Tổng quan nghiên cứu

Ngành viễn thông Việt Nam đã có bước phát triển vượt bậc trong những năm gần đây, với dân số hơn 80 triệu người và tốc độ tăng trưởng GDP trung bình trên 7% mỗi năm. Tính đến năm 2003, mạng điện thoại cố định đạt hơn 4,5 triệu thuê bao, trong khi mạng điện thoại di động đã có trên 2,6 triệu thuê bao, dự kiến đến năm 2005 sẽ vượt qua số thuê bao cố định. Thị trường thiết bị viễn thông (TBVT) tại Việt Nam được chia thành hai nhóm chính: thiết bị mạng và thiết bị đầu cuối, với nhu cầu ngày càng tăng cao, đặc biệt là thiết bị đầu cuối như điện thoại di động cầm tay. Năm 2002, thị trường tiêu thụ khoảng 680.000 chiếc điện thoại di động, doanh thu đạt khoảng 102 triệu USD, dự kiến đến năm 2005 tiêu thụ tăng lên 1,3 triệu chiếc với doanh thu 195 triệu USD.

Tập đoàn Siemens AG, một doanh nghiệp đa quốc gia có trụ sở tại Đức, hoạt động trong nhiều lĩnh vực, trong đó có viễn thông, đã tham gia thị trường Việt Nam từ năm 1993. Mặc dù Siemens có sức cạnh tranh mạnh trên thị trường toàn cầu, nhưng tại Việt Nam, thị phần và doanh số các mặt hàng TBVT của Siemens còn thấp so với tiềm năng. Luận văn tập trung phân tích thực trạng sức cạnh tranh các mặt hàng TBVT của Siemens AG tại thị trường Việt Nam từ năm 1997 đến nay, nhằm đề xuất các biện pháp nâng cao sức cạnh tranh, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của tập đoàn trên thị trường trong nước.

Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng sức cạnh tranh của các mặt hàng TBVT Siemens tại Việt Nam, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các giải pháp nâng cao sức cạnh tranh, tập trung vào nhóm thiết bị mạng và thiết bị đầu cuối trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và sự phát triển nhanh chóng của ngành viễn thông Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình cạnh tranh kinh điển để phân tích sức cạnh tranh của hàng hóa, bao gồm:

  • Lý thuyết cạnh tranh: Cạnh tranh được hiểu là áp lực môi trường kinh doanh buộc doanh nghiệp phải tận dụng điểm mạnh, hạn chế điểm yếu để đạt mục tiêu kinh doanh. Cạnh tranh là đặc trưng cơ bản của cơ chế thị trường, tồn tại song hành với sự phát triển của hàng hóa.

  • Mô hình 5 lực lượng cạnh tranh của Michael Porter: Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sức cạnh tranh trong ngành gồm: cạnh tranh giữa các doanh nghiệp hiện tại, sức ép của đối thủ mới gia nhập, sức ép của nhà cung cấp, sức mạnh đàm phán của khách hàng và mối đe dọa từ hàng hóa thay thế.

  • Mô hình SWOT: Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của doanh nghiệp trong bối cảnh thị trường cụ thể, giúp xác định chiến lược cạnh tranh phù hợp.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: sức cạnh tranh của hàng hóa, chỉ tiêu đánh giá sức cạnh tranh (thị phần, lợi nhuận, trình độ công nghệ, chất lượng dịch vụ khách hàng), các nhân tố ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp đến sức cạnh tranh.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp:

  • Phân tích thống kê: Thu thập và xử lý số liệu thị trường viễn thông Việt Nam từ năm 1997 đến 2003, bao gồm số liệu về thuê bao, doanh thu, thị phần, giá cả thiết bị.

  • Phân tích kinh tế: Đánh giá các chỉ tiêu tài chính, chi phí, lợi nhuận của Siemens AG và Siemens Việt Nam, phân tích tác động của các chính sách giá, chi phí đầu tư và các yếu tố kinh tế vĩ mô.

