Luận án tiến sĩ Phật giáo thời Lê sơ: Nghiên cứu chi tiết qua tư liệu Hán Nôm

• Tác giả: Phạm Thị Chuyền
• Người hướng dẫn: PGS. Đinh Khắc Thuân
• Trường học: Học viện Khoa học Xã hội
• Chuyên ngành: Tôn giáo học
• Đề tài: Phật giáo thời Lê sơ qua tư liệu Hán Nôm
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGUỒN TƢ LIỆU, TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN NGHIÊN CỨU PHẬT GIÁO THỜI LÊ SƠ
• 1.1. Nguồn tƣ liệu Hán Nôm sử dụng trong Luận án
• 1.2. Tư liệu chính sử thời Lê sơ
• 1.3. Tư liệu bi ký thời Lê sơ
• 1.4. Tư liệu văn chương thời Lê sơ
• 1.5. Tổng quan tình hình nghiên cứu những vấn đề liên quan tới Phật giáo thời Lê sơ
• 1.6. Các công trình liên quan tới bối cảnh Phật giáo hiện diện ở Đại Việt thời Lê sơ
• 1.7. Các công trình nghiên cứu liên quan tới sinh hoạt của Phật giáo thời Lê sơ
• 1.8. Các công trình nghiên cứu liên quan tới ảnh hưởng của Phật giáo trong văn hóa Đại Việt thời Lê sơ
• 1.9. Khung lý thuyết nghiên cứu
• 1.10. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.11. Giả thuyết nghiên cứu
• 1.12. Một số thuật ngữ sử dụng trong Luận án
• 2. CHƯƠNG 2: BỐI CẢNH PHẬT GIÁO HIỆN DIỆN Ở ĐẠI VIỆT THỜI LÊ SƠ
• 2.1. Đặc điểm Phật giáo ở Đại Việt trước thời Lê sơ
• 2.2. Nền Phật giáo thống nhất và được quý tộc hóa thời Trần
• 2.3. Cơ sở thờ tự Phật giáo thời Trần
• 2.4. Mật tông trong dòng chảy Phật giáo thời Trần
• 2.5. Phật giáo ở Đại Việt dưới thời thuộc Minh
• 2.6. Bối cảnh xã hội Đại Việt thời Lê sơ (1428 – 1527)
• 2.7. Tình hình chính trị, kinh tế, xã hội thời Lê sơ
• 2.8. Đời sống văn hóa, tôn giáo, tín ngưỡng thời Lê sơ
• 3. CHƯƠNG 3: ĐỜI SỐNG PHẬT GIÁO THỜI LÊ SƠ QUA TƢ LIỆU HÁN NÔM
• 3.1. Niềm tin Phật giáo thời Lê sơ qua tƣ liệu Hán Nôm
• 3.2. Thực hành Phật giáo thời Lê sơ qua tƣ liệu Hán Nôm
• 3.3. Tu tạo cơ sở thờ tự Phật giáo thời Lê sơ qua tư liệu Hán Nôm
• 3.4. Một số hoạt động khác của Phật giáo thời Lê sơ qua tư liệu Hán Nôm
• 3.5. Cộng đồng Phật giáo thời Lê sơ qua tƣ liệu Hán Nôm
• 3.6. Tu sĩ Phật giáo thời Lê sơ qua tư liệu Hán Nôm
• 3.7. Giới quý tộc thời Lê sơ với Phật giáo qua tư liệu Hán Nôm
• 3.8. Giới quan lại và trí thức thời Lê sơ với Phật giáo qua tư liệu Hán Nôm
• 3.9. Thiện nam tín nữ Phật giáo thời Lê sơ qua tư liệu Hán Nôm
• 4. CHƯƠNG 4: ẢNH HƢỞNG CỦA PHẬT GIÁO TRONG VĂN HÓA ĐẠI VIỆT THỜI LÊ SƠ QUA TƢ LIỆU HÁN NÔM
• 4.1. Ảnh hƣởng của Phật giáo trong văn hóa tƣ tƣởng thời Lê sơ qua tƣ liệu Hán Nôm
• 4.2. Ảnh hƣởng của Phật giáo trong văn hóa kiến trúc qua tƣ liệu Hán Nôm
• 4.3. Ảnh hƣởng của Phật giáo trong lối sống của ngƣời thời Lê sơ qua tƣ liệu Hán Nôm
• 4.4. Ảnh hƣởng của Phật giáo trong đời sống tôn giáo, tín ngƣỡng thời Lê sơ qua tƣ liệu Hán Nôm
• 4.5. Phật giáo trong đời sống tam giáo thời Lê sơ qua tư liệu Hán Nôm
• 4.6. Ảnh hưởng của Phật giáo đối với tín ngưỡng bản địa qua tư liệu Hán Nôm
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1: VĂN BIA LÊ SƠ, TUYỂN TẬP
• PHỤ LỤC 2: VĂN BIA PHẬT GIÁO THỜI LÊ SƠ

I. Tổng quan nguồn tư liệu và cơ sở lý luận

Luận án tiến sĩ Phật giáo thời Lê sơ tập trung khai thác tư liệu Hán Nôm để làm rõ đời sống và ảnh hưởng của Phật giáo trong xã hội Đại Việt. Nguồn tư liệu chính bao gồm chính sử, bi ký, và văn chương thời Lê sơ. Các tư liệu này cung cấp thông tin về niềm tin, thực hành, và cộng đồng Phật giáo. Luận án cũng đặt ra các câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết để hướng dẫn quá trình khảo cứu.

