THPT Huế

Việc đổi mới phương pháp dạy tiếng Anh ở THPT Huế đòi hỏi sự nỗ lực từ cả giáo viên và học sinh. Giáo viên cần cập nhật kiến thức và kỹ năng của mình, sử dụng các phương pháp giảng dạy mới và sáng tạo. Học sinh cần chủ động học tập, tích cực tham gia các hoạt động trên lớp và tự học ở nhà. Ngoài ra, cần có sự hỗ trợ từ nhà trường và gia đình để tạo điều kiện tốt nhất cho việc học tiếng Anh.

5.2. Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Sử Dụng Phương Pháp Dịch Thuật

Để nâng cao hiệu quả của phương pháp dịch thuật, giáo viên nên sử dụng các bài tập dịch thuật sáng tạo và phù hợp với trình độ của học sinh. Nên có sự kết hợp giữa dịch thuật và các hoạt động thực hành và giao tiếp. Cần khuyến khích học sinh tự dịch và tự kiểm tra kết quả. Giáo viên nên cung cấp phản hồi chi tiết cho học sinh về những lỗi sai trong quá trình dịch thuật.

VI. Kết Luận Hướng Nghiên Cứu Tương Lai Về Dạy Tiếng Anh

Nghiên cứu này đã cung cấp một cái nhìn tổng quan về việc sử dụng phương pháp dịch trong dạy và học tiếng Anh tại các trường THPT ở Huế. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng phương pháp dịch vẫn là một công cụ hữu ích nếu được sử dụng đúng cách. Tuy nhiên, cần có những nghiên cứu sâu hơn để tìm hiểu về hiệu quả của các phương pháp giảng dạy khác nhau và để đưa ra những giải pháp tối ưu cho việc dạy và học tiếng Anh. Nghiên cứu này cũng có những hạn chế nhất định và cần được mở rộng trong tương lai.

6.1. Hạn Chế Của Nghiên Cứu Về Phương Pháp Dịch Thuật

Nghiên cứu này chỉ tập trung vào một số trường THPT ở Huế và chỉ khảo sát một số lượng hạn chế giáo viên và học sinh. Kết quả nghiên cứu có thể không đại diện cho tất cả các trường THPT trên cả nước. Nghiên cứu cũng chỉ tập trung vào một phương pháp giảng dạy duy nhất là phương pháp dịch thuật. Cần có những nghiên cứu khác để so sánh hiệu quả của phương pháp dịch thuật với các phương pháp khác.

6.2. Gợi Ý Cho Nghiên Cứu Về Dạy Tiếng Anh Trong Tương Lai

Các nghiên cứu trong tương lai có thể tập trung vào việc tìm hiểu về hiệu quả của các phương pháp giảng dạy khác nhau, như phương pháp giao tiếp, phương pháp học theo dự án, và phương pháp sử dụng công nghệ thông tin. Cần có những nghiên cứu dài hạn để đánh giá tác động của các phương pháp giảng dạy đến sự phát triển kỹ năng tiếng Anh của học sinh. Ngoài ra, cần có những nghiên cứu về vai trò của văn hóa Huế trong việc học tiếng Anh của học sinh.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế, nhu cầu sử dụng tiếng Anh như một ngôn ngữ giao tiếp quốc tế ngày càng tăng cao. Tại Việt Nam, đặc biệt là tại các trường trung học phổ thông ở thành phố Huế, việc dạy và học tiếng Anh được xem là một nhiệm vụ quan trọng nhằm nâng cao năng lực ngoại ngữ cho học sinh. Theo ước tính, có khoảng 90 học sinh lớp 12 và 24 giáo viên tiếng Anh tại ba trường trung học phổ thông lớn ở Huế tham gia nghiên cứu này. Vấn đề nghiên cứu tập trung vào việc khảo sát nhận thức và cách sử dụng phương pháp dịch thuật trong giảng dạy và học tập tiếng Anh, nhằm tìm ra những giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học.

Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu bao gồm: (1) điều tra nhận thức của giáo viên và học sinh về vai trò của dịch thuật trong dạy và học tiếng Anh; (2) xác định cách thức sử dụng dịch thuật trong quá trình giảng dạy và học tập; (3) đề xuất các hướng dẫn nhằm cải thiện hiệu quả sử dụng dịch thuật trong giáo dục tiếng Anh. Phạm vi nghiên cứu giới hạn ở ba trường trung học phổ thông tại Huế, gồm Nguyễn Huệ, Quốc Học và Gia Hội, với đối tượng là giáo viên tiếng Anh và học sinh lớp 12. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp dữ liệu thực tiễn giúp các nhà giáo dục điều chỉnh phương pháp giảng dạy, đồng thời hỗ trợ học sinh phát triển chiến lược học tập hiệu quả hơn, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo ngoại ngữ trong bối cảnh hội nhập.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình liên quan đến dịch thuật sư phạm (pedagogical translation) và các phương pháp dạy học ngoại ngữ. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

1. Lý thuyết dịch thuật sư phạm: Dịch thuật sư phạm được định nghĩa là việc sử dụng dịch thuật như một công cụ hỗ trợ trong quá trình dạy và học ngoại ngữ, nhằm phát triển năng lực ngôn ngữ của người học. Khác với dịch thuật chuyên nghiệp, dịch thuật sư phạm tập trung vào việc nâng cao trình độ ngôn ngữ của học viên thông qua các hoạt động dịch thuật có tính giáo dục.

2. Mô hình phương pháp dạy học ngoại ngữ: Nghiên cứu xem xét vị trí của dịch thuật trong các phương pháp dạy học như Phương pháp Dịch-giảng (Grammar-Translation Method), Phương pháp Học ngôn ngữ cộng đồng (Community Language Learning), Phương pháp Trực tiếp (Direct Method), Phương pháp Nghe-nói (Audio-Lingual Method) và Phương pháp Giao tiếp (Communicative Language Teaching). Qua đó, dịch thuật được đánh giá là một công cụ hỗ trợ hiệu quả nếu được sử dụng đúng cách trong từng bối cảnh phương pháp.

Các khái niệm chính bao gồm: dịch thuật sư phạm, dịch thuật chuyên nghiệp, phương pháp dạy học truyền thống và hiện đại, vai trò của ngôn ngữ mẹ đẻ trong dạy học ngoại ngữ, và năng lực giao tiếp ngôn ngữ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp (mixed methods), kết hợp cả phương pháp định lượng và định tính nhằm thu thập dữ liệu toàn diện và sâu sắc. Cỡ mẫu gồm 24 giáo viên tiếng Anh và 90 học sinh lớp 12 từ ba trường trung học phổ thông tại Huế được chọn ngẫu nhiên.

Nguồn dữ liệu chính bao gồm:

• Bảng hỏi (questionnaire): Gồm 13 câu hỏi dành cho giáo viên và 14 câu hỏi dành cho học sinh, tập trung vào nhận thức, cách sử dụng dịch thuật và đề xuất cải tiến.
• Phỏng vấn bán cấu trúc (semi-structured interview): Thực hiện với 5 giáo viên và 5 học sinh được chọn ngẫu nhiên từ nhóm đã hoàn thành bảng hỏi, nhằm làm rõ và bổ sung thông tin.

Quá trình thu thập dữ liệu diễn ra trong khoảng thời gian nghiên cứu năm 2016. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng cách tính toán tỷ lệ phần trăm các câu trả lời, minh họa bằng biểu đồ và bảng số liệu, đồng thời kết hợp phân tích nội dung phỏng vấn để đưa ra các kết luận và thảo luận.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Nhận thức của giáo viên về vai trò của dịch thuật: 79,2% giáo viên đánh giá dịch thuật là công cụ khá quan trọng trong giảng dạy tiếng Anh, trong đó 12,5% cho rằng rất quan trọng. Tất cả giáo viên tham gia phỏng vấn đều đồng ý sử dụng dịch thuật trong giảng dạy.

2. Sử dụng dịch thuật trong giảng dạy: 70,8% giáo viên cho rằng dịch thuật giúp tiết kiệm thời gian và công sức giảng dạy; 58,3% cho rằng giảm thiểu sự mơ hồ trong bài giảng; 50% nhận định dịch thuật nâng cao khả năng hiểu bài của học sinh. Các hoạt động dịch thuật thường được dùng để giải thích từ vựng, thành ngữ và các điểm ngữ pháp phức tạp.

