Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục mầm non đóng vai trò nền tảng trong việc phát triển toàn diện thể chất, trí tuệ, tình cảm và thẩm mỹ của trẻ từ 0-6 tuổi, chuẩn bị cho trẻ bước vào giáo dục phổ thông. Tại huyện Nhà Bè, Thành phố Hồ Chí Minh, với dân số khoảng 206.837 người và mật độ dân số 2.060 người/km², hệ thống giáo dục mầm non gồm 27 trường công lập và dân lập đang phát triển nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội. Tuy nhiên, thực trạng lập kế hoạch hoạt động chuyên môn tại các trường mầm non còn nhiều hạn chế, như sự chưa đồng nhất trong chỉ đạo, thiếu sáng tạo trong tổ chức hoạt động và hạn chế trong ứng dụng công nghệ thông tin.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng lập kế hoạch hoạt động chuyên môn ở các trường mầm non huyện Nhà Bè theo chương trình giáo dục mầm non, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và hiệu quả quản lý giáo dục. Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2021-2022, khảo sát 150 đối tượng gồm cán bộ quản lý, giáo viên, phụ huynh và trẻ tại 4 trường mầm non công lập tiêu biểu. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện chất lượng giáo dục mầm non, góp phần thực hiện mục tiêu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục theo Nghị quyết số 29-NQ/TW.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển năng lực chuyên môn giáo viên. Theo V. Xukhômlinxki, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên cần phát huy tính sáng tạo và hoàn thiện tay nghề sư phạm. Liakopoulou phân loại năng lực chuyên môn giáo viên gồm thái độ, kỹ năng sư phạm, kiến thức môn học, hiểu biết về người học và bối cảnh xã hội. Các lý thuyết quản lý của F.W. Taylor, Henri Fayol và Max Weber nhấn mạnh vai trò quản lý trong nâng cao chất lượng giáo dục. Ngoài ra, các nghiên cứu về quản lý bồi dưỡng giáo viên chỉ ra tầm quan trọng của quy trình bồi dưỡng từ đánh giá nhu cầu đến tổ chức và đánh giá kết quả, đồng thời vận dụng công nghệ thông tin để hỗ trợ phát triển chuyên môn.

Ba khái niệm chính được sử dụng gồm:

  • Lập kế hoạch hoạt động chuyên môn: quá trình xác định mục tiêu, phương án và nguồn lực để thực hiện các hoạt động giáo dục mầm non.
  • Quản lý giáo dục: tổ chức, điều hành các hoạt động nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.
  • Năng lực chuyên môn giáo viên: tập hợp kiến thức, kỹ năng và thái độ cần thiết để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ giáo dục.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn.

  • Nguồn dữ liệu: thu thập từ 150 đối tượng gồm 30 cán bộ quản lý, 30 giáo viên, 45 trẻ và 45 phụ huynh tại 4 trường mầm non công lập huyện Nhà Bè.
  • Phương pháp thu thập dữ liệu: điều tra bằng phiếu hỏi, phỏng vấn sâu, quan sát trực tiếp các hoạt động chuyên môn. Phiếu khảo sát được thiết kế qua hai bước thử nghiệm và hoàn thiện, đảm bảo tính chính xác và phù hợp.
  • Phương pháp phân tích: sử dụng thống kê mô tả, tính điểm trung bình và tỷ lệ phần trăm để đánh giá mức độ thực hiện các nội dung lập kế hoạch hoạt động chuyên môn. Phân tích dữ liệu bằng phần mềm Excel và các công thức toán học để tổng hợp kết quả.
  • Timeline nghiên cứu: thực hiện trong năm học 2021-2022, từ khảo sát thực trạng, phân tích dữ liệu đến đề xuất biện pháp nâng cao hiệu quả lập kế hoạch hoạt động chuyên môn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mục tiêu lập kế hoạch hoạt động chuyên môn được xác định rõ ràng
    Kết quả khảo sát cho thấy 70% cán bộ quản lý và giáo viên đánh giá việc xác định mục tiêu trong lập kế hoạch hoạt động chuyên môn đạt mức tốt với điểm trung bình 3.89/5. Tuy nhiên, việc kiểm tra, đánh giá các mục tiêu đạt điểm thấp hơn (3.67/5), cho thấy công tác giám sát còn hạn chế.

  2. Nội dung hoạt động chuyên môn được thực hiện khá tốt
    Hoạt động chăm sóc sức khỏe và bảo vệ an toàn cho trẻ được đánh giá cao nhất với điểm trung bình 3.39/5, tiếp theo là tổ chức chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ (3.36/5) và tổ chức hoạt động giáo dục trẻ (3.29/5). Sinh hoạt tổ chuyên môn và dự giờ, thăm lớp có điểm thấp hơn, phản ánh sự cần thiết nâng cao chất lượng sinh hoạt chuyên môn.

  3. Yếu tố ảnh hưởng đến lập kế hoạch hoạt động chuyên môn
    Các yếu tố khách quan như chính sách nhà nước, cơ sở vật chất, điều kiện kinh tế xã hội địa phương và chế độ chính sách bồi dưỡng giáo viên có ảnh hưởng tích cực đến chất lượng lập kế hoạch. Yếu tố chủ quan gồm nhận thức của cán bộ quản lý, phẩm chất và năng lực đội ngũ giáo viên, cũng như cơ chế phân cấp quản lý đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện kế hoạch.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế
    Một số giáo viên lớn tuổi chưa thành thạo trong việc sử dụng công nghệ thông tin để hỗ trợ giảng dạy và lập kế hoạch, ảnh hưởng đến hiệu quả đổi mới chương trình giáo dục mầm non.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây về tầm quan trọng của việc lập kế hoạch hoạt động chuyên môn trong giáo dục mầm non. Việc xác định mục tiêu rõ ràng giúp định hướng hoạt động chuyên môn, tuy nhiên, công tác kiểm tra, đánh giá chưa được chú trọng đúng mức, dẫn đến hiệu quả thực hiện chưa cao. So sánh với các mô hình giáo dục mầm non tiên tiến như Nhật Bản, Anh và Mỹ, việc đổi mới phương pháp và ứng dụng công nghệ thông tin là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng giáo dục.

