Luận án tiến sĩ về địa lý nghèo và giảm nghèo tại miền núi Tây Bắc Nghệ An

LỜI CẢM ƠN

LỜI CAM ĐOAN

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU

0.1. Lí do chọn đề tài

0.2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

0.4. Quan điểm tiếp cận và phương pháp nghiên cứu

0.5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn

0.6. Cấu trúc của luận án

1. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ NGHÈO VÀ GIẢM NGHÈO

1.1. Tổng quan các vấn đề nghiên cứu

1.2. Tổng quan tình hình nghiên cứu nghèo và giảm nghèo trên thế giới

1.3. Tình hình nghiên cứu về nghèo và giảm nghèo ở Việt Nam

1.4. Tổng quan các nghiên cứu về tỉnh Nghệ An

1.5. Cơ sở lí luận về nghèo và giảm nghèo

1.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến nghèo và giảm nghèo

1.7. Các tiêu chí đánh giá nghèo và giảm nghèo áp dụng cho khu vực nghiên cứu

1.8. Tiểu kết chương 1

2. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN NGHÈO VÀ GIẢM NGHÈO Ở KHU VỰC MIỀN NÚI TÂY BẮC TỈNH NGHỆ AN

2.1. Vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ

2.2. Các nhân tố tự nhiên

2.2.1. Tài nguyên nước

2.2.2. Tài nguyên đất

2.2.3. Tài nguyên sinh vật

2.2.4. Tài nguyên khoáng sản

2.3. Các nhân tố kinh tế – xã hội

2.3.1. Dân cư và lao động

2.3.2. Trình độ phát triển kinh tế – xã hội

2.3.3. CSHT và cơ sở vật chất kĩ thuật

2.3.4. Các chính sách giảm nghèo

2.4. Bối cảnh nghèo và giảm nghèo tỉnh Nghệ An

2.5. Tiểu kết chương 2

3. HIỆN TRẠNG NGHÈO VÀ GIẢM NGHÈO Ở KHU VỰC MIỀN NÚI TÂY BẮC TỈNH NGHỆ AN

3.1. Hiện trạng nghèo

3.1.1. Số hộ nghèo và tỉ lệ hộ nghèo

3.1.2. Thu nhập và chi tiêu của hộ nghèo và cận nghèo

3.1.3. Sự thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản

3.1.4. Chỉ số nghèo đa chiều MPI

3.1.5. Nguyên nhân nghèo

3.2. Hiện trạng giảm nghèo

3.2.1. Số hộ thoát nghèo và tỉ lệ hộ thoát nghèo

3.2.2. Số hộ tái nghèo và tỉ lệ hộ tái nghèo

3.2.3. Huy động và sử dụng nguồn vốn giảm nghèo

3.2.4. Hoạt động của các tổ chức đoàn thể trong giảm nghèo

3.3. Tiểu kết chương 3

4. CÁC GIẢI PHÁP GIẢM NGHÈO Ở KHU VỰC MIỀN NÚI TÂY BẮC TỈNH NGHỆ AN

4.1. Cơ sở cho việc đề xuất các giải pháp giảm nghèo ở khu vực miền núi Tây Bắc tỉnh Nghệ An

4.2. Quy hoạch phát triển kinh tế – xã hội khu vực miền núi Tây Bắc tỉnh Nghệ An

4.3. Kế hoạch triển khai thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2021 – 2025

4.4. Những thuận lợi và khó khăn trong giảm nghèo ở Khu vực miền núi Tây Bắc Nghệ An

4.5. Nguyện vọng của hộ nghèo

4.6. Định hướng giảm nghèo cho khu vực miền núi Tây Bắc tỉnh Nghệ An

4.7. Các giải pháp giảm nghèo ở khu vực miền núi Tây Bắc tỉnh Nghệ An

4.7.1. Phát triển kinh tế - xã hội khu vực miền núi Tây Bắc tỉnh Nghệ An

4.7.2. Phát triển sinh kế cho hộ nghèo và cận nghèo

4.7.3. Nâng cao khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản cho hộ nghèo và hộ cận nghèo

4.7.4. Nâng cao khả năng chống chịu tổn thương cho hộ nghèo và cận nghèo

4.7.5. Tập trung giảm nghèo trong cộng đồng các dân tộc thiểu số

4.8. Một số khuyến nghị góp phần giảm nghèo ở khu vực miền núi Tây Bắc tỉnh Nghệ An

4.8.1. Thay đổi cách tiếp cận trong giảm nghèo

4.8.2. Huy động nguồn lực cho phát triển kinh tế – xã hội và giảm nghèo

4.8.3. Những kiến nghị với các chủ thể của giảm nghèo

4.9. Tiểu kết chương 4

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Giới thiệu về khu vực miền núi Tây Bắc Nghệ An