3. Nhận thức của học sinh về dịch thuật: Học sinh thường sử dụng dịch thuật để trao đổi nhóm trong lớp, học từ mới, thành ngữ, ngữ pháp và luyện tập dịch tại nhà. Dịch thuật được xem là công cụ hỗ trợ hiệu quả trong việc ghi nhớ và hiểu bài.

4. Phạm vi sử dụng dịch thuật: Cả giáo viên và học sinh đều cho rằng dịch thuật nên được sử dụng linh hoạt, tùy theo tình huống cụ thể trong lớp học, không nên lạm dụng để tránh phụ thuộc vào ngôn ngữ mẹ đẻ.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy dịch thuật sư phạm vẫn giữ vai trò quan trọng trong giảng dạy và học tập tiếng Anh tại các trường trung học phổ thông ở Huế, phù hợp với nhận định của nhiều nghiên cứu trước đây về việc dịch thuật có thể hỗ trợ hiệu quả nếu được sử dụng đúng cách. Việc giáo viên sử dụng dịch thuật để giải thích các điểm ngữ pháp và từ vựng phức tạp giúp tiết kiệm thời gian và nâng cao sự hiểu bài của học sinh, đồng thời giảm thiểu sự mơ hồ trong truyền đạt kiến thức.

So sánh với các phương pháp dạy học hiện đại như Phương pháp Giao tiếp, dịch thuật không bị loại bỏ hoàn toàn mà được sử dụng có chọn lọc, phù hợp với từng tình huống cụ thể. Điều này phản ánh quan điểm cân bằng về vai trò của ngôn ngữ mẹ đẻ trong dạy học ngoại ngữ, vừa đảm bảo sự tiếp nhận ngôn ngữ mục tiêu vừa tận dụng lợi thế của ngôn ngữ quen thuộc.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tròn thể hiện tỷ lệ phần trăm các nhận định của giáo viên về vai trò dịch thuật, biểu đồ cột minh họa các lợi ích của dịch thuật theo đánh giá của giáo viên, và bảng tổng hợp các tình huống sử dụng dịch thuật trong lớp học. Những phát hiện này góp phần làm rõ hơn về cách thức và mức độ sử dụng dịch thuật trong thực tế giảng dạy tiếng Anh tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi từ phương pháp truyền thống sang phương pháp giao tiếp.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Khuyến khích sử dụng dịch thuật có chọn lọc trong giảng dạy: Giáo viên nên áp dụng dịch thuật để giải thích các điểm ngữ pháp, từ vựng và thành ngữ phức tạp nhằm tiết kiệm thời gian và nâng cao hiệu quả truyền đạt. Mục tiêu là tăng tỷ lệ học sinh hiểu bài lên ít nhất 20% trong vòng một học kỳ. Chủ thể thực hiện: giáo viên tiếng Anh tại các trường trung học phổ thông.

2. Đào tạo nâng cao năng lực sử dụng dịch thuật sư phạm cho giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về kỹ thuật dịch thuật trong giảng dạy nhằm giúp giáo viên vận dụng linh hoạt và hiệu quả. Thời gian thực hiện: trong vòng 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường đại học sư phạm.

3. Phát triển tài liệu giảng dạy tích hợp dịch thuật: Biên soạn và cung cấp các tài liệu học tập có hướng dẫn sử dụng dịch thuật phù hợp với từng cấp độ học sinh, giúp học sinh tự học và luyện tập hiệu quả. Mục tiêu: hoàn thành tài liệu trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: các nhà xuất bản giáo dục và chuyên gia ngôn ngữ.

4. Khuyến khích học sinh sử dụng dịch thuật như một công cụ hỗ trợ học tập: Hướng dẫn học sinh cách sử dụng dịch thuật để nâng cao kỹ năng đọc hiểu và ghi nhớ từ vựng, đồng thời tránh phụ thuộc quá mức vào ngôn ngữ mẹ đẻ. Thời gian áp dụng: liên tục trong năm học. Chủ thể thực hiện: giáo viên và phụ huynh học sinh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên tiếng Anh tại các trường trung học phổ thông: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn và các đề xuất giúp giáo viên hiểu rõ hơn về vai trò và cách sử dụng dịch thuật trong giảng dạy, từ đó nâng cao hiệu quả bài giảng.