  • Phân tích SWOT và mô hình 5 lực lượng Porter: Đánh giá nội lực và môi trường cạnh tranh của Siemens trên thị trường Việt Nam.

  • Phương pháp dự báo: Dự báo biến động thị trường TBVT trong tương lai dựa trên xu hướng tăng trưởng thuê bao và nhu cầu thiết bị.

Nguồn dữ liệu chính bao gồm báo cáo tài chính của Siemens AG, số liệu thị trường viễn thông Việt Nam từ các báo cáo ngành, dữ liệu từ các công ty dịch vụ marketing, cùng các tài liệu pháp luật và chính sách liên quan đến ngành viễn thông.

Cỡ mẫu nghiên cứu tập trung vào các số liệu thị trường từ năm 1997 đến 2003, với trọng tâm là các nhóm thiết bị mạng và thiết bị đầu cuối của Siemens tại Việt Nam. Phương pháp chọn mẫu là chọn lọc các số liệu đại diện cho toàn bộ thị trường viễn thông Việt Nam và hoạt động kinh doanh của Siemens tại đây.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng thị trường viễn thông Việt Nam mạnh mẽ: Từ năm 2000 đến 2003, số thuê bao điện thoại di động tăng từ 0,74 triệu lên 2,66 triệu, tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm khoảng 40%. Doanh thu thị trường TB đầu cuối năm 2002 đạt 102 triệu USD, dự kiến tăng lên 195 triệu USD vào năm 2005.

  2. Doanh thu và thị phần của Siemens tại Việt Nam:

    • Nhóm thiết bị mạng: Doanh thu năm 2001 đạt 13,2 triệu USD, cao nhất trong giai đoạn nghiên cứu, chủ yếu từ các dự án cung cấp hệ thống chuyển mạch cho mạng Vinaphone.
    • Nhóm thiết bị đầu cuối: Thị phần tăng từ 2% năm 1997 lên 12% năm 2003, doanh thu tương ứng tăng từ 470 nghìn USD lên 15,12 triệu USD. Các sản phẩm chủ lực gồm các dòng điện thoại di động cầm tay phân khúc cao cấp và trung bình.

  3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của Siemens:

    • Giá cả và tỷ giá hối đoái: Giá bán được quyết định dựa trên chi phí sản xuất toàn cầu, chi phí bán hàng, chi phí dự phòng rủi ro quốc gia (thêm 12% cho thị trường Việt Nam do rủi ro cao), và chi phí vận hành tại Việt Nam. Tỷ giá Euro/USD biến động ảnh hưởng trực tiếp đến giá bán.
    • Chất lượng sản phẩm và dịch vụ hỗ trợ: Siemens cung cấp sản phẩm công nghệ tiên tiến, dịch vụ bảo hành 12 tháng và dịch vụ chăm sóc khách hàng tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.
    • Mạng lưới phân phối và quan hệ với khách hàng: Hệ thống phân phối chính thức và trung tâm chăm sóc khách hàng giúp Siemens kiểm soát thị trường và nâng cao uy tín.
    • Cơ chế quản lý và chính sách nhà nước: Thuế nhập khẩu 21% và tình trạng hàng lậu ảnh hưởng tiêu cực đến sức cạnh tranh của Siemens.

  4. Chính sách cạnh tranh của Siemens tại Việt Nam:

    • Chính sách giá linh hoạt, phù hợp với từng phân khúc thị trường và khả năng tài chính của khách hàng.
    • Đa dạng hóa sản phẩm theo chuẩn công nghệ GSM, GPRS, UMTS, với thiết kế phù hợp từng phân khúc thu nhập.
    • Cung cấp dịch vụ kỹ thuật, bảo hành, đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật toàn diện.
    • Hình thức phân phối trực tiếp cho thiết bị mạng và gián tiếp qua đại lý cho thiết bị đầu cuối.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy thị trường viễn thông Việt Nam đang phát triển nhanh chóng, tạo cơ hội lớn cho các nhà cung cấp thiết bị viễn thông như Siemens. Tuy nhiên, sức cạnh tranh của Siemens tại Việt Nam còn hạn chế do giá thành cao, ảnh hưởng của tỷ giá và chi phí dự phòng rủi ro, cùng với sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ như Nokia, Motorola, Ericsson.