1.1. Nguồn tư liệu Hán Nôm

Tư liệu Hán Nôm là nguồn chính để nghiên cứu Phật giáo thời Lê sơ. Chính sử cung cấp thông tin về hoạt động Phật giáo cấp quốc gia. Bi ký phản ánh niềm tin và thực hành của cộng đồng địa phương. Văn chương thể hiện tư tưởng và tình cảm cá nhân. Việc khai thác các nguồn tư liệu này giúp làm rõ diện mạo Phật giáo thời kỳ này.

1.2. Cơ sở lý luận

Luận án sử dụng tiếp cận liên ngành, bao gồm Hán Nôm học, Sử học, và Tôn giáo học. Tiếp cận Tôn giáo học giúp phân tích niềm tin và thực hành Phật giáo. Sử học hỏi hỗ trợ khảo cứu các sự kiện lịch sử. Hán Nôm học đảm bảo độ chính xác trong việc đọc và dịch tư liệu.

II. Bối cảnh Phật giáo thời Lê sơ

Phật giáo thời Lê sơ tồn tại trong bối cảnh xã hội Đại Việt với sự ổn định và thịnh trị. Luận án phân tích đặc điểm Phật giáo từ thời Trần đến thời Lê sơ, bao gồm sự quý tộc hóa và ảnh hưởng của Mật tông. Bối cảnh chính trị, kinh tế, và văn hóa thời Lê sơ cũng được xem xét để hiểu rõ hơn về sự hiện diện của Phật giáo.

2.1. Đặc điểm Phật giáo trước thời Lê sơ

Phật giáo thời Trần được quý tộc hóa và có cơ sở thờ tự vững chắc. Mật tông cũng có ảnh hưởng lớn. Thời thuộc Minh, Phật giáo bị suy yếu nhưng vẫn duy trì được một số yếu tố cơ bản.

2.2. Bối cảnh xã hội thời Lê sơ

Thời Lê sơ (1428-1527) là giai đoạn thịnh trị của chế độ quân chủ tập quyền. Sự ổn định chính trị và phát triển kinh tế tạo điều kiện cho Phật giáo phục hồi và phát triển. Đời sống văn hóa và tín ngưỡng cũng chịu ảnh hưởng lớn từ Phật giáo.

III. Đời sống Phật giáo thời Lê sơ

Luận án khảo cứu niềm tin, thực hành, và cộng đồng Phật giáo thời Lê sơ qua tư liệu Hán Nôm. Các hoạt động tu tạo cơ sở thờ tự, sinh hoạt của tu sĩ, và sự tham gia của giới quý tộc được phân tích chi tiết. Luận án cũng làm rõ vai trò của Phật giáo trong đời sống tâm linh và xã hội.

3.1. Niềm tin và thực hành

Niềm tin Phật giáo thời Lê sơ được thể hiện qua các văn bia và văn chương. Thực hành Phật giáo bao gồm các nghi lễ, tu tạo chùa chiền, và hoạt động từ thiện. Các hoạt động này phản ánh sự gắn kết giữa Phật giáo và đời sống xã hội.

3.2. Cộng đồng Phật giáo

Cộng đồng Phật giáo thời Lê sơ bao gồm tu sĩ, quý tộc, quan lại, và thiện nam tín nữ. Các nhóm này đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và phát triển Phật giáo. Sự tham gia của giới quý tộc và quan lại giúp Phật giáo có ảnh hưởng lớn trong xã hội.

IV. Ảnh hưởng của Phật giáo trong văn hóa Đại Việt

Phật giáo thời Lê sơ có ảnh hưởng sâu rộng trong văn hóa tư tưởng, kiến trúc, và lối sống của người Việt. Luận án phân tích sự tương tác giữa Phật giáo với các tín ngưỡng bản địa và tam giáo (Nho, Phật, Đạo). Các di sản văn hóa Phật giáo thời Lê sơ vẫn còn giá trị đến ngày nay.

4.1. Ảnh hưởng trong văn hóa tư tưởng

Phật giáo thời Lê sơ ảnh hưởng đến tư tưởng và triết lý sống của người Việt. Các giáo lý về vô thường, vô ngã, và từ bi được truyền bá rộng rãi. Phật giáo cũng góp phần hình thành nền tảng đạo đức xã hội.

4.2. Ảnh hưởng trong kiến trúc và lối sống

Kiến trúc chùa chiền thời Lê sơ phản ánh sự kết hợp giữa Phật giáo và văn hóa bản địa. Lối sống của người Việt cũng chịu ảnh hưởng từ các giá trị Phật giáo, như sự hòa hợp và từ bi. Các di sản này vẫn được bảo tồn và phát huy trong xã hội hiện đại.