Luận Án Tiến Sĩ Dược Học: Nghiên Cứu Phát Hiện Và Xây Dựng Quy Trình Phân Lập Tetrodotoxin Và Các Độc Tố Thần Kinh Từ Cá Nóc

• Chuyên ngành: Dược học
• Đề tài: Phát Hiện Và Phân Lập Tetrodotoxin Từ Cá Nóc
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ

• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC HÌNH
• 2. CHƯƠNG II: ĐỐI TƯỢNG, NGUYÊN VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 2.2. PHƯƠNG TIỆN NGHIÊN CỨU
• 2.2.1. Hóa chất thuốc thử
• 2.2.2. Thiết bị, dụng cụ
• 2.2.3. Động vật thí nghiệm
• 2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.3.1. Thu mẫu, định danh, xử lý mẫu, bảo quản, vận chuyển cá nóc từ nơi thu mẫu đến phòng thí nghiệm
• 2.3.2. Nghiên cứu phát hiện, định tính, định lượng tetrodotoxin
• 2.3.3. Nghiên cứu thành phần hóa học, phân lập tetrodotoxin và dẫn chất từ một số loài cá nóc
• 2.3.4. Chiết xuất và tinh chế tetrodotoxin làm nguyên liệu thiết lập chất chuẩn
• 2.3.5. Thiết lập chất chuẩn tetrodotoxin
• 2.3.6. Bào chế và tiêu chuẩn hóa bột đông khô tetrodotoxin 0,1 %
• 3. CHƯƠNG III: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. XÂY DỰNG CƠ SỞ DỮ LIỆU VỀ NGUỒN CÁ NÓC TETRADONTIDAE CÓ CHỨA TETRODOTOXIN. NGHIÊN CỨU PHÁT HIỆN ĐỘC TỐ THẦN KINH Ở MỘT SỐ LOÀI CÁ NÓC (TETRAODONTIDAE)
• 3.1.1. Xác định nhanh độc tố của phủ tạng một số loài cá nóc
• 3.1.2. Xử lý mẫu, làm sạch qua cột chiết pha rắn. Định tính tetrodotoxin bằng sắc ký lớp mỏng
• 3.1.3. Nghiên cứu phát hiện tetrodotoxin và một số độc tố thần kinh khác từ một số loài cá nóc bằng các phương pháp hiện đại
• 3.1.4. Xây dựng phương pháp định tính, định lượng tetrodotoxin bằng sắc ký lỏng khối phổ (LC/MS)
• 3.1.5. Khảo sát hàm lượng tetrodotoxin trong một số bộ phận của một số loài cá nóc
• 3.2. NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN HÓA HỌC, PHÂN LẬP TETRODOTOXIN VÀ CÁC DẪN CHẤT TỪ MỘT SỐ LOÀI CÁ NÓC
• 3.2.1. Phát hiện tetrodotoxin và nhóm chất tương tự tetrodotoxin (TTXs) từ một số loài cá nóc độc
• 3.2.2. Xây dựng quy trình phân lập tetrodotoxin và một số độc tố thần kinh từ một số loài cá nóc
• 3.2.3. Phân tích xác định cấu trúc các độc tố phân lập được từ 5 loài cá nóc
• 3.3. NGHIÊN CỨU CHIẾT XUẤT VÀ TINH CHẾ TETRODOTOXIN Ở QUY MÔ PHÒNG THÍ NGHIỆM ĐỂ LÀM NGUYÊN LIỆU THIẾT LẬP CHẤT CHUẨN
• 3.3.1. Nghiên cứu chiết xuất, phân lập tetrodotoxin thô
• 3.3.2. Tinh chế tetrodotoxin bằng sắc ký lỏng điều chế
• 3.4. XÂY DỰNG TIÊU CHUẨN CƠ SỞ CỦA NGUYÊN LIỆU TETRODOTOXIN
• 3.5. NGHIÊN CỨU THIẾT LẬP CHẤT CHUẨN TETRODOTOXIN
• 3.5.1. Nghiên cứu độ ổn định của tetrodotoxin trong một số dung môi
• 3.5.2. Nghiên cứu quy trình đóng ống chuẩn, 100 µg chất/lọ 1 ml, sử dụng dung môi thích hợp
• 3.5.3. Kiểm tra đánh giá chất lượng ống chuẩn
• 3.6. BÀO CHẾ BỘT ĐÔNG KHÔ TETRODOTOXIN 0,1 %
• 3.6.1. Bào chế bột đông khô
• 3.6.2. Xây dựng tiêu chuẩn cơ sở và kiểm nghiệm sản phẩm
• 3.6.3. Đánh giá độc tính cấp và bán trường diễn của bột đông khô 0,1%
• 4. CHƯƠNG IV: VỀ CƠ SỞ DỮ LIỆU NGUỒN CÁ NÓC VÀ ĐỘC TỐ CÁ NÓC
• 4.1. VỀ NGHIÊN CỨU PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN, ĐỊNH TÍNH VÀ ĐỊNH LƯỢNG ĐỘC TÍNH, ĐỘC TỐ THẦN KINH TETRODOTOXIN VÀ CÁC CHẤT TƯƠNG TỰ TETRODOTOXIN
• 4.1.1. Sàng lọc, phát hiện độc tính bằng phương pháp sinh hóa chuột
• 4.1.2. Các phương pháp định tính tetrodotoxin và dẫn chất
• 4.1.3. Các phương pháp định lượng tetrodotoxin
• 4.2. PHÂN LẬP TETRODOTOXIN VÀ NHÓM CHẤT TƯƠNG TỰ TETRODOTOXIN TỪ MỘT SỐ LOÀI CÁ NÓC THU ĐƯỢC TỪ VÙNG BIỂN VIỆT NAM
• 4.3. VỀ PHƯƠNG PHÁP CHIẾT XUẤT VÀ TINH CHẾ TETRODOTOXIN ĐẠT ĐỘ TINH KHIẾT LÀM NGUYÊN LIỆU THIẾT LẬP CHẤT CHUẨN
• 4.4. THIẾT LẬP CHẤT CHUẨN TETRODOTOXIN
• 4.5. BỘT ĐÔNG KHÔ TETRODOTOXIN 0,1 %
• 4.6. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
• KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU

I. Luận án tiến sĩ Dược học

Luận án tiến sĩ Dược học tập trung vào việc phát hiện và phân lập tetrodotoxin (TTX) từ cá nóc, một loại độc tố thần kinh mạnh. Nghiên cứu này nhằm mục tiêu xây dựng quy trình chiết xuất, phân lập và tinh chế TTX để sử dụng làm chất chuẩn trong kiểm nghiệm dược phẩm. Tetrodotoxin được biết đến với khả năng chẹn kênh natri, gây tê liệt thần kinh, và có tiềm năng ứng dụng trong y học, đặc biệt là giảm đau và điều trị ung thư.

1.1. Mục tiêu nghiên cứu

Mục tiêu chính của luận án tiến sĩ Dược học là sàng lọc và phát hiện tetrodotoxin trong các loài cá nóc khác nhau. Nghiên cứu cũng hướng đến việc phân lập và xác định cấu trúc của các độc tố thần kinh tương tự TTX. Quy trình chiết xuất và tinh chế TTX được xây dựng để đạt độ tinh khiết cao, phục vụ cho việc thiết lập chất chuẩn và bào chế bột đông khô định hướng sử dụng trong y học.

1.2. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng các phương pháp hiện đại như sắc ký lỏng khối phổ (LC/MS) và phổ cộng hưởng từ hạt nhân (NMR) để phát hiện và định lượng tetrodotoxin. Quy trình chiết xuất bao gồm các bước thu mẫu, xử lý mẫu, và tinh chế TTX từ các bộ phận của cá nóc. Các phương pháp sinh hóa và hóa học được áp dụng để đảm bảo độ chính xác và độ tin cậy của kết quả nghiên cứu.

II. Tetrodotoxin và cá nóc

Tetrodotoxin là một chất độc thần kinh mạnh, được tìm thấy chủ yếu trong cá nóc. Độc tố này có khả năng chẹn kênh natri, gây tê liệt thần kinh và dẫn đến tử vong nếu tiêu thụ với liều lượng cao. Cá nóc là nguồn chính cung cấp TTX, với hàm lượng độc tố khác nhau tùy thuộc vào loài và bộ phận của cá. Nghiên cứu này tập trung vào việc xác định và phân tích hàm lượng TTX trong các loài cá nóc phổ biến ở Việt Nam.

2.1. Phân bố và hàm lượng TTX

Tetrodotoxin phân bố không đồng đều trong các loài cá nóc, với hàm lượng cao nhất thường được tìm thấy trong gan và trứng. Nghiên cứu đã xác định hàm lượng TTX trong các loài cá nóc như cá nóc tro, cá nóc vằn, và cá nóc chuột vân bụng. Kết quả cho thấy sự khác biệt đáng kể về hàm lượng độc tố giữa các loài và các bộ phận của cá.

2.2. Độc tính của TTX

Tetrodotoxin có độc tính cực cao, với liều gây chết (LD50) khoảng 10 µg/kg đối với chuột. Độc tố này ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, gây tê liệt cơ và suy hô hấp. Nghiên cứu cũng đánh giá độc tính cấp và bán trường diễn của TTX, nhằm xác định mức độ an toàn khi sử dụng trong y học.

III. Ứng dụng của tetrodotoxin trong y học

Tetrodotoxin có tiềm năng ứng dụng lớn trong y học, đặc biệt là trong lĩnh vực giảm đau và điều trị ung thư. Nghiên cứu này tập trung vào việc khai thác ứng dụng y học của TTX, bao gồm việc sử dụng nó như một chất giảm đau trung ương và hỗ trợ điều trị các bệnh hiểm nghèo. Tetrodotoxin cũng được nghiên cứu như một chất dẫn đường tiềm năng trong phát triển thuốc mới.

3.1. Giảm đau và điều trị ung thư

Tetrodotoxin có khả năng chẹn kênh natri, giúp giảm đau hiệu quả, đặc biệt là trong điều trị đau do ung thư. Nghiên cứu đã chứng minh tác dụng giảm đau của TTX trên các mô hình thử nghiệm, mở ra tiềm năng ứng dụng trong lâm sàng. Ngoài ra, TTX cũng được nghiên cứu như một chất hỗ trợ điều trị ung thư, với khả năng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư.

3.2. Chất chuẩn trong kiểm nghiệm dược phẩm

Việc chiết xuất và tinh chế tetrodotoxin từ cá nóc có ý nghĩa quan trọng trong việc thiết lập chất chuẩn phục vụ kiểm nghiệm dược phẩm. Nghiên cứu đã xây dựng quy trình chiết xuất TTX đạt độ tinh khiết cao, đáp ứng yêu cầu của chất chuẩn. Điều này giúp giảm chi phí và tăng tính chủ động trong nghiên cứu và phát triển dược phẩm tại Việt Nam.