Việc Siemens áp dụng chính sách giá linh hoạt và đa dạng hóa sản phẩm giúp tăng thị phần thiết bị đầu cuối từ 2% lên 12% trong vòng 6 năm, thể hiện sự thích nghi tốt với thị trường. Tuy nhiên, doanh thu thiết bị mạng không ổn định do phụ thuộc vào các dự án lớn và sự phát triển của mạng Vinaphone.

Mạng lưới phân phối và dịch vụ hậu mãi được cải thiện góp phần nâng cao uy tín thương hiệu Siemens tại Việt Nam. So với các nghiên cứu trong ngành, việc Siemens chưa phát triển mạnh chuẩn CDMA tại Việt Nam là điểm hạn chế trong bối cảnh thị trường đa chuẩn công nghệ.

Các biểu đồ doanh thu theo năm và thị phần thiết bị đầu cuối minh họa rõ sự tăng trưởng và biến động của Siemens trên thị trường Việt Nam, giúp đánh giá hiệu quả các chính sách cạnh tranh đã áp dụng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường chính sách giá linh hoạt và hỗ trợ tài chính

    • Động từ hành động: Điều chỉnh, áp dụng
    • Mục tiêu: Giảm giá bán thiết bị, tăng khả năng tiếp cận khách hàng có tiềm lực tài chính hạn chế
    • Thời gian: Triển khai trong 1-2 năm tới
    • Chủ thể thực hiện: Ban quản lý Siemens Việt Nam phối hợp với bộ phận tài chính toàn cầu

  2. Mở rộng và củng cố mạng lưới phân phối chính thức

    • Động từ hành động: Phát triển, đào tạo
    • Mục tiêu: Tăng độ phủ thị trường, kiểm soát chất lượng sản phẩm và dịch vụ hậu mãi
    • Thời gian: 1 năm
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Marketing và Phòng Bán hàng Siemens Việt Nam

  3. Đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển sản phẩm phù hợp với thị trường Việt Nam

    • Động từ hành động: Nghiên cứu, phát triển
    • Mục tiêu: Ra mắt các sản phẩm công nghệ mới, đa chuẩn (bao gồm CDMA), phù hợp với nhu cầu và thu nhập người tiêu dùng Việt Nam
    • Thời gian: 2-3 năm
    • Chủ thể thực hiện: Bộ phận R&D Siemens toàn cầu phối hợp với Siemens Việt Nam

  4. Tăng cường dịch vụ hậu mãi và chăm sóc khách hàng

    • Động từ hành động: Cải thiện, mở rộng
    • Mục tiêu: Nâng cao chất lượng dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng, hỗ trợ kỹ thuật để tạo sự hài lòng và trung thành của khách hàng
    • Thời gian: 1 năm
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Dịch vụ Siemens Việt Nam

  5. Hợp tác chặt chẽ với các cơ quan quản lý và chính phủ Việt Nam

    • Động từ hành động: Tham gia, phối hợp
    • Mục tiêu: Ảnh hưởng tích cực đến chính sách thuế, nhập khẩu, chống hàng lậu, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi
    • Thời gian: Liên tục
    • Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo Siemens Việt Nam và Siemens AG

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Doanh nghiệp đa quốc gia trong lĩnh vực viễn thông

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và chiến lược cạnh tranh tại thị trường Việt Nam, từ đó điều chỉnh chính sách phù hợp.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch thâm nhập hoặc mở rộng thị trường Việt Nam.