Khu vực miền núi Tây Bắc Nghệ An là một trong những vùng có tỷ lệ nghèo cao nhất tại tỉnh Nghệ An. Với diện tích 5.369,9 km2 và dân số khoảng 635.438 người, khu vực này bao gồm các huyện như Quế Phong, Quỳ Châu, Quỳ Hợp, Nghĩa Đàn, Tân Kỳ và thị xã Thái Hòa. Giảm nghèo ở khu vực này không chỉ là một nhiệm vụ cấp bách mà còn là một thách thức lớn đối với chính quyền địa phương. Tình hình nghèo ở đây chủ yếu do các yếu tố tự nhiên, kinh tế - xã hội và chính sách giảm nghèo chưa hiệu quả. Theo số liệu thống kê, tỷ lệ hộ nghèo ở khu vực này gấp 5,3 lần so với vùng đồng bằng, cho thấy sự phân hóa rõ rệt giữa các vùng trong tỉnh. Việc nghiên cứu và đề xuất các giải pháp giảm nghèo cho khu vực miền núi Tây Bắc Nghệ An là cần thiết để cải thiện đời sống của người dân.

II. Các nhân tố ảnh hưởng đến nghèo và giảm nghèo

Nhiều nhân tố ảnh hưởng đến tình trạng nghèo và giảm nghèo ở khu vực miền núi Tây Bắc Nghệ An. Đầu tiên, vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên đóng vai trò quan trọng. Khu vực này có địa hình đồi núi, khí hậu khắc nghiệt, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và sinh kế của người dân. Thứ hai, các yếu tố kinh tế - xã hội như trình độ học vấn, khả năng tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản cũng là những yếu tố quyết định. Theo nghiên cứu, tỷ lệ hộ nghèo ở khu vực này chủ yếu là các hộ dân tộc thiểu số, với trình độ học vấn thấp và thiếu kỹ năng nghề nghiệp. Chính sách giảm nghèo hiện tại chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế của người dân, dẫn đến tình trạng tái nghèo cao. Do đó, việc phân tích các nhân tố này là rất cần thiết để đưa ra các giải pháp hiệu quả.

III. Hiện trạng nghèo và giảm nghèo

Hiện trạng nghèo ở khu vực miền núi Tây Bắc Nghệ An cho thấy nhiều vấn đề nghiêm trọng. Theo số liệu, tỷ lệ hộ nghèo vẫn ở mức cao, với nhiều hộ gia đình sống trong điều kiện thiếu thốn. Giảm nghèo trong giai đoạn 2016-2021 đã đạt được một số kết quả tích cực, nhưng vẫn còn nhiều thách thức. Số hộ thoát nghèo tăng lên, nhưng tỷ lệ tái nghèo cũng không ngừng gia tăng. Nguyên nhân chủ yếu là do thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản như y tế, giáo dục và cơ sở hạ tầng. Việc huy động nguồn lực cho giảm nghèo cũng gặp nhiều khó khăn, do sự phân bổ ngân sách chưa hợp lý và thiếu sự tham gia của cộng đồng. Do đó, cần có những biện pháp cụ thể để cải thiện tình hình này.

IV. Giải pháp giảm nghèo cho khu vực miền núi Tây Bắc Nghệ An

Để giảm nghèo hiệu quả cho khu vực miền núi Tây Bắc Nghệ An, cần thực hiện một số giải pháp đồng bộ. Đầu tiên, cần quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội phù hợp với đặc điểm của khu vực. Thứ hai, cần tăng cường đào tạo nghề cho người dân, giúp họ có kỹ năng và khả năng tiếp cận việc làm. Thứ ba, cần nâng cao khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản cho hộ nghèo và cận nghèo, đặc biệt là trong lĩnh vực y tế và giáo dục. Cuối cùng, việc huy động nguồn lực từ các tổ chức, cá nhân và cộng đồng cũng rất quan trọng để thực hiện các chương trình giảm nghèo bền vững. Những giải pháp này không chỉ giúp cải thiện đời sống của người dân mà còn góp phần phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Nghệ An.

Nghiên cứu địa lý nghèo và giải pháp giảm nghèo ở khu vực miền núi Tây Bắc Nghệ An