2. Học sinh và sinh viên ngành sư phạm tiếng Anh: Luận văn giúp người học nắm bắt kiến thức về dịch thuật sư phạm, phương pháp giảng dạy hiện đại và cách áp dụng dịch thuật trong thực tế lớp học.

3. Nhà quản lý giáo dục và các cơ quan đào tạo: Tài liệu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách đào tạo giáo viên, phát triển chương trình giảng dạy và tài liệu học tập phù hợp với bối cảnh Việt Nam.

4. Các nhà nghiên cứu và học giả trong lĩnh vực ngôn ngữ và giáo dục: Luận văn góp phần làm phong phú thêm kho tàng nghiên cứu về dịch thuật sư phạm và phương pháp dạy học ngoại ngữ, đồng thời mở ra hướng nghiên cứu mới về ứng dụng dịch thuật trong giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

1. Dịch thuật sư phạm là gì và khác gì với dịch thuật chuyên nghiệp?
   Dịch thuật sư phạm là việc sử dụng dịch thuật như một công cụ hỗ trợ trong dạy và học ngoại ngữ nhằm nâng cao năng lực ngôn ngữ của học viên, trong khi dịch thuật chuyên nghiệp tập trung vào việc chuyển đổi chính xác nội dung giữa các ngôn ngữ phục vụ mục đích giao tiếp thực tế.

2. Tại sao dịch thuật vẫn được sử dụng trong giảng dạy tiếng Anh dù có nhiều phương pháp hiện đại?
   Dịch thuật giúp giải thích nhanh các điểm ngữ pháp, từ vựng phức tạp, tiết kiệm thời gian và nâng cao sự hiểu bài của học sinh, đặc biệt trong những tình huống khó khăn mà phương pháp giao tiếp thuần túy không đáp ứng hiệu quả.

3. Làm thế nào để sử dụng dịch thuật hiệu quả trong lớp học?
   Giáo viên nên sử dụng dịch thuật có chọn lọc, chỉ khi cần thiết để làm rõ nội dung khó, tránh lạm dụng để học sinh không phụ thuộc vào ngôn ngữ mẹ đẻ, đồng thời kết hợp với các hoạt động giao tiếp để phát triển toàn diện kỹ năng.

4. Dịch thuật có ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp tiếng Anh của học sinh không?
   Nếu sử dụng hợp lý, dịch thuật không gây cản trở mà còn hỗ trợ học sinh hiểu sâu hơn về ngôn ngữ, từ đó cải thiện kỹ năng giao tiếp. Tuy nhiên, lạm dụng dịch thuật có thể làm giảm cơ hội thực hành nói và nghe.

5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các cấp học khác không?
   Mặc dù nghiên cứu tập trung vào học sinh lớp 12, các kết quả và đề xuất có thể được điều chỉnh và áp dụng cho các cấp học khác, đặc biệt là trong bối cảnh giáo dục phổ thông và đại học, nhằm nâng cao hiệu quả dạy và học tiếng Anh.

Kết luận

• Nghiên cứu khẳng định dịch thuật sư phạm là công cụ hỗ trợ quan trọng trong giảng dạy và học tập tiếng Anh tại các trường trung học phổ thông ở Huế.
• Giáo viên và học sinh đều nhận thức tích cực về vai trò của dịch thuật, đặc biệt trong việc giải thích từ vựng, ngữ pháp và thành ngữ phức tạp.
• Việc sử dụng dịch thuật cần được thực hiện linh hoạt, có chọn lọc để tránh phụ thuộc và đảm bảo phát triển toàn diện các kỹ năng ngôn ngữ.
• Các đề xuất về đào tạo giáo viên, phát triển tài liệu và hướng dẫn học sinh sử dụng dịch thuật được đưa ra nhằm nâng cao hiệu quả dạy học.
• Nghiên cứu mở ra hướng đi mới cho việc ứng dụng dịch thuật trong giáo dục ngoại ngữ tại Việt Nam, đồng thời khuyến khích các nghiên cứu tiếp theo mở rộng phạm vi và đối tượng nghiên cứu.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên nên xem xét áp dụng các đề xuất trong nghiên cứu để cải tiến phương pháp giảng dạy, đồng thời khuyến khích học sinh sử dụng dịch thuật một cách hiệu quả nhằm nâng cao năng lực tiếng Anh.