Biểu đồ thể hiện mức độ thực hiện các nội dung lập kế hoạch hoạt động chuyên môn có thể minh họa rõ sự chênh lệch giữa các hoạt động, từ đó giúp nhà quản lý tập trung cải thiện các mặt còn yếu. Bảng phân tích các yếu tố ảnh hưởng cũng cho thấy sự cần thiết của việc nâng cao nhận thức và năng lực cán bộ quản lý, giáo viên để đảm bảo kế hoạch được thực hiện hiệu quả.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao nhận thức và năng lực chuyên môn cho cán bộ quản lý và giáo viên
    Thực hiện các khóa tập huấn định kỳ về lập kế hoạch hoạt động chuyên môn, ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy, nhằm nâng cao điểm trung bình đánh giá năng lực chuyên môn lên ít nhất 4.0 trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện phối hợp với các trường sư phạm.

  2. Chỉ đạo xây dựng kế hoạch hoạt động chuyên môn phù hợp với điều kiện thực tiễn từng trường
    Khuyến khích các trường mầm non xây dựng kế hoạch linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với đặc điểm địa phương và đội ngũ giáo viên, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả. Thời gian triển khai: ngay từ đầu năm học, với sự giám sát chặt chẽ của Ban Giám hiệu.

  3. Đổi mới hình thức sinh hoạt chuyên môn và tăng cường kiểm tra, đánh giá
    Áp dụng các hình thức sinh hoạt chuyên môn đa dạng, như hội thảo chuyên đề, chia sẻ kinh nghiệm, sử dụng công nghệ trực tuyến để nâng cao hiệu quả. Tăng cường kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch hoạt động chuyên môn nhằm phát hiện và khắc phục kịp thời các hạn chế. Thời gian thực hiện: liên tục trong năm học.

  4. Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ thông tin
    Cải thiện trang thiết bị dạy học, máy tính, internet tại các trường mầm non để hỗ trợ giáo viên trong việc lập kế hoạch và tổ chức hoạt động chuyên môn. Chủ thể thực hiện: Ủy ban nhân dân huyện phối hợp với các đơn vị liên quan, ưu tiên trong kế hoạch ngân sách 2 năm tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non
    Giúp hiểu rõ vai trò và phương pháp quản lý lập kế hoạch hoạt động chuyên môn, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý tại các trường mầm non.

  2. Giáo viên mầm non
    Nắm bắt kiến thức về lập kế hoạch hoạt động chuyên môn, phát triển năng lực chuyên môn và đổi mới phương pháp giảng dạy theo chương trình giáo dục mầm non.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục
    Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý giáo dục mầm non, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo hoặc luận văn, luận án.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương
    Hỗ trợ xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển giáo dục mầm non phù hợp với điều kiện thực tế, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Câu hỏi thường gặp

  1. Lập kế hoạch hoạt động chuyên môn có vai trò gì trong giáo dục mầm non?
    Lập kế hoạch giúp xác định mục tiêu, phương án và nguồn lực để tổ chức các hoạt động giáo dục hiệu quả, đảm bảo phát triển toàn diện cho trẻ và nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến việc lập kế hoạch hoạt động chuyên môn?
    Bao gồm yếu tố khách quan như chính sách nhà nước, cơ sở vật chất, điều kiện kinh tế xã hội và yếu tố chủ quan như nhận thức, năng lực cán bộ quản lý, giáo viên và cơ chế quản lý.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả lập kế hoạch hoạt động chuyên môn?
    Cần tăng cường đào tạo, đổi mới hình thức sinh hoạt chuyên môn, kiểm tra đánh giá thường xuyên và đầu tư cơ sở vật chất, công nghệ thông tin hỗ trợ giáo viên.

  4. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Kết hợp nghiên cứu lý luận và thực tiễn, sử dụng khảo sát bằng phiếu hỏi, phỏng vấn, quan sát và phân tích thống kê số liệu thu thập từ 150 đối tượng tại 4 trường mầm non.

  5. Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng ở đâu ngoài huyện Nhà Bè?
    Các biện pháp và kết quả nghiên cứu có thể tham khảo và áp dụng cho các địa phương có điều kiện tương tự nhằm nâng cao chất lượng giáo dục mầm non trên phạm vi rộng hơn.

Kết luận

  • Lập kế hoạch hoạt động chuyên môn là yếu tố then chốt nâng cao chất lượng giáo dục mầm non tại huyện Nhà Bè.
  • Mục tiêu lập kế hoạch được xác định rõ, nhưng công tác kiểm tra, đánh giá còn hạn chế, cần được cải thiện.
  • Yếu tố khách quan và chủ quan đều ảnh hưởng đến hiệu quả lập kế hoạch, trong đó năng lực cán bộ quản lý và giáo viên đóng vai trò quan trọng.
  • Đề xuất các biện pháp cụ thể nhằm nâng cao nhận thức, đổi mới sinh hoạt chuyên môn, kiểm tra đánh giá và đầu tư cơ sở vật chất.
  • Tiếp tục nghiên cứu và áp dụng các giải pháp trong các năm học tiếp theo để đảm bảo phát triển bền vững giáo dục mầm non tại địa phương.

Hành động tiếp theo: Các trường mầm non và cơ quan quản lý cần phối hợp triển khai các biện pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non toàn diện.