I. Tổng quan và cơ sở lý thuyết
Chương này cung cấp cái nhìn tổng quan về luận án tiến sĩ và các hành vi xin phép và hồi đáp trong tiếng Anh và tiếng Việt. Nó tập trung vào các lý thuyết về hành vi ngôn ngữ, giao tiếp đa văn hóa, và phân tích ngôn ngữ. Các nghiên cứu trước đây về hành vi lời nói và tương tác ngôn ngữ được tổng hợp để làm nền tảng cho việc phân tích sâu hơn. Chương này cũng đề cập đến các yếu tố văn hóa và xã hội ảnh hưởng đến cách thức thực hiện các hành vi này.
1.1. Lý thuyết hành vi ngôn ngữ
Phần này giới thiệu lý thuyết của Austin và Searle về hành vi ngôn ngữ, đặc biệt là các hành vi xin phép và hồi đáp. Austin phân biệt giữa câu tường thuật và câu ngôn hành, trong khi Searle phân loại các hành vi ngôn ngữ thành năm nhóm lớn, bao gồm điều khiển (Directives), nơi hành vi xin phép được xếp vào. Các tiêu chí phân loại của Searle như đích tại lời và hướng khớp ghép lời – hiện thực được thảo luận chi tiết.
1.2. Tổng quan nghiên cứu quốc tế
Phần này tổng hợp các nghiên cứu quốc tế về hành vi xin phép và hồi đáp, đặc biệt là từ các học giả Nhật Bản như Hisae Niki và Hiroko Tajika. Các nghiên cứu này tập trung vào chiến lược sử dụng hành vi xin phép trong các tình huống giao tiếp khác nhau, nhấn mạnh vai trò của văn hóa giao tiếp và phép lịch sự trong việc hình thành các hành vi này.
II. Hành vi xin phép và hồi đáp trong tiếng Anh
Chương này phân tích các hành vi xin phép và hồi đáp trong tiếng Anh, tập trung vào các phương thức biểu hiện trực tiếp và gián tiếp. Các yếu tố như phép lịch sự, thể diện, và mối quan hệ liên cá nhân được xem xét để hiểu rõ cách thức thực hiện các hành vi này. Chương cũng đề cập đến các cấu trúc ngữ pháp và từ vựng thường được sử dụng trong hành vi xin phép và hồi đáp.
2.1. Phương thức biểu hiện trực tiếp
Phần này tập trung vào các cấu trúc trực tiếp như 'Can I...?', 'Could I...?', và 'May I...?' trong tiếng Anh. Các cấu trúc này thường được sử dụng trong các tình huống giao tiếp chính thức và không chính thức, phản ánh mức độ phép lịch sự và thể diện của người nói.
2.2. Phương thức biểu hiện gián tiếp
Phần này phân tích các phương thức gián tiếp như 'Would you mind...?' và 'Do you mind...?', thường được sử dụng để giảm thiểu sự đe dọa đến thể diện của người nghe. Các yếu tố văn hóa và xã hội ảnh hưởng đến việc lựa chọn phương thức gián tiếp cũng được thảo luận.
III. Hành vi xin phép và hồi đáp trong tiếng Việt
Chương này khảo sát các hành vi xin phép và hồi đáp trong tiếng Việt, so sánh với tiếng Anh để làm nổi bật sự tương đồng và khác biệt. Các yếu tố như văn hóa giao tiếp, phép lịch sự, và mối quan hệ liên cá nhân được phân tích để hiểu rõ cách thức thực hiện các hành vi này trong tiếng Việt.
3.1. Phương thức biểu hiện trực tiếp
Phần này tập trung vào các cấu trúc trực tiếp như 'Xin phép...', 'Cho phép...', và 'Có thể...' trong tiếng Việt. Các cấu trúc này thường được sử dụng trong các tình huống giao tiếp chính thức và không chính thức, phản ánh mức độ phép lịch sự và thể diện của người nói.
3.2. Phương thức biểu hiện gián tiếp
Phần này phân tích các phương thức gián tiếp như 'Nhờ...', 'Mong...', và 'Xin...', thường được sử dụng để giảm thiểu sự đe dọa đến thể diện của người nghe. Các yếu tố văn hóa và xã hội ảnh hưởng đến việc lựa chọn phương thức gián tiếp cũng được thảo luận.
IV. Sự tương đồng và khác biệt trong hành vi xin phép và hồi đáp
Chương này so sánh các hành vi xin phép và hồi đáp trong tiếng Anh và tiếng Việt, làm nổi bật sự tương đồng và khác biệt về cấu trúc ngữ nghĩa và ngữ dụng. Các yếu tố văn hóa và xã hội được phân tích để hiểu rõ cách thức thực hiện các hành vi này trong hai ngôn ngữ.
4.1. Tương đồng về cấu trúc và ngữ nghĩa
Phần này chỉ ra các điểm tương đồng trong cấu trúc và ngữ nghĩa của hành vi xin phép và hồi đáp giữa tiếng Anh và tiếng Việt, đặc biệt là việc sử dụng các cấu trúc trực tiếp và gián tiếp.
4.2. Khác biệt về văn hóa và xã hội
Phần này phân tích các khác biệt về văn hóa giao tiếp và phép lịch sự giữa tiếng Anh và tiếng Việt, làm nổi bật cách thức thực hiện các hành vi này trong hai ngôn ngữ.