  2. Các nhà quản lý và chuyên gia ngành viễn thông Việt Nam

    • Lợi ích: Nắm bắt xu hướng phát triển thị trường, đánh giá sức cạnh tranh của các nhà cung cấp thiết bị.
    • Use case: Đề xuất chính sách phát triển ngành và lựa chọn đối tác cung cấp thiết bị.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh quốc tế, marketing

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình phân tích cạnh tranh thực tiễn, áp dụng lý thuyết vào nghiên cứu thị trường cụ thể.
    • Use case: Tham khảo tài liệu cho luận văn, đề tài nghiên cứu về cạnh tranh quốc tế.

  4. Các nhà đầu tư và đối tác kinh doanh trong lĩnh vực viễn thông

    • Lợi ích: Đánh giá tiềm năng và rủi ro khi đầu tư vào thị trường thiết bị viễn thông Việt Nam.
    • Use case: Ra quyết định đầu tư, hợp tác kinh doanh với Siemens hoặc các doanh nghiệp tương tự.

Câu hỏi thường gặp

  1. Siemens đã đạt được những thành tựu gì trên thị trường viễn thông Việt Nam?
    Siemens đã tăng thị phần thiết bị đầu cuối từ 2% năm 1997 lên 12% năm 2003, doanh thu thiết bị mạng đạt đỉnh 13,2 triệu USD năm 2001, đồng thời thiết lập hệ thống phân phối và trung tâm chăm sóc khách hàng tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến sức cạnh tranh của Siemens tại Việt Nam?
    Giá cả và tỷ giá hối đoái là yếu tố quan trọng nhất, do chi phí dự phòng rủi ro quốc gia và biến động tỷ giá Euro/USD ảnh hưởng trực tiếp đến giá bán sản phẩm.

  3. Siemens áp dụng những chính sách cạnh tranh nào để tăng thị phần?
    Siemens áp dụng chính sách giá linh hoạt theo phân khúc thị trường, đa dạng hóa sản phẩm theo chuẩn công nghệ, cung cấp dịch vụ hậu mãi chất lượng và phát triển mạng lưới phân phối chính thức.

  4. Thách thức lớn nhất của Siemens trên thị trường Việt Nam là gì?
    Thách thức gồm sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ lớn như Nokia, Motorola, tình trạng hàng lậu, thuế nhập khẩu cao và cơ chế quản lý thị trường còn lỏng lẻo.

  5. Làm thế nào để Siemens nâng cao sức cạnh tranh trong tương lai?
    Siemens cần tăng cường nghiên cứu phát triển sản phẩm phù hợp, mở rộng mạng lưới phân phối, cải thiện dịch vụ hậu mãi, điều chỉnh chính sách giá và hợp tác chặt chẽ với các cơ quan quản lý nhà nước.

Kết luận

  • Thị trường viễn thông Việt Nam phát triển nhanh, tạo cơ hội lớn cho Siemens nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức cạnh tranh.
  • Siemens đã đạt được sự tăng trưởng đáng kể về thị phần và doanh thu, đặc biệt trong nhóm thiết bị đầu cuối.
  • Các yếu tố ảnh hưởng chính đến sức cạnh tranh gồm giá cả, chất lượng sản phẩm, dịch vụ hỗ trợ, mạng lưới phân phối và chính sách nhà nước.
  • Chính sách cạnh tranh của Siemens tại Việt Nam tập trung vào giá linh hoạt, đa dạng sản phẩm, dịch vụ hậu mãi và phân phối hiệu quả.
  • Đề xuất các giải pháp nâng cao sức cạnh tranh bao gồm điều chỉnh giá, mở rộng phân phối, phát triển sản phẩm mới, cải thiện dịch vụ và tăng cường hợp tác với chính phủ.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong 1-3 năm tới, đồng thời tiếp tục theo dõi biến động thị trường và điều chỉnh chiến lược phù hợp.

Call-to-action: Các doanh nghiệp và nhà quản lý trong ngành viễn thông nên nghiên cứu kỹ các giải pháp nâng cao sức cạnh tranh để tận dụng tối đa cơ hội phát triển thị trường Việt Nam.